Tovuti Rasmi ya Rais

Mheshimiwa Charles Mwijage (Mb),

         Waziri wa Viwanda, Biashara na Uwekezaji;

Mheshimiwa Amina Salum Ali, Waziri wa Viwanda,

Biashara na Masoko wa Serikali ya Zanzibar;

Waheshimiwa Mawaziri mliopo;

Mheshimiwa Paul Makonda, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Waheshimiwa Mabalozi na Wawakilishi wa

         Taasisi za Kimataifa;

Waheshimiwa Wabunge na Wajumbe wa Baraza

la Wawakilishi;

Mheshimiwa Isaya Mwita, Mstahiki Meya wa Jiji la Dar es Salaam;

Mheshimiwa Mhandisi Christopher Chiza,

         Mwenyekiti wa Bodi ya Wakurugenzi ya TANTRADE,

Ndugu Edwin Rutageruka, Kaimu Mkurugenzi Mkuu wa TANTRADE;

Viongozi wa Ngazi Mbalimbali wa Serikali, Vyama vya Siasa

         Pamoja na Dini mliopo;

Waheshimiwa Washiriki wa Maonesho;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Napenda nianze kwa kumshukuru Mwenyezi Mungu aliyetuwezesha kufika siku hii ya leo. Aidha, napenda nitoe shukran zangu nyingi kwa Waziri wa Viwanda, Biashara na Uwekezaji, Mheshimiwa Mwijage, pamoja na uongozi wa Mamlaka ya Maendeleo ya Biashara Tanzania (TANTRADE) kwa kunialika kuwa Mgeni Rasmi wa Maonesho haya ya 41 ya Biashara ya Kimataifa ya Dar Es Salaam. Kama mnavyofahamu, hii ni mara yangu ya kwanza kuwa Mgeni Rasmi wa Maonesho haya. Mwaka jana nilikuja hapa kumsindikiza aliyekuwa Mgeni Rasmi, Mheshimiwa Rais Kagame.  Hivyo basi, nawashukuru sana kwa kunipa heshima hii kubwa mwaka huu.

Kabla sijaendelea zaidi, napenda kutumia fursa hii kuwapongeza waandaaji kwa kazi kubwa wanayoifanya ya kuboresha Maonesho haya. Tumeelezwa hivi punde kuwa idadi ya washiriki wa Maonesho haya kila mwaka inaongezeka. Mwaka huu, idadi ya makampuni ya Kitanzania yanayoshiriki ni 2,520, wakati makampuni ya nje ni 515 kutoka mataifa 30. Zaidi ya hapo, tumearifiwa kuwa Shirikisho la Maonesho ya Biashara ya Kimataifa (The Global Association of the Exhibition Industry - UFI) limeyataja Maonesho haya kuwa ni makubwa na bora zaidi katika ukanda wetu wa Afrika Mashariki na Kati. Huu ni uthibitisho tosha kuwa maonesho haya ni makubwa. Hivyo basi, napenda kwa dhati kabisa, kuwapongeza waandaaji, Mamlaka ya Maendeleo ya Biashara, kwa jitihada kubwa mnazozifanya.

Mheshimiwa Waziri;

Ndugu Washiriki, Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

         Hakuna shaka yoyote kuwa Maonesho ya Biashara ni nyenzo muhimu ya kutangaza biashara. Ni kweli kuwa katika dunia ya sasa zipo njia nyingi za kutangaza biashara, ikiwemo vyombo vya habari, mitandao ya kijamii, mabango, n.k. Hata hivyo, jambo lililo dhahiri ni kwamba maonesho ya biashara yamebaki kuwa njia kuu inayoaminika duniani kote katika kutangaza biashara. Hii ni kwa sababu Maonesho ya Biashara yana faida nyingi. Kwa ajili ya ufinyu wa muda, nitataja faida chache za Maonesho ya Biashara.

         Kwanza kabisa, tofauti na njia nyingine za kutangaza biashara, Maonesho ya Biashara yanampa fursa mzalishaji wa bidhaa au mtoa huduma kukutana ana kwa ana na mteja wake. Hii humwezesha mzalishaji kupata mrejesho kuhusu namna bidhaa yake (hasa bidhaa mpya) inavyokubalika kwenye soko, mapungufu ya bidhaa hiyo na nini kinahitajika kuboreshwa. Mathalan, katika maonesho haya nina uhakika kuwa yapo makampuni yamekuja kutangaza bidhaa zao mpya. Na kupitia mrejesho watakaoupata kutoka kwa wateja wao, makampuni hayo yatafanya uamuzi wa ama kuendelea na uzalishaji wa bidhaa husika, au kuiboresha ama kuachana nayo.

Pili, Maonesho ya Biashara hutoa fursa ya kuyakutanisha makampuni mengi yanayojihusisha na uzalishaji bidhaa au utoaji huduma zinazofanana. Makampuni hayo yanaweza kuwa yanatoka mataifa tofauti au kwenye nchi moja. Hii huyawezesha makampuni hayo kujifunza kutoka makampuni mengine kwa kubadilishana uzoefu, utaalamu na ujuzi wa kutengeneza bidhaa husika kulingana na maendeleo ya sayansi na teknolojia.

Sababu ya tatu, ambayo kimsingi inaendana kwa karibu na sababu mbili za mwanzo, ni kwamba Maonesho ya Biashara yanarahisha kuanzisha uhusiano wa kibiashara kati ya makampuni au kati ya kampuni na wateja wake. Mathalan, katika Maonesho haya nina imani kubwa kuwa makubaliano mbalimbali ya kibiashara au mauziano ya bidhaa yatafikiwa kati ya makampuni au makampuni na wateja wao. Kama isingekuwa Maonesho haya, huenda ingechukua muda mrefu na gharama kubwa kuweza kufikia makubaliano hayo.

Kutokana na sababu hizi na nyingine nyingi ambazo sikuzitaja, napenda kurudia tena kutoa pongezi kwa waandaaji wa maonesho haya. Lakini zaidi, napenda kuyashukuru na kuyapongeza makampuni ya ndani na ya nje ambayo yamejitokeza kushiriki kwenye Maonesho yetu ya 41 ya Kimataifa ya Biashara ya Dar es Salaam.

Wageni Waalikwa, Ndugu Washiriki, Mabibi na Mabwana;

Maonesho haya, mbali na kutumika kutangaza bidhaa, yanafungua milango kwa washiriki, hususan kutoka nje, kuweza kufahamu fursa nyingine za kiuchumi zilizo hapa nchini. Na katika hili, ningependa kusema kuwa nchi yetu ina fursa nyingi za kiuchumi. Hivyo basi, nawakaribisha washiriki wa ndani na pia kutoka nje kutumia Maonesho haya kutafuta  fursa nyingine za kiuchumi, ikiwemo kuwekeza kwenye sekta ya viwanda ili kwenda sambamba na kaulimbiu ya Maonesho haya inayosema “Kukuza Biashara kwa Maendeleo ya Viwanda”. 

Kama mnavyofahamu, hivi sasa tumejipanga kuhakikisha nchi yetu inakuwa ya uchumi wa kati unaoongozwa na viwanda ifikapo mwaka 2025. Ili kufikia azma hiyo, tumeanza kuchukua hatua za kuondoa vikwazo na kero mbalimbali zilizokuwa zikiwakwamisha wawekezaji kuwekeza kwenye sekta hii ya viwanda hapa nchini. Tumeondoa baadhi ya kodi. Na hivi sasa tumeweka mkazo katika kushughulikia tatizo la uhaba wa umeme. Hakuna shaka, ukosefu wa umeme wa uhakika ndio kikwazo kikubwa kinachokwamisha ustawi wa viwanda hapa nchini. Hivi sasa tunazalisha umeme usiozidi Megawati 1,500. Hiki ni kiwango kidogo sana kwa nchi yenye nia ya kujenga uchumi wa viwanda.

Hivyo basi, tumeamua kutekeleza miradi mbalimbali ya umeme. Tunapanua mradi wa umeme wa Kinyerezi I ili uweze kuzalisha Megawati 325 kutoka Megawati 150 za sasa. Aidha, tunatekeleza mradi wa Kinyerezi II, ambao utazalisha Megawati 240.  Aidha, tumeanza maandalizi ya kutekeleza miradi ya Kinyerezi III na IV, ambayo kwa pamoja inatarajiwa kuzalisha Megawati 600. Miradi hii yote ya Kinyerezi itazalisha umeme kwa kutumia gesi asilia.

Sambamba na miradi hiyo, tumeanza maandalizi ya kutekeleza mradi mkubwa wa umeme wa maji wa Stiglier’s Gorge, ambao umekuwa katika maandishi tangu enzi za Baba wa Taifa. Mradi huu utazalisha takriban Megawati 2,100. Nafahamu baadhi ya watu wameanza kuupinga mradi huu kwa kisingizio cha kuharibu mazingira na makazi ya viumbe hai kwenye Hifadhi ya Selou. Napenda niwahakikishie mradi huu tutautekeleza. Sababu zinazotolewa na wanaopinga mradi huu hazina nguvu.  Mradi huu tumepanga utatekelezwa katika eneo lisilozidi asilimia 3 ya eneo zima la Hifadhi ya Selou. Hivyo, hoja kwamba utaharibu mazingiza na makazi ya viumbe hazina mashiko. Badala yake, mbali na kuzalisha umeme, mradi huu utawanufaisha viumbe hai kwenye eneo hilo na pia kukuza sekta za uvuvi na kilimo. Hivyo basi, napenda kurudia kusema kuwa mradi huu tutautekeleza. Na nina imani washirika wetu wa maendeleo watatuunga mkono.

Wageni Waalikwa, Ndugu Washiriki, Mabibi na Mabwana;

Katika hotuba yake, Mwenyekiti wa Bodi ya Wakurugenzi wa Mamlaka ya Maendeleo ya Biashara Tanzania, Mheshimiwa Mhandisi Chiza, ameeleza kuwa Mamlaka ina mpango wa kufanya maboresho makubwa katika viwanja hivi. Amesema kuwa mmejipanga kubomoa mabanda yaliyopo ili kujenga mapya pamoja na kujenga hoteli na kumbi za mikutano za kisasa.

Jambo hili ni jema. Lakini mimi nina mawazo tofauti kidogo. Kwa mtazamo wangu, mimi naona badala ya ninyi kutumia fedha kujenga majengo haya, mngeweza kuingia makubaliano ya aina fulani na makampuni au taasisi zinazoonesha bidhaa hapa kujenga na kuboresha majengo yao. Na ninyi fedha zenu mzitumie kwenye shughuli nyingine, angalau kujenga kiwanda cha mfano ili kuitikia wito wa Serikali ya Awamu ya Tano ya kujenga Tanzania ya Viwanda. Naamini, kiwanda kitakuwa na faida nyingi kuliko majengo mliyopanga kuyajenga kwenye viwanja hivi. Hii ni kwa sababu, kupitia kiwanda hicho, watanzania wengi zaidi watapata ajira za kudumu lakini pia Serikali itapata kodi hasa katika kipindi hiki ambacho Watanzania wengi wameanza kuhamasika kulipa kodi. Hayo ndio mawazo yangu, hivyo, kama mtaona yanafaa, mnaweza kuyatafakari.

Waheshimiwa Mawaziri;

Ndugu Washiriki, Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Jukumu langu leo ni kufungua Maonesho ya 41 ya Biashara ya Kimataifa ya Dar es Salaam. Kwa sababu hiyo, sitapenda kuwachosha kwa hotuba ndefu. Lakini kabla sijahitimisha, napenda kurudia tena kuwashukuru waandaaji kwa kunikaribisha. Aidha, nawapongeza kwa kuendelea kuyaboresha Maonesho haya. Lakini nitoe kwenu, kama mtaona inafaa, muangalie uwezekano wa kuyaongezea muda kidogo Maonesho haya. Nasema hivyo kwa sababu, mara nyingi, Maonesho haya yamekuwa yakifungwa wakati ambapo yanaanza kuchangamka na wananchi wanaanza kuhamasika kuhudhuria. Hivyo, kama itawapendeza, mnaweza kuongeza hata siku tano hivi.

Napenda pia kutumia fursa hii kuwashukuru na kuwapongeza washiriki wote. Binafsi ningetamani sana kutembelea mabanda yote lakini kwa sababu ya muda, itaniwia vigumu. Itoshe tu kusema kuwa nawashukuru na kuwapongeza sana kwa kushiriki kwenu kwenye Maonesho haya.   Kwa washiriki wa Tanzania, nawasihi sana myatumie vizuri Maonesho haya katika kujifunza na kuboresha bidhaa na huduma mnazozalisha. Mwisho lakini sio kwa umuhimu, napenda kuwashukuru Waheshimiwa Mabalozi mnaowakilisha nchi mbalimbali hapa nchini kwa kuja kushiriki nasi katika shughuli hii ya Ufunguzi wa Maonesho ya 41 ya Kimataifa ya Biashara ya Dar es Salaam. Tunaahidi tutaendelea kushirikiana nanyi katika masuala mbalimbali.

  Baada ya kusema hayo, sasa nipo tayari kutamka kuwa Maonyesho ya 41 ya Biashara ya Kimataifa ya Dar es Salaam yamefunguliwa rasmi.

Mungu Yabariki Maonesho Yetu ya Saba Saba!

Mungu Wabariki Washiriki wa Maonesho Haya!

Mungu Ibariki Tanzania!

“Ahsanteni sana kwa kunisikiliza”

Mheshimiwa Yoweri Kaguta Museveni, Rais wa Jamhuri ya Uganda;

Mheshimiwa William Ruto, Makamu Rais wa Jamhuri ya Kenya;

Mheshimiwa Joseph Butore, Makamu wa Pili

wa Rais wa Jamhuri ya  Burundi;

Mheshimiwa Dkt. Ali Mohamed Shein, Rais wa Zanzibar

na Mwenyekiti wa Baraza la Mapinduzi;

Waheshimiwa Wawakilishi wa Marais wa Rwanda na Sudan Kusini;

Mheshimiwa Mwenyekiti wa Baraza la Mawaziri la Jumuiya;

Waheshimiwa Mawaziri mliopo hapa;

Mheshimiwa Spika wa Bunge la Afrika Mashariki;

Mheshimiwa Jaji Rais wa Mahakama ya Afrika Mashariki;

Mheshimiwa Balozi Liberat Mfumukeko, Katibu Mkuu wa Jumuiya;

Waheshimiwa Makatibu Wakuu Wastaafu wa Jumuiya;

Waheshimiwa Mabalozi na Wawakilishi wa Taasisi za Kimataifa;

Wageni Wote Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Naomba mniruhusu nianze kwa kuwakaribisha washiriki wote katika Mkutano huu 18 wa Wakuu wa Nchi wa Jumuiya ya Afrika Mashariki. Lakini kwa namna ya pekee kabisa, napenda niwakaribishe Wakuu wa Nchi wenzangu pamoja na viongozi mbalimbali mnaoziwakilisha nchi zenu kwenye Mkutano huu hapa Tanzania, hususan katika Jiji letu la Dar es Salaam. Nikiwa Rais, nafahamu mnayo majukumu mengi, hata hivyo, mmeweza kutenga muda wa kuja kuhudhuria Mkutano huu muhimu. Hii ni ishara ya dhamira kubwa tuliyonayo sisi viongozi wa Jumuiya katika kutekeleza ajenda yetu ya utangamano.

Napenda pia kutumia fursa hii kutoa shukrani zangu nyingi kwa Baraza la Mawaziri pamoja na Sekretarieti yetu ya Jumuiya, chini ya uongozi wa Balozi Liberat Mfumukeko kwa maandalizi mazuri ya Mkutano huu.  Mmeturahisishia sana kazi yetu sisi viongozi. Na nina imani, kutokana na maandalizi mazuri yaliyofanyika, Mkutano huu utakuwa wa mafanikio makubwa.

Waheshimiwa Viongozi, Mabibi na Mabwana;

Viongozi wetu, wakati wa kuanzisha Jumuiya hii, na ninafurahi Mheshimiwa Rais Museveni tupo naye hapa, walikuwa na dhamira moja kubwa. Dhamira ya kujenga umoja na mshikamano miongoni mwa wananchi pamoja na utangamano wa nchi za ukanda huu. Aidha, walikuwa na dhamira ya kujenga Jumuiya imara ambayo itazifanya nchi za ukanda wetu zishiriki kikamilifu kwenye masuala ya kimataifa. Walifahamu kuwa, kutokana na udogo na uchanga wa mataifa yao, ingewawia vigumu kushindana na mataifa mengine makubwa, ambayo yameendelea.

 Inatia faraja kuona kuwa, tangu kufufuliwa kwa Jumuiya yetu mwaka 2000, mafanikio mengi makubwa ambayo yanakwenda sambamba na dhamira ya waanzilishi wa Jumuiya hii, yamepatikana. Umoja na mshikamano miongoni mwa wana-Afrika Mashariki unazidi kukua. Utangamano wetu unaimarika kila kukicha na unazinufaisha nchi zetu na watu wake. Tumefanikiwa kuanzisha Umoja wa Forodha (Customs Union); hivi sasa tupo kwenye utekelezaji wa Mkataba wa Soko la Pamoja (Common Market Protocol); na hatua za kuanzisha Ushirikiano katika Masuala ya Kifedha (Monetary Union) umeanza. Jumuiya yetu nayo inazidi kuimarika na imebaki kuwa mfano wa kuigwa Barani Afrika na duniani kwa ujumla. Haya ni mafanikio makubwa na napenda niwapongeze wote walioshiriki katika kuyapata.

Waheshimiwa Viongozi, Mabibi na Mabwana;

Licha ya mafanikio yaliyopatikana, bado tuna safari ndefu ya kufikia kule ambako waanzilishi wetu walitamani Jumuiya yetu ifike. Jitihada kubwa bado zinahitajika katika kuboresha na kuimarisha Jumuiya na Utangamano wetu. Ni dhahiri kuwa kazi ya kuimarisha Jumuiya yetu sio rahisi, lakini hatuna budi sote kushirikiana katika kuifanya. Na katika hilo, nafurahi kuuarifu Mkutano huu kuwa, katika kipindi ambacho Tanzania ilipewa jukumu la kuongoza Jumuiya yetu, jitihada kubwa zimefanyika za kuboresha na kuimarisha Jumuiya yetu. Natambua muda mfupi ujao, Mwenyekiti wa Baraza la Mawaziri atawasilisha Ripoti ambayo imeeleza kwa kirefu mambo yaliyofanyika, lakini naomba nitaje machache:

Kwanza, ni kuhusu utekelezaji wa ajenga ya utangamano: Kama mnavyofahamu, utekelezaji wa Eneo Moja la Ushuru wa Forodha (Single Customs Union Territory) unaendelea vizuri. Jitihada za kushughulikia vikwazo vya biashara visivyo vya kodi (Non Tariff Barriers), zimeendelea vizuri. Katika kipindi chetu cha uongozi, tuliweza pia kusimamia utekelezaji wa baadhi ya masuala yanayohusu Soko la Pamoja (Common Market), ambapo baadhi ya sekta zimeanza kutekeleza, wakiwepo wanasheria na wahandisi. Kuhusu Ushirikiano wa Kifedha, tumeweza kufanikisha uandaaji wa miswada miwili ambayo ipo tayari kupelekwa kwenye Bunge letu la Afrika Mashariki kwa ajili ya kujadiliwa. Mswada wa kwanza unahusu uanzishaji wa Taasisi ya Fedha ya Jumuiya (East African Monetary Institute Bill), ambayo itakuwa taasisi ya mpito kuelekea kuanzishwa kwa Benki Kuu ya Afrika Mashariki; na mswada wa pili unahusu Tume ya Jumuiya ya Ufuatiliaji na Usimamizi (the East African Surveillance, Compliance and Enforcement Commission Bill).

Pili, Maendeleo ya Miundombinu: Kama mnavyofahamu, ujenzi wa miundombinu, hususan ya usafiri, ni nguzo muhimu katika ustawi wa ushirikiano baina ya mataifa. Hivyo basi, nafurahi kuarifu kuwa, katika kipindi chetu cha Uenyekiti, miradi kadhaa ya miundombinu ya usafiri imeweza kufikia hatua nzuri ya utekelezaji. Mradi wa ujenzi wa Barabara ya Arusha – Holili/Taveta – Voi tayari umeanza. Upembuzi wa mradi wa Barabara ya Malindi – Lunga Lunga/Tanga – Bagamoyo umekamilika na kwa sasa unasubiri fedha ili uanze kutekelezwa. Aidha, miradi ya Barabara za Lusahuga – Rusumo – Kigali na ile ya Nyakanazi – Kasulu – Rumoge – Bujumbura ipo kwenye hatua mbalimbali za usanifu. Utekelezaji wa miundombinu hiyo ya usafiri, umeenda sambamba na ujenzi wa vituo vya pamoja vya mpakani (One-Stop Border Posts). Vituo vya Mpakani 9 kati  ya 15 tayari vimeanza kazi, kikiwemo Kituo cha Rusumo kwenye Mpaka wa Tanzania na Rwanda, ambacho mimi na mwezangu Rais Kagame tulikizindua mwezi Aprili mwaka jana.

Tatu, Masuala ya Amani na Usalama: Katika kipindi chetu pia, tumefanya jitihada za kutafuta ufumbuzi wa migogoro iliyopo kwenye Ukanda wetu, hususan nchini Burundi na pia Sudan Kusini, ambako Jumuiya ya IGAD inashughulikia kwa karibu. Jitihada zilizofanyika, kwa kiasi fulani, zimesaidia kupunguza uhasama miongoni mwa pande zinazopingana. Napenda kutumia fursa hii kupongeza jitihada kubwa zinazofanywa na Msuluhishi wa Mgogoro wa Burundi, Mheshimiwa Rais Museveni wa Uganda pamoja na Mpatanishi wa Mgogoro huo, Rais Mstaafu wa Tanzania, Mheshimiwa Benjamin William Mkapa. Wamefanya kazi kubwa sana. Lakini niziombe pande husika kwenye migogoro niliyoitaja kuweka nyuma maslahi yao binafsi na kutanguliza mbele maslahi ya mataifa yao ili kuwezesha migogoro hiyo kumalizika kwa haraka. Wafahamu kuwa, kurejea kwa amani ya kudumu katika nchi hizo, kwa kiasi kikubwa kunawategemea wao.

Nne, Masuala ya Utawala Bora na Demokrasia: Hakuna shaka, ukanda wetu umepiga hatua kubwa katika eneo hili. Utawala Bora na masuala ya demokrasia yameimarika katika Mataifa Wanachama yote. Mathalan, mwaka huu pekee, mataifa mawili ya Kenya na Rwanda yanatarajiwa kufanya Uchaguzi Mkuu.  Na napenda nitumie fursa hii, nizitakie heri nchi hizi mbili wanachama katika kutekeleza hatua hiyo muhimu. Chaguzi zifanyike kwa utulivu na amani ili tuioneshe tena dunia kuwa demokrasia imeimarika na kuota mizizi katika ukanda wetu.

Tano, Kuimarisha na kukuza mahusiano na Washirika wetu wa Maendeleo. Katika kipindi chetu cha Uenyekiti, Jumuiya yetu imesaini makubaliano ya kifedha na Serikali ya Marekani, kupitia Shirika lake la misaada la USAID; Serikali ya Ujeruma kupitia shirika lake la KfW; Umoja wa Ulaya; Benki ya Dunia pamoja na Benki ya Maendeleo ya Afrika (AfDB). Makubaliano hayo yana thamani ya takriban Dola za Marekani milioni 300.  

Sita, Kubana Matumizi ya Jumuiya.  Kwenye hotuba yangu ya kupokea Uenyekiti wa Jumuiya yetu mwezi Machi mwaka jana niliahidi kusimamia matumizi ya fedha ya Jumuiya yetu. Leo nafurahi kuripoti kuwa, katika kipindi cha mwaka mmoja uliopita, tumeweza kupunguza matumizi ya Jumuiya, hususan Sekretarieti, kutoka Dola za Marekani milioni 12.6 hadi kufikia Dola za Marekani milioni 9.1. Nampongeza Katibu Mkuu Dkt. Mfumukeko kwa kusimamia jambo hili vizuri. Nina matumaini makubwa kuwa Mwenyekiti Mpya naye ataendeleza suala hili la usimamizi mzuri wa rasilimali ili fedha nyingi zitumike kwenye shughuli za maendeleo.

Waheshimiwa Viongozi, Mabibi na Mabwana;

Haya niliyoyataja ni baadhi tu ya mafanikio. Yapo mengine mengi ambayo yamepatikana. Hivyo, napenda nitumie fursa hii kuwashukuru Viongozi wenzangu kwa heshima kubwa waliyoipa Tanzania kuongoza Jumuiya yetu kwa kipindi cha takriba miaka miwili na ushee. Kama mnavyofahamu, awali tulipewa jukumu hili mwezi Februari 2015, lakini mwezi Machi 2016 tuliongezewa tena mwaka mmoja kuendelea kuongoza Jumuiya hii. Kwa maana hiyo, tumeongoza kwa miaka miwili na zaidi. Hii ilikuwa ni heshima kubwa sana kwa nchi yetu. Lakini napenda niwashukuru Waheshimiwa Viongozi kwa imani kubwa mliyoionesha kwangu mimi binafsi. Kama mtakumbuka, mwaka jana wakati nakabidhiwa jukumu la kuwa Mwenyekiti, nilikuwa na kama miezi minne tu tangu niingie madarakani. Lakini licha ya uchanga wangu, mliniamini. Nawashukuru sana.

 Napenda pia nitumie fursa hii kuwashukuru kwa ushirikiano na  msaada mkubwa mliutoa kwangu mimi binafsi na kwa nchi yangu katika kipindi chote tulichokuwa Mwenyekiti wa Jumuiya hii. Hivi punde, nimetoka kueleza baadhi ya mafanikio yaliyopatikana katika kipindi chetu cha Uenyekiti. Mafanikio hayo yasingepatikana kama msingetupa ushirikiano wa kutosha. Hivyo, nawashukuru sana kwa ushirikiano wenu mkubwa mliotupa.

Waheshimiwa Wakuu wa Nchi;

Waheshimiwa Viongozi mnaowakilisha nchi zetu;

Waheshimiwa Mawaziri;

Mheshimiwa Katibu Mkuu wa Jumuiya;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Jukumu langu kubwa leo lilikuwa kuwakaribisha na kukabidhi majukumu ya Uenyekiti wa Jumuiya kwa Mzee wetu, Mheshimiwa Rais Yoweri Museveni wa Uganda. Tayari nimewakaribisha. Sasa nimebakiza jukumu moja la kukabidhi madaraka. Lakini kabla ya kutekeleza jukumu hilo la pili, naomba mniruhusu nitoe shukrani zangu nyingi kwa Katibu Mkuu wa Jumuiya Balozi Mfumukeko, Naibu wake Dkt. Enos Bukuku, wafanyakazi wote wa Jumuiya pamoja na washirika wetu mbalimbali wa maendeleo kwa ushirikiano mkubwa walionipa katika kipindi chote cha Uenyekiti. Niwaombe tu ushirikiano huo muuendeleze pia kwa Mwenyekiti mpya.

Natambua Naibu Katibu Mkuu Dkt. Bukuku anamaliza muda wa kutumikia Jumuiya yetu hivi karibuni. Hivyo basi, napenda nitumie fursa hii kumshukuru kwa mchango aliotoa katika Jumuiya yetu; na namtakia kila la heri mahali popote atakapokuwa baada ya kumaliza majukumu haya. Niruhusuni pia nitangulize pongezi zangu kwa Naibu Katibu Mkuu Mteule na Jaji Mteule wa Mahakama ya Jumuiya kutoka Sudan Kusini. Nina imani Mkutano huu utawapitisha, hivyo, napenda niwatakie kila la heri wakati watakapoanza kutekeleza majukumu yao mapya.

Mabibi na Mabwana, kwa hakika, ilikuwa ni heshima kubwa kwangu mimi binafsi na kwa nchi yangu kushika wadhifa wa Uenyekiti wa Jumuiya hii, lakini sasa wakati umewadia wa kukabidhi madaraka hayo kwa Mheshimiwa Yoweri Kaguta Museveni, Rais wa Jamhuri ya Uganda. Kama mnavyofahamu, Mheshimiwa Rais Museveni ni mzoefu katika masuala ya Jumuiya yetu. Yeye ni miongoni mwa watu walioshiriki kikamilifu katika kuifufua Jumuiya yetu. Hivyo basi, nina matumaini makubwa kuwa, kutokana na uzoefu wake mkubwa, Jumuiya yetu  itazidi kuimarika wakati wa uongozi. Na hata yale masuala ambayo hatukuweza kuyamaliza wakati wa uongozi wetu, hususan suala la migogoro ya Burundi na Sudan Kusini pamoja na Mkataba wa Ubia wa Kiuchumi kati ya Jumuiya yetu na Umoja wa Ulaya, yatapata ufumbuzi.   Napenda nihitimishe kwa kuahidi kuwa Tanzania itatoa ushirikiano wa kutosha kwa Mwenyekiti mpya ili hatimaye tuweze kufikia malengo ya kuanzishwa kwa Jumuiya hii.

Mungu Ibariki Jumuiya Yetu!

Mungu Ibariki Afrika!

“Ahsanteni sana kwa kunisikiliza”

Mheshimiwa Yoweri Kaguta Museveni, Rais wa Uganda;

Mheshimiwa Samia Suluhu Hassan, Makamu wa Rais wa

         Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Kassim Majaliwa, Waziri Mkuu wa Jamhuri

         ya Muungano wa Tannzania;

Mheshimiwa Dkt. Ali Kirunda Kivejinja,

Naibu Waziri Mkuu wa Uganda;

Mheshimiwa Tulia Ackson, Naibu Spika wa Bunge la Tanzania;

Mheshimiwa Abdulrahaman Kinana, Katibu Mkuu wa CCM;

Waheshimiwa Spika Mstaafu na Jaji Mkuu Mstaafu wa Tanzania,

Mama Anna Makinda na Mzee Othman Chande;

Waheshimiwa Mawaziri kutoka Tanzania na Uganda;

Mheshimiwa Martin Shigela, Mkuu wa Mkoa wa Tanga;

Wawakilishi wa Makampuni ya Wawekezaji wa Mradi huu;

Waheshimiwa Wabunge mliopo;

Waheshimiwa Makatibu Wakuu na Manaibu mliopo;

Waheshimiwa Mabalozi na Wawakilishi

wa Taasisi za Kimataifa;

Waheshimiwa Wakuu wa Mikoa mliopo;

Viongozi wa Vyombo vya Ulinzi na Usalama;

Waheshimiwa Viongozi Wengine wa Serikali mliopo;

Viongozi Vyama vya Siasa na Dini mliopo;

Wageni Waalikwa, Ndugu Wananchi, Mabibi na Mabwana:

         Napenda nianze kwa kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutupa uhai na kutuwezesha kushuhudia tukio hili muhimu katika historia ya uhusiano wa Tanzania na Uganda. Aidha, kwa niaba yangu binafsi na kwa niaba ya Serikali na Wananchi wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, napenda nimkaribishe Mheshimiwa Rais Yoweri Kaguta Museveni pamoja na ujumbe wake hapa Chongoleani. Namshukuru sana kwa kukubali kushiriki nasi katika hafla hii ya kuweka Jiwe la Msingi la Mradi wa Bomba wa Mafuta kutoka Hoima nchini Uganda hadi hapa Tanga.

Hii ni mara yangu ya kwanza kuja Tanga tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa nchi yetu. Hivyo basi, kabla sijazungumzia tukio lililotuleta hapa, napenda kutumia fursa hii kuwashukuru wana-Tanga kwa kunichagua. Binafsi, sina cha kuwalipa zaidi ya kuwaahidi kuwa mimi pamoja na wenzangu Serikalini tutawatumikia kwa bidii na kamwe hatutawaangusha.

Wageni Waalikwa, Mababi na Mabwana:

Mkoa wa Tanga una historia ndefu na umetoa mchango mkubwa kwa nchi yetu. Enzi za kupigania uhuru, mwaka 1958, Baba wa Taifa letu, Mwalimu Julius Kambarage Nyerere, kabla hajaenda Tabora kwenye Mkutano Mkuu wa TANU, ambao uligubikwa na mgawanyiko, alikuja Tanga. Akiwa Tanga, alikutana na wazee na kupanga nao mikakati ya kudhibiti mgawanyiko uliokuwepo, ambao ulitokana na uamuzi wa Serikali ya Kikoloni kuanzisha utaratibu wa kura tatu. Baada ya kupanga mikakati, Wazee wa Tanga walimsomea dua ndipo akaelekea Tabora kwenye Mkutano, ambao ulihitimishwa kwa kupitisha Azimio la Tabora, maarufu kama “Uamuzi wa Busara”. Azimio hili lilisaidia sana kuharakisha kupatikana kwa uhuru wa nchi yetu.

Lakini mbali na kutoa mchango huo mkubwa kwa nchi yetu, Mheshimiwa Rais Museveni ameeleza hivi punde kuwa silaha zake za kwanza wakati akielekea Uganda kuanzisha mapambano, alizipitishia huku Tanga pale Horohoro. Huu ni uthibitisho kuwa Mkoa huu sio tu umetoa mchango kwa nchi yetu bali pia kwa nchi nyingine. Na mimi naamini hata jina la Tanganyika huenda lilitokea huku Tanga.

Ni kutokana na sababu hizo zote, nimefurahi sana leo kuwepo hapa kushuhudia uwekaji wa Jiwe la Msingi la Bomba la Mafuta kutoka Hoima nchini Uganda hadi Bandari ya Tanga. Kama ambavyo mmesikia, Mradi huu ni mkubwa na wa kihistoria kwa mataifa yetu mawili. Bomba litakalojengwa litakuwa na urefu wa kilometa kilometa 1445, na litakuwa bomba refu zaidi duniani linalotumia teknolojia ya kupasha joto (longest heated pipeline in the world). Tumesikia pia kuwa mradi huu utagharimu Dola za Marekani bilioni 3.5, sawa na takriban Shilingi za Tanzania trilioni 8. Hiki ni kiasi kikubwa sana cha fedha. Hivyo basi, natoa pongezi nyingi sana kwenu wana-Tanga, Watanzania wenzangu, ndugu zetu wa Uganda pamoja na wana-Jumuiya Afrika Mashariki wote kwa kuanza kutekeleza mradi huu mkubwa.

Wageni Waalikwa, Mababi na Mabwana:

Leo tupo hapa kuweka Jiwe la Msingi la Mradi huu. Lakini niwe mkweli, hatua hii haikufikiwa kirahisi. Tulikumbana na changamoto nyingi. Walijitokeza watu wengi tu waliojaribu kuzuia Bomba hili kujengwa upande wa Tanzania. Na hata majadiliano hayakuwa mepesi. Kuna nyakati ilitulazimu mimi na mwenzangu Mheshimiwa Rais Museveni kuingilia kati. Na napenda kutumia fursa hii kusema hapa hadharani kuwa Mheshimiwa Rais Museveni ni rafiki wa kweli wa Watanzania. Licha ya baadhi ya watu kumshawishi Bomba hili lisijengwe Tanzania, tulishirikiana naye kwa karibu katika kuwahimiza watendaji wetu kuendelea na majadiliano hadi hatimaye tukaweza kufikia makubaliano ya kujenga Bomba hili upande wa Tanzania.

Hivyo basi, namshukuru sana Mheshimiwa Rais Museveni, Serikali pamoja na wananchi wa Uganda kwa kukubali Bomba hili kujengwa Tanzania. Aidha, nawashukuru na kuwapongeza Waheshimiwa Mawaziri, watendaji na wataalam wa Serikali zote mbili ambao walishiriki na kufanikisha majadiliano yetu. Napenda kuwahakikishia ndugu zetu wa Uganda pamoja na wawekezaji kuwa hamjafanya makosa kuichagua Tanzania. Mbali na amani na usalama tulionao pamoja na mazingira mazuri kwa ajili ya kusafirisha mafuta, sisi tuna uzoefu katika kutekeleza, kusimamia na kuendesha miradi kama hii. Tunayo mabomba makubwa ya kusafirisha mafuta na gesi. Mwaka 1968 tulishirikiana na wenzetu wa Zambia kujenga na kukamilisha ujenzi wake Bomba la Mafuta lenye urefu wa kilometa 1,710 kutoka Dar es Salaam hadi Ndola. Na hivi karibuni tumejenga mabomba mengine ya kusafirisha gesi asilia kutoka Songo Songo na Mnazi Bay, kusini mwa nchi yetu, kwenda Dar es Salaam. Huu ni uthibitisho tosha kuwa tuna uzoefu wa kutosha kwenye miradi kama hii.

Ndugu Watanzania wenzangu,

Wageni Waalikwa, Mababi na Mabwana:

Katika kuhakikisha kuwa mradi huu unakuja Tanzania, ilitulazimu kujitolea baadhi ya mambo, ikiwemo kusamehe baadhi ya kodi na tozo, kama ambavyo Mheshimiwa Rais Museveni amezitaja kwenye hotuba yake. Tulifanya hivyo kwa kutambua kuwa Mradi huu utakuwa na manufaa makubwa kwa nchi zetu mbili. Bomba litakapokamilika litakuwa linasafirisha takriban lita 200,000 za mafuta ghafi kwa siku, ambapo nchi yetu italipwa Dola za Marekani 12.5 kwa kila pipa. Mbali na hilo, mradi huu utatoa ajira nyingi za moja kwa moja na zisizo za moja kwa moja, wakati na baada ya ujenzi kukamilika. Baadhi ya ajira ni hizi ambazo tunazishuhudia hivi leo, ambapo watu wanauza bidhaa zao mbalimbali: chakula; maji, juisi n.k. Lakini wakulima nao watanufaika; na hata wafanyabiashara na wenye viwanda nao watanufaika. Mathalan, Mheshimiwa Rais Museveni ameeleza kuwa ujenzi wa Bomba hili utahitaji saruji nyingi. Hivyo, viwanda vya saruji vitanufaika. Na kwa bahati nzuri, maandalizi ya kujenga kiwanda cha saruji hapa Tanga, ambacho kitakuwa kikubwa zaidi katika Ukanda wetu wa Afrika Mashariki na Kati, yanaendelea vizuri.

Sambamba na faida hizo, mradi huu unatarajiwa kuweka misingi ya ushirikiano kwenye sekta ya mafuta na gesi kati ya mataifa yetu. Mathalan, kwa kuwa mafuta kutoka Uganda yatasafirishwa kupitia hapa Tanga, ni dhahiri kuwa sisi nasi tutaweza kuyanunua na hivyo kupunguza gharama za kuagiza bidhaa hiyo kutoka mataifa ya mbali. Aidha, kwa vile mafuta kutoka Uganda yatakuwa ghafi, ni fursa kwa wafanyabiashara wetu na wawekezaji kujenga viwanda vya kuyasafisha. Na kama mlivyomsikia Rais Museveni, hydrocarbons zinazalisha bidhaa nyingi. Mbali na mafuta ya petrol, dizeli, mafuta ya ndege na taa; zinatumika pia kutengeneza plastiki.

Kama hiyo haitoshi, bila shaka, baadhi yenu hapa mnafahamu kuwa katika nchi yetu, hususan kwenye maeneo ya Ziwa Tanganyika na Eyasi, zimeonekana dalili za hydrocarbons ambazo zinaashiria uwepo wa mafuta. Kwa kuwa ugunduzi wa mafuta nchini Uganda kwa kiasi kikubwa ulifanywa na wataalam wa nchi hiyo, tumewaomba ndugu zetu wa Uganda nao wamekubali, kushirikiana nasi katika kuendeleza utafiti wa mafuta katika maeneo hayo. Na mafuta yakipatikana, tutayasafirisha kupitia Bomba hili. Zaidi ya hapo, mmemsikia Mheshimiwa Rais Museveni akisema kuwa angependa kuona tunajenga bomba jingine kutoka Tanzania kwenda Uganda kwa ajili ya kusafirisha gesi yetu. Ni dhahiri kuwa mambo haya yote yakifanyika, ushirikiano wetu utaimarika lakini pia tutaufungua kiuchumi Ushoroba wa Kaskazini (Northern Corridor), ambao unahusisha nchi za Burundi, DRC, Rwanda na Sudan Kusini. Hivyo basi, niwaombe wana-Tanga na Watanzania wenzangu kwa ujumla, kujipanga vizuri katika kutumia fursa zitakazoletwa na mradi huu.  

Nafahamu kuwa ili kutekeleza mradi huu, baadhi ya wananchi wameanza kulipwa fidia zao. Napenda kuhakikishia kuwa watu wote wenye kustahili, watalipwa fidia zao kwa mujibu wa sheria za nchi yetu. Bahati nzuri, kama mlivyosikia, kati ya kilometa 1445 za Bomba hili, kilometa 1,100 zitakuwa upande wa Tanzania; na litapita katika mikoa minane. Napenda niwahakikishie kuwa watu wote wenye kustahili, kulipwa fidia kwenye Mikoa yote 8, watalipwa fidia zao.  Hakuna hata mtu mmoja atakayedhulumiwa. Lakini nitoe ushauri kwa watu ambao, baada ya kusikia Bomba hili linajengwa, wameanza kuendeleza maeneo ambayo wamepata fununu kuwa Bomba litapita. Waachane kabisa na mpango huo. Wamechelewa. Tulikwishachukua picha za satellite. Tunayafahamu maeneo yote ambayo tunatarajia Bomba hilo litapita. Hivyo, ukianza kujenga sasa, ujue “umeula wa chuya”.

Mheshimiwa Rais Museveni;

Ndugu Watanzania wenzangu;

Wageni Waalikwa, Mababi na Mabwana:

Tumekutana hapa kwa ajili ya kuweka Jiwe la Msingi la Ujenzi wa Bomba la Mafuta. Lakini kama nilivyokwishatangulia kusema, hii ni mara yangu ya kwanza kuja Tanga tangu nimekuwa Rais. Kwa sababu hiyo, naomba mniruhusu, japo kwa kifupi, nieleze utekelezaji wa ahadi pamoja na mipango ya Serikali ya Awamu ya Tano kwa nchi yetu. Na kwa kuwa nipo Tanga, nitaeleza yale tu yanayowahusu wana-Tanga.

Kama mtakavyokumbuka, ahadi yetu kubwa wakati wa kampeni ilikuwa ujenzi wa viwanda. Ninyi wana-Tanga mnafahamu kuwa kuna wakati Mkoa wenu ulikuwa na viwanda vingi. Lakini hapo katikati mkaviua. Lakini nimefurahi kusikia kutoka kwa Mkuu wa Mkoa wenu kuwa hivi sasa viwanda vingi vinajengwa hapa Tanga.  Na kesho amenialika kuzindua na kuweka mawe ya msingi kwenye baadhi ya viwanda hivyo. Napenda kuwahakikishia kuwa Serikali ya Awamu ya Tano imedhamiria kwa dhati ya kujenga uchumi wa viwanda, na kwa hapa Tanga tumejipanga kurejesha hadhi ya Tanga, kwa kujenga viwanda vipya na kuvifufua vya zamani vilivyotelekezwa.

Suala la pili ni kuhusu ardhi. Nafahamu kuwa moja ya matatizo makubwa yanayowasumbua wana-Tanga hivi sasa ni ukosefu wa ardhi kwa ajili ya kuendesha shughuli mbalimbali za kiuchumi, ikiwemo kilimo. Maeneo mengi ya ardhi yanamilikiwa na watu wachache ambao wameshindwa kuyaendeleza.  Nilitoa maelekezo kwa Wizara ya Ardhi pamoja na uongozi wa Mkoa kupitia mashamba 72 makubwa yaliyopo katika Mkoa huu. Kufuatia uchambuzi uliofanyika, tayari tumeyachukua mashamba makubwa matano kule Muheza yenye ukubwa wa takriban hekta 14,000, na tumeagiza sehemu ya ardhi hiyo igawiwe kwa wananchi bure na itakayobaki itumike kwa ajili ya shughuli nyingine za maendeleo, ikiwemo kutenga maeneo ya viwanda. Aidha, tumewaandikia barua (notice) wamiliki wa mashamba mengine 12 tukitaka watueleze kwanini tusiwafutie umiliki wao kwa kushindwa kuyaendeleza. Napenda kuwaahidi kuwa zoezi hili ni endelevu. Tutaendelea  kuwanyang’anya watu walihodhi ardhi bila ya kuiendeleza na kuwagawia kwa wananchi. Lakini na ninyi wananchi mkipewa, hakikisheni mnaiendeleza. Kinyume chake, nanyi tutawanyang’anya na kuwapa wengine.

Napenda pia kutumia fursa hii kuwaarifu wana-Tanga kuwa hivi karibuni tunatarajia kuanza ujenzi wa barabara ya lami kutoka hapa Tanga hadi Bagamoyo yenye urefu wa takriban kilometa 175. Barabara hii, ambayo itapugunza umbali wa kutoka Tanga kwenda Dar es Salaam pamoja na kuiunganisha nchi yetu na majirani zetu wa Kenya, ni moja ya miradi iliyopo chini ya  Jumuiya ya Afrika Mashariki na itajengwa kwa ufadhili wa Benki ya Maendeleo ya Afrika.

Sambamba na hayo, hivi punde Mkuu wa Mkoa wenu amewasilisha ombi kuhusu kupauliwa na kuongezwa kina Bandari ya Tanga. Niseme tu kwamba nimelipokea ombi hilo. Ni jambo lililo wazi kuwa kutokana na uwekezaji mkubwa unaofanyika hapa Tanga hivi sasa, ni lazima tuipanue Bandari hii ili iweze kuhudumia meli kubwa. Hii itasaidia kupunguza msongamano katika Bandari ya Dar es Salaam. Mizigo inayokuja Tanga na maeneo ya jirani, ikiwemo mafuta, itashushwa hapa na hivyo kuwapunguzia wananchi gharama. Hivyo basi, napenda kuwahakikishia kuwa Bandari yenu itapanuliwa.  Na kwa bahati nzuri, Waziri wa Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano, Mheshimiwa Prof. Mbarawa, yupo hapa. Bila shaka, amesikia na ataliweka suala hili katika mipango ya Wizara yake.

Mheshimiwa Rais Museveni;

Ndugu Watanzania wenzangu;

Wageni Waalikwa, Mababi na Mabwana:

Siwezi kuhitimisha hotuba yangu bila ya kuwashukuru na kuwapongeza wawekezaji wa mradi huu, kampuni za Total, Tullow na CNOOC, kwa kukubali kuwekeza katika mradi huu mkubwa. Napenda kuwahakikishia kuwa Tanzania itatoa ushirikiano wote unaohitajika katika kutekeleza mradi huu, kulingana na masharti ya Mkataba.

Lakini niwaombe jambo moja. Na ninyi mjitahidi kukamilisha mradi huu mapema. Mwaka 2020 ni mbali sana. Mimi sioni kwanini mradi huu uchukue muda mrefu kiasi hicho kutekelezwa. Makampuni yaliyopewa dhamana ya kujenga Bomba ni makubwa na yana uzoefu wa kutosha. Fedha mmesema mnazo. Na wafanyakazi pia wapo. Hivyo, nawasihi sana mjitahidi kukamilisha mradi huu mapema. Watanzania na bila shaka wananachi wa Uganda pamoja na wana-Afrika Mashariki kwa ujumla wanausubiri kwa hamu mradi huu.

Mheshimiwa Rais Museveni;

Waheshimiwa Viongozi;

Wageni Waalikwa, Mababi na Mabwana:

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kumshukuru tena Mheshimiwa Rais Museveni kwa kuja kushiriki kwenye tukio hili. Namuahidi kuwa Tanzania itaendelea kushirikiana na nchi yake. Aidha, napenda kutumia fursa hii kuahidi kuwa kwenye sherehe za kuweka Jiwe la Msingi kama hili kule Hoima, nami nitashiriki.

Nawashukuru tena wana-Tanga kwa kujitokeza kwa wingi kushuhudia tukio hili. Aidha, nawashukuru kwa kunichagua kuwa Rais wenu. Nawaahidi kuwa Serikali ninayoingoza itawatumikia bila kuwabagua kwa misingi ya dini, kabila au vyama. Utekelezaji wa mradi huu ni kielelezo kuwa Serikali ninayoingoza haina ubaguzi. Bomba hili lingeweza kujenngwa mahali popote nchini, lakini tumeamua kulileta hapa Tanga, ambako Mbunge wake hatokani na Chama tawala. Tumefanya hivyo kwa vile maendeleo hayana chama.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu, navishukuru na kuvipongeza vikundi vya burudani vilivyotuburudisha kwa nyimbo zao nzuri, hususan zinazotukumbusha sisi Watanzania kuimarisha uzalendo. Navishukuru pia vyombo vya ulinzi na usalama kwa kazi nzuri wanayoifanya kwa nchi yetu. Aidha, napenda kuwashukuru na kuwapongeza wana-habari kutoka vyombo vyote kwa kuuhabarisha umma kuhusu tukio hili kubwa na muhimu kwa nchi zetu mbili. 

Baada ya kusema hayo, mimi pamoja na Mheshimiwa Rais Museveni tupo tayari kuweka Jiwe la Msingi la Mradi wa Bomba la Mafuta kutoka Hoima nchini Uganda hadi Bandari ya Tanga.

Mungu Ubariki Uhusiano kati ya Tanzania na Uganda!

Mungu Ibariki Jumuiya ya Afrika Mashariki!

“Ahsanteni sana kwa kunisikiliza”

Mheshimiwa Rais Jacob Zuma wa Afrika Kusini

na Mama Sizakele Zuma;

Mheshimiwa Samia Suluhu Hassan, Makamu wa Rais

wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Dkt. Ali Mohammed Shein, Rais wa Zanzibar

na Mwenyekiti wa Baraza la Mapinduzi;

Mheshimiwa Kassim Majaliwa, Waziri Mkuu

wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Job Ndugai, Spika wa Bunge la Tanzania;

Mheshimiwa Prof. Ibrahim Juma, Kaimu Jaji Mkuu wa Tanzania;

Waheshimiwa Marais Wastaafu mliopo;

Mheshimiwa Makamu wa Rais Mstaafu na Mawaziri Wakuu Wastaafu;

Waheshimiwa Mawaziri wa Afrika Kusini na Tanzania mliopo;

Waheshimiwa Mabalozi mliopo;

Waheshimiwa Viongozi wengine wa Serikali,

Vyama vya Siasa na Dini mliopo;

Wakuu wa Vyombo Vya Ulinzi na Usalama;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana:

         Awali ya yote, kwa niaba yangu binafsi na kwa niaba ya Serikali na Wananchi wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, napenda kwa mara nyingine tena nikushukuru kwa dhati kabisa Mheshimiwa Rais Zuma kwa kukubali mwaliko wetu wa kuja kututembelea. Natambua vizuri kwamba hii si mara yako ya kwanza kutembelea nchi yetu. Umeshatembelea mara kadhaa. Lakini napenda nikuthibitishie kuwa mimi pamoja na Watanzania wenzangu tumefarijika sana kwa ujio wako. Tunayo matumaini makubwa kuwa ziara yako hii, kama nyingine zilizotangulia, itakuza zaidi uhusiano na ushirikiano kati ya mataifa yetu mawili.

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

         Tupo hapa kwa ajili ya Chakula tulichokiandaa kwa heshima ya wageni wetu, Mheshimiwa Rais Zuma na Mkewe Mama Sizakele Zuma pamoja na ujumbe wao. Na kama mnavyofahamu, katika tamaduni nyingi za Kiafrika, wakati wa chakula, sio wa kuzungumza. Lakini kwa leo naomba mnivumilie niseme japo mambo machache.

Kwanza kabisa, napenda niseme kuwa Tanzania na Afrika Kusini ni nchi marafiki na pia ni ndugu. Urafiki na udugu wetu una historia ndefu. Baadhi yenu mtakuwa mkikumbuka kuhusu vita vya mfecane na historia ya Kabila la Wangoni lililopo Kusini mwa Tanzania, ambalo asili yake ni Afrika Kusini. Lakini ukiachilia mbali historia hiyo ya Wangoni, wengi mnafahamu kuwa wakati wa utawala dhalimu na wa kibaguzi nchini Afrika Kusini, Tanzania ilishirikiana kwa karibu na wananchi wa Afrika Kusini, hususan kupitia Chama chao cha ANC.

Kufuatia makubaliano yaliyofikiwa mwaka 1962 kati ya viongozi wetu wawili, yaani Baba wa Taifa letu, Hayati Mwalimu Julius Kambarage Nyerere wa Tanzania na Hayati Mzee Nelson Mandela, Tanzania ilitoa msaada kwa wapigania uhuru wa Afrika Kusini, ikiwemo kuwapatia mafunzo wapiganaji wake katika makambi yaliyopo Kongwa, Dakawa, Mazimbu, Mgawawo na kule Iringa.Kutokana na uhusiano huo wa kihistoria, haishangazi leo hii kuona kuwa Mataifa yetu mawili yana Nyimbo za Taifa zinazofanana; Bendera zetu zinashabihiana; lakini pia vyama vyetu tawala, yaani CCM na ANC vinashirikiana kwa karibu sana.

Na bila shaka, hii ndiyo sababu pia kuwa, tangu kurejea kwa utawala wa wengi nchini Afrika Kusini mwaka 1994, ushirikiano wetu kiuchumi nao umeimarika. Taifa la Afrika Kusini ni miongoni mwa nchi 10, ambazo ni washirika wakuu wa Tanzania katika biashara na uwekezaji. Kwa mujibu wa takwimu zilizopo, biashara kati yetu ilifikia thamani ya shilingi za Tanzania trilioni 2.4 mwaka 2016, wakati uwekezaji wa Afrika Kusini hapa nchini hivi sasa una thamani ya Dola za Marekani milioni 803.15 na umetoa takriban ajira 20,916. Hii ni kudhihirisha kuwa uhusiano wetu ni mzuri; na unakua kila kukicha.

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Katika Ziara hii ya Mheshimiwa Zuma hapa nchini, tumeweza kufanya Mkutano wa Kwanza wa Tume ya Marais ya Ushirikiano (Bi-National Commission - BNC). Katika Mkutano huo, tumejadiliana kwa kirefu kuhusu namna ya kuimarisha ushirikiano katika nyanja mbalimbali, ikiwemo biashara na uwekezaji; maendeleo ya viwanda, miundombinu; kilimo; afya; elimu; sayansi na teknolojia; ulinzi na usalama; nishati na madini; pamoja masuala ya maliasili na utalii. Na tumehimizana katika kusimamia utekelezaji wa makubaliano tuliyofikia. Aidha, tumekubaliana kuharakisha utekelezaji wa Mikataba yote iliyosainiwa na nchi zetu siku za nyuma, ambayo kwa sasa imefikia 16, ukiwemo mmoja tuliousaini leo.

Lakini mbali na kufanya Mkutano wa Tume yetu ya Ushirikiano, katika ziara hii, Mheshimiwa Rais Zuma ameambatana na wafanyabiashara wapatao 80. Kwa siku nzima ya leo, wafanyabiashara hao wamekutana na wenzao wa Tanzania. Na nimeambiwa kuwa Mkutano ulikuwa ni mzuri sana. Wamepashana habari kuhusu fursa za biashara na uwekezaji zilizopo katika nchi zetu; na pia wamebadilishana uzoefu na kupeana mbinu za kufanya biashara. Hivyo basi, nina uhakika, muda mfupi ujao, tutaona matunda yake. Namshukuru tena Mheshimiwa Rais Zuma kwa kufanya ziara, ambayo imekuza zaidi ushirikiano kati yetu.

Mheshimiwa Rais Zuma na Mama Sizakele Zuma;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

 Niliahidi kuzungumza kwa kifupi. Lakini siwezi kuhitimisha hotuba yangu bila ya kumpongeza Mheshimiwa Rais Zuma, Serikali na Wananchi wote wa Afrika Kusini kwa kuadhimisha Miaka 23 ya kumalizika kwa utawala wa kibaguzi hapo tarehe 27 Aprili, 2017. Hakuna shaka, katika kipindi hicho Afrika Kusini imepiga hatua kubwa, hususan katika kujenga haki, usawa na demokrasia. Afrika Kusini pia imetoa mchango mkubwa katika maendeleo ya Kanda yetu ya SADC, Bara letu la Afrika na Duniani kwa ujumla. Napenda kuahidi kuwa Tanzania chini ya uongozi wangu itaendelea kushirikiana na Afrika Kusini ili kudumisha na kukuza zaidi uhusiano na ushirikiano wa kidugu na kihistoria kati yetu.

Baada ya kusema hayo, mabibi na mabwana, kwa heshima na taadhima, sasa naomba sote tusimame na kisha tunyanyue glasi zetu juu:

• Kwa ajili ya afya njema ya Rais Jacob Zuma na Mama Zuma;
• Kwa Ustawi wa Uhusiano wa Tanzania na Afrika Kusini; na
• Kwa Maendeleo ya nchi zetu mbili na watu wake.

“Ahsanteni kwa kunisikiliza”.

Your Excellency Jacob Zuma, President of the Republic of South Africa;

Honourable Ministers here present;

Distinguished Members of the Business Community

from Tanzania and South Africa;

Invited Guests, Ladies and Gentlemen;

I am very pleased for this opportunity to meet with the members of the Business Community not only from my own country but also from a brotherly and friendly country, South Africa. I understand you have been here since morning and much has already been said. However, allow me to take this opportunity to warmly welcome to Tanzania our guests from South Africa. As you are all very well aware, Tanzania and South Africa are very good friends and strong allies. Our friendship has been maintained for years and that our two countries have been enjoying excellent cooperation at bilateral, regional and international levels. It is for this reason that I would like to very sincerely welcome our South African friends to Tanzania. Please, feel at home. This is indeed your home.

It is unfortunate that you will be here just for a short stay, but it is my sincere hope that you will find time to visit our country again so that you get a chance to experience and enjoy, in particular, Tanzania’s touristic attractions, such as Mount Kilimanjaro, Serengeti National Park, Ngorongoro Crater, as well as the beautiful shores of the spice Island of Zanzibar.

Distinguished Members of the Business Community;

I have noted, with great encouragement, that trade and investment are on the increase since 2011. However, as we strive to further consolidate the relations between our two countries, we also need to enhance further our cooperation in trade and investments. To that end, and this being a Business Forum, I am sure serious business has been discussed since morning. And by now, each side has sufficient or necessary information about the investment and business opportunities available in each other’s country. That notwithstanding, I would like to add my voice on the investment and business opportunities available in Tanzania.

To begin with, Tanzania has got a conducive business environment. We are a peaceful and politically stable nation. We have enjoyed uninterrupted peace, political stability and national concord since independence. We are a vibrant democracy and committed to advancing good governance and the rule of law. I should also mention that the basic infrastructure services such as power, road, rail, air and water transport are available at a satisfactory level.

Furthermore, our country has put in place stable and predictable economic policies and investment regimes that are friendly to investors. They are comparable to any other environment that an investor would enjoy in almost all the hot spots of investment flows in the developing world.  There are favourable fiscal incentives to investors with regard to corporate tax, customs duty, VAT, capital investments, work and resident permits.  The investment law provides for protection of investments and we are committed to fighting corruption, terrorism and other vices. Additionally, we are a member of the International Centre for Settlement of Investment Dispute and the Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA) of the World Bank.  So, it is safe to invest in Tanzania, as we are also ready to improve the business environment.

Apart from that, we have a huge market. As you know, we are located in a very strategic area, bordered with 8 countries, including six landlocked countries, namely Burundi, DRC, Malawi, Rwanda, Uganda and Zambia. These countries, by and large, use Tanzania territory to conduct their international trade. As a Member of the East African Community (EAC) and the Southern African Development Cooperation (SADC), investors are assured of the huge market of about 400 million people. Besides, we have trade quota and tariff free trade arrangements with China, India, Japan, USA and the EU.

Your Excellency, President Zuma;

 Distinguished Members of the Business Community;

In addition to good business environment, we have plenty of business and investment opportunities in our country. We have 44 million hectors of arable land of which less than 10 million hectors are currently under use. The climate is favourable for agriculture, water for irrigation is also plenty, and the land is fertile. Almost all crops can grow in Tanzania.

Fishery is yet another sub-sector that presents business and investment opportunity for the private sector. Our country now needs at least 400,000 tonnes of fish per annum. Yet, we are now producing only 30,000 tonnes. In this respect, in order to promote fisheries business in Tanzania, the government has reduced import taxes on most of the fishery equipment, including those used in fish farming. In line with this we invite investors to invest in this sector whereby, opportunities range from Deep Sea Fishing, Fish Processing & Canning, Aqua/Mari culture and Establishment of lending facilities.

We also invite investors to come to invest in one of the fast growing sectors in the country, that is, Tourism.  This industry accounts for about 24.0 % of exports and 17.2% of GDP. We are the only country in the world that has allocated more than 25 percent of its total area for wildlife and other resources’ conservation. There are 16 National Parks, 28 Game Reserves, 44 Game Controlled areas, 1 Conservation Area and 2 Marine Parks. Opportunities exist for investing in areas such as tour-operators business, and tourism infrastructure development particularly construction of first class hotels in towns, game parks as well as along the 1,424 Kilometres coast line of mainland Tanzania and the beautiful shores of the spice Island of Zanzibar.

Our construction sector is also growing very fast. The list of projects in the pipeline is very long. We have huge infrastructure projects which require investments, especially in the fields of transport, energy and water. These projects include a 1,200 kilometre Standard Gauge Railway line from Dar es Salaam to Mwanza, as well as Kiwira and Mchuchuma coal to power projects. We, therefore, welcome South African investors to come to invest in these projects.

Your Excellency, President Zuma;

 Distinguished Members of the Business Community;

Tanzania is committed to becoming a semi-industrialized nation by 2025. To this end, we have decided to put greater accent on building a strong industrial base, including setting up Export Processing Zones (EPZs) and Special Economic Zones (SEZs) as ponds of industrial growth and services to promote export trade.  I, therefore, invite you to come to make full use of these ponds for our mutual benefit. 

In this respect, one of the areas that present great opportunities is manufacturing. Tanzania offers abundant natural resources which provide for plenty of raw materials for the manufacturing industries such as cotton for garment and textile industries, sisal for canvassing, etc. 

For those of you who have a capability for minerals processing, investment opportunities exist in the mining sector where we have precious gemstones and minerals including gold, diamond, nickel and tanzanite, just to mention a few.  These locally available raw materials will assure investors with raw materials for extractive industries on low cost but with high value investments.

Our service sector is also growing very fast. There are enormous opportunities in the services sector particularly ICT, which is among the fastest-growing sub-sectors in Tanzania.  In the last 10 years, the ICT market has grown in terms of subscribers, variety of services and the expansion of the coverage area. Potential areas for investment include provision of mobile services especially in rural areas, provision and operation of value added network/data services, as well as repair and maintenance of telecommunications facilities. We also welcome potential investors to establish financial institutions such as Industrial and Agricultural banks.

Your Excellency, President Zuma;

 Dear Members of Business Community;

Distinguished Invited Guests, Ladies and Gentlemen;

  I could go on and on mentioning opportunities for investments that are available in Tanzania. But, it is not my intention to labour you with a long speech. Let me end here. But, before I conclude, I wish to take this opportunity to once again thank His Excellency President Zuma for coming with all of you to meet with your counterparts, the businessmen and women of Tanzania.

I wish also to commend all the Organizers of this Business Forum. It has been a success by all standards. Finally, I wish to once again welcome South African business people to come to invest in Tanzania. I encourage you to come to make full use of these opportunities. Tanzania is a safe place for investment and also to do business.

“I thank you for your kind attention”

Mheshimiwa Samia Suluhu Hassan, Makamu wa Rais

wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Kassim Majaliwa, Waziri Mkuu

wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Job Ndugai, Spika wa Bunge

la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Tulia Ackson, Naibu Spika

wa Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania; 

Ndugu Tumaini Nyamhokya, Rais wa Shirikisho

la Vyama vya Wafanyakazi Tanzania;

Mheshimiwa Jenista Mhagama, Waziri Nchi, Ofisi ya Waziri Mkuu,

Sera, Bunge, Kazi, Vijana, Ajira na Wenye Ulemavu;

Waheshimiwa Mawaziri mliopo;

Mheshimiwa Bolozi John Kijazi, Katibu Kiongozi;

Waheshimiwa Makatibu Wakuu mliopo;

Mheshimiwa Mecky Sadick, Mkuu wa Mkoa wa Kilimanjaro;

Mheshimiwa Mary Kawar, Mkurugenzi wa Shirika         la Kazi Duniani,

Ofisi za Afrika Mashariki;

Waheshimiwa Majaji mliopo;

Mheshimiwa Almas Maige, Mwenyekiti

Chama cha Waajiri Tanzania;

Waheshimiwa Wabunge mkiongozwa na Mbunge wa Moshi Mjini;

 Waheshimiwa Mabalozi mliopo;

Mheshimiwa Mstahiki Meya wa Manispaa ya Moshi;

Ndugu Reginald Mengi, Mwenyekiti wa Sekta Binafsi Tanzania;

Ndugu Dkt. Yahya Msigwa, Katibu Mkuu wa         Shirikisho

la Vyama vya Wafanyakazi (TUCTA);

Ndugu Dkt. Aggrey Mlimuka, Mkurugenzi Mtendaji

wa Chama cha Waajiri Tanzania (ATE);

Viongozi wa Serikali, Vyama vya Siasa na Dini mliopo;

Ndugu Wafanyakazi Wenzangu;

Wanahabari, Mabibi na Mabwana:

         Napenda nianze kwa kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutupa uhai na kutuwezesha kukutana hapa tukiwa salama. Aidha, napenda na mimi nikiri kuwa sijawahi kuona kwenye sherehe za Mei Mosi umati mkubwa kama huu. Hii inanipa shida hata mimi ya namna ya kujibu hoja nilizoelezwa na Katibu Mkuu wa TUCTA. Lakini kwa ujumla, niseme tu kwamba leo Moshi mmevunja rekodi na kwa kweli mmenipa nguvu kubwa sana ya kuwatumikia. Na namwomba Mwenyezi Mungu anisaidie ili nisiwaangushe katika kuwatumikia.

         Napenda pia kutumia fursa hii kutoa shukrani zangu za dhati kwa Uongozi wa Shirikisho la Vyama vya Wafanyakazi Tanzania (TUCTA), wakiongozwa na Rais wa Shirikisho, Ndugu Tumaini Nyamhokya kwa kunialika kuwa Mgeni Rasmi katika Siku hii muhimu kwa Wafanyakazi Duniani. Aidha, nawapongeza Viongozi Wapya wa TUCTA kwa kuchaguliwa kwenu kuongoza Shirikisho hili. Hakuna shaka, ushindi mlioupata ni kielelezo cha imani kubwa waliyonayo Wafanyakazi wa Tanzania juu yenu. Nawatakia utekelezaji mwema wa majukumu yenu mpya. Na kwa namna ambavyo mmeanza nina ukakika kabisa mtayamudu vyema.

Binafsi,nimeshakutana nanyi mara moja pale Ikulu, Dar es Salaam, ambapo tulifanya mazungumzo. Kwa kile ambacho nilikiona katika mazungumzo yetu, ni dhahiri kuwa mmedhamiria kwa dhati kuwasaidia wafanyakazi na nchi yetu kwa ujumla. Napenda kurudia ahadi niliyotoa siku ile kwamba,mimi pamoja na wenzangu Serikalini, tutawapa ushirikiano wa kutosha katika kutekeleza majukumu yenu.

Ndugu Wafanyakazi Wenzangu, Mabibi na Mabwana;

         Nitakuwa mchoyo wa fadhila kama sitawashukuru wana-Kilimanjaro kwa kukubali kuwa wenyeji wa maadhimisho haya. Tunawashukuru pia kwa mapokezi makubwa na kwa ukarimu mliotuonesha tangu tumewasili. Lakini kwa kuwa hii ni mara yangu ya kwanza kufika katika Mkoa wa Kilimanjaro tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, napenda niwashukuru wana-Kilimanjaro kwa maombezi na kura zenu zilizoniwezesha kuchaguliwa kuwa Rais wa Awamu ya Tano wa Nchi yetu. Ahsanteni sana.

         Uchaguzi sasa umekwisha, jukumu kubwa ambalo lipo mbele yetu kwa sasa ni kujenga Taifa letu. Mimi ni Rais wa Watanzania wote. Nitafanya kazi kwa maslahi ya Watanzania wote. Na napenda niwaahidi wana-Kilimanjaro kuwa yale yote tuliyoahidi wakati wa kampeni tutayatekeleza. Na kwa kweli, tayari mambo mengi tumeshaanza kutekeleza, ambayo sina shaka mengi mnayafahamu.

Tumeongeza wastani wa ukusanyaji wa mapato kwa mwezi kutoka shilingi bilioni 850 hadi kufikia shilingi trilioni 1.3, na tumeweza kubana matumizi yasiyo ya msingi. Hii imetuwezesha kuongeza bajeti ya maendeleo kutoka wastani wa asilimia 26 za awali hadi kufikia asilimia 40. Tunajenga na kuimarisha miundombinu ya usafiri, umeme na maji. Tumenunua ndege sita mpya, ambazo nina uhakika zitakuza utalii, hususan katika Mkoa huu wa Kilimanjaro. Watalii sasa watakuja hapa moja kwa moja bila kupitia nchi jirani.

Tunatoa elimu bila malipo kutoka shule ya msingi hadi sekondari, kama tulivyoahidi, ambapo Serikali inatenga kiasi cha shilingi bilioni 18.77 kila mwezi kugharamia.Tumeongeza idadi ya wanafunzi wanaopata mikopo ya elimu ya juu kutoka 98,300, wakati tunaingia madarakani, hadi kufikia 124,198, hivi sasa.Tumeongeza bajeti ya kununua madawa kutoka shilingi bilioni 31 hadi kufikia shilingi bilioni 250.

Leo sio siku ya kueleza mafanikio ambayo tayari tumepata. Leo ni Siku ya Wafanyakazi. Hivyo basi, itoshe tu kusema kuwa tangu tumeigia madarakani, Serikali imefanya mambo mengi yenye manufaa kwa taifa letu na watu wake, wakiwemo wafanyakazi.

Ndugu Wafanyakazi, Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

         Hakuna shaka,leo ni siku muhimu. Kama mnavyofahamu, Sikukuu ya Wafanyakazi Duniani, maarufu kama Mei Mosi; ni siku muhimu sio tu hapa nchini bali duniani kote. Ni siku ambayo wafanyakazi duniani kote wanapata fursa ya kukumbushana kuhusu umuhimu wa kujenga umoja na mshikamano katika kutetea maslahi yao. Ni siku ambayo wafanyakazi wanapata fursa ya kutafakari masuala yanayowahusu, hususan kwa kuanisha changamoto zinazowakabili na kupendekeza mikakati ya kuzishughulikia. Lakini, mbali na hayo, Mei Mosi, ni siku ambayo hutumika Duniani kote kutambua na kuenzi mchango unaotolewa na wafanyakazi katika shughuli za maendeleo.

         Kama mnavyofahamu, wafanyakazi ndio injini ya maendeleo ulimwenguni kote. Hakuna jambo la maendeleo limewahi kufanyika hapa duniani ambalo wafanyakazi hawajashiriki. Katika kila jambo, wanahusika. Kuanzia kwenye shughuli za kilimo, uvuvi, ufugaji, utalii, ujenzi wa miundombinu ya kiuchumi, ulinzi wa amani na usalama, utoaji wa huduma za jamii, maendeleo ya sayansi na teknolojia, n.k. Kote wafanyakazi wanahusika.

         Ni kwa sababu hiyo, napenda kwa niaba yangu binafsi na kwa niaba ya Serikali, kutumia fursa hii kuwapongeza sana Wafanyakazi wote, hususan Wafanyakazi wa Tanzania, kwa kuadhimisha siku hii; na kwa mchango wenu mkubwa katika maendeleo ya taifa letu. Serikali inatambua mchango wenu mkubwa na tunawasihi sana muendelee kujituma na kuchapakazi kwa bidii. Maendeleo ya taifa letu, kwa kiasi kikubwa, yanawategemea ninyi. Serikali itaendelea kushughulikia changamoto zinazowakabili ili muweze kufanya kazi katika mazingira mazuri.

Ndugu Viongozi wa TUCTA na Ndugu Wafanyakazi wenzangu;

         Muda mfupi uliopita tumesikia Risala ambayo imesomwa kwa ufasaha mkubwa na Katibu Mkuu wa TUCTA, Dkt. Msigwa.  Ni Risala ambayo inajieleza yenyewe. Na bahati nzuri, viongozi wote muhimu ambao wanapaswa kushughulikia hoja zilizotolewa na TUCTA wapo hapa. Kuanzia Makamu wa Rais, Waziri Mkuu, Spika wa Bunge, Naibu Spika, Mawaziri na Katibu Mkuu Kiongozi, Mwanasheria Mkuu wa Serikali, Wabunge; wote wapo hapa. Hivyo, nina imani wamesikia mambo yaliyoelezwa na watayashughulikia.

Na napenda niwahakikishie ndugu wafanyakazi wenzangu kuwa Serikali imesikia na itazifanyia kazi hoja zenu zote. Sisi kwa upande wetu tumedhamiria kwa dhati kufungua ukurasa mpya wa ushirikiano na Wafanyakazi. Tutaimarisha uhusiano na ushirikiano wetu na Vyama vya Wafanyakazi pamoja Chama cha Waajiri. Tutaujenga na kuimarisha kikamilifu utatu huu. Ombi langu kwenu wafanyakazi endeleeni kuiunga mkono Serikali, hususan kwa kuchapa kazi kwa bidii. 

Ndugu Viongozi wa TUCTA na Ndugu Wafanyakazi wenzangu;

Kama nilivyosema, Risala ya Katibu Mkuu wa TUCTA imeeleza hoja nyingi.  Lakini niseme tu kwamba hoja na madai mengi yaliyowasilisha sio mageni. Ni masuala ya muda mrefu. Na baadhi Serikali ilishaanza kushughulikiwa na tumefikia hatua nzuri. Mathalan, katika Risala yenu, mmeomba kuboreshwa kwa mfumo wa Hifadhi ya Jamii, hususan kuanzishwa kwa Fao la Kukosa Ajira, kama mbadala wa Fao la Kujitoa ambalo limefutwa kwa Sheria Na. 5 ya mwaka 2012. Napenda kuwaarifu kuwa Serikali inaendelea na taratibu za kuanzisha Fao la Kujitoa/Bima ya Ajira ili kuwawezesha wafanyakazi ambao ni wanachama wa Mifuko ya Pensheni kulipwa sehemu ya michango yao kwa mujibu wa sheria pindi wanapopoteza ajira kabla ya kufikisha umri wa kustaafu. Utaratibu wa kuanzisha Fao/Bima hiyo unaendelea vizuri. Wadau, wakiwemo waajiri na vyama vya wafanyakazi, wameshatoa maoni yao. Na nimearifiwa kuwa, hivi karibuni, Muswada wa Sheria wa kuanzisha Fao hilo utapelekwa Bungeni. Na Bunge likipitisha, siku hiyo hiyo nitasaini.

         Kuhusu Mifuko ya Hifadhi ya Jamii pia, mmezungumzia suala la kuharakisha kuundwa kwa mifuko miwili ili kupunguza utitiri wa mifuko hiyo na hatimaye kupunguza gharama za uendeshaji. Kama mnavyofahamu, suala hili lilikwishakubaliwa na Serikali na tumefikia hatua nzuri. Wadau muhimu, mkiwemo ninyi vyama vya wafanyakazi pamoja na waajiri, tayari mmetoa maoni na mapendekezo kuhusu namna ya kuunganisha mifuko ya hifadhi ya jamii. Kwa sasa Waraka wa Baraza la Mawaziri unaandaliwa ili hatimaye itungwe sheria itakayowezesha kuunganisha mifuko ya hifadhi ili ibaki miwili. Zoezi hili likikamilika, tutakuwa tumepata mwarobaini wa tatizo la tofauti ya fomula ya ukokotoaji wa mafao, ambalo nalo ni moja ya malalamiko ya wafanyakazi nchini.

         Risala yenu pia imeeleza kuhusu suala la ucheleweshaji wa malipo ya mafao. Hili nalo Serikali inalishughulikia tena kwa nguvu sana. Kama mnavyofahamu, suala hili la ucheleweshaji, kwa kiwango kikubwa, lilikuwa linasababishwa na waajiri kushindwa au kuchelewa kuwasilisha michango ya wafanyakazi wao. Na mmoja wa waajiri hao ni Serikali. Mathalan, wakati tunaingia madarakani, Serikali ilikuwa inadaiwa takriban shilingi trilioni 1.5 kwenye mifuko ya hifadhi ya jamii. Tangu wakati huo, tumeshalipa shilingi trilioni 1.23. Na zilizobaki tutazilipa hivi karibuni.

Kufuatia Serikali kulipa deni hilo, Mifuko ya Hifadhi ya Jamii sasa inawalipa wastaafu mafao yao kwa wakati. Na hii sasa itaipa nguvu Serikali ya kufuatilia na kuwahimiza waajiri wengine, hususan wa sekta binafsi, kuwasilisha michango ya wafanyakazi wao kwa wakati.

Ndugu Viongozi wa TUCTA na Ndugu Wafanyakazi wenzangu;

         Suala jingine ambalo mmelieleza vizuri kwenye Risala yenu ni kuhusu Usalama Kazini, Afya na Gonjwa la Ukimwi. Haya ni masuala ambayo hayana mjadala. Hivyo, naahidi tutayasimamia na kuyatekeleza.

         Kwenye Risala pia limegusiwa suala la Uhuru wa Wafanyakazi Kujiunga na Vyama vyao. Suala hili nilishalizungumzia mwaka jana. Lakini napenda kurudia tena leo. Vyama vya wafanyakazi mahali pa kazi si suala la hiari. Lipo kwa mujibu wa sheria. Hivyo basi, hakuna sekta, kampuni wala mwekezaji aliye juu ya sheria hii. Kila taasisi na mwajiri ni lazima watekeleze takwa hili la kisheria. Wito wangu kwa wafanyakazi kote nchini ni kwamba msigeuzi vyama hivyo kuwa vyanzo vya migogoro au migomo sehemu za kazi.

         Sambamba na hilo, napenda kuhimiza Wizara na taasisi mbalimbali kuhakikisha zinaunda Mabaraza ya Wafanyakazi kwa mujibu wa Sheria ya Ajira na Mahusiano Kazini Namba 6 ya Mwaka 2004. Nimeambiwa, mpaka sasa, yameundwa mabaraza ya wafanyakazi 487. Bado 28, yakiwemo 14 katika halmashauri na 14 mengine katika taasisi nyingine za umma.Nazihimiza taasisi ambazo hazijaunda mabaraza kufanya hivyo mara moja na kuhakikisha yanafanya kazi.

         Kuhusu suala la Mikataba ya Ajira kwa Wafanyakazi. Hili nalo sio suala la hiari. Kwa kuzingatia matakwa ya Sheria ya Ajira na Mahusiano Kazini Na. 6 ya Mwaka 2004, waajiri wote wanapaswa kutoa mikataba ya ajira kwa wafanyakazi wao. Kinyume chake ni kosa kisheria. Hivyo basi, namwagiza Mheshimiwa Waziri mwenye dhamana kusimamia ipasavyo suala hili, hususan kwa kuimarisha ukaguzi na usimamizi . Aidha, Vyama vya Wafanyakazi navyo vinapaswa kutoa ushirikiano kwa Serikali kwa kuwafichua waajiri wasiotoa mikataba ya ajira ili hatua stahiki ziweze kuchukuliwa.

         Kuhusiana na suala la Utekelezaji wa Mikataba ya Kimataifa, napenda kwanza kulishukuru Shirika la Kazi Dunia (ILO) kwa misaada mbalimbali inayotoa kwa nchi yetu, hususan yenye lengo la kukuza ajira, kupanua wigo wa hifadhi ya jamii na kuimarisha utekelezaji wa viwango vya kazi kimataifa. Napenda kuahidi kuwa Serikali itaendelea kusaini, kuridhia na kutekeleza mikataba ya kimataifa kuhusu masuala ya kazi na ajira yenye maslahi kwa wafanyakazi na Taifa kwa ujumla.

Na katika hili, napenda kuarifu kuwa katika Mkutano wa Bunge unaoendelea, Serikali imewasilisha Azimio la kuridhia Mkataba wa Kimataifa wa Kazi za Ubaharia wa Mwaka 2006 (Marine Labour Convention) na Mkataba wa Kimataifa wa Vitambulisho Na. 185 wa Mwaka 2003 (Seafarer’s Identity Documents Convention). Kuridhiwa kwa Mikataba hii kutaongeza fursa za ajira kwa mabahari wa Tanzania na nchi yetu itanufaika na fursa za mafunzo na ajira.

Mheshimiwa Rais wa TUCTA;

Ndugu Viongozi wa TUCTA;

 Ndugu Wafanyakazi wenzangu;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

         Mbali na hatua za kushughulikia baadhi ya hoja ambazo zimetajwa kwenye Risala ya Katibu Mkuu wa TUCTA, Serikali pia inaendelea kuchukua hatua nyingine zenye lengo la kuboresha mazingira ya kazi na maslahi ya wafanyakazi nchini. Baadhi ya hatua hizo ni kama ifuatavyo:

         Kwanza kabisa, tumeendelea kuhimiza ujenzi wa Viwanda. Kama mnavyofahamu, kukua kwa sekta ya viwanda nchini kutaleta matokeo chanya kwa Watanzania wote, wakiwemo wafanyakazi. Hii ni kwa sababu viwanda vitaongeza mapato kwa Serikali na kuiwezesha kuboresha maslahi ya watumishi nchini. Lakini sio hivyo tu. Viwanda pia vitaongeza idadi ya wanachama kwenye Mifuko ya Hifadhi ya Jamii. Idadi ya wanachama ikiongezeka, Mifuko itaboresha mafao ya wanachama pindi wanapostaafu.

Nafurahi wito wa kujenga viwanda umepokewa vizuri. Viwanda vingi hivi sasa vinajengwa katika maeneo mbalimbali nchini. Hata Mifuko ya Hifadhi ya Jamii ya NSSF, PPF, PSPF na GEPF nayo imejitokeza kuwekeza kwenye sekta ya viwanda. Miradi ya viwanda yenye thamani ya Dola za Marekani milioni 156 inatarajiwa kutekelezwa na mifuko hiyo. Viwanda hivyo ni vya Sukari (Mkulazi –Morogoro), Viatu (Moshi) na Viwatilifu vya kuulia vimelea vya malaria (Kibaha), ambavyo vitaajiri Wafanyakazi wapatao 310,000. Tunaendelea kuwahimiza wafanyabiashara wengine kuwekeza kwenye sekta ya viwanda, ikiwemo katika Mkoa huu wa Kilimanjaro, ambao Mheshimiwa Mkuu wenu wa Mkoa ameeleza kuwa zamani ulikuwa na viwanda vingi, lakini hivi sasa vimekufa.

         Mbali na kujenga viwanda, Serikali inachukua hatua nyingine mbalimbali zenye lengo la kuboresha maslahi ya wafanyakazi nchini. Hatua hizo ni pamoja na kuwaondoa watumishi hewa. Mpaka sasa tumeshawabaini watumishi hewa wapatao 19,706 ambao, kama wangekuwa hawajaondolewa, wangeigharimu Serikali kiasi cha shilingi bilioni 19.848 kwa mwezi, sawa na shilingi bilioni 238.17 kwa mwaka. Fedha hizi zingeweza kutumika kuboresha maslahi na mazingira ya kazi ya watumishi waliopo kazini au kufanya shughuli nyingine ambazo zingewanufaisha wafanyakazi. Ni kwa sababu hii, Serikali ililazimika kusitisha kwa muda zoezi la kuajiri na kupandisha vyeo watumishi. Kwa sasa, zoezi hili limefikia hatua nzuri, takriban asilimia 98.

         Sambamba na kuhakiki watumishi hewa, tulianzisha zoezi la uhakiki wa vyeti vya watumishi. Nchi yetu inaruhusu kila mtu kuajiriwa kulingana na elimu yake. Lakini wapo ambao wamekuwa wakitafuta vyeti vya kughushi ili kupata nafasi ambazo hawastahili. Wiki iliyopita nimepokea Taarifa kuhusu Ukaguzi wa Vyeti vya Wafanyakazi. Katika Ukaguzi huo, tumebaini kwamba, kati ya watumishi 400,035 wa Serikali za Mitaa, mashirika ya umma na taasisi za Serikali ambao wamehakikiwa, watumishi 9,932 wana vyeti vya kughushi; wakati watumishi 1,538 wana vyeti vyenye utata, kwa maana kwamba vyeti vyao vinatumiwa na zaidi ya mtu mmoja. Aidha, watumishi 11,596 waliwasilisha vyeti vya taaluma bila ya vyeti vya elimu. Watumishi wote wenye vyeti vya kughushi tumewapa hadi tarehe 15 Mei, 2017 kuwa wamejiondoa kazini. Kinyume na hapo, hatua za kisheria zitachukuliwa dhidi yao.

Ndugu Viongozi wa TUCTA na Ndugu Wafanyakazi wenzangu;

         Uwepo wa vyeti vya kughushi umesababisha matatizo mengi hapa nchini. Umepunguza tija katika utendaji wa kazi, umewakosesa watu wenye sifa ajira, vyeo na stahili mbambali, n.k. Na jambo la kusikitisha zaidi ni kwamba, wengi wenye vyeti feki ni watoto wa viongozi na watu wenye uwezo. Mtoto wa maskini hawezi kupata fedha ya kununua cheti feki. Anajihangaikia mwenyewe.

         Baada ya kufikia hatua nzuri katika mazoezi haya ya uhakiki, Serikali sasa imepanga kuanza kuajiri tena. Kwenye Mwaka ujao wa fedha, tunatarajia kuajiri watumishi wapya wapatao 52,000 wa kada mbalimbali na pia tutaanza kuwapandisha tena madaraja watumishi. Aidha, katika mwaka ujao wa fedha, Serikali itatoa nyongeza ya kawaida ya mshahara kwa watumishi (annual increment). Lakini niseme tu kwamba uamuzi huu wa kuanza tena kuajiri, kupandisha madaraja na kutoa nyongeza ya mshahara, haumaanishi kuwa tumefikia mwisho. Bado tutaendelea na uhakiki wa watumishi hewa na vyeti. Zaidi ya hapo, tutaanza ukaguzi wa watumishi ambao wamebadilisha umri wao wa kustaafu.

Ndugu Viongozi wa TUCTA na Ndugu Wafanyakazi wenzangu;

         Suala jingine ambalo tunalishughulikia ni ulipaji wa madeni ya watumishi. Mathalani, tangu tumeingia madarakani mwezi Novemba 2015, tumelipa madeni ya walimu ya kimshahara yenye thamani ya shilingi bilioni 14.23 na pia tumelipa madeni ya watumishi yasiyo ya kimshahara yenye thamani shilingi bilioni 42.4. Tutaendelea kulipa madeni mengine kadri tutakavyokuwa tumejiridhisha kuwa hakuna udanganyifu. Hivyo, nawasihi sana wafanyakazi, mtuvumilie.

Kama mnavyofahamu, kumekuwa na tabia ya kutengeneza madeni ya uongo (madeni hewa). Mathalan, kuna baadhi ya viongozi wanashirikiana na watumishi kutengeneza uhamisho na kisha kugawana fedha hizo za uhamisho.  Wakati mwingine uhamisho umekuwa ukitolewa kwa sababu ya ugomvi binafsi kati ya kiongozi na mtumishi. Kwa sababu hiyo, naagiza, kuanzia sasa, ni marufuku kumwamisha mtumishi kabla ya kumlipa fedha zake za uhamisho.

Mbali na kulipa madeni ya watumishi, tumeweza kulipa madeni kwa ajili ya kutekeleza miradi mbali ya miundombinu ya barabara, umeme, maji na reli kiasi cha shilingi trilioni 3.68. Kati ya fedha hizo shilingi trilioni 1.1697 lilikuwa ni deni la wakandarasi wa barabara. Sambamba na hilo, tumetoa kiasi cha shilingi bilioni 80 kwa ajili ya kuwalipa wazabuni na watoa huduma mbalimbali, wakiwemo wanaotoa huduma katika shule na magereza yetu.

         Kama mnavyofahamu, madeni haya ya wakandarasi na wazabuni ilikuwa ni mzigo mkubwa kwa Serikali. Hivyo, baada ya kufanikiwa kupunguza mzigo huu, Serikali itaweza kuelekeza fedha kwenye shughuli nyingine, ikiwemo kuboresha mazingira na maslahi ya wafanyakazi. Lakini niseme tu kwamba, ingawa tumepunguza madeni, Serikali bado inadaiwa. Hivyo, hatutaweza kuelekeza fedha zote katika kuboresha maslahi ya wafanyakazi. Tutaendelea kulipa madeni na kuwekeza fedha tunazozipata kwenye shughuli nyingine za maendeleo, ambazo pia zitawanufaisha wafanyakazi. Mathalan, hivi sasa tunajenga reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa na tumenunua ndege sita. Mambo haya yote yatawanufaisha wafanyakazi na Watanzania kwa ujumla.

Ndugu Viongozi wa TUCTAna Ndugu Wafanyakazi wenzangu,

         Siwezi kuhitimisha hotuba bila ya kugusia masuala mengine machache ambayo baadhi yamegusiwa kwenye Risala ya Katibu Mkuu wa TUCTA. Kwanza kabisa ni kuhusu kaulimbiu ya Mei Mosi mwaka huu, ambayo inasema “Uchumi wa Viwanda Uzingatie Kulinda Haki, Maslahi na Heshima ya Wafanyakazi”. Hii ni kauli mbiu nzuri na imenipa moyo kuwa wafanyakazi mnatambua azma ya Serikali ya kujenga uchumi wa viwanda. Nawahakikishia kwamba ujenzi wa viwanda utazingatia haki, maslahi na heshima ya kazi nchini. Lakini niwe muwazi tu kuwa, hatutamvumilia mfanyakazi mzembe na atakayetaka kutukwamisha katika kufikia azma yetu ya kujenga uchumi wa viwanda. Nimefarijika kusikia kwenye Risala yenu kuwa nanyi matuunga mkono. Risala yenu imeeleza kuwa TUCTA, nanukuu “…haitatetea wafanyakazi wavivu, wazembe, wabadhirifu, wala rushwa, wenye majungu, walevi wa kupindukia na wasiofuata sheria za kazi na za nchi…”, mwisho wa kunukuu. Nawashukuru sana kwa kutuunga mkono.

         Nimefurahi pia katika Risala ya TUCTA mmehimiza suala la amani nchini. Hili ni suala muhimu sana. Amani ndio msingi mkuu wa maendeleo. Bila ya amani, hakuna maendeleo. Nashukuru kwa kuunga mkono juhudi za Serikali za kupambana na biashara ya madawa ya kulevya. Ahsanteni sana.

Mmezungumzia pia kuhusu suala la Ugumu wa Maisha na Mfumko wa Bei ya Bidhaa Muhimu. Serikali imepokea suala hilo na tutalifanyia kazi. Lakini niseme tu kwamba Serikali imejitahidi sana kudhibiti mfumko wa bei nchini. Mathalan, mwezi Januari mwaka 2016, mfumko wa bei ulikuwa asilimia 7. Lakini kuanzia mwezi Machi tuliweza kuushusha hadi kufikia asilimia 4 na kiwango hicho kilidumu hadi mwezi Novemba 2016, ambapo mfumko wa bei ulianza kupanda tena na sasa umefikia asilimia 6.4, kutokana na kuchelewa kwa mvua kwenye baadhi ya maeneo ya Nchi yetu. Lakini sasa mvua zinanyesha katika maeneo mengi ya nchi yetu na hivyo nina uhakika mfumko wa bei utashuka.

Jambo jingine ambalo ningependa kuzungumzia ni suala la Makato ya Mikopo ya Elimu ya Juu. Napenda niarifu kuwa kuwa tangu utaratibu wa kutoa mikopo ya elimu ya juu uanze mwaka 1994/95, Serikali imeshatoa jumla ya shilingi trilioni 2.9.  Mikopo ambayo imeiva hivi sasa ina thamani ya shilingi trilioni 1.4 na ambayo inapaswa kuwa imerejeshwa ni shilingi bilioni 427. Lakini mpaka sasa, ni shilingi bilioni 181.4 tu ndizo zimerejeshwa.  Hii maana yake ni kwamba kuna wanufaika wengi wa mikopo ambao hawataki kuirejesha. Ni kwa sababu hiyo, Serikali ilifikia uamuzi wa kuongeza makato kutoka asilimia 8 hadi asilimia 15 ili kuwezesha mikopo hiyo kurejeshwa haraka na kuwanufaisha wengine. Uamuzi huu unawalenga watu wote walionufaika na mikopo ya elimu ya juu. Hivyo, niwaombe TUCTA na Vyama vya Wafanyakazi kuwahimiza wanachama wenu kurejesha mikopo hiyo.

Ndugu Rais wa TUCTA;

 Ndugu Wafanyakazi wenzangu;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

         Nimeeleza mengi. Naomba niishie hapa. Lakini kabla sijahitimisha, napenda niwashukuru tena kwa kunialika kwenye shughuli hii. Nawaahidi wafanyakazi wote nchi kuwa Serikali itaendelea kuboresha mazingira yenu ya kufanyia pamoja na maslahi yenu, kadri uwezo wa kufanya hivyo utakavyokuwa ukiongezeka.

Leo nimewaahidi kuwa tutaajiri watumishi wapya, tutaanza tena kupandisha vyeo na tutatoa nyongeza ya kawaida ya mshahara kwa watumishi katika mwaka ujao. Nimeagiza pia kuanzia sasa ni marufuku kwa mtumishi kuhamishwa kabla ya kulipwa fedha zake. Haya yote, tutayasimamia na kuyatekeleza ipasavyo.

Mungu Tubariki Wafanyakazi wa Tanzania!

Mungu Ibariki Tanzania!

“Ahsanteni sana kwa kunisikiliza”

Mheshimiwa Dkt. Ali Mohamed Shein, Rais wa     Zanzibar na Mwenyekiti wa Baraza la Mapinduzi;

Mheshimiwa Samia Suluhu Hassan,

Makamu wa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Kassim Majaliwa,

Waziri Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Balozi Seif Ali Iddi, Makamu wa Pili wa Rais wa Zanzibar;

Mheshimiwa Job Ndugai,

         Spika wa Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Zubeir Ali Maulid, Spika wa Baraza          la Wawakilishi;

MheshimiwaProf. Ibrahim Juma, Kaimu Jaji Mkuu         wa Tanzania;

Mheshimiwa Omar Othman Makungu, Jaji Mkuu wa Zanzibar;

Waheshimiwa Mzee Mwinyi na Mzee Kikwete, Marais Wastaafu wa Awamu ya Pili na Nne wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Dkt. Gharib Bilal,

Makamu wa Rais Mstaafu wa Tanzania;

Waheshimiwa Mawaziri Wakuu Wastaafu wa       Tanzania mliopo;

Waheshimiwa Wake wa Viongozi Wakuu      Wastaafu, mkiongozwa na Mama Maria Nyerere na Mama Fatuma Karume;

Waheshimiwa Mawaziri mliopo;

Mheshimiwa Balozi John Kijazi, Katibu Mkuu       Kiongozi;

Wakuu wa Vyombo vya Ulinzi na Usalama;

Mheshimiwa Jordan Rugimbana, Mkuu wa Mkoa wa Dodoma;

Waheshimiwa Wabunge;

Waheshimiwa Mabalozi na Viongozi wa Taasisi za       Kimataifa;

Waheshimiwa Viongozi wa Vyama vya Siasa na   Dini mliopo;

Wageni waalikwa wote;

Wananchi Wenzangu, Mabibi na Mabwana:

Kwanza kabisa, napenda nimshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutujaalia uzima na kutuwezesha kuiona siku hii ya leo. Tunamshukuru pia kwa kuendelea kulilea taifa letu na kulifikisha salama hapa tulipo.

Aidha, napenda nitumie fursa hii kutuma salamu nyingi za pongezi kwa Watanzania wote kwa kuadhimisha Miaka hii 53 ya Muungano wetu na kuzaliwa taifa letu. Hakuna shaka, hii ni siku muhimu na ya kihistoria kwa taifa letu. Hivyo, kila Mtanzania, mahali popote alipo, hana budi kuifurahia na kujivunia.Hii ndio sherehe ya Birthday ya nchi yetu.

Ndugu wananchi, Mabibi na Mabwana:

Kama mnavyofahamu, siku kama ya leo Mwaka 1964 taifa jipya, la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania lilizaliwa. Taifa hili jipya lilizaliwa baada ya aliyekuwa Rais wa Jamhuri ya Watu wa Zanzibar, Sheikh Abeid Amani Karume, na aliyekuwa Rais wa Jamhuri ya Tanganyika, Mwalimu Julius Kambarage Nyerere, kutia saini Hati ya Muungano kuunganisha nchi hizi mbili na kuunda taifa moja.

Yapo mambo mengi yaliyowezesha kwa Muungano wetu. Jambo la kwanza ni niudugu wa kihistoria uliokuwepo baina ya wananchi wa mataifa yetu mawili. Kabla hata ya kuja kwa wakoloni, wananchi wa mataifa haya mawili walikuwa wakishirikiana kwenye masuala ya kiuchumi, kisiasa na kijamii. Kutokana naushirikiano huo, baadhi ya Watanganyika walilowea Zanzibar na walikuwepo Wazanzibari waliolowea Tanganyika. Hapana shaka, hii ndio sababu leo tunao akina Jaji Makungu. Uhusiano huu wa kidugu ndio ulirahisha mataifa yetu kuungana mara tu baada ya kupata uhuru wao.

Sababu ya pili iliyosababisha kuanzishwa kwa Muungano wetu ni uhusiano na ushirikiano mzuri uliokuwepo kati ya vyama vyetu vya ukombozi, kwanza kabisa wakati wa Tanganyika African Association (TAA) na African Association na baadaye TANU na ASP. Viongozi na wanachama wa vyama hivi viwili walikuwa na ushirikiano wa karibu.  Walikuwa wanatembeleana, kubadilishana mawazo na kusaidiana kwa hali na mali. Hivyo, kutokana na uhusiano na ushirikiano mzuri uliokuwepo kati ya vyama hivi viwili, haikuwa jambo gumu kuunganisha mataifa haya mawili baada ya uhuru.

Ndugu Watanzania wenzangu, Mabibi na Mabwana;

Leo tunaposheherekea Sikukuu ya Muungano, sisi Watanzania ni lazima tutafakari mustakabali wa Taifa letu. Kama mnavyofahamu, wengi wa Watanzania wa sasa wamezaliwa baada ya Muungano. Tutumie basi sherehe hizi katika kutafakari mahali tulikotoka, mahali tulipo na kule tunakoelekea. Ni kwa namna hiyo tu tutaweza kuulinda na kuudumisha Muungano wetu.

 Katika kipindi cha Miaka 53 ya Muungano wetu, nchi yetu imefanikiwa kupata mafanikio makubwasana. Nitataja makubwa matatu.Mosi, kwa kuunganisha Mataifa yetu mawili tumeweza kuunda Taifa moja lenye nguvu. Hii imetuwezesha kulinda uhuru amani na umoja wetu. Nchi yetu imebaki kuwa na amani na mipaka yetu ipo salama. Na tunajiamulia mambo yetu sisi wenyewe.

Pili, Muungano wetu umetuwezesha kupata mafanikio makubwa katika nyanja za kiuchumi, kisiasa na kijamii. Serikali zetu mbili, yaani Serikali ya Muungano na Serikali ya Zanzibar, zimefanya jitihada kubwa za kukuza uchumi na kukabiliana na matatizo ya umaskini na ukosefu wa ajira. Tumejenga miundombinu ya usafiri wa anga, majini, reli na nchi kavu. Miradi ya umeme pia imejengwa.Aidha, tumeimarisha na kuboresha upatikanaji wa huduma za jamii. Idadi ya shule na hospitali zimeongezeka. Upatikanaji wa huduma za maji nazo zimeimarika. Demokrasia  imepanuka. Kwa ujumla, naweza kusema kuwa Tanzania ya sasa sio ile ya mwaka 1964.

Tatu, nchi yetu inaheshimika kimataifa na inatoa mchango mkubwa katika ngazi ya Kanda, Bara na duniani kwa ujumla. Tumeshiriki katika harakati za ukombozi wa Bara letu na tunaendelea kushiriki kwenye shughuli za kutafuta amani sehemu mbalimbali duniani. Haya ni baadhi tu ya mafanikio. Yapo mengine mengi.

Ndugu Watanzania wenzangu, Mabibi na Mabwana:

Wahenga husema “usione vyaelea, vimeundwa”. Mafanikio niliyoyataja hayakujileta. Wapo watu ambao wamefanya kazi mchana na usiku kuhakikisha yanapatikana. Kama mnavyofahamu, kulinda Muungano kama wetu sio jambo rahisi. Yapo mataifa mengi yaliyojaribu lakini yameshindwa. Lakini wengi wetu hapa pia tunafahamu kuwa hata  kulinda muungano wa ndoa kati ya watu wawili sio jambo rahisi. Hivyo basi, hatuna budi kuwapongeza wote waliowezesha nchi yetu kufikisha Miaka hii 53 ya Muungano.

Nafahamu wapo watu wengi waliotoa mchango wao, lakini kwa leo nitawataja wachache. Kwanza kabisa, napenda kwa niaba yenu, niwashukuru na kuwapongeza sana viongozi wetu wakuu waasisi, Mwalimu Julius Kambarage Nyerere, Rais wa Kwanza wa Tanganyika na Sheikh Abeid Amani Karume, Rais wa Kwanza wa Zanzibar kwa kuwezesha Muungano huu. Kama nilivyosema, hawa ndio waasisi wa Muungano huu. Hawa ndio walisaini Hati za Muungano. Tunawashukuru sana Waasisi wetu hawa wawili; Bahati nzuri leo hapa tunao wajane wa waasisi hao, Mama Maria Nyerere na Mama Fatuma Karume ambao wamekuja kuungana nasi katika kusheherekea siku hii muhimu kwa taifa letu.

Sambamba nao, nawapongeza viongozi wetu waliowafuatia, wa awamu zote za Serikali zetu mbili, kwa uongozi wao bora uliowezesha Muungano wetu kudumu, kustawi na kuzidi kuimarika mpaka sasa.  Nimefarijika sana kuwaona Marais Wastaafu Mzee Mwinyi na Mzee Kikwete; Mawaziri Wakuu Wastaafu, na viongozi wengine wastaafu tuko nao hapa. Wote kwa pamoja, tunawashukuru sana. Napenda kutumia fursa hii kuahidi kuwa mimi pamoja na mwezangu, Mheshimiwa Rais Dkt. Shein, tutafuata nyayo za viongozi waliotutangulia katika kuulinda na kuudumisha Muungano wetu.

Ndugu Watanzania wenzangu, Mabibi na Mabwana:

Licha ya mafanikio ya Muungano tuliyoyapata,ni dhahiri kuwa bado zipo changamoto. Lakini kwa bahati nzuri tunayo Kamati ya Pamoja inayoshughulikia masuala ya Muungano, ambayo Mwenyekiti wake ni Makamu wa Rais, Mheshimiwa Samia Hassan Suluhu. Wajumbe wengine ni pamoja na Waziri Mkuu, Makamu wa Pili wa Rais wa Zanzibar, Mawaziri na Makatibu Wakuu wa Serikali zote mbili. Kamati hii inafanya kazi nzuri sana, hata hivyo, hatupaswi kuiachia Kamati ifanye mambo yote. Ni lazima kila Mtanzania mahali popote alipo ahakikishe anafanya jitihada za kuuimarisha na kuulinda Muungano wetu.

Ni kwa sababu hii nimefurahishwa sana na kaulimbiu ya Sherehe za Muungano mwaka huu ambayo inasema “Miaka 53 ya Muungano: Tuulinde na Kuuimarisha, Tupige Vita Madawa ya Kulevya na Kufanya Kazi kwa Bidii”. Kaulimbiu hii ni muafaka na imekuja kwa wakati. Kila Mtanzania anao wajibu wa kulinda Muungano wetu. Na njia bora ya kuulinda na kuuimarisha Muugano wetu ni kuchapa kazi kwa bidii.

Waheshimiwa Viongozi na Wageni Waalikwa;

 Ndugu Watanzania wenzangu, Mabibi na Mabwana:

Kabla sijahitimisha hotuba yangu hii fupi, ninayo masuala mawili ningependa kugusia. Mosi, hii nimara ya kwanza katika historia ya Muungano wetu, Maadhimisho ya Muungano yanafanyika hapa Dodoma, Makao Makuu ya nchi yetu. Hii ni ishara tosha kuwa Serikali ya Awamu ya Tano inayoongozwa na Chama Cha Mapinduziimedhamiria kwa dhati kabisa kuhamishia Makao Makuu ya Serikali hapa Dodoma. Na niwahakikishie wana-Dodoma na Watanzania kwa ujumla kuwa, kama tulivyoahidi, ifikapo mwaka 2020, Serikali yote itakuwa imehamia Dodoma.

Bahati nzuri, hatua za kuhamia Dodoma tayari zimeanza. Viongozi Wakuu wa Wizara zote, yaani Mawaziri, Naibu Mawaziri; Makatibu Wakuu, Naibu Makatibu Wakuu na baadhi ya Wakurugenzi na watumishi wameshahamia hapa Dodoma. Zaidi ya watumishi 3,000 nao wameshahamia. Awamu ya Pili na Tatu ya kuhamia Dodoma imepangwa kutekelezwa mwaka ujao wa fedha, ambapo Serikali imetenga takriban shilingi bilioni 200 kwa ajili ya kujenga ofisi na nyumba za viongozi wa Serikali. Natumaini Bunge litapitisha Bajeti hiyo. Sambamba na hilo, tunaendelea na jitihada za kujenga miundombinu ya usafiri ya kuja na kutoka hapa Dodoma. Tumeshapanua uwanja wa ndege (na tutaendelea kuupanua) na hivi majuzi nimeweka Jiwe la Msingi la kuanza ujenzi wa Reli ya Kati ya kisasa ambayo itapita hapa Dodoma. Tunaendelea na ujenzi wa barabara mbalimbali na tuna mipango kabambe ya kuboresha upatikanaji wa umeme na maji pamoja na huduma za afya na elimu. Maandalizi ya ujenzi wa Uwanja wa Michezo wa Kisasa kwa ufadhili wa Serikali ya Morocco yanaendelea vizuri.

Tunachukua hatua hizi zote kuufanya mji huu wa Dodoma ukidhi mahitaji ya kuwa Makao Makuu ya Serikali. Hivyo basi, niwaombe wakazi wa Dodoma pamoja na Mikoa jirani ya Singida, Arusha, Iringa na Morogoro kujipanga vizuri kutumia fursa zitakazotokana na uamuzi wa kuhamishia Makao Makuu hapa Dodoma.

Jambo la pili ambalo ningependa kulizungumzia ni kuhusu umuhimu wa kudumisha amani yetu. Tumeweza kufikisha miaka 53 ya Muungano kwa sababu ya kuwepo kwa amani. Na tumeweza kupata mafanikio yote niliyoyataja kwa sababu ya uwepo wa amani hapa nchini. Bila ya amani, mambo yote haya yasingewezekana. Hivyo basi, kila Mtanzania ni lazima ashiriki katika kulinda na kudumisha amani yetu.

Waheshimiwa Viongozi na Wageni Waalikwa;

 Ndugu Watanzania wenzangu, Mabibi na Mabwana:

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kutoa shukrani kwa Kamati ya Maandalizi kwa kufanikisha Maadhimisho haya. Maadhimisho yamefana. Uwanja umefurika na bado nje kuna watu wengi . Hongereni sana wana-Kamati.

Napenda pia kuwashukuru wageni wetu waalikwa waliokuja hapa kushiriki nasi katika shughuli hii muhimu na kihistoria kwa taifa letu.Tunawashukuru Mabalozi na Wawakilishi wa Taasisi mbalimbali za Kimataifa.

Tunavishukuru vyombo vya ulinzi na usalama, vikundi vya burudani, chipukizi na waandishi wa habari kwa kufanikisha sherehe hii. Napenda pia kutoa shukrani nyingi kwa wananchi wa Mkoa wa Dodoma, chini wa kiongozi wenu Mheshimiwa Rugimbana, kwa kutukaribisha vizuri kwenye Mkoa wenu. Mmedhihirisha kuwa hapa kweli ni Makao Makuu ya Nchi yetu.

Ndugu Watanzania wenzangu, Muungano wetu ndio umoja wetu; ndio nguvu yetu na silaha yetu. Hivyo basi, hatuna budi kuulinda na kuudumisha. Kwa sababu hiyo, napenda kurudia tena kuwa mimi na mwenzangu, Mheshimiwa Rais Shein, tutaulinda kwa nguvu zetu zote. Yeyote atakayejaribu kuuvunja Muungano wetu, atatangulia kuvunjika yeye kwanza.

Mungu Ibariki Tanzania!

Mungu Wabariki Watanzania!

“Ahsanteni Sana kwa kunisikiliza

Mheshimiwa Dkt. Jim Yong Kim, Rais wa Benki ya Dunia;

Mheshimiwa Profesa Makame M. Mbarawa (Mb),

Waziri wa Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano;

Waheshimiwa Mawaziri mliopo;

Mheshimiwa Balozi Mhandisi John Kijazi, Katibu Mkuu Kiongozi;

Waheshimiwa Makatibu Wakuu mliopo;

Mheshimiwa Paul Makonda, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mheshimiwa Mstahiki Meya wa Jiji la Dar es Salaam;

Mheshimiwa Prof. Norman Adamson Sigalla, Mwenyekiti

Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Miundombinu;

Waheshimiwa Wabunge na Madiwani wote mliopo;

Mheshimiwa Mama Bella Bird, Mwakilishi Mkazi wa Benki

ya Dunia Tanzania, Burundi, Malawi na Somalia;

Watendaji Wakuu wa TANROADS;

Viongozi wa Serikali, Vyama vya Siasa na Dini mliopo;

Ndugu Wananchi, Mabibi na Mabwana:

Kwanza kabisa, namshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutukutanisha hapa tukiwa wazima. Aidha, napenda kutoa shukrani nyingi sana kwa Mheshimiwa Dkt. Jim Yong Kim, Rais wa Benki ya Dunia kwa kuja kutembelea. Kama inavyofahamika, Benki ya Dunia ni taasisi muhimu duniani; hivyo, kutembelewa na kiongozi wake ni jambo la heshima kubwa kwa nchi yetu. Tunamshukuru sana Dkt. Kim na tumefurahi kujumuika naye katika hafla hii ya kuweka Jiwe la Msingi la Ujenzi wa Barabara za Juu (interchange) hapa Ubungo. Ujio wake hapa nchini ni ishara tosha kuwa anaipenda nchi yetu; na kwamba yeye ni rafiki wa kweli wa Watanzania.

Sisi Waswahili tuna usemi wetu usemao: “Mwenyeji njoo, mgeni apone”. Napenda kutumia fursa hii kuwaarifu Watanzania wenzangu kuwa ziara ya Mheshimiwa Dkt. Kim hapa nchini imekuwa ya mafanikio makubwa kwa nchi yetu. Imeleta neema kwa nchi yetu. Wakati wa mazugumzo yetu leo asubuhi nimemweleza mipango yetu mbalimbali na yeye amekubali kushirikiana nasi katika kuitekeleza. Tunamshukuru sana.

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Ni jambo lililodhahiri kuwa moja ya kero kubwa kwenye Jiji letu la Dar es Salaam, lenye wakazi wapatao milioni tano, ni suala la msongamano wa magari barabarani. Kwa kutambua hilo, mtakumbuka wakati wa kampeni, Chama changu kiliahidi kuwa Serikali ya Awamu ya Tano itaendeleza jitihada zilizoanzishwa na Serikali zilizotangulia katika kushughulikia kero hiyo. Nafurahi utekelezaji wa ahadi hiyo, unaendelea vizuri. Tayari mambo mengi yamefanyika. Mara tu baada ya kuingia madarakani tulijenga barabara ya kilometa 4.3 kutoka Morocco hadi Mwenge, kwa kutumia fedha zilizopangwa kugharamia Sherehe za Uhuru. Aidha, mwaka jana mwezi Aprili  tuliweka Jiwe la Msingi la Barabara ya Juu (flyover) pale TAZARA na pia kuzindua Daraja la Nyerere (maarufu kama Daraja la Kigamboni). Aidha, barabara ya Dar es Salaam, Bagamoyo hadi Msata nayo imekamilika na hivyo imepunguza msongamano katika barabara ya Dar es Salaam-Chalinze. Hakuna shaka, uamuzi wetu wa kuhamia Dodoma nao umesaidia kupunguza foleni hapa Dar es Salaam.

Kama hiyo haitoshi, tarehe 25 Januari mwaka huu, tulifanya uzinduzi wa Mradi wa Usafiri wa Mwendokasi Awamu ya Kwanza. Mradi huo umehusisha ujenzi wa barabara zenye urefu wa kilometa 20.9 kutoka Kivukoni kwenda Kimara, Morocco na Gerezani. Tayari tumeanza kuona manufaa ya mradi huo.  Hivi sasa watu wanatumia wastani wa dakika 45 kutoka Kivukoni hadi Kimara, wakati awali, walikuwa wakitumia masaa mawili hadi matatu.

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Licha ya mafanikio yaliyopatikana katika Awamu ya Kwanza ya Mradi wa Mwendokasi, mtakubaliana nami kuwa mradi huo unakabiliwa na tatizo kubwa hapa Ubungo. Kama mnavyofahamu, hapa Ubungo ndio lango kuu la usafiri wa barabara kwa nchi yetu. Magari mengi ya kwenda na kutoka mikoani pamoja na nchi jirani hupita hapa na hivyo kusababisha msongamano mkubwa wa magari katika eneo hili. Hata magari ya mwendokasi nayo yakifika hapa yanakwama.

Ni kutokana na kero hiyo, mtakumbuka kuwa siku ya uzinduzi wa usafiri wa mwendokasi, tukiwa pamoja na Makamu wa Rais wa Benki ya Dunia Kanda ya Afrika, Dkt. Mukhtar Diop, nilihimiza ukamilishaji wa majadiliano kuhusu ujenzi wa barabara za juu (interchange) hapa Ubungo.  Nafurahi, baada ya kama miezi miwili tu kupita, leo tupo hapa kusaini Mkataba wa Mkopo na kuweka Jiwe la Msingi la mradi huo. Nimefarijika sana na nawashukuru wote waliowezesha mradi huu kuanza kutekelezwa.

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Mradi huu wa interchange hapa Ubungo ni mkubwa na wa aina yake katika nchi yetu.  Utahusisha ujenzi wa barabara za juu za ghorofa tatu; na utakapokamilika, unatarajiwa kuondoa kabisa kero ya msongamano wa magari katika eneo hili.  Magari kutoka njia zote nne yatapita hapa bila kusimama na hivyo kurahisisha sio tu huduma ya usafiri wa mwendokasi bali kwa watumiaji wote wa barabara katika eneo hili. Sambamba na hilo, mradi huu utaboresha mandhari ya Jiji letu la Dar es Salaam, ambalo ni miongoni mwa Majiji yanayokua kwa kasi Barani Afrika.

Kwa sababu hiyo, napenda nitumie fursa hii, kwa niaba ya Watanzania wote, kuishukuru sana Benki ya Dunia kwa kutupatia mkopo wa kutekeleza mradi huu. Aidha, namshukuru tena Dkt. Kim pamoja na Mwakilishi wa Benki ya Dunia hapa nchini Mama Bird, kwa kubali kushiriki kwenye hafla hii. Kama alivyosema Mheshimiwa waziri, mradi huu utagharimu kiasi cha shilingi bilioni 188.71. Kati ya fedha hizo, Benki ya Dunia itatoa takriban shilingi bilioni 186.725 kwa ajili ya usanifu, usimamizi na ujenzi wa mradi.  Serikali imetoa shilingi bilioni 1.985 kwa ajili ya fidia kwa wananchi wanaostahili kulipwa kwa mujibu wa sheria.

Lakini niseme tu kwamba huu sio mradi wa kwanza kufadhiliwa na Benki ya Dunia hapa nchini. Wamefadhili miradi mingi. Hivi sasa Benki ya Dunia inafadhili jumla miradi 28 hapa nchini yenye thamani ya takriban Dola za Marekani bilioni 4.2.  Baadhi ya miradi hiyo ni mradi wa maboresho ya usafiri wa reli; mradi wa maboresho ya mahakama;  mradi wa kupeleka umeme vijijini;  mradi wa maboresho ya Vyuo Vikuu vya Sokoine na Nelson Mandela;  mradi wa TASAF;  na pia mradi wa maboresho wa elimu ya msingi.

Mbali na miradi hiyo, muda mfupi tu ujao tutasaini mikataba ya kupata mkopo kutoka Benki ya Dunia kwa ajili ya kutekeleza miradi mingine mipya mitatu. Miradi hiyo ni : 

(i)           Mradi wa Ujenzi wa Miundombinu ya Usafiri katika Jiji la Dar es Salaam (Dar es Salaam Urban Transport Project). Mradi huu, ambao thamani yake ni Dola za Marekani milioni 425, utahusisha ujenzi wa Interchange hii hapa Ubungo pamoja na miundombinu ya usafiri wa mwendokasi kwa Awamu ya Tatu na Nne;

(ii)         Mradi wa Usambazaji Maji safi pamoja na Utunzaji Mazingira na ukusanyaji wa maji taka wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 225. Tunataka kumaliza kabisa suala la maji hapa Dar es Salaam na Tanzania kwa ujumla; na

(iii)       Mradi wa Kuboresha huduma katika miji ya Arusha, Dodoma, Kigoma, Mbeya, Mwanza na Mtwara wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 130.

Hii inafanya jumla ya mkopo tutakaopata leo kuwa na thamani ya Dola za Marekani milioni 780, sawa na takriban shilingi trilioni 1.74. Lakini kuna miradi mingine ambayo ipo njiani kuanza kutekelezwa yenye thamani ya takriban Dola za Marekani bilioni 1.284 ambayo ni sawa na shilingi trilioni 2.79. Miradi hiyo ni pamoja na upanuzi wa Bandari ya Dar es Salaam (USD milioni 345); mkopo kwa TANESCO (USD milioni 200); upanuzi wa mradi wa gesi (USD milioni 100); kilimo (USD milioni 100); elimu (USD milioni 224); na afya (USD milioni 200) na mkopo kwa Zanzibar (USD milioni 35). Mikopo hii inadhihirisha sio tu kuwa Benki ya Dunia ni washirika wetu wakubwa wa maendeleo, bali pia nchi yetu inakopesheka. Ndiyo, tunakopesheka. Tungekuwa hatukopesheki, Benki ya Dunia isingetupatia kiasi hiki kikubwa cha fedha. Napenda nimhakikishie Rais wa Benki ya Dunia kuwa tutalipa deni letu, hasa kwa kuzingatia kuwa masharti yao ni nafuu.

Wageni Waalikwa,

Ndugu Wananchi, Mabibi na Mabwana;

Serikali ya Awamu ya Tano imedhamiria kupunguza kama sio kumaliza kabisa kero ya foleni za magari hapa Dar es Salaam. Mbali na ujenzi miundombinu ya usafiri wa mwendokasi, tumepanga kutekeleza miradi mingine ya miundombinu ya usafiri. Baadhi ya miradi hiyo ni ujenzi wa Daraja la kupita juu ya bahari kutoka Aga Khan hadi Coco Beach lenye urefu wa kilometa 7 kwa mkopo kutoka Korea Kusini; ujenzi wa barabara za njia sita za kutoka Ubungo hadi Chalinze; na ujenzi wa barabara za juu kwenye maeneo ya Mwenge, Morocco, Magomeni na Tabata. Aidha, tupo kwenye maandalizi ya ujenzi wa babaraba za lami za mzunguko (Dar es Salaam Outer Ring Road) zenye urefu wa kilometa 34. Na katika bajeti ya mwaka wa fedha 2016/17, Serikali imetenga fedha za ndani Shilingi billioni 38 kwa ajili ya kuboresha barabara za Jiji hili.

Sambamba na ujenzi wa miundombinu ya barabara, tunao mpango kabambe wa kuboresha huduma za usafiri wa reli katika Jiji la Dar es Salaam.  Aidha, ujenzi wa Reli ya Kati kwa kiwango cha kimataifa (standard gauge) nao unatarajiwa kupunguza tatizo la msongamano wa magari hapa Dar es Salaam. Hii ni kwa sababu mradi huo utahusisha pia ujenzi wa Kituo Kikubwa cha kupokea Mizigo pale Ruvu. Kituo hicho kikikamilika, magari ya mizigo hayataruhusiwa tena kuja Dar es Salaam kufuata mizigo Bandarini. Hivyo basi, tuna matumaini makubwa kuwa, kutokana na ujenzi wa miundombinu unaoendelea, muda mfupi ujao, suala la msongamano barabarani litakuwa historia hapa Dar es Salaam.

Waheshimiwa Viongozi;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana ;

Kabla sijahitimisha hotuba yangu, naomba nieleze masuala matatu ya mwisho. Jambo la kwanza ni kuhusu usimamizi wa mradi. Napenda kutoa wito kwa Wasimamizi wa Mradi huu kuhakikisha wanamsimamia ipasavyo Mkandarasi ili mradi huu ukamilike kwa viwango vinavyohitajika na ikiwezekana kabla ya wakati uliopangwa. Fedha zipo. Hivyo, hakuna sababu mradi huu kuchukua muda mrefu kutekelezwa. Watanzania wanausubiri kwa hamu mradi huu. Sambamba na hilo, nawasihi watu watakaopata kazi kwenye mradi huu kuwa waaminifu na wazalendo. Msiibe vifaa wala kuanzisha migomo isiyokuwa na sababu.

Jambo la pili, mradi huu unajengwa kwa gharama kubwa. Fedha zitakazotumika ni za mkopo na hivyo Serikali italazimika kuzilipa. Hivyo basi, niwaombe Watanzania wenzangu tuendelee kulipa kodi. Kodi ndiyo itakayowezesha Serikali kupata fedha sio tu kwa ajili ya kurejesha mkopo wa mradi huu, bali pia kutekeleza miradi mingine mbalimbali ya maendeleo.  

Suala la tatu na la mwisho ambalo napenda kuwaeleza Watanzania wenzangu ni kwamba, tujitahidi kuelekeza nguvu zetu kwenye masuala ya msingi yenye maslahi kwa nchi yetu. Nchi yetu inahitaji kuondokana na umasikini. Inahitaji kuwa na viwanda. Na sote hapa tunahitaji maendeleo. Haya ndiyo mambo yanapaswa yatuchukulie muda wetu mwingi kuyajadili. Tusipoteze muda kujadili mambo yasiyo na msingi, ambayo hayatupi majibu ya changamoto zinazotukabili.

Nafahamu mnao uhuru wa kujadili mnachopenda lakini huo ndio ushauri wangu kwenu. Nchi yetu inahitaji maendeleo. Tunapaswa sote tushirikiane katika kuijenga nchi yetu. Hii ndio sababu nimefurahi sana leo hapa tunao viongozi wa vyama mbalimbali. Hivi ndivyo inavyotakiwa. Maendeleo hayana Chama. Sote tukishirikiana nchi yetu itapiga hatua kimaendeleo na kuwa mfano wa kuigwa Barani Afrika.

Mheshimiwa Dkt. Kim;

Mheshimiwa Waziri wa Ujenzi;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana:

 Napenda kuhitimisha kwa kumshukuru tena Rais wa Benki ya Dunia kwa kuja kuungana nasi katika hafla hii na pia kwa misaada mbalimbali ambayo Benki ya Dunia imekuwa ikitoa kwa nchi yetu. Napenda nimhakikishie kuwa fedha zote wanazozitoa zitatumika kwa malengo yaliyokusudiwa. Hakuna fedha itakayopotea.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu napenda kuishukuru Wizara ya Ujenzi pamoja na Waheshimiwa Wabunge kwa michango yenu mbalimbali iliyowezesha kuanza utekelezaji wa mradi huu. Ahsanteni sana.

Baada ya kusema hayo, sasa niko tayari kuweka Jiwe la Msingi la Ujenzi wa Barabara za Juu (interchange) hapa Ubungo.

Mungu Wabariki Wana-Dar es Salaam!

Mungu Ibariki Tanzania!

Mungu bariki mahusiano kati ya Tanzania na Benki ya Dunia!

“Asanteni Sana kwa Kunisikiliza”.

Mheshimiwa Prof. Makame Mbarawa,

Waziri wa Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano;

Waheshimiwa Mawaziri na Makatibu Wakuu mliopo;

Mheshimiwa Yesamin Eralp, Balozi wa Uturuki nchini;

Mheshimiwa Mama Bella Bird, Mwakilishi wa Benki ya Dunia

         nchini Tanzania, Burundi, Malawi na Somalia;

Waheshimiwa Wakuu wa Mikoa ya Dar es Salaam na Morogoro;

Waheshimiwa Wabunge mliopo;

Waheshimiwa Mabalozi na Wawakilishi wa Mashirika ya Kimataifa;

Mstahiki Meya na Waheshimiwa Madiwani mliopo;

Ndugu Viongozi wa Serikali, Vyama vya Siasa na Dini mliopo;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Napenda nianze kwa kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutupa afya njema na kutuwezesha kukutana hapa kushuhudia uwekaji Jiwe la Msingi la Mradi wa Reli ya Kati kwa Kiwango cha Kimataifa (Standard Gauge). Aidha, namshukuru Waziri mwenye dhamana, Mheshimiwa Prof. Mbarawa pamoja na uongozi mzima wa Wizara ya Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano kwa kunialika ili nishiriki nanyi katika  shughuli hii muhimu kwa maendeleo ya nchi yetu. Ahsante sana Mheshimiwa Waziri.

Napenda pia kutumia fursa hii kuwashukuru kwa dhati kabisa wana-Pugu. Hii ni mara yangu ya kwanza kuzungumza nanyi tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa Awamu ya Tano wa nchi yetu. Hivyo basi, nawashukuru kwa kura zenu nyingi mlizonipigia. Nawaahidi kufanya kazi kwa bidii kwa manufaa ya Watanzania wote.

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Wakati wa Kampeni za Uchaguzi Mkuu wa Mwaka 2015 yapo mambo tuliahidi. Yalikuwa mengi lakini moja wapo ilikuwa ni kuimarisha miundombinu ya usafiri. Ahadi ni deni. Nafurahi leo tupo hapa kushuhudia uwekaji Jiwe la Msingi la Mradi huu wa reli. Hakuna shaka, tukio hili ni la kihistoria kwa nchi yetu.

Kama mnavyofahamu, nchi yetu kwa sasa inazo njia mbili kuu za usafiri wa reli. Reli ya Kati, ambayo sehemu yake kubwa, ilijengwa enzi za ukoloni wa Ujerumani na Uingereza kati ya mwaka 1899 hadi 1929. Na Reli ya TAZARA iliyojengwa kwa ufadhili wa Serikali ya China mwanzoni mwa miaka ya 1970, ambayo inatuunganisha na ndugu zetu wa Zambia. Hivyo basi, reli hii mpya tunayotaka kuijenga itakuwa ya tatu. Hili ni jambo la kihistoria kwa nchi yetu na hasa kwa kuzingatia kuwa mipango na mikakati yote ya kuijenga reli hii tumeibuni sisi wenyewe. Na hata utekelezaji wake, tumejipanga kuusimamia wenyewe, ingawa tunawakaribisha washirika mbalimbali kuja kushirikiana nasi.

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Ujenzi wa reli hii una umuhimu wa pekee na manufaa mengi kwa nchi yetu. Mheshimiwa Waziri wa Ujenzi ametaja baadhi ya manufaa yatakayoletwa na reli hii. Lakini naomba mniruhusu nirudie kutaja kwa uchache baadhi ya manufaa:

(i)           Kwanza kabisa, reli hii itarahisisha usafiri wa mizigo na abiria hapa nchini na kwenda nchi jirani za Burundi, Rwanda, DRC, Uganda na Sudan Kusini. Kama mnavyofahamu, reli hii inajengwa kuanzia hapa Dar es Salaam kwenda Mikoa ya Mwanza na Kigoma na baadaye inatarajiwa kuelekea nchi za Burundi na Rwanda. Na kwa kuwa Kigoma na Mwanza ni karibu na nchi za DRC, Uganda na Sudan Kusini, itarahisisha usafiri kwenda nchi hizo pia.

(ii)         Pili, reli hii itakuza biashara kati ya nchi yetu na nchi hizo nilizozitaja. Moja ya kikwazo kikubwa cha biashara miongoni mwa nchi za Afrika ni ukosefu au ubovu wa miundombinu ya usafiri. Ukosefu/ubovu wa miundombinu ya usafiri unakadiriwa kuongeza gharama za biashara kwa asilimia 40 Barani Afrika. Hii ndio sababu mchango wa Bara la Afrika kwenye biashara duniani (Africa’s share in the global trade) ni chini ya asilimia 5. Na hii ndiyo sababu pia biashara miongoni mwa nchi za Afrika (intra-African trade) ni chini ya asilimia 15, wakati kwenye Mabara mengine ni kati ya asimilia 40 na 60. Hivyo, kwa kujenga reli hii, biashara kati ya nchi yetu na mataifa mengine itaongezeka maradufu.

(iii)       Tatu, ujenzi wa reli hii utakuza sekta nyingine za uchumi nchini. Kama mnavyofahamu, ustawi wa sekta za viwanda, kilimo, ufugaji, uvuvi, madini na utalii hutegemea sana kuwepo kwa usafiri wa uhakika. Mathalan, reli hii itakapokamilika itawezesha malighafi kama vile pamba, samaki, ngozi, nyama, maziwa, madini, mbao, asali, n.k, kusafirishwa kutoka maeneo yanakozalishwa kwenda kwenye maeneo ya viwanda. Na bidhaa zitakazozalishwa viwandani zitafika kwenye masoko kwa wakati. Reli hii pia itakuza utalii. Kama mtakumbuka, miezi kama miwili au mitatu iliyopita, mlishuhudia watalii kutoka Afrika Kusini wakija hapa Dar es Salaam kwa kutumia reli ya TAZARA. Hivyo, reli hii ikikamilika, mtalii ataweza kutoka nchini Afrika Kusini hadi Mikoa ya Kigoma na Mwanza.

(iv)       Nne, ujenzi wa reli hii utasaidia kutunza barabara zetu. Kama mnavyofahamu, nchi yetu imepiga hatua kubwa katika kujenga barabara. Zaidi ya kilometa 17,000 zimejengwa na binafsi nafurahi nilishiriki katika ujenzi wa barabara hizo. Lakini barabara zetu nyingi zinaharibika ndani ya muda mfupi kutokana na kutumika kusafirishia mizigo mizito. Tafiti nyingi zimethibitisha kuwa usafiri wa reli ndio sahihi katika kusafirisha mizigo mikubwa. Una gharama nafuu na unawezesha kusafirisha mzigo mkubwa umbali mrefu kwa kipindi kifupi. Mathalan, treni zitakazotumia reli hii zitaweza kusafirisha mzigo wa tani 10,000 kwa mara moja sawa na malori ya semi-trella 500 yenye uwezo wa kubeba tani 20 kila moja. Hivyo basi, hii itasaidia sana kutunza barabara zetu.

(v)         Tano,ujenzi wa reli hii utaongeza upatikanaji wa ajira nchini. Kama alivyosema Mheshimiwa Waziri, inakadiriwa kuwa, wakati wa ujenzi wa reli hii, takriban watu laki sita watapata ajira, wakiwemo 30,000 ambao watapata ajira za moja kwa moja.  Aidha, reli hii itakapokamilika, inatarajiwa kutoa ajira takriban milioni moja kupitia viwanda na kukua kwa sekta nyingine za kiuchumi, ikiwemo kilimo, ufugaji, uvuvi, uchimbaji madini, utalii, nk.

Hizi ni baadhi tu ya faida zitakazopatikana kutokana na ujenzi wa reli hii. Zipo nyingine nyingi. Hivyo basi, niwasihi Watanzania wenzangu kujipanga ili kuweza kunufaika na mradi huu.

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Ujenzi wa reli hii yenye urefu kilometa 1,219 umegawanywa kwenye vipande vitano. Kipande cha kwanza ni hiki ambacho nitaweka Jiwe la Msingi hivi punde. Kipande hiki kinahusisha ujenzi wa njia kuu ya reli kutoka hapa Dar es Salaam hadi Morogoro yenye urefu wa kilometa 205 pamoja na kilometa 95 kwa ajili ya njia za kupishana na maeneo kupangia mabehewa; na hivyo kufanya jumla yake kuwa kilometa 300. Aidha, awamu hii itahusisha ujenzi wa stesheni 6 na Yadi kubwa ya kupanga mabehewa pale Ruvu mkabala na Bandari Kavu ya Mamlaka ya Bandari na hivyo itapunguza msongamano wa magari hapa 

Reli hii itakuwa ya kisasa kabisa na yenye uwezo mkubwa. Mheshimiwa Waziri wa Ujenzi na Mkurugenzi Mkuu wa RAHCO wameeleza kuwa injini za treni katika reli hii zitatumia umeme na dizeli. Mwendokasi wake utakuwa kilometa 160 kwa saa kwa treni za abiria na kilometa 120 kwa saa kwa treni za mizigo. Reli hii itakuwa na uwezo wa kuhimili uzani wa tani 35 kwa ekseli. Ujenzi wa kipande hiki cha kwanza unatarajiwa kuchukua miezi 30, sawa na miaka miwili na nusu.

Gharama za ujenzi za kipande hiki cha kutoka Dar es Salaam ni Dola za Marekani milioni 1.22 sawa na shilingi trilioni 2.8. Katika bajeti ya mwaka huu wa fedha (2016/2017), Serikali imetenga shilingi trilioni 1 kuanza kugharamia. Nawashukuru sana Waheshimiwa Wabunge kwa kupitisha bajeti ya kuanza ujenzi wa reli hii. Na haya ndio majibu kwa baadhi ya watu wanaodai kuwa Serikali imeshindwa kutekeleza bajeti ya maendeleo katika mwaka huu wa fedha kwa kukosa fedha. Hii sio kweli. Fedha tunazo. Lakini ni vyema ikaeleweka kuwa wakati mwingine Serikali inashindwa kutoa fedha ya kutekeleza miradi ya maendeleo kwa vile maandalizi yanakuwa bado kukamilika. Mathalan, fedha za mradi huu zilikuwepo tangu mwezi Julai mwaka jana. Lakini Mkandarasi, kampuni ya Yapi Merkezi ya Uturuki na Mota-Engil ya Ureno, tumewekeana naye saini mwezi Februari 2017.  Sasa Serikali ingewezaje kutoa fedha wakati Mkandarasi alikuwa bado kupatikana? Sasa Mkandarasi amepatikana na tayari tumeshamlipa kiasi cha shilingi bilioni 300.

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Baada ya kumpata Mkandarasi na kuanza ujenzi wa kipande hiki cha Dar es Salaam, sasa Serikali inaelekeza nguvu katika vipande vilivyobaki vya Marogoro -  Makutopora (km. 336), Makutopora – Tabora (km. 294), Tabora – Isaka (km. 133) na Isaka – Mwanza (km. 248). Zabuni za usanifu na kujenga tayari zimetangazwa na zinatarajiwa kufunguliwa mwanzoni mwa mwezi ujao.

Ninayo furaha kuarifu kuwa wakati wa ziara ya Mheshimiwa Rais Recep Tayyip Erdogan wa Uturuki hapa nchini mwezi Januari 2017, aliahidi kutusaidia kupata fedha kwa ajili ya kujenga kipande cha kutoka Morogoro hadi Dodoma. Na mpaka sasa wawakilishi wa Mabenki takriban matano kutoka Uturuki wameshakuja nchini kwa ajili ya kufanya mazugumzo ili watupatie mkopo nafuu wa kujenga kipande hicho. Lakini pia alipokuja Rais wa Benki ya Dunia hapa nchini mwezi uliopita (Machi 2017) alionesha nia ya kutusaidia kupata fedha za kutekeleza mradi huu pamoja na kutupatia mkopo wenye thamani ya shilingi bilioni 300 kukarabati reli ya zamani. Nimefurahi hapa leo tunaye Mwakalishi Mkazi wa Benki ya Dunia nchini, Mama Bird, ambaye naamini ataendelea kuwakumbusha viongozi wake ili kutupatia mkopo huo.

Kama mnavyofahamu, reli ya kati tunayoitumia sasa bado ni muhimu. Tutaendelea kuitumia kusafirisha mizigo na abiria. Aidha, vifaa vya ujenzi wa reli hii mpya vitasafirishwa kupitia reli yetu hii ya sasa. Na hata ujenzi wa reli mpya utakapokamilika, reli ya zamani itaendelea kuitumia. Hii ni kwa sababu, reli mpya ya standard gauge tunayoijenga itakuwa na stesheni 28 tu kutoka Dar es Salaam hadi Mwanza. Reli ya kati inayotumika sasa ina stesheni 67. Hivyo, itaendelea kuhitajika kutoa huduma kwenye maeneo ambayo reli mpya haitakuwa na stesheni.

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Ni dhahiri kuwa hatua hizi tulizoanza kuzichukua ni nzuri na kila Mtanzania hana budi kujivunia. Hata hivyo, nafahamu kuwa wapo baadhi ya wenzetu ambao wanabeza hatua hizi. Kubeza kwao kusitukatishe tamaa. Tukumbuke tu kuwa safari ya maendeleo. Safari ya maendeleo inafanana sana na usafiri wa lori. Madereva wa malori wanafahamu kuwa ukibeba abiria ni kawaida kumwona kila mmojawapo anaangalia upande wake, lakini watakuwepo pia wenye kuongea, kuimba na kukaa kimya. Dereva mzuri huwa hajishughulishi sana kuwaangalia au kuwasikiliza abiria hao. Yeye atajitahidi sana kuangalia mbele lori linakoelekea ili awafikisha abiria wake salama. Hivyo basi, napenda niwahakikishie Watanzania wenzangu kuwa mimi ni dereva mzuri. Ninafahamu ninakoelekea na nitawawafikisha salama. Na dalili zimeanza kujionesha.

Jana Benki ya Dunia imetoa Ripoti yake ambayo imetaja nchi yetu kuwa miongoni mwa nchi tano zinazofanya vizuri kiuchumi Barani Afrika. Hii ni ishara tosha kuwa tunaelekea sehemu nzuri. Lakini hata ninyi wana-Dar es Salaam ni mashahidi kuwa tunaendelea. Mwezi uliopita tumeweka Jiwe la Msingi la Ujenzi wa Barabara za Juu (interchange) pale Ubungo. Tunajenga nyingine pale TAZARA. Aidha, baada ya kukamilisha ujenzi wa Awamu ya Kwanza wa Barabara za Mwendokasi, tumefanikiwa kupata fedha kwa ajili ya ujenzi wa Awamu ya Pili hadi ya Nne, ambapo Awamu ya Tatu itahusisha barabara ya kutoka maeneo ya huku, hapo Gongo la Mboto, kupita Barabara za Nyerere, Uhuru, Bibi Titi, Mitaa ya Azikiwe na Maktaba zenye jumla ya urefu wa kilometa 23.6. Mipango ya kuanza ujenzi wa Daraja la kupita juu ya bahari kutoka Aga Khan hadi Coco Beach, ujenzi wa barabara za njia sita za kutoka Ubungo hadi Chalinze inaendelea vizuri. Aidha, katika mwaka huu wa fedha, Serikali imetenga shilingi bilioni 38 kwa ajili ya ujenzi wa barabara za lami za mzunguko (Dar es Salaam Outer Ring Road) zenye urefu wa kilometa 34.

Lakini sio hivyo tu. Kwenye usafiri wa anga, tumenunua ndege mpya sita, mbili zimeshawasili na kuanza kufanya kazi. Ndege nyingine zinatarajiwa kuwa zimewasili mapema mwakani, ikiwemo ndege kubwa moja aina Boeing 787 Dreamliner yenye uwezo wa kubeba watu 262. Tunaendelea pia na ukarabati wa viwanja vya ndege sehemu mbalimbali nchini, ikiwemo Dodoma, Iringa, Mwanza, Mtwara, Kigoma, Songea, n.k. Haya ndiyo mambo Chama Cha Mapinduzi kiliwaahidi Watanzania wakati wa kampeni. Tutaendelea kuyasimamia na kamwe hatutamruhusu mtu yeyote kutuyumbisha na kututoa katika agenda zetu za maendeleo.

Mheshimiwa Wazi wa Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana;

Kabla sijahitimisha hotuba yangu, ninayo masuala mawili ya mwisho ambayo ningependa kueleza. Jambo la kwanza ni kuhusu usimamizi wa mradi. Nawasihi sana Wasimamizi wa Mradi huu kuusimamia ipasavyo mradi huu ili ukamilike kwa wakati na viwango vinavyohitaji. Aidha, natoa wito kwa Mkandarasi kuonesha umahiri wake, ikiwezekana mradi huu umalizike kabla ya muda uliopangwa. Fedha zipo, hivyo, hakuna sababu ya mradi huu kuchelewa kukamilika kwa mradi huu. Watanzania wanausubiri kwa hamu kubwa. Sambamba na kuwahimiza Wasimamizi na Mkandarasi, nawasihi sana Watanzania wenzangu watakaopata fursa za kufanya kazi kwenye mradi huu kuwa wazalendo na waaminifu. Tusiibe vifaa wala kuanzisha migomo isiyo na msingi.

Jambo la pili, napenda kutoa shukrani zangu nyingi kwa Kamati za Bunge zinazosimamia masuala ya Bajeti na Miundombinu kwa kazi nzuri zinazofanya. Tunawashukuru kwa kupitisha bajeti ya kuanza ujenzi wa reli hii. Natumaini katika mwaka huu pia mtapitisha bajeti kwa ajili ya kuendelea na ujenzi wa mradi huu.  Watanzania wanahitaji maendeleo. Maendeleo hayana chama. 

Baada ya kusema hayo, sasa niko tayari kuweka Jiwe la Msingi la Ujenzi wa Reli Mpya ya Kisasa (Standard Gauge) kutoka Dar es Salaam hadi Morogoro.

Mungu Wabariki Wana-Dar es Salaam!

Mungu Ibariki Tanzania!

“Asanteni Sana kwa Kunisikiliza”.

Mheshimiwa Dkt. Ali Mohamed Shein, Rais wa Zanzibar na Makamu Mwenyekiti wa CCM - Zanzibar;

Mzee Philip Mangula, Makamu Mwenyekiti wa CCM- Tanzania Bara;

Ndugu Abdulrahman Kinana, Katibu Mkuu wa CCM;

Ndugu Viongozi Wastaafu wa CCM;

Wajumbe wa Kamati Kuu;

Wajumbe wa Halmashauri Kuu ya Taifa;

Wajumbe wa Mkutano Mkuu wa CCM;

Wageni Waalikwa, Viongozi wa Vyama Rafiki;

Ndugu Wana-CCM Wenzangu;

Mabibi na Mabwana:

Napenda nianze kwa kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutupa uhai na kutukutanisha hapa tukiwa wazima. Aidha, nawashukuru ninyi wajumbe wa Mkutano Mkuu kwa kuja kwa wingi kuhudhuria Mkutano huu. Hii inathibitisha kuwa mtambua wajibu wenu na kuthamini umuhimu wa Mkutano huu. Nafahamu kuwa baadhi yenu mmesafiri umbali mrefu kuja hapa Dodoma kuhudhuria Mkutano huu; hivyo nawapa pole ya safari.

Napenda pia kutumia fursa hii, hapa mwanzoni kabisa, kuwashukuru Wajumbe wa Kamati Kuu na Halmashauri Kuu ya Taifa kwa kazi kubwa na nzuri waliyoifanya iliyowezesha tukutane hapa leo. Lakini kwa namna ya pekee kabisa, nawashukuru watendaji wa Chama chetu wakiongozwa na jembe letu, Komredi Abdulrahman Kinana, Katibu Mkuu wa Chama, kwa maandalizi ya Mkutano huu. Maandalizi ni mazuri sana. Hongereni na ahsanteni sana.

Ndugu Wana-CCM Wenzangu;

Kama mnavyofahamu, tarehe 5 mwezi Februari mwaka huu, Chama chetu kilitimiza miaka 40 tangu kilipozaliwa. Miaka 40 sio muda mfupi. Ni kipindi kirefu. Na katika kipindi chote hicho, Chama chetu kimeshika hatamu ya uongozi wa Taifa letu. Kimeweza kusimamia vizuri amani, umoja na mshikamano wa Taifa letu. Na pia kimewaongoza Watanzania katika harakati za kujiletea maendeleo ya kijamii, kiuchumi na kisiasa. Hayo, bila shaka, ni mafanikio makubwa. Hivyo basi, sisi wana-CCM tunapaswa kujipongeza. Tuzidi kumwomba Mungu na kufanya kazi kwa bidii ili Chama chetu kiendelee kudumu na kubaki madarakani milele daima. Amina.

Napenda pia kutumia fursa hii kuwapongeza wana-CCM wote kwa ushindi mkubwa tuliopata kwenye chaguzi ndogo za Ubunge na Udiwani zilizofanyika hivi karibuni. Ushindi huu tulioupata unadhihirisha sio tu uimara na ubora wa Chama chetu, bali pia imani kubwa waliyonayo Watanzania kwetu. Ninawashukuru Watanzania wote wa vyama mbalimbali kwa kuendelea kuonesha imani kwa CCM, Chama kikongwe na chenye kuheshimika duniani kote.

Niwaombeviongozi waliochaguliwawakafanye kazi kwa bidii na kushirikiana na Serikali katika kutekeleza Ilani ya Uchaguzi ya Chama chetu. Na katika hili, napenda niwapongeze na kuwashukuru kwa dhati kabisa, Wabunge na Madiwani wote wa CCM kwa namna ambavyo wanaiunga mkono Serikali katika masuala mbalimbali Bungeni na pia kwenyeHalmashauri zetu. Endeleeni na moyo huo ambao unadhihirisha mapenzi makubwa mliyonayo kwa Chama.

Waheshimiwa Makamu Wenyeviti wa CCM Taifa;

Ndugu Katibu Mkuu;

Ndugu Wajumbe na Wanachama wenzangu;

Leo ni sikumuhimu na ya kihistoria kwa Chama chetu. Tumekutana hapa kwa kazi maalum. Kazi ya kufanya marekebisho madogo kwenye Katiba ya Chama chetu, lakini makubwa kwa ajili ya uhai na ustawi wa Chama. Hata hivyo, kabla sijazungumzia suala hilo kubwa ambalo limetuleta hapa leo, napenda nitumie muda mfupi kueleza utekelezaji wa majukumu ya Serikali, hususan Ilani yetu ya Uchaguzi.

Kama mnavyofahamu, sasa yapata mwaka mmoja na ushee tangu Serikali ya Awamu ya Tano inayoongozwa na Chama chetu kuingia madarakani. Hivyo, ni dhahiri kuwa wana-CCM na Watanzania kwa ujumla wanayo haki ya kufahamu mambo ambayo yametekelezwa na Serikali yao. Kwa ujumla, katika kipindi cha mwaka mmoja tuliokaa madarakani, tumetekeleza mambo mengi. Lakini kwa sababu ya ufinyu wa muda, nitaeleza machache.

Suala la kwanza, tumeendelea kudumisha na kuimarisha amani nchini.Vyombo vyetu vya ulinzi na usalama vimeendelea kulinda usalama na kudhibiti mipaka ya nchi yetu. Vitendo vyenye kutishia usalama, ikiwemo ujambazi wa kutumia silaha tumevidhibiti kwa kiasi kikubwa. Tumezidisha mapambano dhidi ya biashara haramu ya madawa ya kulevya, ambayo nayo ilikuwa inahatarisha usalama wa nchi yetu. Kwa ujumla, nchi ni tulivu na mipaka yetu yote ipo salama. Navipongeza sana vyombo vyetu vya ulinzi na usalama kwa kazi kubwa zinavyofanya za kuhakikisha nchi yetu inabaki kuwa na amani.

Halikadhalika, tumeendelea na jitihada za kudumisha na kuimarisha umoja na mshikamano wetu. Watanzania wamebaki wamoja licha ya tofauti zetu za dini, kabila, itikadi na rangi. Muungano wetu nao unazidi kuimarika. Diplomasia yetu nje ya nchinayo imezidi kukua. Viongozi mbalimbali wa nchi za nje wametembelea nchi yetu. Mimi pamoja na Makamu wa Rais, Rais wa Zanzibar, Waziri Mkuu, Makamu wa Makamu wa Pili wa Rais wa Zanzibar tumetembelea nchi mbalimbali. Halikadhalika, ndani ya mwaka mmoja uliopita tumeweza kufungua Balozi mpya sita kwenye nchi za Uturuki, Israeli, Sudan, Algeria, Qatar na Korea Kusini.Kupatikana kwa mradi mkubwa wa Bomba la Mafuta kutoka Hoima nchini Uganda hadi Bandari ya Tanga ni ishara nyingine ya kuimarika na kukua kwa Diplomasia yetu.

Kuhusu hali ya uchumi tunaendelea vizuri. Mwaka jana uchumi wetu ulitarajiwa kukua kwa asilimia 7.2 kutoka asilimia 7.0 mwaka uliotangualia. Hii imefanya nchi yetu kushika nafasi ya pili kwa ukuaji uchumi Barani Afrika baada ya Cote d’Ivoire. Tumeongeza ukusanyaji wa mapato kutoka wastani wa shilingi bilioni 850 hadi kufikia shilingi trilioni 1.2 kwa mwezi.  Lakini bado hatujaridhika. Tunataka angalau tuwe tunakusanya shilingi trilioni 1.8. In Sha Allah, naamini tutafika huko, hasa kwa vile tumeazimia kuziba mianya yote ya ukwepaji kodi.

Tumeimarisha nidhamu ya watumishi wa umma kwa kuwatumbua baadhi yao. Aidha, tumedhibiti matumizi mabaya ya fedha za umma kwa kuwaondoa watumishi hewa wapatao 19,708 na pia wanafunzi hewawapatao 65,000. Tumepunguza safari za nje zisizo na tija na kuzidisha mapambano dhidi ya rushwa na ubadhirifu wa rasilimali za umma. Tayari tumeanzisha Kitengo Maalum cha Mahakama kwa ajili ya kushughulikia makosa makubwa ya rushwa na uhujumu uchumi kama tulivyoahidi wakati wa Kampeni. Kitengo hicho cha Mahakama kilianza kazi mwezi Novemba mwaka jana. Napenda nitumie fursa hii kuwapongeza Wabunge wa CCM kwa kutunga sheria ya kuanzisha Kitengo hiki cha Mahakama. Kama mnavyofahamu, wakati wa mjadala wa kuanzisha Mahakama hii pale Bungeni, wale wenzetu walitoka nje na kususia mjadala. Lakini kwa uimara wa Wabunge wa CCM, mswada ulipitishwa. Nawapongeza sana Wabunge wa CCM. Mmedhihirisha kuwa mnachukia rushwa na ufisadi.

Ndugu Wajumbe na Wanachama wenzangu;

Kutokana na ongezeko la ukusanyaji mapato na kufanikiwa kudhibiti matumizi, Serikali imeweza kuwa na fedha za kutekeleza miradi mbalimbali ya maendeleo, hususan ujenzi wa miundombinu ya usafiri na umeme. Mathalani, kwenye bajeti ya mwaka huu wa fedha, ambapo takriban asilimia 40 tumeielekeza kwenye miradi ya maendeleo, tumetenga takriban shilingitrilioni 5.47 sawa na asilimia 25.4 ya bajeti yote kwa ajili ya miundombinu ya usafiri. Fedha hizo, ndizo zimetuwezesha kutangaza zabuni ya ujenzi wa reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa (standard gauge), ambapo Mkandarasi amepatikana kwa gharama ya shilingi trilioni moja. Ujenzi wa reli hiyo utaanza wakati wowote kuanzia sasa. Tumenunua ndege sita mpya, ambapo mbili zimewasili na tayari zimeanza kutoa huduma. Ndege nyingine moja itakuja mwezi Mei mwaka huu, nyingine tatu zitakuja mwakani, ikiwemo moja kubwa yenye uwezo wa kubeba abiria 250. Ununuzi wa ndege hizi utasaidia sana kukuza sekta yetu ya utalii, ambapo kwa sasa bado tunapokea watalii wachache; chini ya milioni moja na nusu. Tunataka wafikie milioni mbili au tatu.

Tunaendelea naukarabati viwanja vyetu vya ndege, upanuzi wa bandari za Dar es Salaam, Tanga na Mtwara.Wiki iliyopita nimeshiriki uwekaji wa Jiwe la Msingi la upanuzi wa Bandari ya Mtwara kwa gharama ya shilingi bilioni 137. Aidha, tunaendelea na ukarabati wa meli zetu na mipango ya kununua meli mpya  kwa ajili ya kutumika kwenye Ziwa Victoria na Ziwa Tanganyika unaendelea vizuri. Kwa upande wa ujenzi wa barabara na madaraja nao unaendelea vizuri. Barabara kadhaa zimekamilika na nyingine zinaendelea kujengwa. Tatizo la usimamishaji kazi limekwisha kwa sababu Makandarasi wanalipwa fedha zao. Tunataka kuhakikisha nchi yetu yote inafunguka kwa barabara.

Tuliahidi wakati wa Kampeni kushughulikia tatizo la msongamano wa magari kwenye jiji la Dar es salaam. Tayari tumeanza ujenzi wa barabara ya juu pale TAZARA kwa gharama ya shilingi bilioni 100na mwezi huu natarajia kuweka Jiwe la Msingi kwa ajili ya interchange ya Ubungo kwa gharama ya shilingi bilioni 188.715. Napenda pia kuwafahamisha kuwa tumefanikiwa kupata fedha za ujenzi wa miundombinu ya usafiri wa mwendokasi kwa awamu ya pili hadi ya nne. Barabara zitakazohusika ni za Kilwa na Chang’ombe; Nyerere na Uhuru; pamoja na Babarara ya Bagamoyo hadi Tegeta na Sam Nujoma. Ujenzi wa Barabara hizo unatarajiwa kuanza mwaka ujao wa fedha kwa gharama za shilingi bilioni 820. Katika Jiji la Mwanza, tunaendelea na Ujenzi wa Daraja la Furahisha pamoja na upanuzi wa barabara ya kwenda Uwanja wa Ndege wa Mwanza. Tunayo pia mipango kabambe ya ujenzi wa barabara hapa Dodoma. Tunataka kuufanya mji wa Dodoma kuwa wa kisasa ili uendane na hadhi ya kuwa Makao Makuu ya Chama na Serikali.

Kwenye sekta ya nishati, tumetenga shilingi trilioni 1.3kwenye bajeti ili kuongeza uzalishaji wa umeme. Bila shaka mtakubaliana nami kuwa Watanzania kwa sasa wameanza kusahau msamiati wa “mgawo wa umeme”. Hivi sasa tunatekeleza miradi mikubwa miwili ya kuzalisha umeme kwa kutumia gesi asilia.  Mradi wa kwanza ni Kinyerezi I, ambao tunapanua uwezo wake ili uweze kuzalisha Megawati 335 kutoka Megawati 150 za sasa.  Mradi mwingine ni waKinyerezi II wenye uwezo wa kuzalisha Megawati 240.  Sambamba na miradi hiyo, Serikali ipo kwenye maandalizi ya ujenzi wa mradi wa Kinyerezi III utakaokuwa na uwezo wa kuzalisha Megawati 600, na Kinyerezi IV wenye uwezo wa kuzalisha Megawati 330. 

Tunaendelea pia na utekelezaji wa miradi mingine ya kufua umeme kwa kutumia maji, jua, makaa ya mawe, upepo n.k. Tunataka ikifika mwaka 2020nchi yetu izalishe angalauMegawati 5000kutoka kama Megawati1500 za sasa. Aidha, tumeanza utekelezaji wa awamu ya tatu ya programu ya kusambaza umeme vijijini kupitia Wakala wa Umeme Vijijini (REA), ambapo mwaka huu zimetengwa shilingi bilioni 534.4 kuanza utekelezaji wa mradi huo. Tunataka Watanzania wengi zaidi wapate huduma hii muhimu ya umeme.

Ndugu Wajumbe na Wanachama wenzangu;

Sambamba na hatua hizo za kuboresha miundombinu, tunaendelea na jitihada za kupanua na kuboresha upatikanaji wa huduma za jamii, hususan elimu, afya na maji. Kwenye elimu, kama mtakavyokumbuka, mara tu baada ya kuingia madarakani, Serikali ilipitisha uamuzi wa kuanza kutoa elimu ya msingi na sekondari bila malipo, ambapo kila mwezi tunatenga shilingi bilioni 18.77. Tangu kuanza kutekeleza uamuzi huu wanafunzi waliodahiliwa darasa la kwanza  na kidato cha kwanza wameongezeka maradufu. Kama mtakavyokumbuka, ongezeko la wanafunzi lilikuza tatizo sugu na la muda mrefu lililokuwa likiikabili nchi yetu; tatizola upungufu wa madawati katika shule zetu za msingi na sekondari. Lakini kufuatia jitihada zilizofanywa na Serikali kwa kushirikiana na wadau wengine, tulifanikiwa kulimaliza tatizo hilo ndani ya muda mfupi. Hivi sasa kwenye baadhi ya shule zetu kuna madawati mengi kuliko vyumba vya madarasa. Jitihada za kujenga vyumba vya madarasa, na miundombinu mingine kama vile ofisi za walimu, maabara, vyoo na nyumba za walimu zinaendelea. Tunataka watoto wetu wasome katika mazingira mazuri na kupata elimu bora.

 Kwa upande wa vyuo vikuu, tuliongeza bajeti kwa ajili ya ufadhili kwa wanafunzi wa vyuo vikuu kutoka shilingi bilioni 340 iliyokuwa imepitishwa na Bunge kwenye bajeti ya Mwaka wa Fedha 2015/2016hadi kufikia shilingi bilioni 473. Hatua hii iliongeza idadi ya wanachuo waliopata ufadhili wa Serikali kutoka 98,300 hadi kufikia 124,358. Katika mwaka huu wa fedha, tumeongeza bajeti ya ufadhili wa wanachuo kutoka shilingi bilioni 473 hadi kufikia shilingi bilioni 483.

Kuhusu afya, tumeendelea na jitihada za kuongeza upatikanaji wa huduma za tiba, ikiwemo madawa na vifaa. Tunaendelea pia na ujenzi wa zahanati, vituo vya afya, hospitali za wilaya pamoja na hospitali za rufaa za mikoa, hususan kwenye maeneo ambayo huduma hizo hazipo. Kwenye bajeti ya mwaka huu, ambapo sekta ya afya imetengewa shilingi trilioni 1.99, tumeongeza bajeti ya ununuzi wa madawa kutoka billion 31 mwaka jana hadi billioni 250. Katika kuhakikisha dawa hizo zinawafikia walengwa, tumeagiza Hospitali zote za Serikali kuanzisha Maduka ya Madawa kwenye maeneo yao.

Kwenye sekta ya Maji, tunaendelea na utekelezaji wa miradi ya kusambazaji maji kwenye maeneo mbalimbali, ikiwemo Jiji la Dar es Salaam, Musoma, Sumbawanga, Kigoma, Lindi, Sengerema na Chalinze. Miradi mingine mikubwa tunayoitekeleza ni ujenzi wa Bwawa la Kidunda Dar es Salaam ambalo litagharimu shilingi bilioni 430 na mradi wa maji kutoka Ziwa Victoria kwenda Mkoa wa Simiyu ambao utagharimu shilingi bilioni690. Halikadhalika, katika Mkoa wa Tabora, tunatarajia kuanza utekelezaji wa miradi mikubwa miwili; mradi wa kwanza ni wa kutoa maji kutoka Ziwa Victoria utakaogharimu shilingi bilioni 592 na mwingine wa kutoa maji Mto Malagalasi wenye thamani ya shilingi bilioni 720. Kama tulivyoahidi wakati wa kampeni, tunataka ifikapo mwaka 2020, asilimia 85 ya watu wa vijijini na asilimia 90 - 95 ya wananchi wanaoishi mijini wawe wanapata maji safi.  Hii ndiyo sababu katika bajeti ya mwaka huu wa fedha, Wizara ya Maji imetengewa fedha nyingi, takribani shilingi trilioni 1.02.

Waheshimiwa Makamu Wenyeviti wa CCM Taifa;

Ndugu Katibu Mkuu;

Ndugu Wajumbe na Wanachama wenzangu;

Licha ya hatua tulizozichukua na mafanikio makubwa tuliyoyapata katika kipindi cha mwaka mmoja uliopita, ni dhahiri kuwa yapo masuala ambayo bado yanayohitaji muda kuendelea kuyashughulikia na kuyatatua. Baadhi ya masuala hayo ni matatizo ya umaskini na ukosefu wa ajira, uboreshaji wa huduma za jamii; vita dhidi ya rushwa na ubadhirifu wa mali za umma; uwajibikaji usioridhisha miongoni mwa watendaji wa serikali; migogoro kati ya wakulima na wafugaji, maslahi madogo kwa watumishi n.k.Lakini niseme tu kati ya masuala hayo yote, tatizo la umaskini na ukosefu wa ajira ni kubwa zaidi na linahitaji mbinu endelevu katika kukabiliana nalo.

Suala hili la umaskini na ukosefu wa ajira halipo tu hapa nchini kwetu bali katika nchi zote zinazoendelea. Hata hivyo, napenda niwahakikishie kuwa Serikali imejipanga vizuri kulishughulikia. Tunafahamu njia rahisi ya kukabiliana na tatizo hili ni kujenga viwanda. Tayari tumeanza kuchukua hatua za kujenga uchumi wa viwanda, ambapo mwezi Julai mwaka jana Serikali ilipitisha Mpango wa Taifa wa Maendeleo wa Miaka Mitano (2016/2017 – 2020/2021)wenye dhima kuu ya kujenga uchumi wa viwanda. Tunataka ifikapo mwaka 2020 sekta ya viwanda iwe inachangia asilimia 40 ya ajira zote.

Nafarijika kuona kuwa dalili za Tanzania ya viwanda zimeanza kuonekana. Kwa mujibu wa takwimu tulizonazo, kwa kipindi cha mwaka mmoja uliopita, jumla yaviwanda 2169 vimesajiliwa, vikiwemo vya mbolea, saruji, chuma na usindikaji wa mazao. Wiki iliyopita wakati nikiwa safarini kuelekea Mikoa ya Lindi na Mtwara, niliweka jiwe la Msingi la Kiwanda kikubwa cha vigae pale Mkuranga, lakini nikiwa njiani niliweza kuona zaidi ya viwanda kumi, vikiwa vinajengwa na vingine vimeanza uzalishaji.  Kwa Mkoa wa Pwani pekee kuna viwanda vikubwa 83 na vingine vidogo vidogo vidogo zaidi ya 200. Miongoni mwa viwanda vinavyotarajiwa kuanza uzalishaji hivi karibuni ni cha kutengeneza matrekta. Nina imani kuwa kwa kasi hii, baada ya muda si mrefu tutakuwa na viwanda vingi.  Tukiwa na viwanda vingi tutapunguza tatizo la ajira nchini. Na ajira zikipatikana tutaweza pia kukabiliana na tatizo la umaskini.

Halikadhalika, kukua kwa sekta ya viwanda, kutasaidia kuimarisha sekta nyingine za uchumi, hususan kilimo, uvuvi na mifugo, madini, misitu na biashara ambazo nazo zinaajiri wananchi walio wengi. Sekta hizi zikikua zitasaidia sio tu katika kupambana na umaskini na tatizo la ajira bali pia kukuza uchumi wetu. Hivyo basi, Serikali inaendelea na jitihada za kuzikuza sekta hizi, hasa kwa kuhakikisha upatikanaji wa zana bora na za kisasa, pembejeo na ruzuku. Tutaendeleakutenga maeneo ya malisho na ya wachimbaji wadogo wa madini; kutafutamasoko ya mazao pamoja na kuondoa baadhi za kero zinazokwamisha ukuaji na ustawi wa sekta hizo. Mwaka uliopita, tulifanikiwa kupata soko la zao la dengu nchini India na mihogo nchini China. Aidha, tulianza kushughulikia tatizo la utitiri wa kodi kwa baadhi ya mazao, hususan kwa zao la korosho. Matokeo yakesote  tumesikia, sihitaji kueleza.  Tutaendelea kuchukua hatua kama hizo kwenye mazao mengine. Niwaombe tu wakulima kote nchini kuendelea kulima kwa bidii mazao mbalimbali.

Nina uhakika kabisa kuwa, kutokana na mipango na mikakati mizuri iliyopo Serikalini, tutaweza kushughulikia masuala na kero nyingine ambazo bado zinawasumbua wananchi. Wito wangu kwa wana-CCM wenzangu, kwanza tujitahidi kutangaza mafanikio yaliyopatikana. Tuzidi pia kuisimamia Serikali kutekeleza yale yote tuliyowaahidi wananchi. Aidha, tushirikiane katika kuhamasisha sekta yetu binafsi kushiriki kwenye shughuli za maendeleo nchini, hususan ujenzi wa viwanda. Binafsi nafurahi sana kuonakuwa sekta binafsi imeitikia vizuri wito wa Serikali wa kujenga viwanda. Lakini tuzidi kuwahamasisha. Tunawahitaji wafanyabiashara kwa ajili ya ujenzi wa viwanda na shughuli nyingine za maendeleo.

Sambamba na hilo, napenda kuwahimiza Watanzania wote kufanya kazi kwa bidii. Kazi ni utu. Kazi ni msingi wa maendeleo. Lakini pia kazi ni uhai. Bila kufanya kazi tutakufa ama kwa njaa au kukosa huduma muhimu. Nawaomba pia kuwahimiza Watanzania wenzangu tuendelee kulipa kodi. Nafurahi tangu tumeingia madarakani, mwamko wa wananchi kulipa kodi umeongezeka. Naomba tuendelee na moyo huo. Kodi mnazozilipa ndizo zinaiwezesha Serikali, kutekeleza miradi ya maendeleo na kuboresha huduma za jamii. Nawahakikishia kuwa hakuna senti hata moja itakayotumika vibaya. Fedha zote zitatumika kwa ajili ya manufaa ya Watanzania wote. Hakuna mtu atakayejinufaisha nazo binafsi.

Waheshimiwa Makamu Wenyeviti wa CCM Taifa;

Ndugu Katibu Mkuu;

Ndugu Wajumbe na Wanachama wenzangu;

Naomba sasa nizungumzie suala muhimu ambalo limetuleta hapa. Kama mnavyofahamu, Chama chetu kimekuwa na utamaduni wa kujitathmini kila wakati na kufanya mageuzi. Mageuzi hayo ndio yamekuwa chachu yenye kukifanya Chama chetu kiendelee kudumu, kizidi kuimarika na kwenda na wakati.Kutokana na utamaduni huo huo ambao umejengeka ndani ya Chama chetu, Halmashauri Kuu yetu ya Taifa ilikutana mwezi Desemba mwaka jana na kupokea Taarifa ya Tathmini ya Uchaguzi Mkuu wa mwaka 2015. Baada ya kupitia taarifa hiyo ambayo ilibainisha changamoto na mapendekezo ya kushughulikia, Halmashauri Kuu ilipitisha maazimio yenye lengo la kukiwezesha Chama chetu kutekeleza majukumu yake kwa ufanisi ili kuendana na mazingira ya sasa ya ushindani.

Baadhi ya maazimio yalianza kutekelezwa mara moja lakini mengine yalihitaji kufanyika kwanza kwa marekebisho ya Katiba yetu ndipo yaweze kutekelezwa. Hii ndiyo sababu kubwa ya kuitisha Mkutano Mkuu huu Maalum. Tumeuitisha ili kuwapa fursa ninyi wajumbe kupitia marekebisho ya Katiba yanayopendekezwa, muyatafakari na ikiwezekana muyapitishe.Natambua kuwa Katibu Mkuu wetu, Mzee Kinana, baadaye leo atawasilisha waraka utakaofafanua kwa kirefu kiini, shabaha na maeneo tunayotaka kuyafanyia marekebisho. Kwa sababu hiyo, mimi nitajikita zaidi kueleza malengo na madhumuni ya mabadiliko tunayotaka kuyafanya. Yapo mengi, lakini nitataja machache makubwa.

Kwanza kabisa,marekebisho ya Katiba yanayopendekezwa na Halmashauri Kuu yanalenga kuboreshamfumo na muundo wa Chama chetu na Jumuiya zake. Kama mnavyofahamu, mfumo na muundo wa Chama tulionao, licha ya kuwa umetupatia mafanikio kwa miaka 40 iliyopita, una mapungufu. Mathalani, kuna mwingiliano mkubwa wa kimajukumu baina ya taasisi za Chama na Jumuiya zake. Mwingiliano huo ndiyo umechangia Chama chetu kuwa na watendaji wengi wanaotekeleza majukumu yanayofana na hivyo kuleta migongano. Sambamba na hilo, hivi sasa ndani ya Chama chetu kumeibuka vyeo ambavyo vinanguvu katika maamuzi lakini havipo kikatiba, kama vile Makamanda wa Vijana au Washauri wa Jumuiya. Na wapo baadhi ya watu wametumia vyeo hivyo kwa maslahi yao binafsi. Hivyo basi, marekebisho ya Katiba yanayopendekezwa yanalenga kuondoa mapungufu niliyoyataja kwa kuboresha mfumo na muundo wa Chama. Tunataka Chama chetu kiwe na muundo mdogo kitaasisi, wenye kuonesha mgawanyo wa majukumu na uwajibikaji (yaani pawe distribution of duties and clear chain of command), kuanzia ngazi ya juu ya Chama hadi chini. Na pia uoneshe uhusiano kati ya Chama na Jumuiya zake.Vyeo vyote ambavyo havipo kikatiba, tunataka kuviondoa.

Pili, Halmashauri Kuu inaleta kwenu mapendekezo ya marekebisho ya Katiba yenye lengo la kuongeza ufanisi na kuboresha utendaji kazi wa Chama. Naamini mtakubaliana nami kuwa utendaji kazi wa Chama chetu umekuwa ukishuka sana, hasa uchaguzi ukimalizika. Hali hii inatokana na Chama kujiweka pembeni katika kusimamia Serikali na kuwahamasisha wananchi kushiriki shughuli za maendeleo. Baadhi ya viongozi na watendaji wa Chama wanabaki kuwa watazamaji na walalamikaji badala ya kuwa mfano wa utendaji bora kwa wananchi. Mathalan, hivi sasa mvua zinanyesha karibu nchi nzima lakini nina uhakika ni viongozi wachache wa Chama wanawahamasisha wananchi kulima. Hivyo basi, tunataka tuboreshe utendaji kazi wa Chama, ikiwemo kwa kukifanya Chama kuwa na watumishi wachache lakini wenye moyo na weledi wa kukitumikia vizuri. Aidha, tunataka kupunguza idadi ya vikao vya Chama na wajumbe wa vikao hivyo kwa lengo lakuongeza ufanisi na kutoa fursa kwa watendaji kutumia muda mwingi kutekeleza shughuli za Chama.

Tatu, mabadiliko tunayotaka kuyafanya yanalenga kukipeleka Chama kwa wananchi. Waasisi wetu, walianzisha Chama hiki  kwa ajili ya kuwatetea wananchi wanyonge, hususan wakulima, wafanyakazi, wafugaji, wavuvi n.k. Hivyo, tunataka tukirudishe Chama kwa wananchi badala ya kubaki kwa viongozi na matajiri wachache. Tunalenga kuimarisha utendaji kazi wa Chama kwenye ngazi ya matawi na mashina. Kama mnavyofahamu, kwenye matawi na mashina ndiko kwenye wanachama na wananchi wengi. Hivyo, tukiimarisha ngazi hizo itakuwa rahisi kwetu kufahamu matatizo yanayowakabili wanachama na wananchi na hivyo kuweza kutafuta majawabu yaharaka. Hii ndiyo sababu nyingine pia tunalenga kupunguza idadi ya vikao vya Chama na wajumbe wake. Tunataka viongozi na watendaji wetu watumie muda mwingi kushughulikia matatizo ya wananchi badala ya kufanya vikao ambavyo vinatumia fedha nyingi huku tija yake ikiwa ni ndogo. Vikao hivyo ndivyo wakati mwingine vimekuwa vikitumika kutengeneza  majungu ndani ya Chama na hata kupanga mikakati ya kuwazuia baadhi ya watu wenye sifa kugombea nafasi za uongozi kwenye Chama.

Nne, mabadiliko tunayotaka kuyafanya yana nia ya kukifanya Chama kijitegemee kiuchumi. Nyote mnafahamu kuwa Chama chetu kina rasilimali nyingi. Lakini mnajua pia jinsi gani rasilimali hizo hazikinufaishi sana Chama chetu. Licha ya utajiri wa rasilimali tulionao, tumeendelea kuwa ombaomba. Hivyo basi, mabadiliko tunayotarajia kuyafanya ni pamoja na kujenga uwezo wetu wa kitaasisi wa kuweza kutambua, kutunza na kutumia vizuri rasilimali za Chama. Yeyote atakayetaka kujinufaisha na rasilimali za Chama, hatua kali zitachukuliwa dhidi yake.

Haya niliyoyaeleza ni baadhi tu ya malengo na madhumuni ya mabadiliko tunayokusudia kuyafanya. Yapo mengine mengi. Napenda kusisitiza kuwa, mabadiliko ndani ya Chama chetu si kitu kigeni. CCM imekuwa ikifanya mabadiliko mara kwa mara kulingana na mazingira na mahitaji. Mabadiliko haya tunayoyapendekeza ni ya 16 tangu Chama chetu kizaliwe mwaka 1977. Mabadiliko haya, kama mengine yaliyopita, yanalenga kukiimarisha Chama chetu kimfumo, kimuundo, kiungozi, kiutendaji na kirasilimali. Tunataka kukipa Chama chetu uwezo wa kustahimili mazingira ya sasa na yajayo kwa lengo la kukifanya kiendelee kubaki madarakani kwa miaka mingi ijayo. Mabadiliko haya ni kwa maslahi ya wananchama wetu wa sasa na wajao. Hivyo, niwaombe wajumbe wa Mkutano Mkuu myaunge mkono na kuyapitisha. Nafahamu wapo wanachama wenzetu watakaoguswa na mabadiliko haya kwa namna moja au nyingine, lakini kutokana na mapenzi ya dhati kwa Chama na kuweka maslahi ya Chama mbele, naamini wataunga mkono. Na sisi hatutawaacha.

Waheshimiwa Makamu Wenyeviti wa CCM Taifa;

Ndugu Katibu Mkuu;

Ndugu Wajumbe na Wanachama wenzangu;

Kabla sijahitimisha hotuba yangu ninayo masuala mawili ya mwisho ambayo ningependa kuyaeleza. Jambo la kwanza, mtakumbuka katika Mkutano Mkuu uliopita nilieleza dhamira yangu ya kuhakikisha Serikali inahamia Dodoma kabla ya mwaka 2020. Napenda kuwahakikishia kuwa tumedhamiria kwa dhati kabisa kuhamia Dodoma. Nasema hivi, tutahamia Dodoma. Na utekelezaji wa dhamira hiyo tayari umeanza. Katika awamu ya kwanza ya utekelezaji, Waziri Mkuu pamoja naViongozi Wakuu wa Wizara zote, yaani Mawaziri, Naibu Mawaziri; Makatibu Wakuu, Naibu Makatibu Wakuu na baadhi ya Wakurugenzi na watumishi wameshahamia Dodoma. Aidha, vikao vya Makatibu Wakuu na Baraza la Mawaziri kuanzia mwezi Machi, vyote vitafanyika hapa Dodoma. Kwa maneno mengine, maamuzi makuu ya Serikali yameanza kufanyika Dodoma. Mimi nami najipangapanga kuhamia Dodoma. Mabalozi na Wawakilishi wa nchi na taasisi mbalimbali za kimataifa nao wameonesha nia ya kuanza kuhamia Dodoma. Hivyo, nina uhakika kuwa lengo letu la kuhakikisha Serikali yote imehamia Dodoma ifikapo mwaka 2020 litatimia.

Jambo la pili ni suala la uchaguzi ndani ya Chama chetu. Kama mnavyofahamu, mwezi ujao tutaanza uchaguzi wa viongozi wa ngazi mbalimbali wa Chama chetu. Uchaguzi huo ni muhimu sana kwa uhai na ustawi wa Chama. Hii ni kwa sababu viongozi tutakaowachagua ndio watakaotuongoza kwenye uchaguzi wa Serikali za Mitaa wa mwaka 2019 na Uchaguzi Mkuu wa mwaka 2020. Tukichagua viongozi wazuri tutakirahisishia Chama chetu kupata ushindi kwenye chaguzi hizo, lakini tukichagua wasiofaa tutapata shida. Hivyo basi, natoa wito kwa wanachama wenzangu kuchagua viongozi waadilifu, wachapakazi, wenye mapenzi ya dhati kwa Chama chetu  na wanaokubalika na wananchi.

Tusichague watu kwa fedha zao au umaarufu wao. Natambua chaguzi ndani ya Chama chetu zimekuwa zikigubikwa na matatizo ya rushwa na udanganyifu. Nilishasema na napenda kurudia tena leo, chini ya uongozi wangu, rushwa haitakuwa na nafasi katika kuchagua viongozi wa chama. Nasisitiza kuwa msisumbuke kuhonga. Najua na ninaelewa namna ya kushughulika na wote watakaojihusisha na vitendo hivyo. Kama Serikalini hatuvumilii na tunawatumbua, hatutashindwa kuchukua hatua kama hizo ndani ya Chama. Nawasihi Sekretarieti kujipanga vizuri kusimamia uchaguzi huu.  Hatutaki uchaguzi huu uvurugike kwa kuingiza mapandikizi, mamluki au kwa namna yoyote ile. Atakayebainika kuvuruga uchaguzi wetu, hatua kali za kinadhamu na maadili zitachukuliwa dhidi yake.

Waheshimiwa Makamu Wenyeviti wa CCM Taifa;

Ndugu Katibu Mkuu;

Ndugu wajumbe na Wanachama wenzangu;

Napenda kuhitimisha kwa kuwashukuru tena wajumbe kwa kuhudhuria mkutano huu. Nawasihi tufanye uamuzi wa busara wa kupitisha mapendekezo yatakayoletwa kwenu. Narudia tena, mapendekezo hayo ni muhimu kwa ajili ya uhai, ustawi na mustakabali mzima wa Chama chetu.

Napenda pia kutumia fursa hii kuwashukuru Wenyeviti na viongozi wetu mbalimbali wastaafu waliokuja kujumuika nasi hapa. Nafurahi kumwona Mzee Mwinyi, Mzee Kikwete, Makamu wa Rais Mstaafu Mzee Bilal; Rais Mstaafu wa Zanzibar Mzee Karume; Mawaziri Wakuu Wastaafu, Mzee Warioba, Mzee Macelela, Mzee Dkt. Salim na Mzee Pinda; pamoja na Spika Wastaafu, Mama Makinda na Mzee Kificho. Tunawashukuru sana. Uwepo wenu mahali hapa leo unadhihirisha upendo na mapenzi ya dhati mliyonayo kwa Chama hiki. Napenda kuwahakikishia kuwa sisi vijana ambao mmetuachia dhamana tunawapenda, tunawahitaji na tutaendeleakutumia busara na uzoefu wenu. Maana kama msemo wa kiswahili usemavyo, “uzee ni dawa”.

Baada ya kusema hayo, sasa natamka rasmi kuwa Mkutano Mkuu Maalum wa CCM umefunguliwa rasmi.

Mungu Ibariki Tanzania!

         Kidumu Chama cha Mapinduzi!

       “Asanteni sana kwa Kunisikiliza”

Mheshimiwa Dkt. Augustine Mahiga, Waziri wa Mambo ya Nje

na Ushirikiano wa Afrika Mashariki;

Mheshimiwa Meja Jenerali Mstaafu Edzai Chimonyo,

Balozi wa Zimbabwe na Kiongozi wa Mabalozi nchini;

Waheshimiwa Mabalozi na Wawakilishi wa Taasisi za Kimataifa;

Mabibi na Mabwana:

Awali ya yote, napenda niwashukuru sana, Waheshimiwa Mabalozi, kwa kukubali mwaliko wangu wa kuhudhuria hafla hii. Nawakaribisheni nyote hapa Ikulu na naomba mjisikie kuwa mko nyumbani. Aidha, napenda nitumie fursa hii hapa mwanzoni kabisa, kwa niaba yangu binafsi na kwa niaba ya Serikali na Wananchi wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania niwatakie Waheshimiwa Mabalozi pamoja na familia zenu Heri ya Mwaka Mpya 2017. Naomba pia mnifikishie salamu zangu za Heri ya Mwaka Mpya 2017 kwa Viongozi, Wananchi pamoja na watumishi wa Taasisi  mnazoziwakilisha.

Waheshimiwa Mabalozi;

Kama ilivyo ada, hafla hii hutoa fursa kwetu sote kutafakari masuala ya mwaka uliopita na kupanga mikakati ya mwaka mpya. Napenda kutumia fursa hii, kueleza kuwa kwa nchi yetu, mwaka uliopita ulikuwa wenye matukio mengi. Licha ya kuwa ulikuwa mwaka wa kwanza tangu Serikali ya Awamu ya Tano kuingia madarakani, tulipata mafanikio makubwa katika ngazi ya kitaifa na kimataifa.

Tuliweza kudumisha amani, umoja na mshikamano wetu. Nchi yetu iliendelea kuwa ya amani na kimbilio la watu wengi. Watanzania tulibaki kuwa wamoja na Muungano wetu ulizidi kuimarika. Tuliongeza jitihada za kuimarisha demokrasia na utawala bora. Tumezidisha vita dhidi ya wala rushwa, ujangili na biashara haramu ya madawa ya kulevya.

Kiuchumi pia mwaka 2016 ulikuwa ni mzuri kwa nchi yetu. Tulikuwa miongoni mwa nchi ambazo uchumi wake ulikua kwa kasi Barani Afrika. Taasisi mbalimbali za kimataifa zinazoshughulikia masuala ya uchumu, ziliitaja nchi yetu kushika nafasi ya pili kwa ukuaji uchumi baada ya Cote d’Ivoire. Uchumi wetu ulitarajiwa kukua kwa asilimia 7.2 mwaka jana kutoka asilimia 7.0 mwaka uliotanguliwa. Mfumko wa bei nao ulishuka kutoka asilimia 6.5 mwezi Januari hadi kufikia asilimia 4.5 mwezi Septemba 2016, ingawa uliongezeka kidogo kufikia asilimia 4.8 mwezi Novemba 2016. Tuliongeza ukusanyaji wa mapato kutoka wastani wa shilingi bilioni 850 hadi kufikia shilingi trilioni 1.2 kwa mwezi.

Waheshimiwa Mabalozi, Mabibi na Mabwana;

Mwaka jana nchi yetu ilipitisha Mpango wa Pili wa Taifa wa Maendeleo wa Miaka Mitano (2016/17 – 2020/21). Dhima kuu ya Mpango huu ni kujenga misingi imara ya sekta ya viwanda ili kuifanya nchi yetu kuwa ya uchumi wa kati ifikapo mwaka 2025, kama ambavyo Dira yetu ya Maendeleo inavyoelekeza. Utekelezaji wa Mpango huu utatumia takriban shilingi trilioni 107. Kati ya fedha hizo, Serikali inatarajiwa kutoa shilingi trilioni 59 sawa na takriban shilingi trilioni 11.8 kwa mwaka. Utekelezaji wa Mpango huo, umeanza mwezi Julai mwaka jana ambapo Serikali ilipitisha bajeti ya shilingi trilioni 29.5.  Kwa mara ya kwanza katika historia ya nchi yetu, tumeelekeza asilimia 40 ya bajeti  yote kwenye shughuli za Maendeleo.

Kama mnavyofahamu, ili kujenga uchumi wa viwanda unahitaji miundombinu imara ya usafiri na nishati ya umeme. Hivyo, tumezielekeza fedha nyingi kwenye sekta hizo. Tumetenga shilingi trilioni 5.47 kwenye sekta ya ujenzi na shilingi trilioni 1.2 kwenye nishati. Hii imetuwezesha kuendelea au kuanza utekelezaji wa miradi mikubwa ya usafiri ikiwemo reli, barabara, anga, maji pamoja na miradi ya umeme. Tuliweza pia kununua ndege mpya sita lengo likiwa ni kuimarisha usafiri wa anga na hatimaye kukuza sekta ya utalii nchini.

Maeneo mengine ambayo tumeyapa kipaumbele ni uboreshaji wa huduma za jamii, hususan elimu na afya. Tumetenga shilingi trilioni 4.77 kwa ajili ya elimu na maendeleo ya sayansi na shilingi trilioni 1.99 kwenye sekta ya afya. Matokeo yake ni kwamba udahili kwa darasa la kwanza, kidato cha kwanza na wanufaika wa mikopo ya elimu ya juu umeongezeka maradufu. Tumeboresha pia huduma za afya, hususan upatikanaji wa vifaa tiba na madawa.

Waheshimiwa Mabalozi;

Kwenye masuala ya diplomasia nako tulipata mafanikio makubwa mwaka jana. Nchi yetu ilitembelewa na viongozi wa mataifa kadhaa. Mimi pia niliweza kutembelea baadhi ya nchi. Ziara hizi zilikuza zaidi uhusiano wetu. Tuliweza kusaini mikataba kadhaa ya ushirikiano kwenye maeneo mbalimbali. Aidha, mwaka jana tuliweza kufungua Balozi kwenye mataifa kadhaa ambayo hatukuwa na uwakilishi.

Sambamba na kuimarisha uhusiano na mataifa ya nje, tumeendelea kutoa mchango wetu kupitia taasisi mbalimbali za kimataifa ambazo sisi ni wanachama. Mwaka 2016 tulipata heshima ya kuchaguliwa kuwa Mwenyekiti wa Jumuiya ya Afrika Mashariki na Mwenyekiti  wa Chombo kinachosimamia Siasa, Ulinzi na Usalama cha Jumuiya ya Maendeleo Kusini mwa Afrika (SADC Troika Organ on Politics, Defense and Security). Kupitia taasisi hizo, tumeweza kutoa michango mbambali, hususan kwenye usuluhishi wa migogoro nchi za Burundi, DRC, Lesotho na Sudan Kusini. Aidha, vikosi vyetu vimeendelea kulinda amani nchini Sudan na Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC).

Kwa ujumla mwaka uliopita ulikuwa wenye mafanikio makubwa kwa nchi yetu. Hata hivyo, napenda kusema kuwa tumepata mafanikio haya yote kutokana na ushirikiano mkubwa mliotupa. Hivyo basi, napenda nitumie fursa hii kuwashukuru Mabalozi wote mnaowakilisha nchi na taasisi za kimataifa hapa nchini kwa ushirikiano wenu mkubwa.

Mheshimiwa Kiongozi wa Mabalozi;

Waheshimiwa Mabalozi,

Mabibi na Mabwana;

Pamoja na mafanikio hayo niliyoyataja, mwaka jana pia ulikuwa na changamoto. Tena nyingi tu. Lakini kubwa ni kutokea kwa athari za mabadiliko ya tabianchi. Hivyo basi, napenda kutumia fursa hii kuzipongeza nchi zote, ambazo tayari zimeridhia Mkataba wa Paris kuhusu Mabadiliko ya Tabianchi. Sisi Tanzania tayari tumeanza mchakato wa kuridhia Mkataba huo, ambao tuliusaini mwezi Aprili mwaka jana. Nina matumaini makubwa kuwa endapo nchi zote zitasaini, kuridhia na kutekeleza Mkataba huo, tutaweza kukabiliana na tatizo hili la mabadiliko ya tabianchi.

Waheshimiwa Mabalozi,

Katika mwaka huu tulioanza, Serikali na wananchi wa Tanzania wamejipanga kuendelea na utekelezaji wa mipango na mikakati mbalimbali ya maendeleo, hususan Mpango wetu wa Maendeleo wa Miaka Mitano. Tunataka ifakapo mwaka 2020 uchumi wetu ukue kwa asilimia 10, sekta ya viwanda itoe ajira kwa asilimia 40 ya Watanzania, pato la kila Mtanzania liongezeke na hatimaye ikifika mwaka 2025 tuwe nchi ya kipato cha kati. Hivyo basi, tunawakaribisha wawekezaji kutoka nje kuja kuwekeza kwenye sekta ya viwanda hapa nchini. Nchi yetu ina fursa nyingi za ustawi wa viwanda, ikiwa ni pamoja na malighafi za kutosha, nguvu kazi na soko kubwa. Tunawakaribisha pia wawekezaji kuja kushirikiana nasi katika ujenzi wa miundombinu mbalimbali ya uchumi. Mwaka huu tunaanza ujenzi wa reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa kutoka Dar es Salaam kwenda mikoa ya Mwanza na Kigoma na ambayo itafika nchi za Burundi na Rwanda. Hii ni  fursa nzuri ya uwekezaji, hivyo, tunawaomba Waheshimiwa Mabalozi mtangaze fursa zilizopo hapa Tanzania kwa wananchi wenu.

Sambamba na kutekeleza mipango hiyo ya maendeleo, tumejipanga katika mwaka huu, kuendelea kuimarisha uhusiano na ushirikiano na mataifa pamoja na taasisi mnazowakilisha. Na pia mataifa ambayo hayana uwakilishi hapa nchini. Aidha, tutaendelea kuwa mwanachama mwadilifu na mwaminifu wa taasisi zote ambazo sisi ni wanachama, ikiwemo EAC, SADC, Umoja wa Afrika, Jumuiya ya Madola, Nchi zisizofungamana na Upande wowote, Umoja wa Mataifa, n.k. Tutaendelea kutekeleza mipango mbalimbali ambayo imepitishwa katika ngazi ya kikanda na kimataifa, ikiwemo Agenda 2063 ya Umoja wa Afrika pamoja na Agenda 2030 kuhusu Malengo ya Maendeleo Endelevu ya Umoja wa Mataifa.

Mheshimiwa Kiongozi wa Mabalozi;

Waheshimiwa Mabalozi,

Mabibi na Mabwana;

 Ningependa nikomee hapa. Lakini kabla sijahitimisha, ninalo jambo moja la mwisho ambalo sina budi nilieleze. Mwaka 1973, Baba wa Taifa letu, Hayati Mwalimu Julius Kambarage Nyerere alitangaza uamuzi wa kuhamishia Makao Makuu ya nchi yetu kutoka hapa Dar es Salaam kwenda Dodoma. Hata hivyo, kwa sababu mbalimbali, uamuzi huo haukuweza kutekelezwa kikamilifu. Mwaka jana mwezi Julai, wakati nikipokea Uenyekiti wa Chama changu, Chama Cha Mapinduzi (CCM), niliahidi kuwa ndani ya kipindi cha miaka mitano ya uongozi wangu, nitahakikisha Serikali itahamia Dodoma. Napenda niwaarifu Waheshimiwa Mabalozi kuwa Serikali itahamia Dodoma katika kipindi hicho. Tayari baadhi ya taasisi zimeanza kuhamia Dodoma. Hivyo, nina uhakika ahadi hiyo itatimia. Kwa sababu hiyo, niwaombe Waheshimiwa Mabalozi nanyi muanze kufikiria kuhamia Dodoma. Serikali imejipanga kuanza kutoa viwanja kwa ajili yenu hivyo anzeni kuleta maombi yenu. Nafurahi kuwa baadhi ya Balozi tayari zimeanza kuleta maombi yao.

Napenda kuhitimisha kwa kuwashukuru tena kwa kukubali mwaliko wangu. Nawashukuru pia kwa jitihada mbalimbali mazozifanya za kuimarisha ushirikiano kati yetu. Nawahidi kuwa Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania itaendelea kutoa ushirikiano wa kutosha kwenu ili muweze kutekeleza majukumu yenu ipasavyo.

“Ahsanteni sana kwa kunisikiliza”

Mheshimiwa Dkt. Augustine Mahiga, Waziri wa Mambo ya Nje

na Ushirikiano wa Afrika Mashariki;

Mheshimiwa Meja Jenerali Mstaafu Edzai Chimonyo,

Balozi wa Zimbabwe na Kiongozi wa Mabalozi nchini;

Waheshimiwa Mabalozi na Wawakilishi wa Taasisi za Kimataifa;

Mabibi na Mabwana:

Awali ya yote, napenda niwashukuru sana, Waheshimiwa Mabalozi, kwa kukubali mwaliko wangu wa kuhudhuria hafla hii. Nawakaribisheni nyote hapa Ikulu na naomba mjisikie kuwa mko nyumbani. Aidha, napenda nitumie fursa hii hapa mwanzoni kabisa, kwa niaba yangu binafsi na kwa niaba ya Serikali na Wananchi wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania niwatakie Waheshimiwa Mabalozi pamoja na familia zenu Heri ya Mwaka Mpya 2017. Naomba pia mnifikishie salamu zangu za Heri ya Mwaka Mpya 2017 kwa Viongozi, Wananchi pamoja na watumishi wa Taasisi  mnazoziwakilisha.

Waheshimiwa Mabalozi;

Kama ilivyo ada, hafla hii hutoa fursa kwetu sote kutafakari masuala ya mwaka uliopita na kupanga mikakati ya mwaka mpya. Napenda kutumia fursa hii, kueleza kuwa kwa nchi yetu, mwaka uliopita ulikuwa wenye matukio mengi. Licha ya kuwa ulikuwa mwaka wa kwanza tangu Serikali ya Awamu ya Tano kuingia madarakani, tulipata mafanikio makubwa katika ngazi ya kitaifa na kimataifa.

Tuliweza kudumisha amani, umoja na mshikamano wetu. Nchi yetu iliendelea kuwa ya amani na kimbilio la watu wengi. Watanzania tulibaki kuwa wamoja na Muungano wetu ulizidi kuimarika. Tuliongeza jitihada za kuimarisha demokrasia na utawala bora. Tumezidisha vita dhidi ya wala rushwa, ujangili na biashara haramu ya madawa ya kulevya. Kama nilivyokuwa nimeahidi kipindi cha kampeni zangu, tayari Serikali imeanzisha Kitengo Maalum cha Mahakama kwa ajili ya kushughulikia rushwa kubwa na ufisadi.

Kiuchumi pia mwaka 2016 ulikuwa ni mzuri kwa nchi yetu. Tulikuwa miongoni mwa nchi ambazo uchumi wake ulikua kwa kasi Barani Afrika. Taasisi mbalimbali za kimataifa zinazoshughulikia masuala ya uchumu, ziliitaja nchi yetu kushika nafasi ya pili kwa ukuaji uchumi baada ya Cote d’Ivoire. Uchumi wetu ulitarajiwa kukua kwa asilimia 7.2 mwaka jana kutoka asilimia 7.0 mwaka uliotanguliwa. Mfumko wa bei nao ulishuka kutoka asilimia 6.5 mwezi Januari hadi kufikia asilimia 4.5 mwezi Septemba 2016, ingawa uliongezeka kidogo kufikia asilimia 4.8 mwezi Novemba 2016. Tuliongeza ukusanyaji wa mapato kutoka wastani wa shilingi bilioni 850 hadi kufikia shilingi trilioni 1.2 kwa mwezi.

Waheshimiwa Mabalozi, Mabibi na Mabwana;

Mwaka jana nchi yetu ilipitisha Mpango wa Pili wa Taifa wa Maendeleo wa Miaka Mitano (2016/17 – 2020/21). Dhima kuu ya Mpango huu ni kujenga misingi imara ya sekta ya viwanda ili kuifanya nchi yetu kuwa ya uchumi wa kati ifikapo mwaka 2025, kama ambavyo Dira yetu ya Maendeleo inavyoelekeza. Utekelezaji wa Mpango huu utatumia takriban shilingi trilioni 107. Kati ya fedha hizo, Serikali inatarajiwa kutoa shilingi trilioni 59 sawa na takriban shilingi trilioni 11.8 kwa mwaka. Utekelezaji wa Mpango huo, umeanza mwezi Julai mwaka jana ambapo Serikali ilipitisha bajeti ya shilingi trilioni 29.5.  Kwa mara ya kwanza katika historia ya nchi yetu, tumeelekeza asilimia 40 ya bajeti yote kwenye shughuli za Maendeleo.

Kama mnavyofahamu, ili kujenga uchumi wa viwanda unahitaji miundombinu imara ya usafiri na nishati ya umeme. Hivyo, tumezielekeza fedha nyingi kwenye sekta hizo. Tumetenga shilingi trilioni 5.47 kwenye sekta ya ujenzi na shilingi trilioni 1.2 kwenye nishati. Hii imetuwezesha kuendelea au kuanza utekelezaji wa miradi mikubwa ya usafiri ikiwemo reli, barabara, anga, maji pamoja na miradi ya umeme. Tuliweza pia kununua ndege mpya sita lengo likiwa ni kuimarisha usafiri wa anga na hatimaye kukuza sekta ya utalii nchini.

Maeneo mengine ambayo tumeyapa kipaumbele ni uboreshaji wa huduma za jamii, hususan elimu na afya. Tumetenga shilingi trilioni 4.77 kwa ajili ya elimu na maendeleo ya sayansi na shilingi trilioni 1.99 kwenye sekta ya afya. Matokeo yake ni kwamba udahili kwa darasa la kwanza, kidato cha kwanza na wanufaika wa mikopo ya elimu ya juu umeongezeka maradufu. Tumeboresha pia huduma za afya, hususan upatikanaji wa vifaa tiba na madawa. Tumetoa kipaumbele pia katika sekta za kilimo, mifugo, uvuvi, utalii, maji n.k.

Waheshimiwa Mabalozi;

Kwenye masuala ya diplomasia nako tulipata mafanikio makubwa mwaka jana. Nchi yetu ilitembelewa na viongozi wa mataifa kadhaa. Na kwa upande wetu, mimi pamoja na Makamu wa Rais na Waziri Mkuu tuliweza kutembelea baadhi ya mataifa. Ziara hizi zilikuza zaidi uhusiano wetu. Tuliweza kusaini mikataba kadhaa ya ushirikiano kwenye maeneo mbalimbali. Aidha, mwaka jana tuliweza kufungua Balozi mpya kwenye mataifa kadhaa ambayo hatukuwa na uwakilishi.

Sambamba na kuimarisha uhusiano na mataifa ya nje, tumeendelea kutoa mchango wetu kupitia taasisi mbalimbali za kimataifa ambazo sisi ni wanachama. Mwaka 2016 tulipata heshima ya kuchaguliwa kuwa Mwenyekiti wa Jumuiya ya Afrika Mashariki na Mwenyekiti  wa Chombo kinachosimamia Siasa, Ulinzi na Usalama cha Jumuiya ya Maendeleo Kusini mwa Afrika (SADC Troika Organ on Politics, Defense and Security). Kupitia taasisi hizo, tumeweza kutoa michango mbambali, hususan kwenye usuluhishi wa migogoro nchi za Burundi, DRC, Lesotho na Sudan Kusini. Aidha, vikosi vyetu vimeendelea kulinda amani nchini Sudan na Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC).

Kwa ujumla mwaka uliopita ulikuwa wenye mafanikio makubwa kwa nchi yetu. Na kwa hakika, naweza kusema kuwa mafanikio mengi tuliyopata mwaka uliopita yalitokana na ushirikiano wenu mkubwa mliotupa. Hivyo basi, napenda nitumie fursa hii kuwashukuru Mabalozi wote mnaowakilisha nchi na taasisi za kimataifa hapa nchini kwa ushirikiano wenu mkubwa.

Mheshimiwa Kiongozi wa Mabalozi;

Waheshimiwa Mabalozi,

Mabibi na Mabwana;

Pamoja na mafanikio hayo niliyoyataja, mwaka jana pia ulikuwa na changamoto. Tena nyingi tu. Lakini mojawapo kubwa ni kuongezeka kwa athari za mabadiliko ya tabianchi. Hivyo basi, napenda kutumia fursa hii kuzipongeza nchi zote, ambazo tayari zimeridhia Mkataba wa Paris kuhusu Mabadiliko ya Tabianchi. Sisi Tanzania tayari tumeanza mchakato wa kuridhia Mkataba huo, ambao tuliusaini mwezi Aprili mwaka jana. Nina matumaini makubwa kuwa endapo nchi zote zitasaini, kuridhia na kutekeleza Mkataba huo, tutaweza kukabiliana na tatizo hili la mabadiliko ya tabianchi.

Waheshimiwa Mabalozi,

Katika mwaka huu tulioanza, Serikali na wananchi wa Tanzania wamejipanga kuendelea na utekelezaji wa mipango na mikakati mbalimbali ya maendeleo, hususan Mpango wetu wa Maendeleo wa Miaka Mitano. Tunataka ifakapo mwaka 2020 uchumi wetu ukue kwa asilimia 10, sekta ya viwanda itoe ajira kwa asilimia 40 ya Watanzania, pato la kila Mtanzania liongezeke na hatimaye ikifika mwaka 2025 tuwe nchi ya kipato cha kati. Tumepanga pia kukuza sekta yetu ya utalii, ambayo inayoongoza kwa kutupatia fedha nyingi za kigeni. Hivyo basi, tunawakaribisha wawekezaji kutoka nje kuja kuwekeza kwenye sekta ya viwanda hapa nchini. Nchi yetu ina fursa nyingi za ustawi wa viwanda, ikiwa ni pamoja na malighafi za kutosha, nguvu kazi na soko kubwa. Tunawakaribisha pia wawekezaji kuja kushirikiana nasi katika ujenzi wa miundombinu mbalimbali ya uchumi. Mwaka huu tunaanza ujenzi wa reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa kutoka Dar es Salaam kwenda mikoa ya Mwanza na Kigoma na ambayo itafika nchi za Burundi na Rwanda. Hii ni  fursa nzuri ya uwekezaji, hivyo, tunawaomba Waheshimiwa Mabalozi mtangaze fursa zilizopo hapa Tanzania kwa wananchi wenu.

Sambamba na kutekeleza mipango hiyo ya maendeleo, tumejipanga katika mwaka huu, kuendelea kuimarisha uhusiano na ushirikiano na mataifa pamoja na taasisi mnazowakilisha. Na pia mataifa ambayo hayana uwakilishi hapa nchini. Aidha, tutaendelea kuwa mwanachama mwadilifu na mwaminifu wa taasisi zote ambazo sisi ni wanachama, ikiwemo EAC, SADC, Umoja wa Afrika, Jumuiya ya Madola, Nchi zisizofungamana na Upande wowote, Umoja wa Mataifa, n.k. Tutaendelea kutekeleza mipango mbalimbali ambayo imepitishwa katika ngazi ya kikanda na kimataifa, ikiwemo Agenda 2063 ya Umoja wa Afrika pamoja na Agenda 2030 kuhusu Malengo ya Maendeleo Endelevu ya Umoja wa Mataifa.

Mheshimiwa Kiongozi wa Mabalozi;

Waheshimiwa Mabalozi,

Mabibi na Mabwana;

 Ningependa nikomee hapa. Lakini kabla sijahitimisha, ninalo jambo moja la mwisho ambalo sina budi nilieleze. Mwaka 1973, Baba wa Taifa letu, Hayati Mwalimu Julius Kambarage Nyerere alitangaza uamuzi wa kuhamishia Makao Makuu ya nchi yetu kutoka hapa Dar es Salaam kwenda Dodoma. Hata hivyo, kwa sababu mbalimbali, uamuzi huo haukuweza kutekelezwa kikamilifu. Mwaka jana mwezi Julai, wakati nikipokea Uenyekiti wa Chama changu, Chama Cha Mapinduzi (CCM), niliahidi kuwa ndani ya kipindi cha miaka mitano ya uongozi wangu, nitahakikisha Serikali itahamia Dodoma. Napenda niwaarifu Waheshimiwa Mabalozi kuwa Serikali itahamia Dodoma katika kipindi hicho. Tayari Mheshimiwa Waziri Mkuu pamoja na baadhi ya Wizara na taasisi zimeanza kuhamia Dodoma. Hivyo, nina uhakika ahadi hiyo itatimia. Kwa sababu hiyo, niwaombe Waheshimiwa Mabalozi nanyi muanze kufikiria kuhamia Dodoma. Serikali imejipanga kuanza kutoa viwanja kwa ajili yenu hivyo anzeni kuleta maombi yenu. Nafurahi kuwa baadhi ya Balozi tayari zimeanza kuleta maombi yao.

Napenda kuhitimisha kwa kuwashukuru tena kwa kukubali mwaliko wangu. Nawashukuru pia kwa jitihada mbalimbali mazozifanya za kuimarisha ushirikiano kati yetu. Nawahidi kuwa Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania itaendelea kutoa ushirikiano wa kutosha kwenu ili muweze kutekeleza majukumu yenu ipasavyo.

“Ahsanteni sana kwa kunisikiliza”

Mheshimiwa Prof. Ibrahim Juma, Kaimu Jaji Mkuu wa Tanzania;

Mhe. Job Ndugai (Mb), Spika wa Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Omar Othman Makungu, Jaji Mkuu wa Zanzibar;

Mheshimiwa Harrison Mwakyembe (Mb), Waziri wa Sheria na Katiba;

Mheshimiwa Balozi John Kijazi, Katibu Mkuu Kiongozi;

Mheshimiwa Mwanasheria Mkuu wa Serikali;

Waheshimiwa Majaji Wakuu Wastaafu;

Waheshimiwa Majaji wa Mahakama ya Rufaa,

Mheshimiwa Jaji Kiongozi;

Waheshimiwa Majaji wa Mahakama Kuu;

Mheshimiwa Msajili Mkuu na Mtendaji Mkuu wa Mahakama;

Rais wa Chama cha Wanasheria Tanzania Bara;

Waheshimiwa Viongozi wa Vyombo vya Ulinzi na Usalama;

Waheshimiwa Mabalozi na Wawakilishi wa Mashirika ya Kimataifa;

Waheshimiwa Wasajili, Mahakimu na Mawakili;

Waheshimiwa Viongozi wa Vyama vya Siasa;

Viongozi wa Dini;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana.

Napenda nianze kwa kuungana na walionitangulia kuzungumza katika kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutupa uhai na kutuwezesha kukutana hapa leo tukiwa salama. Aidha, naushukuru uongozi wa Mahakama chini ya Mheshimiwa Prof. Ibrahim Juma, Kaimu Jaji Mkuu wa Tanzania, kwa kunialika kujumuika nanyi kwenye Maadhimisho ya Siku ya Sheria nchini. Nimefurahi kuona kuwa miongoni mwetu leo, tunaye Spika wa Bunge, Mheshimiwa Ndugai. Huu ni uthibitisho tosha kuwa mihimili yetu mitatu ya Dola inafanya kazi kwa ukaribu na ushirikiano mkubwa. Tunakushukuru sana Mheshimiwa Spika.

Kabla sijaendelea zaidi, napenda nitumie fursa kumpongeza, Jaji Mkuu Mstaafu, Mheshimiwa Othman Chande, kwanza kabisa kwa kufikisha umri wa kustaafu. Lakini pili, kwa mchango wake mkubwa katika Mahakama yetu. Kama ambavyo Kaimu Jaji Mkuu Prof. Juma ameeleza, Jaji Mkuu Mstaafu Mzee Chande amefanya kazi kubwa ya kuleta mageuzi kwenye Mahakama. Mageuzi aliyoyafanya  yamesaidia kuboresha utendaji kazi wa Mahakama. Sambamba na kumpongeza Jaji Mkuu Mstaafu,  nawapongeza pia wengine wote ambao nao walitoa mchango katika kufanya mageuzi kwenye Mahakama, wakiwemo Majaji, Mahakimu, watumishi wengine wa Mahakama na bila kusahau Benki Kuu ya Dunia. Wote kwa pamoja nawashukuru na kuwapongeza sana.  

Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu;

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana:

Hii ni mara yangu ya pili kushiriki kwenye Maadhimisho ya Siku ya Sheria nchini tangu nimekuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Mara ya kwanza ilikuwa mwaka jana. Nakumbuka siku ile nilitoa ahadi kubwa mbili. Kwanza niliahidi kushirikiana na Mahakama katika kutatua baadhi ya changamoto zinazowakabili, hususan kuhakikisha Mahakama inapata fedha zake zote za Bajeti ya Maendeleo, kiasi cha shilingi bilioni 12, ambazo Bunge ilipitisha kwenye bajeti ya mwaka 2015/16. Nimeambiwa kuwa fedha hizo zilitolewa katika kipindi cha siku tatu tu baada ya kutoa ahadi yangu. Ingawa sijapewa taarifa namna zilivyotumika, ni imani yangu kuwa zilitumiwa vizuri.

Ahadi yangu ya pili, ambayo iliendana na ahadi niliyoitoa kipindi cha kampeni za Uchaguzi Mkuu wa mwaka 2015, ilihusu uanzishaji wa Mahakama ya kushughulikia Mafisadi. Nafurahi kuwa ahadi hiyo nayo imeweza kutimizwa kama nilivyokuwa nimeahidi. Napenda kutumia fursa hii kuvipongeza vyombo vyote vilivyofanikisha kuanzishwa kwa Mahakama hii, ikiwemo Mahakama yenyewe, Wizara ya Sheria na Katiba, pamoja na Ofisi ya Mwanasheria Mkuu wa Serikali. Rai yangu kwa majaji walioteuliwa/watakaoteuliwa kufanya kazi kwenye Mahakama hii wajitahidi kufanya kazi kwa uaminifu na uadilifu ili malengo na makusudi ya Serikali ya kuanzisha Mahakama hii yaweze kutimia.

Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu;

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana:

Maadhimisho ya Siku ya Sheria mwaka huu yanafanyika chini ya kaulimbiu isemayo “Umuhimu wa Utoaji Haki kwa Wakati kuwezesha Ukuaji wa Uchumi”. Kaulimbiu hii bila shaka ina maana kuwa haki ikitendeka au kutolewa kwa wakati inachangia ukuaji uchumi katika taifa. Binafsi naiona kaulimbiu hii kuwa nzuri na inakwenda sambamba na kaulimbiu yetu ya “Hapa Kazi tu”. Kwa sababu hiyo, nawapongeza Mahakama kwa kuchagua kaulimbiu hii ambayo kwa hakika imekuja kwa wakati muafaka.

Nina matumaini makubwa kuwa kama kila mdau atatimiza kaulimbiu hii, nchi yetu itapata mafanikio makubwa ya kiuchumi. Tutaokoa muda na rasilimali ambazo zimekuwa zikipotea kutokana na ucheleweshaji wa utoaji haki. Na pia tutarahisisha na kuharakisha utekelezaji wa shughuli za maendeleo. Nafurahi hivi punde Kaimu Jaji Mkuu ametueleza kuwa mwaka 2016 Mahakama iliweza kusikiliza na kumaliza mashauri 295,662, sawa na asilimia 101 ya mashauri yote yaliyosajiliwa mwaka huo, ambayo jumla yake ilikuwa 292,424. Hii ni dalili njema na nzuri. Hivyo basi, nawapongeza majaji, mahakimu, mawakili, jeshi la polisi na magereza, pamoja na vyombo vyote vilivyohusika katika kupatikana kwa mafanikio hayo.

Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu;

Mabibi na Mabwana:

Licha ya mafanikio na pongezi nilizozitoa kwenu, Mahakama haipaswi kubweteka. Bado mfumo wetu wa utoaji haki hapa nchini unakabiliwa na changamoto kadhaa. Nitazitaja chache na ikiwezekana nitatoa mifano.

Kwa taarifa nilizonazo, mwaka jana jumla ya mahakimu 28 walishitakiwa kwa makosa mbalimbali ya jinai, hususan kwa tuhuma za rushwa. Hata hivyo, katika mashauri yote hayo, hakuna hakimu aliyetiwa hatiani. Kwa mwananchi wa kawaida akiona hali hii ni lazima atajiuliza maswali mengi. Je, makosa haya yalikuwa ya kusingizia? Je, upelelezi haukufanyika vizuri au kuna upendeleo wa aina fulani umefanyika dhidi ya mahakimu hao? Maswali haya yanaleta kwenu Mahakama changamoto kubwa, hasa kwa kuzingatia kuwa sisi raia tumekuwa tukisikia tuhuma nyingi dhidi yenu. Nafahamu kuwa baadhi ya tuhuma hizo ni za uongo lakini zipo pia zenye ukweli. Kwa sababu hiyo, ningeshauri leo tunapoadhimisha Siku ya Sheria, Mahakama ijitathmini na kuangalia namna ya kushughulikia changamoto hii, ambayo inashusha hadhi yenu mbele ya jamii. Msiruhusu watu wachache wachafue sifa nzuri ya Mahakama.

Changamoto nyingine kwenye Mahakama inahusu ucheleweshaji wa utoaji maamuzi kwenye baadhi ya kesi, hususan kwa kesi za madai ya kodi. Kwa takwimu nilizonazo hapa, kuanzia mwaka 2001 hadi sasa kuna kesi 467 zinazohusu pingamizi za kodi ambazo thamani yake inafikia shilingi trilioni moja. Sambamba na hilo, zipo takwimu zinazoonesha kuwa katika kipindi cha kuanzia mwaka 2005 hadi 2016, Serikali ilishinda kesi kwenye Baraza la Rufani za Kodi (Tax Revenue Appeal Tribunal) zenye thamani ya shilingi trilioni 2.5 na Dola za Marekani bilioni 2.47, zikiwa ni sawa na jumla ya shilingi trilioni 7.5. Hivyo basi, naiomba Mahakama na vyombo vingine husika kuharakisha usikilizaji wa mashauri yanayohusu masuala ya kodi, hasa yale yenye ushahidi wa kutosha. Sambamba na hilo, navihimiza vyombo husika kuhakikisha fedha zote ambazo Serikali inadai baada ya kushinda kesi zinakusanywa ili ziweze kutumika kwenye shughuli za maendeleo.

Nimefahamishwa kuwa wakati mwingine Mahakamani kuna mtindo unaoitwa kupaki kesi. Mtindo huu unampa mdaiwa wa kodi aliyeshidwa kesi,  kukata rufaa na akishindwa baada ya kukata rufaa, anakwenda kupaki kesi mahakamani. Wakati akiwa amepaki kesi, mdaiwa huyu wa kodi hachukuliwi hatua zozote na anaendelea kufanya shughuli zake za biashara kama kawaida. Hatupaswi kuacha jambo liendelee. Ni lazima wakwepa kodi wachukuliwe hatua tena za haraka. Kwenye nchi zilizoendelea ambazo hutupatia misaada, kukwepa kodi ni kosa kubwa. Haijalishi una wadhifa gani au cheo gani. Hivyo basi, sisi nasi ni lazima tuchukue hatua kali na za haraka dhidi ya wakwepa kodi.

Changamoto nyingine inayohusu Mahakama inahusu ucheleweshaji wa kusajili au kutaja kesi. Baadhi ya kesi zinasajiliwa au kutajwa kwa haraka na nyingine zinacheleweshwa kwa makusudi. Hili nalo ni tatizo ambalo linapaswa kushughulikiwa.

Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu;

Mabibi na Mabwana:

Sio Mahakama pekee ndiyo yenye changamoto. Hata taasisi nyingine za utoaji haki nazo zina changamoto. Ni jambo ambalo liko wazi kuwa Ofisi mbili za Serikali, yaani Ofisi ya Mwanasheria Mkuu wa Serikali na Mwendesha Mashtaka zina msuguano. Kwa bahati nzuri wahusika wote leo mko hapa: Mheshimiwa Waziri wa Sheria na Katiba; Mwanasheria Mkuu; na Mkurugenzi wa Mashtaka. Ni lazima tutafute ufumbuzi wa changamoto hii. Kama tatizo ni madaraka au kasma, ningeshauri mlete marekebisho ambayo yatawezesha vyombo hivi kufanya kazi kwa ushirikiano na kuleta ufanisi katika utendaji kazi. Wakati mwingine Serikali imekuwa ikishindwa kesi kutokana na kuwepo kwa migogoro kama hii.

Kwa upande wa polisi na TAKUKURU nako kuna changamoto, lakini kubwa ni ucheleweshaji wa upelelezi. Wakati mwingine ucheleweshaji huu unafanyika huku kukiwa na ushahidi na vielelezo vya kutosha. Hili nalo ni lazima tulirekebishe. Kesi zenye ushahidi wa kutosha ni lazima uamuzi wake ufanyike kwa haraka.

Mabibi na Mabwana:

Rais wa Jumuiya ya Wanasheria wa Tanganyika ameeleza mambo mengi na kutoa maoni mazuri. Aidha, amenialika kushiriki kwenye Mkutano wao na napenda kumwaahidi kuwa nitalifanyia kazi ombi lao. Lakini ninyi nanyi mna changamoto zenu zinazowakabili, ambazo ni kubwa tu. Jumuiya hii imejiingiza kwenye masuala ya kisiasa. Inatumika kisiasa. Hili sio jambo zuri hata kidogo. Jumuiya hii inapaswa kufanya kazi kwa kuzingatia ueledi na kwa manufaa ya taifa. Mkijielezeka kwenye Chama chochote mtapoteza mwelekeo. Jumuiya yenu ikiwa huru itaheshimiwa na kila Mtanzania. Hivyo, fanyeni kazi zenu kwa maslahi ya Watanzania wote. Kumbukeni ya kuwa maendeleo hayana Chama.

Mheshimiwa Jaji Mkuu;

Hivi punde umeeleza baadhi ya changamoto zinazokabili Mahakama. Umeeleza kuhusu ufinyu wa bajeti, maslahi madogo, uhaba/ubovu wa miundombinu pamoja na uhaba wa watumishi. Nakubaliana na wewe kuhusu umuhimu wa kuzishughulikia. Naahidi Serikali  italifanyia kazi suala hili sio tu kwa Mahakama bali kwa vyombo vyote vinavyohusika na masuala ya utoaji haki. Ombi langu kwenu, nanyi mjitahidi kufanya kazi kwa bidii kwa kutoa haki kwa haraka ili muweze kuchangia ukuaji uchumi wa taifa letu. Mashauri yanayohusiana na masuala kama ya kodi ni vyema yakaendeshwa kwa haraka.

Kuhusu changamoto ya uhaba ya watumishi wa mahakama, ningependa nitoe maelezo kidogo. Kwa takwimu zilizopo, Mahakama ni moja ya taasisi zenye idadi kubwa ya watumishi. Zipo taasisi nyingine za Serikali zenye majukumu makubwa kama Mahakama lakini zina watumishi wachache. Mathalan, kwa taarifa nilizonazo, Mahakama ina waajiri wa kazi ya ulinzi wapatao 1179. Je, ni kweli Mahakama inahitaji walinzi wote hao? Kwanini msitumie Jeshi la Polisi au Makampuni ya Ulinzi au kuunganisha baadhi ya majukumu ili zifanywe na watu wachache ambao watalipwa maslahi mazuri.

Hivyo basi, nitafurahi kuona mageuzi mnayofanya katika Mahakama yatazingatia pia suala hili la watumishi. Serikali imekuwa ikitumia fedha nyingi takriban shilingi bilioni 600 kuwalipa watumishi mishahara. Hivyo, itakuwa sio jambo la busara kuendelea kuongeza idadi ya watumishi Serikalini. Tunataka fedha nyingi zitumike kwa ajili ya shughuli za maendeleo na kutatua matatizo ya wananchi. Pamoja na hayo, napenda kuwahakikishia kuwa kwa zile nafasi nyeti na muhimu zinazohitajika kuzibwa, tutaendelea kuajiri.

Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu;

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana:

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kukushukuru tena Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu kwa kunikaribisha kwenye shughuli hii muhimu. Naahidi kuwa Serikali itatoa ushirikiano wa kutosha kwa wadau wote wa mfumo wa utoaji haki hapa nchini. Niwaombe, kama mtaona inafaa, kuanzisha Jukwaa ambalo mtalitumia kujadili masuala yenu na ikiwezekana kuishauri Serikali.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu napenda niwatakie wadau wote wa utoaji haki nchini utekelezaji mzuri wa majukumu katika mwaka huu mpya mnaouanza.

“Ahsanteni Sana kwa Kunisikiliza”

Mheshimiwa Prof. Ibrahim Juma, Kaimu Jaji Mkuu wa Tanzania;

Mhe. Job Ndugai (Mb), Spika wa Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Omar Othman Makungu, Jaji Mkuu wa Zanzibar;

Mheshimiwa Harrison Mwakyembe (Mb), Waziri wa Sheria na Katiba;

Mheshimiwa Balozi John Kijazi, Katibu Mkuu Kiongozi;

Mheshimiwa Mwanasheria Mkuu wa Serikali;

Waheshimiwa Majaji Wakuu Wastaafu;

Waheshimiwa Majaji wa Mahakama ya Rufaa,

Mheshimiwa Jaji Kiongozi;

Waheshimiwa Majaji wa Mahakama Kuu;

Mheshimiwa Msajili Mkuu na Mtendaji Mkuu wa Mahakama;

Rais wa Chama cha Wanasheria Tanzania Bara;

Waheshimiwa Viongozi wa Vyombo vya Ulinzi na Usalama;

Waheshimiwa Mabalozi na Wawakilishi wa Mashirika ya Kimataifa;

Waheshimiwa Wasajili, Mahakimu na Mawakili;

Waheshimiwa Viongozi wa Vyama vya Siasa;

Viongozi wa Dini;

Wageni Waalikwa, Mabibi na Mabwana.

Napenda nianze kwa kuungana na walionitangulia kuzungumza katika kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutupa uhai na kutuwezesha kukutana hapa leo tukiwa salama. Aidha, naushukuru uongozi wa Mahakama chini ya Mheshimiwa Prof. Ibrahim Juma, Kaimu Jaji Mkuu wa Tanzania, kwa kunialika kujumuika nanyi kwenye Maadhimisho ya Siku ya Sheria nchini. Nimefurahi kuona kuwa miongoni mwetu leo, tunaye Spika wa Bunge, Mheshimiwa Ndugai. Huu ni uthibitisho tosha kuwa mihimili yetu mitatu ya Dola inafanya kazi kwa ukaribu na ushirikiano mkubwa. Tunakushukuru sana Mheshimiwa Spika.

Kabla sijaendelea zaidi, napenda nitumie fursa kumpongeza, Jaji Mkuu Mstaafu, Mheshimiwa Othman Chande, kwanza kabisa kwa kufikisha umri wa kustaafu. Lakini pili, kwa mchango wake mkubwa katika Mahakama yetu. Kama ambavyo Kaimu Jaji Mkuu Prof. Juma ameeleza, Jaji Mkuu Mstaafu Mzee Chande amefanya kazi kubwa ya kuleta mageuzi kwenye Mahakama. Mageuzi aliyoyafanya  yamesaidia kuboresha utendaji kazi wa Mahakama. Sambamba na kumpongeza Jaji Mkuu Mstaafu,  nawapongeza pia wengine wote ambao nao walitoa mchango katika kufanya mageuzi kwenye Mahakama, wakiwemo Majaji, Mahakimu, watumishi wengine wa Mahakama na bila kusahau Benki Kuu ya Dunia. Wote kwa pamoja nawashukuru na kuwapongeza sana.  

Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu;

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana:

Hii ni mara yangu ya pili kushiriki kwenye Maadhimisho ya Siku ya Sheria nchini tangu nimekuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Mara ya kwanza ilikuwa mwaka jana. Nakumbuka siku ile nilitoa ahadi kubwa mbili. Kwanza niliahidi kushirikiana na Mahakama katika kutatua baadhi ya changamoto zinazowakabili, hususan kuhakikisha Mahakama inapata fedha zake zote za Bajeti ya Maendeleo, kiasi cha shilingi bilioni 12, ambazo Bunge ilipitisha kwenye bajeti ya mwaka 2015/16. Nimeambiwa kuwa fedha hizo zilitolewa katika kipindi cha siku tatu tu baada ya kutoa ahadi yangu. Ingawa sijapewa taarifa namna zilivyotumika, ni imani yangu kuwa zilitumiwa vizuri.

Ahadi yangu ya pili, ambayo iliendana na ahadi niliyoitoa kipindi cha kampeni za Uchaguzi Mkuu wa mwaka 2015, ilihusu uanzishaji wa Mahakama ya kushughulikia Mafisadi. Nafurahi kuwa ahadi hiyo nayo imeweza kutimizwa kama nilivyokuwa nimeahidi. Napenda kutumia fursa hii kuvipongeza vyombo vyote vilivyofanikisha kuanzishwa kwa Mahakama hii, ikiwemo Mahakama yenyewe, Wizara ya Sheria na Katiba, pamoja na Ofisi ya Mwanasheria Mkuu wa Serikali. Rai yangu kwa majaji walioteuliwa/watakaoteuliwa kufanya kazi kwenye Mahakama hii wajitahidi kufanya kazi kwa uaminifu na uadilifu ili malengo na makusudi ya Serikali ya kuanzisha Mahakama hii yaweze kutimia.

Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu;

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana:

Maadhimisho ya Siku ya Sheria mwaka huu yanafanyika chini ya kaulimbiu isemayo “Umuhimu wa Utoaji Haki kwa Wakati kuwezesha Ukuaji wa Uchumi”. Kaulimbiu hii bila shaka ina maana kuwa haki ikitendeka au kutolewa kwa wakati inachangia ukuaji uchumi katika taifa. Binafsi naiona kaulimbiu hii kuwa nzuri na inakwenda sambamba na kaulimbiu yetu ya “Hapa Kazi tu”. Kwa sababu hiyo, nawapongeza Mahakama kwa kuchagua kaulimbiu hii ambayo kwa hakika imekuja kwa wakati muafaka.

Nina matumaini makubwa kuwa kama kila mdau atatimiza kaulimbiu hii, nchi yetu itapata mafanikio makubwa ya kiuchumi. Tutaokoa muda na rasilimali ambazo zimekuwa zikipotea kutokana na ucheleweshaji wa utoaji haki. Na pia tutarahisisha na kuharakisha utekelezaji wa shughuli za maendeleo. Nafurahi hivi punde Kaimu Jaji Mkuu ametueleza kuwa mwaka 2016 Mahakama iliweza kusikiliza na kumaliza mashauri 295,662, sawa na asilimia 101 ya mashauri yote yaliyosajiliwa mwaka huo, ambayo jumla yake ilikuwa 292,424. Hii ni dalili njema na nzuri. Hivyo basi, nawapongeza majaji, mahakimu, mawakili, jeshi la polisi na magereza, pamoja na vyombo vyote vilivyohusika katika kupatikana kwa mafanikio hayo.

Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu;

Mabibi na Mabwana:

Licha ya mafanikio na pongezi nilizozitoa kwenu, Mahakama haipaswi kubweteka. Bado mfumo wetu wa utoaji haki hapa nchini unakabiliwa na changamoto kadhaa. Nitazitaja chache na ikiwezekana nitatoa mifano.

Kwa taarifa nilizonazo, mwaka jana jumla ya mahakimu 28 walishitakiwa kwa makosa mbalimbali ya jinai, hususan kwa tuhuma za rushwa. Hata hivyo, katika mashauri yote hayo, hakuna hakimu aliyetiwa hatiani. Kwa mwananchi wa kawaida akiona hali hii ni lazima atajiuliza maswali mengi. Je, makosa haya yalikuwa ya kusingizia? Je, upelelezi haukufanyika vizuri au kuna upendeleo wa aina fulani umefanyika dhidi ya mahakimu hao? Maswali haya yanaleta kwenu Mahakama changamoto kubwa, hasa kwa kuzingatia kuwa sisi raia tumekuwa tukisikia tuhuma nyingi dhidi yenu. Nafahamu kuwa baadhi ya tuhuma hizo ni za uongo lakini zipo pia zenye ukweli. Kwa sababu hiyo, ningeshauri leo tunapoadhimisha Siku ya Sheria, Mahakama ijitathmini na kuangalia namna ya kushughulikia changamoto hii, ambayo inashusha hadhi yenu mbele ya jamii. Msiruhusu watu wachache wachafue sifa nzuri ya Mahakama.

Changamoto nyingine kwenye Mahakama inahusu ucheleweshaji wa utoaji maamuzi kwenye baadhi ya kesi, hususan kwa kesi za madai ya kodi. Kwa takwimu nilizonazo hapa, kuanzia mwaka 2001 hadi sasa kuna kesi 467 zinazohusu pingamizi za kodi ambazo thamani yake inafikia shilingi trilioni moja. Sambamba na hilo, zipo takwimu zinazoonesha kuwa katika kipindi cha kuanzia mwaka 2005 hadi 2016, Serikali ilishinda kesi kwenye Baraza la Rufani za Kodi (Tax Revenue Appeal Tribunal) zenye thamani ya shilingi trilioni 2.5 na Dola za Marekani bilioni 2.47, zikiwa ni sawa na jumla ya shilingi trilioni 7.5. Hivyo basi, naiomba Mahakama na vyombo vingine husika kuharakisha usikilizaji wa mashauri yanayohusu masuala ya kodi, hasa yale yenye ushahidi wa kutosha. Sambamba na hilo, navihimiza vyombo husika kuhakikisha fedha zote ambazo Serikali inadai baada ya kushinda kesi zinakusanywa ili ziweze kutumika kwenye shughuli za maendeleo.

Nimefahamishwa kuwa wakati mwingine Mahakamani kuna mtindo unaoitwa kupaki kesi. Mtindo huu unampa mdaiwa wa kodi aliyeshidwa kesi,  kukata rufaa na akishindwa baada ya kukata rufaa, anakwenda kupaki kesi mahakamani. Wakati akiwa amepaki kesi, mdaiwa huyu wa kodi hachukuliwi hatua zozote na anaendelea kufanya shughuli zake za biashara kama kawaida. Hatupaswi kuacha jambo liendelee. Ni lazima wakwepa kodi wachukuliwe hatua tena za haraka. Kwenye nchi zilizoendelea ambazo hutupatia misaada, kukwepa kodi ni kosa kubwa. Haijalishi una wadhifa gani au cheo gani. Hivyo basi, sisi nasi ni lazima tuchukue hatua kali na za haraka dhidi ya wakwepa kodi.

Changamoto nyingine inayohusu Mahakama inahusu ucheleweshaji wa kusajili au kutaja kesi. Baadhi ya kesi zinasajiliwa au kutajwa kwa haraka na nyingine zinacheleweshwa kwa makusudi. Hili nalo ni tatizo ambalo linapaswa kushughulikiwa.

Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu;

Mabibi na Mabwana:

Sio Mahakama pekee ndiyo yenye changamoto. Hata taasisi nyingine za utoaji haki nazo zina changamoto. Ni jambo ambalo liko wazi kuwa Ofisi mbili za Serikali, yaani Ofisi ya Mwanasheria Mkuu wa Serikali na Mwendesha Mashtaka zina msuguano. Kwa bahati nzuri wahusika wote leo mko hapa: Mheshimiwa Waziri wa Sheria na Katiba; Mwanasheria Mkuu; na Mkurugenzi wa Mashtaka. Ni lazima tutafute ufumbuzi wa changamoto hii. Kama tatizo ni madaraka au kasma, ningeshauri mlete marekebisho ambayo yatawezesha vyombo hivi kufanya kazi kwa ushirikiano na kuleta ufanisi katika utendaji kazi. Wakati mwingine Serikali imekuwa ikishindwa kesi kutokana na kuwepo kwa migogoro kama hii.

Kwa upande wa polisi na TAKUKURU nako kuna changamoto, lakini kubwa ni ucheleweshaji wa upelelezi. Wakati mwingine ucheleweshaji huu unafanyika huku kukiwa na ushahidi na vielelezo vya kutosha. Hili nalo ni lazima tulirekebishe. Kesi zenye ushahidi wa kutosha ni lazima uamuzi wake ufanyike kwa haraka.

Mabibi na Mabwana:

Rais wa Jumuiya ya Wanasheria wa Tanganyika ameeleza mambo mengi na kutoa maoni mazuri. Aidha, amenialika kushiriki kwenye Mkutano wao na napenda kumwaahidi kuwa nitalifanyia kazi ombi lao. Lakini ninyi nanyi mna changamoto zenu zinazowakabili, ambazo ni kubwa tu. Jumuiya hii imejiingiza kwenye masuala ya kisiasa. Inatumika kisiasa. Hili sio jambo zuri hata kidogo. Jumuiya hii inapaswa kufanya kazi kwa kuzingatia ueledi na kwa manufaa ya taifa. Mkijielezeka kwenye Chama chochote mtapoteza mwelekeo. Jumuiya yenu ikiwa huru itaheshimiwa na kila Mtanzania. Hivyo, fanyeni kazi zenu kwa maslahi ya Watanzania wote. Kumbukeni ya kuwa maendeleo hayana Chama.

Mheshimiwa Jaji Mkuu;

Hivi punde umeeleza baadhi ya changamoto zinazokabili Mahakama. Umeeleza kuhusu ufinyu wa bajeti, maslahi madogo, uhaba/ubovu wa miundombinu pamoja na uhaba wa watumishi. Nakubaliana na wewe kuhusu umuhimu wa kuzishughulikia. Naahidi Serikali  italifanyia kazi suala hili sio tu kwa Mahakama bali kwa vyombo vyote vinavyohusika na masuala ya utoaji haki. Ombi langu kwenu, nanyi mjitahidi kufanya kazi kwa bidii kwa kutoa haki kwa haraka ili muweze kuchangia ukuaji uchumi wa taifa letu. Mashauri yanayohusiana na masuala kama ya kodi ni vyema yakaendeshwa kwa haraka.

Kuhusu changamoto ya uhaba ya watumishi wa mahakama, ningependa nitoe maelezo kidogo. Kwa takwimu zilizopo, Mahakama ni moja ya taasisi zenye idadi kubwa ya watumishi. Zipo taasisi nyingine za Serikali zenye majukumu makubwa kama Mahakama lakini zina watumishi wachache. Mathalan, kwa taarifa nilizonazo, Mahakama ina waajiri wa kazi ya ulinzi wapatao 1179. Je, ni kweli Mahakama inahitaji walinzi wote hao? Kwanini msitumie Jeshi la Polisi au Makampuni ya Ulinzi au kuunganisha baadhi ya majukumu ili zifanywe na watu wachache ambao watalipwa maslahi mazuri.

Hivyo basi, nitafurahi kuona mageuzi mnayofanya katika Mahakama yatazingatia pia suala hili la watumishi. Serikali imekuwa ikitumia fedha nyingi takriban shilingi bilioni 600 kuwalipa watumishi mishahara. Hivyo, itakuwa sio jambo la busara kuendelea kuongeza idadi ya watumishi Serikalini. Tunataka fedha nyingi zitumike kwa ajili ya shughuli za maendeleo na kutatua matatizo ya wananchi. Pamoja na hayo, napenda kuwahakikishia kuwa kwa zile nafasi nyeti na muhimu zinazohitajika kuzibwa, tutaendelea kuajiri.

Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu;

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana:

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kukushukuru tena Mheshimiwa Kaimu Jaji Mkuu kwa kunikaribisha kwenye shughuli hii muhimu. Naahidi kuwa Serikali itatoa ushirikiano wa kutosha kwa wadau wote wa mfumo wa utoaji haki hapa nchini. Niwaombe, kama mtaona inafaa, kuanzisha Jukwaa ambalo mtalitumia kujadili masuala yenu na ikiwezekana kuishauri Serikali.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu napenda niwatakie wadau wote wa utoaji haki nchini utekelezaji mzuri wa majukumu katika mwaka huu mpya mnaouanza.

“Ahsanteni Sana kwa Kunisikiliza”

Mheshimiwa Idris Deby Itno, Rais wa Chad na Mwenyekiti wa Umoja wa Afrika;

Waheshimiwa Wakuu wa Nchi na Serikali mliopo;

Mheshimiwa Dkt. Nkosazana Dlamini-Zuma, Mwenyekiti wa Kamisheni ya Umoja wa Afrika;

Waheshimiwa Mawaziri na Mabalozi Mliopo;

Waheshimiwa Wageni Waalikwa wote;

Mabibi na Mabwana:

         Najisikia furaha na heshima kubwa kupata fursa ya kuzungumza katika tukio hili kubwa na muhimu la kumuenzi Baba wa Taifa letu, Mwalimu Julius Kambarage Nyerere. Kwa niaba yangu binafsi na kwa niaba ya Serikali na wananchi wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, napenda kutumia fursa hii kuwashukuru Viongozi wote wa Umoja wa Afrika kwa uamuzi wenu wa kulipa Jengo hili Jipya la Baraza la Amani na Usalama jina la Julius Nyerere ili kumuenzi.  Lakini kwa kipekee kabisa, napenda nimshukuru Mheshimiwa Robert Mugabe, Rais wa Zimbabwe, ambaye wakati uamuzi huu unafanyika alikuwa Mwenyekiti wa Umoja wa Afrika. Kwa pamoja, nawashukuruni wote.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

Kama ambavyo walivyosema wazungumzaji walionitangulia, Mwalimu Nyerere alikuwa kiongozi mahiri na shupavu. Alikuwa Mwafrika Halisi. Na kwa hakika, naweza kusema kuwa alikuwa mmoja wa viongozi bora kabisa ambaye wamewahi kutokea katika Bara letu. Katika maisha yake yote, Mwalimu Nyerere alipambana kujenga umoja na mshikamano miongoni mwa Waafrika. Alikuwa ni mmoja wa waanzilishi wa Umoja huu. Sisi Watanzania kwa hakika, tunajivunia sana Mwalimu Nyerere kuwa Baba wa Taifa letu.

Lakini sio kwamba Mwalimu Nyerere alipigania umoja na mshikamano pekee. Alisimama pia kidete katika kupambana na ubaguzi na unyonyaji wa kila aina. Kama ambavyo wengi wenu hapa mnatambua, Tanzania chini ya Mwalimu Nyerere ilitoa mchango mkubwa katika harakati za kuondoa ukoloni na ubaguzi wa rangi Barani Afrika. Nchi yetu ilikuwa mwenyeji wa Kamati ya Ukombozi ya OAU kwa kipindi chote, tangu ilipoanzishwa mwaka 1964 hadi ilipovunjwa mwaka 1994, baada ya ubaguzi wa rangi kukomeshwa nchini Afrika Kusini. Kwa kipindi chote tulichokuwa wenyeji wa Kamati hii ya Ukombozi, ardhi ya Tanzania ilitumika kwa ajili ya kutoa hifadhi, kuandaa mipango na mikakati na kutoa mafunzo kwa wapigania uhuru. Na ningependa nitumie fursa hii kuwaeleza kuwa Watanzania wamekuwa wakijisikia furaha sana kwa nchi yao kuweza kutoa mchango huu kwenye Bara letu.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

Baada ya Baba wa Taifa kung’atuka katika hatamu ya uongozi wa Taifa aliendelea kutoa mchango wake kwenye Bara letu katika nyadhifa mbalimbali. Na kama mnavyofahamu, wakati mauti yanamkuta mwezi Oktoba mwaka 1999, alikuwa Msuluhishi wa Mgogoro wa Burundi. Na kwa sababu hiyo, binafsi naona kuwa heshima hii ya kumuenzi Mwalimu Nyerere kwa kulipa Jengo hili la Baraza la Amani na Usalama jina lake, ni muafaka kabisa. Hii ni namna nzuri kabisa ya kumuenzi Mwalimu Nyerere ambaye alikuwa sio mpigania haki pekee bali pia amani. Napenda kutumia fursa hii kuarifu kuwa Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania italeta kinyago cha Mwalimu Nyerere ili kupamba Jengo hili.

Wito wangu kwenu Waheshimiwa Viongozi ni kwamba, sambamba na kumuenzi Mwalimu Nyerere kwa Jengo hili, itakuwa ni jambo jema zaidi kama tutajitahidi kufuata nyayo zake pamoja na kuishi maisha ya viongozi wengine hodari wa Bara hili, wakiwemo Hayati Kwameh Nkhrumah, Ahmed Ben Bella, Sekou Toure, Gamal Abdel Nasser na bila kumsahau shujaa wetu mwingine Nelson Mandela. Tukifanya hivyo, tutakuwa tumejitendea haki sisi wenyewe lakini pia mchango mkubwa uliotolewa na viongozi hawa waasisi wa Bara letu utadumu na kurithishwa vizazi kwa vizazi. Na kwa sababu hiyo, mimi nikiwa Rais mpya wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania naahidi kuwa nitajitahidi kufuata nyayo sio tu za Mwalimu Nyerere bali viongozi wote waasisi wa Bara letu ambao walijitolea maisha yao kwa manufaa ya Bara hili. Natambua kufuata nyayo za viongozi hawa sio rahisi lakini naahidi kujitahidi.

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Waheshimiwa Viongozi;

Mheshimiwa Mwenyekiti wa Kamisheni,

Mabibi na Mabwana;

Siwezi kuhitimisha hotuba yangu hii fupi bila kutoa shukrani zangu nyingi kwa Serikali na Wananchi wa Shirikisho la Ujerumani. Hawa ndiyo waliotoa fedha zilizowezesha ujenzi wa jengo hili imara na la kisasa kabisa. Tunawashukuru sana ndugu zetu wa Ujerumani. Nina matumaini makubwa kuwa Jengo litatoa mchango mkubwa katika kutafuta amani lakini kuwa na  Afrika isiyo na migogoro.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu napenda niishukuru Serikali ya Ethiopia kwa kuridhia ujenzi wa Jengo hili kujengwa kwenye ardhi yake.

“Ahsanteni sana kwa Kunisikiliza”

Mheshimiwa Idris Deby Itno, Rais wa Chad na Mwenyekiti wa Umoja wa Afrika;

Waheshimiwa Wakuu wa Nchi na Serikali mliopo;

Mheshimiwa Dkt. Nkosazana Dlamini-Zuma, Mwenyekiti wa Kamisheni ya Umoja wa Afrika;

Waheshimiwa Mawaziri na Mabalozi Mliopo;

Waheshimiwa Wageni Waalikwa wote;

Mabibi na Mabwana:

         Najisikia furaha na heshima kubwa kupata fursa ya kuzungumza katika tukio hili kubwa na muhimu la kumuenzi Baba wa Taifa letu, Mwalimu Julius Kambarage Nyerere. Kwa niaba yangu binafsi na kwa niaba ya Serikali na wananchi wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, napenda kutumia fursa hii kuwashukuru Viongozi wote wa Umoja wa Afrika kwa uamuzi wenu wa kulipa Jengo hili Jipya la Baraza la Amani na Usalama jina la Julius Nyerere ili kumuenzi.  Lakini kwa kipekee kabisa, napenda nimshukuru Mheshimiwa Robert Mugabe, Rais wa Zimbabwe, ambaye wakati uamuzi huu unafanyika alikuwa Mwenyekiti wa Umoja wa Afrika. Kwa pamoja, nawashukuruni wote.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

Kama ambavyo walivyosema wazungumzaji walionitangulia, Mwalimu Nyerere alikuwa kiongozi mahiri na shupavu. Alikuwa Mwafrika Halisi. Na kwa hakika, naweza kusema kuwa alikuwa mmoja wa viongozi bora kabisa ambaye wamewahi kutokea katika Bara letu. Katika maisha yake yote, Mwalimu Nyerere alipambana kujenga umoja na mshikamano miongoni mwa Waafrika. Alikuwa ni mmoja wa waanzilishi wa Umoja huu. Sisi Watanzania kwa hakika, tunajivunia sana Mwalimu Nyerere kuwa Baba wa Taifa letu.

Lakini sio kwamba Mwalimu Nyerere alipigania umoja na mshikamano pekee. Alisimama pia kidete katika kupambana na ubaguzi na unyonyaji wa kila aina. Kama ambavyo wengi wenu hapa mnatambua, Tanzania chini ya Mwalimu Nyerere ilitoa mchango mkubwa katika harakati za kuondoa ukoloni na ubaguzi wa rangi Barani Afrika. Nchi yetu ilikuwa mwenyeji wa Kamati ya Ukombozi ya OAU kwa kipindi chote, tangu ilipoanzishwa mwaka 1964 hadi ilipovunjwa mwaka 1994, baada ya ubaguzi wa rangi kukomeshwa nchini Afrika Kusini. Kwa kipindi chote tulichokuwa wenyeji wa Kamati hii ya Ukombozi, ardhi ya Tanzania ilitumika kwa ajili ya kutoa hifadhi, kuandaa mipango na mikakati na kutoa mafunzo kwa wapigania uhuru. Na ningependa nitumie fursa hii kuwaeleza kuwa Watanzania wamekuwa wakijisikia furaha sana kwa nchi yao kuweza kutoa mchango huu kwenye Bara letu.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

Baada ya Baba wa Taifa kung’atuka katika hatamu ya uongozi wa Taifa aliendelea kutoa mchango wake kwenye Bara letu katika nyadhifa mbalimbali. Na kama mnavyofahamu, wakati mauti yanamkuta mwezi Oktoba mwaka 1999, alikuwa Msuluhishi wa Mgogoro wa Burundi. Na kwa sababu hiyo, binafsi naona kuwa heshima hii ya kumuenzi Mwalimu Nyerere kwa kulipa Jengo hili la Baraza la Amani na Usalama jina lake, ni muafaka kabisa. Hii ni namna nzuri kabisa ya kumuenzi Mwalimu Nyerere ambaye alikuwa sio mpigania haki pekee bali pia amani. Napenda kutumia fursa hii kuarifu kuwa Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania italeta kinyago cha Mwalimu Nyerere ili kupamba Jengo hili.

Wito wangu kwenu Waheshimiwa Viongozi ni kwamba, sambamba na kumuenzi Mwalimu Nyerere kwa Jengo hili, itakuwa ni jambo jema zaidi kama tutajitahidi kufuata nyayo zake pamoja na kuishi maisha ya viongozi wengine hodari wa Bara hili, wakiwemo Hayati Kwameh Nkhrumah, Ahmed Ben Bella, Sekou Toure, Gamal Abdel Nasser na bila kumsahau shujaa wetu mwingine Nelson Mandela. Tukifanya hivyo, tutakuwa tumejitendea haki sisi wenyewe lakini pia mchango mkubwa uliotolewa na viongozi hawa waasisi wa Bara letu utadumu na kurithishwa vizazi kwa vizazi. Na kwa sababu hiyo, mimi nikiwa Rais mpya wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania naahidi kuwa nitajitahidi kufuata nyayo sio tu za Mwalimu Nyerere bali viongozi wote waasisi wa Bara letu ambao walijitolea maisha yao kwa manufaa ya Bara hili. Natambua kufuata nyayo za viongozi hawa sio rahisi lakini naahidi kujitahidi.

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Waheshimiwa Viongozi;

Mheshimiwa Mwenyekiti wa Kamisheni,

Mabibi na Mabwana;

Siwezi kuhitimisha hotuba yangu hii fupi bila kutoa shukrani zangu nyingi kwa Serikali na Wananchi wa Shirikisho la Ujerumani. Hawa ndiyo waliotoa fedha zilizowezesha ujenzi wa jengo hili imara na la kisasa kabisa. Tunawashukuru sana ndugu zetu wa Ujerumani. Nina matumaini makubwa kuwa Jengo litatoa mchango mkubwa katika kutafuta amani lakini kuwa na  Afrika isiyo na migogoro.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu napenda niishukuru Serikali ya Ethiopia kwa kuridhia ujenzi wa Jengo hili kujengwa kwenye ardhi yake.

“Ahsanteni sana kwa Kunisikiliza”

Mhe. Profesa Makame M. Mbarawa (Mb), Waziri wa Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano;

Mhe. George Boniface Simbachawene (Mb), Waziri wa Nchi Ofisi ya Rais, TAMISEMI;

Mhe. Dkt. Makhtar Diop, Makamu wa Rais wa Benki ya Dunia, Kanda ya Afrika;

Waheshimiwa Mawaziri mliopo;

Katibu Mkuu Kiongozi;

Mheshimiwa Paul Makonda, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mwenyekiti wa CCM wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mheshimiwa Mstahiki Meya wa Jiji la Dar es Salaam;

Mwenyekiti Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Miundombinu;

Mwenyekiti wa Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa;

Waheshimiwa Wabunge na Madiwani wote mliopo;

Mheshimiwa Mama Bella Bird, Mwakilishi Mkazi wa Benki ya Dunia Tanzania, Burundi, Malawi na Somalia;

Watendaji Wakuu wa TANROADS na DART;

Mwenyekiti wa Bodi ya Ushauri ya Wizara DART;

Viongozi wa Serikali, Vyama vya Siasa na Dini mliopo;

Ndugu Wananchi, Mabibi na Mabwana:

Napenda nianze kwa kuwashukuru Waheshimiwa Mawaziri wa TAMISEMI pamoja na Ujenzi kwa kunialika.  Binafsi najisikia faraja sana kwa heshima kubwa mliyonipa ya kuzindua mradi huu. Mimi naufahamu vizuri mradi huu. Nafahamu namna ulivyoanza pamoja na madhumuni na malengo yake. Hivyo basi, kuwepo mahali hapa leo najisikia furaha sana.

Aidha, napenda kutumia fursa hii kuwashukuru wana-Dar es Salaam kwa kujitokeza kwa wingi kushuhudia tukio hili. Nawashukuru pia wageni wetu waliotoka nje ya nchi kuja kujumuika nasi hivi leo. Na kwa kipekee kabisa, namshukuru Mheshimiwa Mukhtar Diop, Makamu wa Rais wa Benki ya Dunia, Kanda ya Afrika. Your Excellency, Dr. Diop, we thank you very much for being with us today. Kwa ujumla wenu wote, nawashukuru sana.  Uwepo wenu mahali hapa muda huu ni uthibitisho tosha kuwa mradi huu ni muhimu.

Waheshimiwa Viongozi ;

Mabibi na Mabwana ;

Dar es Salaam ni Jiji kuu la biashara nchini. Na pia ni miongoni mwa majiji yanayokua kwa kasi kubwa Barani Afrika. Shughuli za kiuchumi zinaongezeka na vivyo hivyo idadi ya watu. Hivi sasa Dar es Salaam inakadiriwa kuwa na wakazi wapatao milioni 5.

Kutokana na kukua kwa kasi kwa Jiji hili, zimetokea changamoto. Mojawapo ni msongamano wa magari. Athari za msongamano wa magari barabarani sote tunazifahamu. Nitazitaja chache. Kuongezeka kwa ajali, watu kushindwa kufika kazini kwa wakati, huduma  za uokoaji kama vile zimamoto na usafiri wa magari ya wagonjwa kuathirika na pia upotevu wa fedha. Mathalan, kabla ya kuanza kazi kwa mradi tunaozindua leo watu walilazimika kukaa kwa zaidi ya masaa mawili kutoka Kivukoni hadi Kimara. Aidha, kwa mujibu wa utafiti uliowahi kufanyika mwaka 2013, nchi yetu ilikuwa ikipoteza kiasi cha shilingi bilioni 411.55 kwa mwaka kutokana na tatizo la msongamano barabarani.

Waheshimiwa Viongozi ;

Mabibi na Mabwana ;

Ili kukabiliana na changamoto hii ya msongamano wa magari, Serikali ilibuni mradi huu wa Mabasi ya Mwendokasi (Dar es Salaam Rapid Bus Transit – BRT). Mradi huu umepangwa kutekelezwa kwa awamu mbalimbali. Awamu ya kwanza ndiyo hii tutakayoizindua leo, ambayo inahusisha barabara zenye urefu wa kilometa 20.9 ambazo tayari zimeanza kutumika. Ujenzi  wa barabara za awamu ya kwanza ulianza mwezi Agosti 2010 na kukamilika mwezi Desemba 2015. Gharama zilizotumika katika awamu hii ya kwanza ni shilingi bilioni 403. Kati ya fedha hizo, shilinngi bilioni 317 zilitokana na mkopo nafuu kutoka Benki ya Dunia.  Serikali yetu ilitoa shilingi bilioni 86.5.

Napenda kutumia fursa hii, kutoa shukrani zangu nyingi kwa Mheshimiwa Rais Mstaafu, Mzee Kikwete, kwa mchango wake mkubwa katika kufanikisha mradi huu. Nawashukuru pia watendaji wote wa Serikali, Mkandarasi pamoja na Mshauri Mtaalam kwa kuhakikisha mradi huu unakamilika kwa wakati. Naishukuru pia Kampuni ya Simon Group kwa kukubali kwao kushirikiana na Serikali katika kuendesha mradi huu. Kwa namna ya kipekee kabisa, naomba kwa niaba yenu, niwashukuru washirika wetu kwenye mradi huu, Benki ya Dunia, kwa kukubali kutufadhili. Nimefarijika sana kuona leo katika uzinduzi huu tunaye Makamu wa Rais wa Benki ya Dunia hapa, Dkt. Diop. Dr. Diop, we thank you very much for the contribution your Bank has given us.  Naomba ufikishe salamu zetu nyingi kwenye Benki yako.  Namshukuru Mwakilishi Mkazi wa Benki ya Dunia hapa nchini Mama Bella na wafanyakazi wote wa Benki ya Dunia kwa ushirikiano mzuri wanaoutoa kwa nchi yetu.

Mabibi na Mabwana 

Benki ya Dunia mpaka sasa imefadhili hapa nchini miradi yenye thamani ya Dola za Marekani bilioni 4.2. Kwa sasa Benki ya Dunia inafadhili takriban miradi 28 hapa nchini kwenye sekta za nishati, usafiri, kilimo, afya, elimu, maji na utawala bora. Mwaka jana (2016) pekee, Benki ya Dunia ilikubali kufadhili miradi yenye thamani ya Dola za Marekani bilioni 1.6, ikiwemo mradi wa maboresho ya usafiri wa reli wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 300; upanuzi wa Bandari ya Dar es Salaam  wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 600 (majadiliano yanaendelea); miradi ya usafiri wa mwendokasi kama nilivyowishaeleza awali yenye thamani ya Dola za Marekani milioni 428; kufaya mageuzi (reforms) kwenye mahakama zetu wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 65; mradi wa kupeleka umeme vijijini wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 200 ; mradi wa kuboresha huduma mjini Zanzibar wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 55 (majadiliano yanaendelea); na uboreshaji wa Vyuo Vikuu vya Sokoine na Nelson Mandela wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 24. Aidha, Benki ya Dunia itaendelea kufadhili mradi wa TASAF wenye thamani ya takriban Dola za Marekani milioni 200, ingawa katika majadiliano yetu katika awamu inayofuata tunataka kufanya marekebisho kidogo kuhusu utaratibu unaotumika kuzisaidia kaya maskini. Tunataka kaya maskini zifanye kazi lakini pia kuwadhibiti watu wasio waaminifu wenye nia ya kujinufaisha na fedha hizo kama ilivyotokea siku ya nyuma, ambapo zilitengenezwa kaya maskini hewa takriban 55,000. 

Pamoja na kufadhili miradi hiyo mingi, ombi langu kubwa leo kwa Benki ya Dunia ni kwamba, mradi huu wa mwendokasi tunaouzindua leo unakabiliwa na changamoto. Changamoto kubwa ni tatizo la msongamano wa magari katika eneo la makutano ya barabara pale Ubungo. Hali hii inasababisha magari ya mwendokasi kukaa muda mrefu barabarani na hivyo kuondoa dhana nzima ya usafiri wa haraka. Nafahamu majadiliano yetu na Benki ya Dunia ili kupata mkopo wa kujenga barabara za juu pale Ubungo yanaendelea vizuri. Lakini napenda kutumia fursa hii kuhimiza pande husika kukamilisha mazungumzo hayo mapema ili mkandarasi apatikane na ujenzi uanze mara moja.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

Baada ya kukamilika kwa awamu ya kwanza ya usafiri huu wa mwendokasi, Serikali inajipanga kuanza utekelezaji wa awamu nyingine za mradi huu. Awamu zinazofuata ni kama ifuatavyo:

(i)           Ujenzi wa Awamu ya Pili utakaohusisha Barabara ya Kilwa kutoka Gerezani hadi Mbagala Rangi Tatu na barabara ya Kawawa kutoka Magomeni hadi eneo la Jitegemee zikiwa na jumla ya urefu wa kilometa 19.3. Awamu hii itahusisha pia ujenzi wa Barabara za Juu (Flyovers) katika makutano ya Barabara ya Nyerere na Kawawa (Chang’ombe – VETA) na makutano ya Barabara ya Kilwa na Mandela (Uhasibu) na pia ujenzi wa vituo vya mabasi ya BRT. Awamu ya Pili itajengwa kwa mkopo wa masharti nafuu kutoka  Benki ya Maendeleo ya Afrika (AfDB).

(ii)         Awamu ya Tatu itahusisha barabara za Nyerere hadi Gongo la Mboto, Uhuru, Bibi Titi, Mitaa ya Azikiwe na Maktaba zenye jumla ya urefu wa kilometa 23.6.  Awamu ya Nne itahusisha barabara za Bagamoyo hadi Tegeta, kuanzia Barabara ya Bibi Titi, Ali Hassan Mwinyi na Sam Nujoma zenye jumla ya urefu wa kilometa 25.9. Awamu hizi zitafadhiliwa na Benki ya Dunia.

(iii)       Benki ya Dunia pia inatarajia kugharamia usanifu wa awamu ya V na VI. Usanifu utahusisha barabara zenye urefu kilometa 22.8 ikiwemo barabara ya Mandela.  Vilevile, Benki ya Dunia imekubali kufanya usanifu wa barabara nyingine zenye urefu wa kilometa 27.6 ikiwemo barabara ya Mwai Kibaki.

Mabibi na Mabwana ;

Mbali na miundombinu hii ya mabasi ya mwendo kasi, Serikali imepanga kutekeleza miradi mingine ya miundombinu kama tulivyoahidi kipindi cha Kampeni, ikiwemo ujenzi wa Daraja la kupita juu ya bahari kutoka Aga Khan hadi Coco Beach ambalo litajengwa kwa ufadhili wa Serikali ya Korea. Aidha, tutajenga barabara za juu (flyovers) katika makutano ya barabara kwenye maeneo ya Mwenge, Morocco, Magomeni, Ubungo, Tabata, KAMATA na TAZARA. Kama mtakavyokumbuka, ujenzi wa barabara ya juu pale TAZARA tayari umeanza ambapo tarehe 16 Aprili, 2016 niliweka jiwe la msingi. Ujenzi wa barabara hii unafadhiliwa na Serikali ya Japan.

Sambamba na miradi hiyo, Serikali katika mwaka wa fedha 2016/17 imetenga fedha za ndani Shilingi billioni 38 kwa ajili ya kuboresha barabara za Jiji la Dar es Salaam. Aidha, hivi karibuni tutaanza ujenzi wa reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa ambayo itatumia umeme au mafuta. Tutaanza na kipande cha kutoka Dar es Salaam hadi Morogoro na tutaendelea na ujenzi kwa awamu. Vilevile, Mheshimiwa Waziri wa Ujenzi ameeleza hivi punde kuwa maandalizi ya ujenzi wa barabara za haraka za njia sita kutoka Dar es Salaam hadi Chalinze yanaendelea vizuri. Nilikuwa nikinong’ona na Mheshimiwa Dkt. Diop muda mfupi uliopita kuhusu ujenzi wa reli kutoka Bandari ya Dar es Salaam hadi Ruvu ambako tutajenga Kituo Kikubwa cha kupokea Mizigo na ameonesha kuukubali mradi huo. Azma yetu sio tu kuondoa tatizo la msongamano bali pia kulifanya jiji letu la Dar es Salaam kuwa la kisasa. Liwe jiji linalovutia. Hapa ndio kioo cha nchi yetu. Hata uamuzi wetu wa kuhamia Dodoma utasaidia kupunguza msongamano hapa Dar es Salaam.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

Licha ya hatua tunazozichukua, ni dhahiri kuwa tatizo la msongamano haliwezi kumalizika kwa siku moja. Lakini napenda niwahakikishie kuwa Serikali imejipanga kuhakikisha inalimaliza tatizo hilo. Hivyo basi, wito wangu kwenu ni kwamba tuendelee kushikamana na kushirikiana na Serikali katika kuleta maendeleo nchini mwetu. Nimefurahi hapa tupo watu kutoka vyama vyote, ikiwemo Mheshimiwa Lipumba wa CUF na Mstahiki Meya Mwita wa CHADEMA, na pia wapo watu wasio na vyama hivi ndivyo inapaswa kuwa. Maendeleo hayana chama.   

Napenda pia kutumia fursa hii kuwaomba wahusika wote kusimamia vizuri mradi huu. Kwa bahati mbaya, katika taarifa zilizosomwa na Waheshimiwa Mawaziri pamoja Kiongozi wa DART hazikuonesha namna mradi huu unavyoendelea. Kama tunapata faida au la. Hivyo basi, natoa changamoto kwa wahusika wote kuandaa taarifa hiyo na nitafurahi kama nitaipata leo. Ndiyo, niipate leo. Mradi huu umegharimu fedha za walipa kodi wa Tanzania, hivyo wanayo haki ya kufahamu utendaji kazi wake.   Lakini niseme tu kuwa binafsi sitegemei kuwa mradi huu utaendeshwa kwa hasara. Ni lazima uendeshwe kwa faida. Na kama hivyo ndivyo, kama ningepata taarifa hiyo, huenda leo ningeagiza kiasi cha fedha kilichopatikana kitumike katika kujenga Kituo Kikubwa cha Kupaki Magari na pia Kituo cha Usafiri wa Daladala pale Kimara ili kuwaondolea usumbufu watumiaji wa usafiri huu wa mwendokasi.

Sambamba na hilo, ni lazima vyombo husika vihakikishe kuwa  mradi huu unatunzwa na unatimiwa vizuri ili uweze kudumu. Sheria za barabarani ni lazima zifuatwe. Watu watakaobainika kuharibu au kuingilia miundombinu hii ni lazima wachukuliwe hatua kali. Huu ni mradi wa kipekee Barani ya Afrika hivyo ni lazima tuulinde. Aidha, tukumbuke ya kuwa miundombinu ya barabara iliyojengwa na mingine itakayojengwa imetumia fedha nyingi. Hivyo basi kila mmoja wetu hana budi kuutunza mradi huu. Tukumbuke ule usemi wetu usemao “kitunze, kidumu”au “kitunze kikutunze”.

Waheshimiwa Viongozi;

Mheshimiwa Dkt. Diop ;

Mabibi na Mabwana;

Kazi kubwa iliyonileta hapa leo ni kuzindua Mradi huu wa Mabasi ya Mwendo Kasi Awamu ya Kwanza. Hivyo, sitapenda kuwachosha kwa hotuba ndefu. Naomba niishie hapa. Lakini kabla sijahitimisha hotuba yangu, napenda kuwashukuru washirika wetu Benki ya Dunia na watendaji wote waliofanikisha ujenzi wa mradi huu. Napenda niwahakikishie Benki ya Dunia na wafadhili wote kwa ujumla fedha mnazotupatia zitatumika kwa makusudi yaliyopangwa. Nawashukuru pia Waheshimiwa Wabunge wa Kamati zote husika, Wabunge wa Mkoa wa Dar es Salaam, Madiwani, wana-Dar es Salaam na Watanzania wote kwa ujumla kwa kuendelea kuiunga mkono jitihada zinazofanywa na Serikali ya Awamu ya Tano ninayoiongoza. Kwa Wabunge na Madiwani wa Dar es Salaam ningependa kuwahimiza kumaliza majadiliano kuhusu fedha zilizotolewa na Simon Group katika kipindi cha wiki moja ili zitumike katika shughuli za maendeleo ya wana-Dar es Salaam.

Napenda pia kuwashukuru Waheshimiwa Mawaziri wa Ujenzi na TAMISEMI na vyombo vyote husika kwa kusimamia mradi huu. Wito wangu kwenu, simamieni vizuri mradi huu. Ni lazima mradi huu uendeshwe kwa faida. Kamwe asitokee mtu wa kutaka kujinufaisha kupitia mradi huu. Aidha, niwashukuru viongozi wa vyama vya siasa na dini kwa kujitokeza kwenye shughuli hii. Halikadhalika, nawashukuru wanahabari kwa kuendelea kuwaelimisha na kuwapasha habari Watanzania kuhusu shughuli mbalimbali za maendeleo.

Baada ya kusema hayo sasa niko tayari kufungua rasmi Miundombinu na Utoaji wa Huduma katika Mradi wa Mabasi Yaendayo Haraka (BRT) katika Jiji la Dar es Salaam.

Mungu Wabariki Wana-Dar es Salaam!

Mungu Ibariki Tanzania!

Mungu bariki mahusiano mazuri kati yetu na Benki ya Dunia!

“Asanteni Sana kwa Kunisikiliza”.

Mhe. Profesa Makame M. Mbarawa (Mb), Waziri wa Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano;

Mhe. George Boniface Simbachawene (Mb), Waziri wa Nchi Ofisi ya Rais, TAMISEMI;

Mhe. Dkt. Makhtar Diop, Makamu wa Rais wa Benki ya Dunia, Kanda ya Afrika;

Waheshimiwa Mawaziri mliopo;

Katibu Mkuu Kiongozi;

Mheshimiwa Paul Makonda, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mwenyekiti wa CCM wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mheshimiwa Mstahiki Meya wa Jiji la Dar es Salaam;

Mwenyekiti Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Miundombinu;

Mwenyekiti wa Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa;

Waheshimiwa Wabunge na Madiwani wote mliopo;

Mheshimiwa Mama Bella Bird, Mwakilishi Mkazi wa Benki ya Dunia Tanzania, Burundi, Malawi na Somalia;

Watendaji Wakuu wa TANROADS na DART;

Mwenyekiti wa Bodi ya Ushauri ya Wizara DART;

Viongozi wa Serikali, Vyama vya Siasa na Dini mliopo;

Ndugu Wananchi, Mabibi na Mabwana:

Napenda nianze kwa kuwashukuru Waheshimiwa Mawaziri wa TAMISEMI pamoja na Ujenzi kwa kunialika.  Binafsi najisikia faraja sana kwa heshima kubwa mliyonipa ya kuzindua mradi huu. Mimi naufahamu vizuri mradi huu. Nafahamu namna ulivyoanza pamoja na madhumuni na malengo yake. Hivyo basi, kuwepo mahali hapa leo najisikia furaha sana.

Aidha, napenda kutumia fursa hii kuwashukuru wana-Dar es Salaam kwa kujitokeza kwa wingi kushuhudia tukio hili. Nawashukuru pia wageni wetu waliotoka nje ya nchi kuja kujumuika nasi hivi leo. Na kwa kipekee kabisa, namshukuru Mheshimiwa Mukhtar Diop, Makamu wa Rais wa Benki ya Dunia, Kanda ya Afrika. Your Excellency, Dr. Diop, we thank you very much for being with us today. Kwa ujumla wenu wote, nawashukuru sana.  Uwepo wenu mahali hapa muda huu ni uthibitisho tosha kuwa mradi huu ni muhimu.

Waheshimiwa Viongozi ;

Mabibi na Mabwana ;

Dar es Salaam ni Jiji kuu la biashara nchini. Na pia ni miongoni mwa majiji yanayokua kwa kasi kubwa Barani Afrika. Shughuli za kiuchumi zinaongezeka na vivyo hivyo idadi ya watu. Hivi sasa Dar es Salaam inakadiriwa kuwa na wakazi wapatao milioni 5.

Kutokana na kukua kwa kasi kwa Jiji hili, zimetokea changamoto. Mojawapo ni msongamano wa magari. Athari za msongamano wa magari barabarani sote tunazifahamu. Nitazitaja chache. Kuongezeka kwa ajali, watu kushindwa kufika kazini kwa wakati, huduma  za uokoaji kama vile zimamoto na usafiri wa magari ya wagonjwa kuathirika na pia upotevu wa fedha. Mathalan, kabla ya kuanza kazi kwa mradi tunaozindua leo watu walilazimika kukaa kwa zaidi ya masaa mawili kutoka Kivukoni hadi Kimara. Aidha, kwa mujibu wa utafiti uliowahi kufanyika mwaka 2013, nchi yetu ilikuwa ikipoteza kiasi cha shilingi bilioni 411.55 kwa mwaka kutokana na tatizo la msongamano barabarani.

Waheshimiwa Viongozi ;

Mabibi na Mabwana ;

Ili kukabiliana na changamoto hii ya msongamano wa magari, Serikali ilibuni mradi huu wa Mabasi ya Mwendokasi (Dar es Salaam Rapid Bus Transit – BRT). Mradi huu umepangwa kutekelezwa kwa awamu mbalimbali. Awamu ya kwanza ndiyo hii tutakayoizindua leo, ambayo inahusisha barabara zenye urefu wa kilometa 20.9 ambazo tayari zimeanza kutumika. Ujenzi  wa barabara za awamu ya kwanza ulianza mwezi Agosti 2010 na kukamilika mwezi Desemba 2015. Gharama zilizotumika katika awamu hii ya kwanza ni shilingi bilioni 403. Kati ya fedha hizo, shilinngi bilioni 317 zilitokana na mkopo nafuu kutoka Benki ya Dunia.  Serikali yetu ilitoa shilingi bilioni 86.5.

Napenda kutumia fursa hii, kutoa shukrani zangu nyingi kwa Mheshimiwa Rais Mstaafu, Mzee Kikwete, kwa mchango wake mkubwa katika kufanikisha mradi huu. Nawashukuru pia watendaji wote wa Serikali, Mkandarasi pamoja na Mshauri Mtaalam kwa kuhakikisha mradi huu unakamilika kwa wakati. Naishukuru pia Kampuni ya Simon Group kwa kukubali kwao kushirikiana na Serikali katika kuendesha mradi huu. Kwa namna ya kipekee kabisa, naomba kwa niaba yenu, niwashukuru washirika wetu kwenye mradi huu, Benki ya Dunia, kwa kukubali kutufadhili. Nimefarijika sana kuona leo katika uzinduzi huu tunaye Makamu wa Rais wa Benki ya Dunia hapa, Dkt. Diop. Dr. Diop, we thank you very much for the contribution your Bank has given us.  Naomba ufikishe salamu zetu nyingi kwenye Benki yako.  Namshukuru Mwakilishi Mkazi wa Benki ya Dunia hapa nchini Mama Bella na wafanyakazi wote wa Benki ya Dunia kwa ushirikiano mzuri wanaoutoa kwa nchi yetu.

Mabibi na Mabwana 

Benki ya Dunia mpaka sasa imefadhili hapa nchini miradi yenye thamani ya Dola za Marekani bilioni 4.2. Na kwa sasa Benki ya Dunia inafadhili takriban miradi 28 hapa nchini kwenye sekta za nishati, usafiri, kilimo, afya, elimu, maji na utawala bora. Mwaka jana (2016) pekee, Benki ya Dunia ilikubali kufadhili miradi yenye thamani ya Dola za Marekani bilioni 1.6, ikiwemo mradi wa maboresho ya usafiri wa reli wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 300; upanuzi wa Bandari ya Dar es Salaam  wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 600 (majadiliano yanaendelea); miradi ya usafiri wa mwendokasi kama nilivyowishaeleza awali yenye thamani ya Dola za Marekani milioni 428; kufaya mageuzi (reforms) kwenye mahakama zetu wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 65; mradi wa kupeleka umeme vijijini wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 200; mradi wa kuboresha huduma mjini Zanzibar wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 55 (majadiliano yanaendelea); na uboreshaji wa Vyuo Vikuu vya Sokoine na Nelson Mandela wenye thamani ya Dola za Marekani milioni 24.

Aidha, Benki ya Dunia imekubali kuendelea kufadhili mradi wa TASAF wenye thamani ya takriban Dola za Marekani milioni 200, ingawa katika majadiliano yetu katika awamu hii inayofuata, tunataka kufanya marekebisho kidogo kuhusu utaratibu unaotumika kuzisaidia kaya maskini. Tunataka kaya maskini zifanye kazi lakini pia kuwadhibiti watu wasio waaminifu wenye nia ya kujinufaisha na fedha hizo kama ilivyotokea siku ya nyuma, ambapo zilitengenezwa kaya maskini hewa takriban 55,000. 

Pamoja na kufadhili miradi hiyo mingi, ombi langu kubwa leo kwa Benki ya Dunia ni kwamba, mradi huu wa mwendokasi tunaouzindua leo unakabiliwa na changamoto. Changamoto kubwa ni tatizo la msongamano wa magari katika eneo la makutano ya barabara pale Ubungo. Hali hii inasababisha magari ya mwendokasi kukaa muda mrefu barabarani na hivyo kuondoa dhana nzima ya usafiri wa haraka. Nafahamu majadiliano yetu na Benki ya Dunia ili kupata mkopo wa kujenga barabara za juu pale Ubungo yanaendelea vizuri. Lakini napenda kutumia fursa hii kuhimiza pande husika kukamilisha mazungumzo hayo mapema ili mkandarasi apatikane na ujenzi uanze mara moja.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

Baada ya kukamilika kwa awamu ya kwanza ya usafiri huu wa mwendokasi, Serikali inajipanga kuanza utekelezaji wa awamu nyingine za mradi huu. Awamu zinazofuata ni kama ifuatavyo:

(i)           Ujenzi wa Awamu ya Pili utakaohusisha Barabara ya Kilwa kutoka Gerezani hadi Mbagala Rangi Tatu na barabara ya Kawawa kutoka Magomeni hadi eneo la Jitegemee zikiwa na jumla ya urefu wa kilometa 19.3. Awamu hii itahusisha pia ujenzi wa Barabara za Juu (Flyovers) katika makutano ya Barabara ya Nyerere na Kawawa (Chang’ombe – VETA) na makutano ya Barabara ya Kilwa na Mandela (Uhasibu) na pia ujenzi wa vituo vya mabasi ya BRT. Awamu ya Pili itajengwa kwa mkopo wa masharti nafuu kutoka  Benki ya Maendeleo ya Afrika (AfDB).

(ii)         Awamu ya Tatu itahusisha barabara za Nyerere hadi Gongo la Mboto, Uhuru, Bibi Titi, Mitaa ya Azikiwe na Maktaba zenye jumla ya urefu wa kilometa 23.6.  Awamu ya Nne itahusisha barabara za Bagamoyo hadi Tegeta, kuanzia Barabara ya Bibi Titi, Ali Hassan Mwinyi na Sam Nujoma zenye jumla ya urefu wa kilometa 25.9. Awamu hizi zitafadhiliwa na Benki ya Dunia.

(iii)       Benki ya Dunia pia inatarajia kugharamia usanifu wa awamu ya V na VI. Usanifu utahusisha barabara zenye urefu kilometa 22.8 ikiwemo barabara ya Mandela.  Vilevile, Benki ya Dunia imekubali kufanya usanifu wa barabara nyingine zenye urefu wa kilometa 27.6 ikiwemo barabara ya Mwai Kibaki.

Mabibi na Mabwana ;

Mbali na miundombinu hii ya mabasi ya mwendo kasi, Serikali imepanga kutekeleza miradi mingine ya miundombinu kama tulivyoahidi kipindi cha Kampeni, ikiwemo ujenzi wa Daraja la kupita juu ya bahari kutoka Aga Khan hadi Coco Beach ambalo litajengwa kwa ufadhili wa Serikali ya Korea. Aidha, tutajenga barabara za juu (flyovers) katika makutano ya barabara kwenye maeneo ya Mwenge, Morocco, Magomeni, Ubungo, Tabata, KAMATA na TAZARA. Kama mtakavyokumbuka, ujenzi wa barabara ya juu pale TAZARA tayari umeanza ambapo tarehe 16 Aprili, 2016 niliweka jiwe la msingi. Ujenzi wa barabara hii unafadhiliwa na Serikali ya Japan.

Sambamba na miradi hiyo, Serikali katika mwaka wa fedha 2016/17 imetenga fedha za ndani Shilingi billioni 38 kwa ajili ya kuboresha barabara za Jiji la Dar es Salaam. Aidha, hivi karibuni tutaanza ujenzi wa reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa ambayo itatumia umeme au mafuta. Tutaanza na kipande cha kutoka Dar es Salaam hadi Morogoro na tutaendelea na ujenzi kwa awamu. Vilevile, Mheshimiwa Waziri wa Ujenzi ameeleza hivi punde kuwa maandalizi ya ujenzi wa barabara za haraka za njia sita kutoka Dar es Salaam hadi Chalinze yanaendelea vizuri. Nilikuwa nikinong’ona na Mheshimiwa Dkt. Diop muda mfupi uliopita kuhusu ujenzi wa reli kutoka Bandari ya Dar es Salaam hadi Ruvu ambako tutajenga Kituo Kikubwa cha kupokea Mizigo na ameonesha kuukubali mradi huo. Azma yetu sio tu kuondoa tatizo la msongamano bali pia kulifanya jiji letu la Dar es Salaam kuwa la kisasa. Liwe jiji linalovutia. Hapa ndio kioo cha nchi yetu. Hata uamuzi wetu wa kuhamia Dodoma utasaidia kupunguza msongamano hapa Dar es Salaam.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

Licha ya hatua tunazozichukua, ni dhahiri kuwa tatizo la msongamano haliwezi kumalizika kwa siku moja. Lakini napenda niwahakikishie kuwa Serikali imejipanga kuhakikisha inalimaliza tatizo hilo. Hivyo basi, wito wangu kwenu ni kwamba tuendelee kushikamana na kushirikiana na Serikali katika kuleta maendeleo nchini mwetu. Nimefurahi hapa tupo watu kutoka vyama vyote, ikiwemo Mheshimiwa Lipumba wa CUF na Mstahiki Meya Mwita wa CHADEMA, na pia wapo watu wasio na vyam. Hivi ndivyo inapaswa kuwa. Maendeleo hayana chama.   

Napenda pia kutumia fursa hii kuwaomba wahusika wote kusimamia vizuri mradi huu. Kwa bahati mbaya, katika taarifa zilizosomwa na Waheshimiwa Mawaziri pamoja Kiongozi wa DART hazikuonesha namna mradi huu unavyoendelea. Kama tunapata faida au la. Hivyo basi, natoa changamoto kwa wahusika wote kuandaa taarifa hiyo na nitafurahi kama nitaipata leo. Ndiyo, niipate leo. Mradi huu umegharimu fedha za walipa kodi wa Tanzania, hivyo wanayo haki ya kufahamu utendaji kazi wake.   Lakini niseme tu kuwa binafsi sitegemei kuwa mradi huu utaendeshwa kwa hasara. Ni lazima uendeshwe kwa faida. Na kama hivyo ndivyo, kama ningepata taarifa hiyo, huenda leo ningeagiza kiasi cha fedha kilichopatikana kitumike katika kujenga Kituo Kikubwa cha Kupaki Magari na pia Kituo cha Usafiri wa Daladala pale Kimara ili kuwaondolea usumbufu watumiaji wa usafiri huu wa mwendokasi.

Sambamba na hilo, ni lazima vyombo husika vihakikishe kuwa  mradi huu unatunzwa na unatimiwa vizuri ili uweze kudumu. Sheria za barabarani ni lazima zifuatwe. Watu watakaobainika kuharibu au kuingilia miundombinu hii ni lazima wachukuliwe hatua kali. Huu ni mradi wa kipekee Barani ya Afrika hivyo ni lazima tuulinde. Aidha, tukumbuke ya kuwa miundombinu ya barabara iliyojengwa na mingine itakayojengwa imetumia fedha nyingi. Hivyo basi kila mmoja wetu hana budi kuutunza mradi huu. Tukumbuke ule usemi wetu usemao “kitunze, kidumu”au “kitunze kikutunze”.

Waheshimiwa Viongozi;

Mheshimiwa Dkt. Diop ;

Mabibi na Mabwana;

Kazi kubwa iliyonileta hapa leo ni kuzindua Mradi huu wa Mabasi ya Mwendo Kasi Awamu ya Kwanza. Hivyo, sitapenda kuwachosha kwa hotuba ndefu. Naomba niishie hapa. Lakini kabla sijahitimisha hotuba yangu, napenda kuwashukuru washirika wetu Benki ya Dunia na watendaji wote waliofanikisha ujenzi wa mradi huu. Napenda niwahakikishie Benki ya Dunia na wafadhili wote kwa ujumla fedha mnazotupatia zitatumika kwa makusudi yaliyopangwa.

Nawashukuru pia Waheshimiwa Wabunge wa Kamati zote husika, Wabunge wa Mkoa wa Dar es Salaam, Madiwani, wana-Dar es Salaam na Watanzania wote kwa ujumla kwa kuendelea kuunga mkono jitihada zinazofanywa na Serikali ya Awamu ya Tano. Kwa Wabunge na Madiwani wa Dar es Salaam ningependa kuwahimiza kumaliza majadiliano kuhusu fedha zilizotolewa na Simon Group katika kipindi cha wiki moja ili zitumike katika shughuli za maendeleo ya wana-Dar es Salaam.

Napenda pia kuwashukuru Waheshimiwa Mawaziri wa Ujenzi na TAMISEMI na vyombo vyote husika kwa kukamilisha mradi huu. Wito wangu kwenu, simamieni vizuri mradi huu. Ni lazima mradi huu uendeshwe kwa faida. Kamwe asitokee mtu wa kutaka kujinufaisha kupitia mradi huu. Aidha, niwashukuru viongozi wa vyama vya siasa na dini kwa kujitokeza kwenye shughuli hii. Halikadhalika, nawashukuru wanahabari kwa kuendelea kuwaelimisha na kuwapasha habari Watanzania kuhusu shughuli mbalimbali za maendeleo.

Baada ya kusema hayo sasa niko tayari kufungua rasmi Miundombinu na Utoaji wa Huduma katika Mradi wa Mabasi Yaendayo Haraka (BRT) katika Jiji la Dar es Salaam.

Mungu Wabariki Wana-Dar es Salaam!

Mungu Ibariki Tanzania!

Mungu bariki mahusiano mazuri kati yetu na Benki ya Dunia!

“Asanteni Sana kwa Kunisikiliza”.

Mheshimiwa Dkt. Ali Mohamed Shein, Rais wa Zanzibar na Makamu Mwenyekiti wa CCM - Zanzibar;

Mzee Philip Mangula, Makamu Mwenyekiti wa CCM - Tanzania Bara;

Ndugu Abdulrahman Kinana, Katibu Mkuu wa CCM;

Wajumbe wa Kamati Kuu;

Wajumbe wa Halmashauri Kuu ya Taifa;

Ndugu Wana-CCM Wenzangu:

Napenda nianze kwa kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutupa uhai na kutukutanisha hapa tukiwa wazima. Aidha, nawashukuru ninyi wajumbe kwa kuja kwa wingi kuhudhuria Mkutano huu. Nawakaribisha Dar es Salaam. Nawakaribisheni sana hapa Ikulu. Jisikieni mko nyumbani. Hapa ni nyumbani kwenu.

Waheshimiwa Makamu Wenyeviti wa CCM Taifa;

Ndugu Katibu Mkuu;

Ndugu Wajumbe wenzangu wa NEC;

Leo ni mara yangu ya kwanza kuongoza Mkutano huu wa Halmashauri Kuu ya Taifa tangu nimechaguliwa kuwa Mwenyekiti wa Chama chetu mwezi Julai mwaka huu. Nakumbuka wakati napokea wadhifa wa Uenyekiti niliwashukuru Wajumbe wote kwa kunichagua. Lakini napenda, kwa mara nyingine tena, niwashukuru kwa dhati kabisa, wajumbe wote wa NEC kwa kunichagua kwa kishindo. Mlinipa kura zote.

Ahsanteni sana kwa imani kubwa mliyonionesha. Kama nilivyoahidi wakati ule, sitawaangusha.

Napenda kutumia fursa hii pia kumshukuru na kumpongeza Mwenyekiti Mstaafu wa Chama chetu, Mzee Kikwete, kwa uamuzi wake wa kung’atuka kabla ya muda wake ili kuniachia kijiti cha kuongoza Chama hiki. Uamuzi wake huo, ni kielezo kingine cha ubora na kukomaa kwa demokrasia kwenye Chama chetu. Nafurahi Mama Salma Kikwete yupo hapa. Natumaini atafikisha shukrani zangu kwake. 

Ndugu Wajumbe wa NEC;

Katika hotuba yangu ya kupokea Uenyekiti nilieleza kwa kirefu masuala ambayo tutayapa kipaumbele katika Awamu hii ya uongozi. Nilieleza masuala mengi. Nisingependa nirudie. Lakini nitawakumbusha japo kwa haraka haraka.

• Kwanza, uimarishaji wa Chama katika ngazi zote pamoja na Jumuiya zake. Tunataka kuwa na Chama imara chenye uwezo wa kuisimamia Serikali na kutetea wanyonge. Hatutaki kuwa na Chama legelege cha watu walalamikaji. Sisi ndio tumepewa ridhaa na wananchi kuongoza hivyo hatuna budi kuhakikisha Serikali inatekeleza majukumu yake ipasavyo. Kwa maana nyingine, ninyi viongozi wa Chama mnapaswa kutoa maelekezo kwa Serikali kuhusu masuala mbalimbali.

•  Pili, kuongeza idadi ya wanachama. Chama ni wanachama. Bila wanachama hakuna Chama. Hivyo, ni lazima tuhakikishe Chama chetu kina idadi kubwa ya wanachama, hususan vijana.

• Tatu, kuondoa rushwa katika Chama. Chama chetu ni miongoni mwa taasisi zinazotuhumiwa kwa vitendo vya rushwa nchini. Uwepo wa rushwa kwenye Chama chetu umekuwa ukijidhihirisha zaidi nyakati za uchaguzi. Ni lazima tutafute ufumbuzi wa gonjwa hili sugu. Hatutakuwa na msamaha na watoa na wapokea rushwa. Tutahakikisha Chama chetu kina viongozi na wanachama waadilifu.

• Nne, Chama kujitegemea kiuchumi. Tunataka Chama chetu kijitegemee kiuchumi. Haifai na ni aibu kwa Chama kikongwe kama chetu kutegemea fedha za ruzuku na watu binafsi kujiendesha. Tunazo rasilimali nyingi: mashamba, viwanja na vitega uchumi vya kila aina. Kinachohitajika ni kuhakikisha rasilimali hizo zinakinufaisha Chama chetu. Hivi sasa rasilimali zetu nyingi hatunufaiki nazo kutokana na usimamizi mbovu, ubadhirifu na kuingia mikataba isiyo na tija.

• Tano, kukomesha usaliti na kuvunja makundi. Wapo wanachama wachache ambao hukisaliti Chama chetu hasa nyakati za uchaguzi. Wapo pia wenye kuendekeza makundi hata baada ya uchaguzi kumalizika. Tutanataka kuikomesha tabia hii, ambayo inakidhoofisha sana Chama chetu. Napenda kutumia fursa hii kupongeza Kamati za Siasa za Wilaya na Mikoa ambazo zimechukua hatua dhidi ya watu waliotusaliti kwenye Uchaguzi mwaka jana.

• Sita, tunataka tuwe na Chama kilicho imara, hususan kwenye ngazi ya chini, ambako kuna wanachama wengi. Na sio Chama ambacho kipo kwa ajili ya viogozi wa juu pekee. Hivyo basi, katika awamu hii tunalenga kuwa na viongozi na vikao vichache vya ngazi ya juu.

• Saba, tunataka Chama chenye kuzingatia kanuni zake, ikiwemo Kanuni za Toleo la Mwaka 2012 ambazo zinaelekeza mwanachama kutokuwa na kofia mbili za uongozi katika Chama. Aidha, tunataka Chama chenye kuzingatia Katiba yake. Mathalan, vyeo katika Chama viwe ni vile tu vinavyotambulika kikatiba. Vile visivyotambuliwa Kikatiba, visiruhusiwe kama Mwenyekiti wa Wenyeviti, Makamanda au Walezi.

• Nane, Tunataka kanuni za Jumuiya za Chama ziendane na kanuni na matakwa ya Chama. Hivyo Jumuiya ni lazima zitekeleze majukumu yake kwa kuzingatia Katiba na Malengo ya Chama.

• Tisa, Tunataka kuwa na Chama kinachoongozwa na wanachama badala ya kuwa na mwanachama anayekiongoza Chama, na hivyo kufanya Chama kumfuta mwanachama badala ya mwanachama kukifuata Chama. Kwa hiyo, Chama ni lazima kiendelee kuwa mali ya wanachama badala ya Chama kuwa mali ya mwanachama.  

Haya ni baadhi tu ya mambo ambayo tutayapa kipaumbele. Yapo mengine mengi. Lakini niseme tu kwamba itakuwa ni vigumu sana, mimi peke yangu, kutekeleza haya yote. Ni lazima tushirikiane. Na kwa kweli, mimi nawategemea ninyi katika kutekeleza mambo niliyoyataja. Hivyo, ni lazima tuwe kitu kimoja katika kukijenga Chama chetu.

Ndugu Wajumbe wa NEC;

Mwakani Chama chetu kitakuwa na jukumu moja kubwa: Kuchagua viongozi ambao wataongoza Chama chetu kwa kipindi cha miaka mitano ijayo. Zoezi la uchaguzi litaanza mwezi Februari na kukamilika mwezi Novemba 2017. Hili ni zoezi muhimu sana kwa vile uongozi tutakaouchagua ndio utakuwa na jukumu la kukipa Chama chetu ushindi kwenye Uchaguzi wa Serikali za Mitaa wa mwaka 2019 na Uchaguzi Mkuu wa Mwaka 2020. Tukichagua safu bora ya uongozi tutakuwa na uhakika wa ushindi wa kishindo kwenye chaguzi hizo. Tukichagua viongozi wabovu, tutapata shida kushinda.

Hivyo basi, napenda kutumia fursa hii kuhimiza Sekretarieti na Kamati za Siasa katika ngazi zote kuanza maandalizi ya uchaguzi huo, kwa kuwahamasisha wana-CCM kote nchini kujiandaa kushiriki uchaguzi huo. Aidha, napenda kutoa wito kwa wana-CCM wenzangu kuhakikisha tunachagua safu bora ya uongozi. Tuwachague viongozi wenye weledi, wachapakazi, waadilifu na wenye kukubalika kwenye jamii. Kamwe tusiwachague wala rushwa. Napenda kurudia onyo langu kuwa katika awamu hii hatutamsamehe mtu yeyote mwenye kutafuta uongozi kwa njia ya rushwa. Rushwa sasa basi kwenye Chama chetu. Aidha, naviagiza vyombo husika kuhakikisha kuwa wajumbe halali tu ndiyo wanashiriki uchaguzi. Pasiwe na mapandikizi. Tukipata taarifa za kuwepo kwa mapandikizi hatutasita kufuta uchaguzi.

Ndugu Wajumbe wa NEC;

Kwa mara nyingine tena, mwaka jana Watanzania walituamini na kutupa dhamana ya kuendelea kuliongoza taifa letu. Lakini kama mnavyofahamu, mwisho wa uchaguzi mmoja ndiyo mwanzo wa maandalizi ya uchaguzi unaofuata. Uchaguzi Mkuu mwingine utafanyika mwaka 2020. Hivyo basi, hatuna budi kujiandaa. Nafarijika kuona kuwa kwa upande wetu  tumeanza kujiandaa kwa uchaguzi ujao, hususan kwa kuanza kutekeleza Ilani yetu ya Uchaguzi ya mwaka jana.

Kama mtakavyokumbuka, Ilani yetu ya Uchaguzi ya mwaka jana ilisheheni masuala mengi. Ilikuwa na ahadi nyingi. Tuliahidi kudumisha amani, muungano, umoja na mshikamano wetu. Tuliahidi kujenga uchumi wa viwanda ili kupambana na umaskini na tatizo la ajira. Tuliahidi kuboresha huduma za jamii, hususan elimu na afya. Tuliahidi kuzidisha mapambano ya kuondoa urasimu, uzembe, ubadhirifu na rushwa pamoja na kero nyingine zinazokabili wananchi. Tuliahidi kuongeza ukusanyaji wa mapato ya Serikali na kudhibiti matumizi yake. Tuliahidi kuimarisha uhusiano wetu na mataifa mengine pamoja na mashirika ya kimataifa.

Ndugu Wajumbe wa NEC;

Kama nilivyosema, utekelezaji wa Ilani ya Uchaguzi ya mwaka 2015 unakwenda vizuri. Nchi yetu ina amani. Mipaka yetu iko salama.  Nchi ni tulivu.  Vyombo vyetu vya ulinzi viko imara katika kukabiliana na tishio lolote la usalama. Muungano wetu nao upo imara. Umoja na mshikamano wa Watanzania unaendelea.

Hali ya uchumi wetu ni nzuri. Tumepanga uchumi mwaka huu ukue kwa asilimia 7.2 kutoka asilimia 7.0 mwaka jana. Dalili za kufikia azma hiyo zinaonekana. Uchumi katika robo ya pili ya mwaka huu ulikua kwa asilimia 7.9. Tumeweza kushusha mfumko wa bei kutoka asilimia 6.5 mwezi Januari mwaka huu hadi kufikia asilimia 4.5 mwezi uliopita. Tunaedelea na utekelezaji wa ahadi yetu ya kujenga uchumi wa viwanda ili kuwezesha nchi yetu kuwa ya kipato cha kati ifikapo mwaka 2025, kama ambavyo Dira yetu ya Taifa ya Maendeleo inavyoelekeza. Ili kujenga uchumi wa viwanda, inahitajika miundombinu imara ya usafiri na nishati ya umeme. Tunaendelea na kazi ya ujenzi wa miundombinu hiyo.

Katika bajeti ya mwaka huu, ambayo kwa mara ya kwanza katika historia ya nchi yetu tumeelekeza asilimia 40 kwenye shughuli za maendeleo, tumetenga fedha nyingi kwa ajili ya ujenzi wa miundombinu ya usafiri na umeme. Tunataka kuanza ujenzi wa reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa (standard gauge), ambapo tumetenga shilingi trilioni 1. Reli hii itaunganisha nchi yetu na majirani zetu wa Rwanda na Burundi na hivyo kukuza shughuli za kiuchumi. Tunataka kununua meli mbili, moja Ziwa Victoria na nyingine Ziwa Tanganyika. Tunataka kununua ndege mpya ili kufufua Shirika letu la Ndege na kuboresha viwanja vya ndege. Tayari tumenunua ndege mpya sita na mbili zimeanza kufanya kazi. Taratibu za kununua ndege kubwa mbili zinaendelea. Hii itasaidia sana kukuza utalii nchini kwetu. Ni vigumu sana kukuza uchumi wa kitalii kama hatuna ndege. Sambamba na hatua hizo, tunaendelea na ujenzi wa miradi mbalimbali ya barabara na madaraja.

Miradi mikubwa miwili ya umeme inatekelezwa, ikiwemo upanuzi wa Mradi wa Kinyerezi I ili uwe na uwezo wa kuzalisha Megawati 335 kutoka Megawati 150 za sasa. Mradi mwingine ni Kinyerezi II ambao utakuwa na uwezo wa kuzalisha Megawati 240. Sambamba na miradi hiyo, tunatekeleza miradi mikubwa miwili ya kusafirisha umeme wa msongo wa Kv 400 wa kutoka Iringa-Dodoma-Singida-Tabora-Shinyanga wenye urefu wa kilometa 670 na kutoka Dar es Salaam – Tanga – Arusha wenye urefu wa kilometa 702. Katika bajeti ya mwaka huu, Serikali imetenga shilingi bilioni 534.4 kwa ajili ya kutekeleza miradi ya kusambaza umeme vijijini utakaotekelezwa na Wakala wa Nishati vijijini (REA). Aidha, wafadhili mbalimbali wameonesha nia ya kutuunga mkono kwa kuahidi kutoa zaidi ya shilingi bilioni 200.

Ndugu Wajumbe wa NEC;

Kuhusu huduma za jamii, tunaendelea kuboresha upatikanaji wa huduma za afya, elimu na maji. Tumetenga takriban shilingi trilioni 1.99 kwa ajili ya sekta ya afya. Nyingi ya fedha hizo tutazitumia katika kununulia madawa na vifaa tiba. Tumeongeza bajeti ya dawa kutoka shilingi bilioni 31 mwaka jana hadi kufikia shilingi bilioni 250 mwaka huu.

Kwenye elimu nako tumeanza kutoa elimumsingi bila malipo, ambapo kila mwezi tunatenga shilingi bilioni 18.77 kwa ajili ya kugharamia. Tumeongeza fedha za mikopo ya Elimu ya Juu kutoka shilingi bilioni 340 hadi kufikia shilingi bilioni 483. Matokeo ya hatua hizi ni kuongezeka kwa idadi ya wanafunzi wa darasa la kwanza na wale elimu ya juu imeongezeka. Wanafunzi wa darasa la kwanza wameongezeka kwa zaidi ya asilimia 84, wanafunzi wa sekondari kwa asilimia 26  na wanufaika wa mikopo ya elimu ya juu wameongezeka kutoka wanafunzi 98,300 hadi kufikia takriban wanafunzi 125,000.

Tunaendelea kushughulikia kero mbalimbali za wananchi, ikiwemo urasimu katika utoaji huduma za umma na rushwa. Tunachukua hatua kali za “kuwatumbua” watumishi wa umma wazembe na wabadhirifu.  Tumeanzisha Mahakama ya Mafisadi. Tumepunguza kero za kodi na tozo kwa wakulima. Wakulima wa korosho kwenye Mikoa ya Kusini ni mashahidi. Hivi majuzi nimewaagiza Wakuu wa Mikoa kuacha mara moja kuwabughuzi wafanyabiashara wadogo wadogo.

Tumeongeza ukusanyaji wa kodi kutoka wastani wa shilingi bilioni 850 hadi kufikia shilingi trilioni 1.2 kwa mwezi. Hii imewezekana baada ya kudhibiti mianya ya ukwepaji kodi. Tumedhibiti matumizi ya fedha za Serikali kwa kuzuia safari za nje, kuwaondoa takriban watumishi hewa 19,000 pamoja na kubaini kaya maskini hewa 55,000 waliokuwa wakipata misaada kutoka Mpango wa TASAF na wanafunzi hewa 65,000 wa shule za msingi. Tumepungua makato ya kodi kwa wafanyakazi kutoka asilimia 11 hadi 9.

Kuhusu masuala ya diplomasia, tumeendelea kukuza mahusiano yetu na mataifa ya nje pamoja na taasisi za kimataifa. Viongozi Wakuu wa Nchi mbalimbali wametutembelea kutoka Vietnam, India, Rwanda, Cuba, DRC, Morocco na Zambia. Mimi nimetembelea Rwanda, Uganda na Kenya. Katika ziara zote hizo, mkazo tumeweka katika ushirikiano wa kiuchumi.

Ndugu Wajumbe wa NEC;

 Nina imani kabisa, kwa kasi hii tuliyoanza nayo tutaweza kutekeleza yale yote tuliyoyaahidi wakati wa kampeni. Niwaombe wajumbe wa Halmashauri Kuu ya Taifa mjivunie na kutangaza kwa wananchi mafanikio tuliyoyapata. Tuwahimize wananchi kushiriki kwenye shughuli za maendeleo. Tuwahimize wananchi pia kulipa kodi. Tutafute na kuwahamasisha wafanyabiashara kuwekeza kwenye sekta ya viwanda. Nafurahi wafanyabiashara wengi wameanza kuwekeza hapa nchini. Nawakaribisha wafanyabiashara kuja kuwekeza nchini na Serikali itaendelea kutoa vivutio mbalimbali.

Waheshimiwa Makamu Wenyeviti wa CCM Taifa;

Ndugu Katibu Mkuu;

Ndugu Wajumbe wenzangu wa NEC;

Siwezi kuhitimisha hotuba yangu bila kutoa shukrani zangu nyingi za dhati kwa Makamu wa Wenyeviti, Mheshimiwa Dkt. Shein na Mzee Mangula kwa ushirikiano mkubwa wanaonipa. Binafsi naendelea kujifunza mambo mengi kutoka kwao. Aidha, napenda nimshukuru Katibu Mkuu, Mzee wangu Kinana. Huyu ni nguzo na hazina muhimu sana kwenye Chama chetu. Nawashukuru pia wajumbe wa Kamati Kuu na Sekretarieti ya Chama kwa kazi kubwa mnayoifanya. Nawashukuru Wabunge na watumishi wa Serikali. Nawashukuru Watanzania wote kwa kuendelea kuiunga mkono Serikali. Nipo pamoja nanyi nyote. Tuendelee kushirikiana.

Napenda kuhitimisha kwa kusema kuwa tupo hapa kwa ajili ya kazi maalum. Katika mkutano wa leo tutaleta mapendekezo mbalimbali ya kuboresha muundo wa Chama chetu. Mapendekezo hayo hayamkusudii mtu bali kuboresha ubora wa Chama chetu.  Hivyo basi, nawaombeni sana muyaunge mkono. Mkifanya hivyo, nina matumaini makubwa kuwa Chama chetu kitazidi kuimarika na kitaweza kuwatumikia vizuri Watanzania ambao wanakiamini sana.

Mungu Ibariki Tanzania!

         Kidumu Chama cha Mapinduzi!

       “Asanteni sana kwa Kunisikiliza”

Mheshimiwa Samia Suluhu Hassan,

Makamu wa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Dkt. Ali Mohamed Shein, Rais wa Zanzibar

na Mwenyekiti wa Baraza la Mapinduzi;

Mheshimiwa Kassim Majaliwa,

Waziri Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Job Ndugai,

         Spika wa Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Othman Chande, Jaji Mkuu wa Tanzania;

Waheshimiwa Mzee Mwinyi, Mzee Mkapa na Mzee Kikwete,

Marais Wastaafu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Mama Fatuma Karume;

Mheshimiwa Dkt. Gharib Bilal,

Makamu wa Rais Mstaafu wa Tanzania;

Mheshimiwa Amani Abeid Karume, Rais Mstaafu wa Zanzibar;

Waheshimiwa Mawaziri Wakuu Wastaafu wa Tanzania mliopo;

Waheshimiwa Mawaziri mliopo;

Mheshimiwa Balozi John Kijazi, Katibu Mkuu Kiongozi;

Wakuu wa Vyombo vya Ulinzi na Usalama;

Mheshimiwa Paul Makonda, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Waheshimiwa Mabalozi na Viongozi wa Taasisi za Kimataifa;

Waheshimiwa Viongozi wa Vyama vya Siasa na Dini mliopo;

Waheshimiwa Wabunge;

Wageni waalikwa wote;

Wananchi Wenzangu, Mabibi na Mabwana:

Kwa mujibu wa ratiba ya leo, sipaswi kutoa hotuba. Hata hivyo, kutokana na umuhimu wa tukio la leo, imenibidi niwasalimu. Bila shaka, nyote mtakubaliana nami kuwa leo ni siku muhimu sana. Ni muhimu kwa sababu tunaadhimisha Sherehe za Miaka 55 ya Uhuru wa nchi yetu, ambao tuliupata tarehe 9 Desemba 1961. Baadhi yetu hapa wapo walioshuhudia tukio la kupata uhuru wa nchi yetu, wakiwemo Rais Mstaafu wa Awamu ya Pili, Mzee Mwinyi na Mama Fatma Karume. Wakati huo mimi nilikuwa na umri wa miaka miwili tu. Lakini naamini wengi tuliopo hapa tumezaliwa baada ya uhuru.

Hivyo basi, Watanzania wote hatuna budi kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutupa uhai kuiona siku ya leo na kwa kuendelea kuilinda nchi yetu. Sambamba na kumshukuru Mwenyezi Mungu, tuwakumbuke pia wazee wetu wote ambao walijitoa muhanga kupigania uhuru wa nchi yetu, hususan wazee 17 waanzilishi wa Chama cha TANU, wakiongozwa na Baba wa Taifa Mwalimu Nyerere. Kama isingekuwa ujasiri na ushupavu wao, huenda hadi leo tungekuwa bado tunatawaliwa. Kwa sababu hiyo, tunawashukuru sana wazee wetu hao.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

Hii ni mara ya pili kwa Maadhimisho haya kufanyika tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Mara ya kwanza ilikuwa mwaka jana, ingawa hatukufanya sherehe.  Tuliadhimisha kwa kufanya usafi nchi nzima. Napenda nieleze kwa kifupi kwanini hatukufanya sherehe hizi mwaka jana. Sababu zilikuwa mbili. Kwanza, wakati tarehe za sherehe zinafika, mimi nilikuwa na mwezi mmoja tu madarakani. Wakati huo, hata safu ya uongozi nilikuwa bado sijaikamilisha. Hivyo, nikaona niahirishe kufanya Sherehe.

Sababu ya pili ni kwamba, kabla sijaahirisha, niliwauliza Kamati ya Maandalizi kuhusu gharama za kufanya sherehe. Wakaniambia shilingi bilioni 4. Nikawauliza kwa ajili ya nini? Wakaniambia ni kwa ajili ya posho na kuandaa hafla ya chakula. Nikawauliza Watanzania wote watapewa hiyo posho na kualikwa kwenye chakula? Wakasema hapana, posho ni kwa ajili ya Kamati ya Maandalizi na chakula ni kwa wageni waalikwa tu. Hivyo basi, baada ya kutafakari na kushauriana na wenzangu, tukakubaliana kuwa tusifanye sherehe. Fedha zilizopangwa kutumika kwenye Sherehe tukaamua zipelekwe kwenye ujenzi wa Barabara ya Ali Hassan Mwinyi kutoka eneo la Morocco hadi Mwenge. Tulifanya vile kwa kuwa tulitambua kuwa barabara ile itatumiwa na Watanzania wote. Sasa niwaulize Watanzania wenzangu, je tulikosea kutofanya Sherehe mwaka jana? Kama tulikosea mtusamehe.

Mwaka huu tumeamua tuadhimishe Sherehe hizi kwa sababu kubwa mbili. Kwanza kabisa, gharama zake ni ndogo. Baada ya hapa hapatakuwa na posho wala chakula. Lakini pili, tumeamua kufanya Maadhimisho haya kwa vile hii huenda ikawa ni mara ya mwisho sherehe hizi kufanyika hapa Dar es Salaam. Tunategemea kuanzia mwakani Maadhimisho haya yatakuwa yakifanyika Dodoma, ambako ndiko Makao Makuu ya nchi yetu. Hivyo basi, kwa wale wenzangu wapenda gwaride, itabidi msafiri kuja Dodoma.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

Bila shaka mtakubaliana nami kuwa katika kipindi cha miaka 55 ya Uhuru wa nchi yetu, tumepata mafanikio mengi.  Nafahamu wapo wenye kubeza mafanikio tuliyopata.  Lakini ukweli ni kwamba tumepata mafanikio makubwa. Tanzania ya leo sio ile ya mwaka 1961. Tumelinda uhuru wa nchi yetu. Mipaka yetu ipo salama. Tunafanya mambo yetu wenyewe bila kuingiliwa. Wapo waliojaribu kutishia uhuru wetu lakini wameshindwa. Nchi yetu imebaki kuwa imara. Tumedumisha amani, umoja na mshikamano wa nchi yetu. Tangu tumepata uhuru, nchi yetu ina amani na wananchi wamebaki kuwa wamoja. Hatubaguani kwa misingi ya rangi, dini, kabila au itikadi. Tumejenga na kudumisha Muungano wetu. Ni vyema Watanzania wote tukajipongeza.

Aidha, tumeweza kujenga miundombinu mbalimbali ya kiuchumi, ikiwemo barabara, madaraja, vivuko, meli, reli, viwanja vya ndege, miradi ya umeme na maji n.k. Huduma za jamii kama vile afya na elimu, zimeboreshwa na kusogezwa karibu na wananchi. Baadhi yetu tunakumbuka jinsi ambavyo zamani ilitulazimu kutembea umbali mrefu kufuata huduma za shule au hospitali.

 Nchi yetu pia inang’ara kimataifa kutokana na mchango wake katika harakati za ukombozi wa Bara la Afrika, kutafuta amani na kupinga uonevu duniani. Napenda kutumia fursa hii, kuwapongeza viongozi wa awamu mbalimbali za uongozi wa nchi yetu kwa kazi kubwa waliyoifanya na kuwezesha kupatikana kwa mafanikio haya. Aidha, nawapongeza Viongozi wa ngazi mbalimbali wa Serikali zetu mbili na watu wote waliotoa mchango kwa namna moja au nyingine. Nyote kwa pamoja, tunawapongeza na kuwashukuru sana.

Waheshimiwa Viongozi;

Wananchi wenzangu;

Mabibi na Mabwana;

Licha ya mafanikio tuliyoyapata, ni dhahiri kuwa bado zipo changamoto, ikiwemo kuendelea kwa matatizo ya umaskini, ukosefu wa ajira, upatikanaji wa huduma za jamii, rushwa n.k. Napenda kutumia fursa hii kuwahakikishia wananchi kuwa Serikali ya Awamu ya Tano itaendeleza jitihada zilizoanzishwa na Serikali za Awamu zilizotangulia katika kutatua changamoto hizo. Na kama nyote mnavyofahamu, Serikali hii iliingia madarakani mwezi Novemba mwaka jana baada ya kufanikiwa kushinda Uchaguzi Mkuu wa mwezi Oktoba. Wakati wa Kampeni za Uchaguzi Mkuu huo, tulinadi Ilani ya Uchaguzi wa CCM ambayo ilisheheni mambo mengi. Tuliahidi kujenga misingi imara ya kuifanya nchi yetu kuwa ya uchumi wa kati unaoongozwa na viwanda ifikapo mwaka 2025, kulingana na Dira yetu ya Taifa ya Maendeleo. Tuliahidi kupambana na uzembe na ubadhirifu Serikalini pamoja na kuboresha huduma za jamii, afya, elimu na maji.

Katika kutekeleza yale tuliyoyaahidi, tumeandaa Mipango, Mikakati na kuanza kuchukua hatua mbalimbali. Tayari tumekamilisha Mpango wa Miaka Mitano ya Maendeleo (2016/2017 – 2020/2021). Dhima kuu ya Mpango huu ni ujenzi wa uchumi wa viwanda. Tunataka kujenga uchumi wa viwanda ili kukabiliana na tatizo la umaskini na ukosefu wa ajira nchini. Utekelezaji wa Mpango huu umeanza mwezi Julai mwaka huu, ambapo imepitisha bajeti ya shilingi trilioni 29.5 kuanza kuutekeleza. Kwa mara ya kwanza katika historia ya nchi yetu, Serikali imetenga asilimia 40 ya bajeti yote kutekeleza shughuli za maendeleo, ikiwemo ujenzi ya miundombinu ya usafiri na nishati ya umeme.

Tumetenga fedha nyingi kwenye ujenzi wa miundombinu ya usafiri na nishati kwa kutambua umuhimu wake katika ujenzi wa uchumi wa viwanda. Katika bajeti ya mwaka, tutaendelea na utekelezaji wa miradi umeme ya Kinyerezi I (kupanua uwezo wake kutoka Megawati 150 hadi kufikia Megawati 335) na Kinyerezi II utakaokuwa na uwezo wa kuzalisha Megawati 250.

Aidha, tumetenga shilingi trilioni 1 kuanza ujenzi wa reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa (standard gauge) ambayo itaiunganisha nchi yetu na nchi za Burundi na Rwanda. Tumekwishanunua ndege sita mpya, ambapo ndege tatu ni aina ya Q400 Bombardier zenye uwezo wa kubeba abiria 76 kila moja. Kati ya ndege hizo tatu, mbili tayari zimewasili na kuanza kazi. Ndege mbili zitakuwa ni aina ya CS 300 zenye uwezo wa kubeba abiria 150 ambazo ni kwa mara ya kwanza zitatumika Barani Afrika. Tumeanza pia kufanya malipo ya kununua ndege kubwa aina ya Boeing 787 yenye uwezo wa kubeba abiria takriban 250. Tunaamini hatua hii itasaidia kukuza sekta ya utalii nchini.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Sambamba na kujenga miundombinu ya uchumi, tunaendelea kuboresha sekta za afya na elimu. Kwenye elimu nako tumeanza kutoa elimumsingi bila malipo, ambapo kila mwezi tunatenga shilingi bilioni 18.777 kwa ajili ya kugharamia. Tumeongeza fedha za mikopo ya Elimu ya Juu kutoka shilingi bilioni 340 hadi kufikia shilingi bilioni 483. Matokeo yake idadi ya wanafunzi wa darasa la kwanza na elimu ya juu imeongezeka. Darasa la kwanza imeongezeka kwa zaidi ya asilimia 84, sekondari kwa asilimia 26 na wanufaika wa mikopo ya elimu ya juu wameongezeka kutoka wanafunzi 98,300 hadi kufikia takriban wanafunzi 125,000. Na kuhusu afya, tumeongeza bajeti ya kununua dawa kutoka shilingi bilioni 31 mwaka jana hadi kufikia shilingi bilioni 250 mwaka huu.

Vilevile, tumeongeza ukusanyaji wa kodi kutoka wastani wa shilingi bilioni 850 hadi kufikia shilingi trilioni 1.2 kwa mwezi. Tumedhibiti mianya ya ukwepaji kodi na matumizi mabaya ya fedha za Serikali, hususan kwa kuzuia safari za nje zisizo na tija na kuwabaini watumishi hewa 19,000. Aidha, tumeanza kuondoa kero mbalimbali kwa wananchi, ikiwemo kupunguza utitiri wa kodi kwa wakulima na kiwango cha kodi wanacholipa wafanyakazi kutoka asilimia 11 hadi 9.

Nina matumaini makubwa kuwa, kutokana na hatua hizi tuazozichukua, azma yetu ya kuwa nchi ya uchumi wa kati unaoogozwa na viwanda ifikapo mwaka 2025 itawezekana. Na pia tutaweza kutimiza dhamira yetu ya kuboresha huduma za jamii na kuondoa kero mbalimbali kwa wananchi, ikiwemo uzembe kwa watumishi wa umma na rushwa. Ndiyo, ni lazima tukomeshe Rushwa. Rushwa ni kansa na pia ni adui wa haki na maendeleo. Kwa sababu hiyo, naahidi kuwa Serikali itaendelea kuchukua hatua za “kuwatumbua” watumishi wa umma wazembe na wabadhirifu. Na katika hili, nalishukuru Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa kupitisha Sheria ya kuanzisha Mahakama ya Mafisadi.  

Waheshimiwa Viongozi;

Wananchi wenzangu;

Mabibi na Mabwana;

Leo nilipanga niwasalimie tu. Hivyo basi, sitapenda kuwachosha kwa hotuba ndefu. Hata hivyo, kabla sijahitimisha hotuba yangu, naomba mniruhusu nieleze masuala mawili ya mwisho ambayo binafsi nitafurahi sana kama kila Mtanzania ataendelea kuyazingatia. Jambo la kwanza ni kuhusu umuhimu wa kudumisha Amani, Umoja na Mshikamano wetu. Kama mnavyofahamu, amani ni msingi wa maendeleo. Bila ya amani, hakuna maendeleo. Hivyo basi, leo tunapoadhimisha Sherehe hii ya Uhuru, napenda kuwahimiza Watanzania wote kuendelea kuilinda amani yetu na kuwafichua watu wenye nia ya kuhatarisha amani yetu. Sambamba na kulinda amani yetu, hatuna budi kudumisha umoja, mshikamano na muungano wetu, ambao ndiyo nguvu na silaha yetu kubwa kama taifa.

Jambo la pili, ni kuhusu kuchapa kazi kwa bidii. Kazi ni utu. Hivyo basi, kila mmoja wetu lazima afanye kazi kwa bidii ili kwenda sambamba na kaulimbiu yetu ya “Hapa Kazi tu”. Uwe mkulima, mfanyakazi, mfugaji, mvuvi au mfanyabiashara sote ni lazima tujipange kufanya kazi kwa bidii. Wazee wetu wa zamani walipambana na kutuletea uhuru. Sasa ni wajibu wetu kuchapakazi kwa bidii ili kulijenga Taifa letu. Hatuna mjomba wala shangazi kutoka nje kutuletea maendeleo.

Waheshimiwa Viongozi;

Wananchi wenzangu;

Mabibi na Mabwana;

Napenda nihitimishe kwa kusema tena kuwa leo ni siku ya furaha. na ya kihistoria kwa Taifa letu. Naipongeza Kamati ya Maandalizi kwa kufanikisha Maadhimisho haya. Sherehe zimefana sana. Navipongeza na kuvishukuru vikosi vyetu vya ulinzi na usalama kwa gwaride zuri ambalo tumeshuhudia. Mmeonesha umahiri mkubwa sana na kwa hakika nchi yetu ipo salama. Halikadhalika, nawashukuru wana-Dar es Salaam chini ya Mkuu Mkoa wenu, Paul Makonda, kwa kujitokeza kwa wingi kuhudhuria Maadhimisho haya. Navipongeza pia vikundi vyote vya burudani kwa kutuburudisha.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu, nawashukuru wageni wetu waalikwa wote kwa kuja kuungana nasi katika Sherehe hizi. Nawashukuru sana Mabalozi kutoka nchi mbalimbali na taasisi za kimataifa. Nawaahidi kuwa tutaendelea kushirikiana nanyi. Napenda kurudia tena ahadi yangu kwa wananchi wote kuwa, Serikali ya Awamu ya Tano imejipanga kufanya kazi kwa manufaa ya Watanzania wote na kamwe hatutawaagusha. Tutafanya kazi pia kwa bidii bila ya kumbagua mtu yeyote.

Mungu Ibariki Tanzania!

Mungu Wabariki Watanzania!

“Ahsanteni Sana kwa kunisikiliza”