Tovuti Rasmi ya Rais

Mheshimiwa Jaji (Mst) Damian Lubuva, Mwenyekiti wa Tume ya Taifa ya Uchaguzi;

Mheshimiwa Samia Suluhu Hassan, Makamu wa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Dkt. Ali Mohamed Shein, Rais wa Zanzibar na Mwenyekiti wa Baraza la Mapinduzi;

Mheshimiwa Kassim Majaliwa, Waziri Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Balozi Seif Ali Idd, Makamu wa Rais wa Serikali ya Mapinduzi Zanzibar;

Mheshimiwa Zuber Ali Maulid, Spika wa Baraza la Wawakilishi Zanzibar;

Mheshimiwa Dkt. Tulia Ackson Mwansasu, Naibu Spika wa Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Mohamed Chande Othman, Jaji Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Omar Othman Makungu, Jaji Mkuu wa Zanzibar;

Waheshimiwa Marais Wastaafu;

Waheshimiwa Mawaziri Wakuu Wastaafu;

Mheshimiwa Jecha Salum Jecha, Mwenyekiti wa Tume ya Uchaguzi ya Zanzibar;

Waheshimiwa Mawaziri;

Mheshimiwa Jaji Francis Mutungi, Msajili wa Vyama vya Siasa;

Waheshimiwa Wajumbe wa Tume ya Taifa ya Uchaguzi;

Waheshimiwa Viongozi wa Vyama vya siasa;

Waheshimiwa wa Wawakilishi wa Asasi za Kiraia;

Mabibi na Mabwana.

Awali ya yote napenda kuchukua nafasi hii kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutuwezesha kukutana hapa leo tukiwa wazima. Aidha, napenda kutoa shukran zangu za dhati kwa Mwenyekiti na uongozi mzima wa Tume ya Taifa ya Uchaguzi kwa kunialika katika hafla hii fupi ya kunikabidhi Taarifa ya Uchaguzi Mkuu wa Rais, Wabunge na Madiwani uliofanyika hapa nchini mwezi Oktoba mwaka jana. Nimearifiwa kuwa tukio hili ni kwa mujibu wa utamaduni uliokuwekwa na Tume kwamba kila baada ya kumalizika Uchaguzi Mkuu, Tume huwasilisha Taarifa kwa Rais. Naipongeza Tume kwa kubuni na kuenzi utamaduni huu.

Kwa kipekee kabisa, napenda kuwashukuru Viongozi wa Serikali, Vyama vya Siasa na wageni wote waalikwa mliojitokeza kwa wingi mahali hapa. Uwepo wenu hapa ni kielelezo tosha kuwa mnatambua na kuthamini umuhimu wa tukio hili. Ahsanteni sana.

Mheshimiwa Mwenyekiti,

Wageni Waalikwa;

Ndugu Viongozi;

Uchaguzi ni tukio muhimu katika nchi. Ni tukio linaloashiria kukua kwa demokrasia katika nchi. Kupitia uchaguzi, wananchi hupata fursa ya kuwachagua viongozi wanaowataka kwa hiari.  Hata hivyo, uchaguzi usiposimamiwa vizuri unaweza kuwa chanzo cha mgogoro mkubwa na vurugu katika nchi. Ipo mifano mingi ya namna chaguzi katika nchi mbalimbali zimevuruga amani. Sina haja ya kuitaja.  

Mwezi Oktoba mwaka jana nchi yetu ilifanya Uchaguzi wake Mkuu. Mtakubaliana nami kuwa Uchaguzi Mkuu wa mwaka jana ulikuwa ni wa kipekee sana. Ulikuwa wa kipekee kwa sababu kubwa mbili. Mosi, uchaguzi huu ulikuwa ni wa kwanza kufanyika kwa kutumia Mfumo wa Kisasa wa Biometric Voter Registration (maarufu kama BVR). Hivyo, Tume ya Taifa ya Uchaguzi ililazimika kuboresha Daftari la Kudumu la Wapiga Kura kwa kutumia Mfumo wa BVR. Ili kufanya kazi hiyo, Tume iliomba kupata vifaa vya BVR vipatavyo 15,000. Lakini kutokana na ufinyu wa bajeti, vilipatikana vifaa 8,000 tu. Licha ya upungufu huo wa vifaa na pia ufinyu wa muda, Tume iliweza kukamilisha kwa ufanisi mkubwa zoezi la uandikishaji wapiga kura. Idadi ya wapiga kura walioandikishwa ilikuwa ni 23,161,440 sawa na asilimia 96.9 ya wapiga kura 23,901,471 waliokadiriwa. Nawapongeza sana Tume kwa kufanikisha zoezi hili.

Sababu ya pili ni kwamba Uchaguzi Mkuu wa mwaka jana ulikuwa na ushindani mkali. Ulikuwa wenye mvuto na msisimko wa kipekee ndani na nje ya nchi yetu. Kutokana na hali ya ushindani iliyokuwepo, baadhi ya watu walionesha wasiwasi kuwa huenda amani na utulivu katika nchi ingepotea. Hata hivyo, tulimaliza uchaguzi kwa salama. Nchi yetu imebaki kuwa yenye amani na tulivu mkubwa. Bila shaka, kukamilika vizuri kwa Uchaguzi Mkuu wa mwaka jana ni matokeo ya kazi kubwa na nzuri iliyofanywa na Tume yetu ya Uchaguzi kwa kushirikiana na vyombo vya ulinzi na usalama, viongozi wa siasa pamoja na wananchi kwa ujumla.

Hivyo basi, kwa mara nyingine tena, napenda kutoa pongezi zangu nyingi kwako wewe Mheshimiwa Mwenyekiti, Jaji Mstaafu Lubuva pamoja na Sekretarieti ya Tume ikiongozwa na Mkurugenzi wa Uchaguzi, Ndugu Kailima Ramadhani, kwa kusimamia na kuendesha vizuri Uchaguzi Mkuu wa Mwaka 2015.  Mlifanya kazi kubwa sana. Watazamaji wa Uchaguzi wengi kutoka ndani na nje ya nchi yetu wamekiri kuwa Uchaguzi wetu ulifanyika katika mazingira ya uwazi, uhuru, haki na amani. Aidha, nimearifiwa kuwa kutokana kusimamia vizuri zoezi la uandikishaji wapiga kura kwa njia ya kieletroniki (BVR), baadhi ya nchi zimeonesha nia ya kutaka kujifunza kutoka kwenu. Naipongeza sana Tume.

Mheshimiwa Mwenyekiti,

Hakuna kizuri kisicho na kasoro. Hivyo basi, naamini zipo baadhi ya kasoro zilijitokeza kwenye Uchaguzi wa mwaka jana.  Jambo hili lisiwanyime raha. Ni suala la kawaida kabisa. Kama ambavyo wewe mwenyewe umetoka kusema hivi punde kuwa hakuna nchi hapa duniani imewahi kufanya uchaguzi bila ya kutokea kwa kasoro yoyote.

Pamoja na ukweli huo, natambua wametokea wakosoaji. Wakosoaji hao ni wa aina mbili. Kundi la kwanza ni la wakosoaji ambao wametaja mapungufu ya msingi kwa lengo la kuboresha chaguzi zetu zijazo. Naiomba Tume ipokee mapungufu waliyoyataja na kuyafanyia kazi ili uchaguzi ujao uwe bora zaidi. Kundi la pili ni la wakosoaji ambao kazi yao ni kukosoa. Hawa hata mngefanyaje wangekosoa tu. Hawana jema. Mtunzi wa Vitabu Maarufu wa Marekani, Ben Carson, alipata kusema, nanukuu “Even if you dance on water, Haters will accuse you of raising dust” (Hata ukicheza kwenye maji, wenye husda na wewe watasema unawatimulia vumbi), mwisho wa kunukuu.

Kwa wakosoaji wa namna hii, ili uchaguzi uonekane kuwa huru na haki ni lazima Chama Tawala kishindwe. Kikishinda, basi uchaguzi unakuwa sio huru. Ninyi wenyewe mmejionea wakati wanawalaumu ninyi kwa mapungufu yaliyojitokeza, kule Zanzibar wanailaumu ZEC kwa kufuta uchaguzi ambao ulidhihirika kuwa una mapungufu. Lakini mimi sishangai. Maana hii ndio imekuwa tabia yao. Wakosoaji wa namna hii nawafananisha na wale watu ambao wamekuwa wakizunguka kila siku sehemu mbalimbali ndani na nje ya nchi wakilaumu Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kuingilia masuala ya ndani ya Zanzibar. Ndio watu hao hao wamekuwa wakijinasibu kuwa wanataka Tume huru ya Uchaguzi ya Zanzibar (ZEC). Lakini cha kustaajabisha ni kwamba baada ya ZEC kufuta uchaguzi wa Zanzibar, wakanitaka mimi niingilie kati ili kutengua maamuzi ya ZEC. Wakajisahaulisha kuwa Zanzibar ina mamlaka yake na ZEC ni chombo huru ambacho maamuzi yake hayaingiliwi na mtu au chombo chochote.

Mimi niliwaambia hapana maana naheshimu Katiba na sheria. Naheshimu mamlaka ya Zanzibar na uhuru wa ZEC. Lakini niliwaahidi kwamba ningehakikisha Zanzibar inabaki kuwa salama na amani.  Ninafurahi nimetekeleza ahadi yangu. Uchaguzi wa marudio Zanzibar umefanyika huku amani na utulivu ukiendelea. Nitumie fursa hii kuwapongeza ZEC na wananchi wa Zanzibar kwa kufanya uchaguzi wa marudio kwa usalama na utulivu mkubwa.

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Mabibi na Mabwana;

Uchaguzi sasa umekwisha. Lakini mtakubaliana nami kuwa mwisho wa uchaguzi mkuu mmoja ndio mwanzo wa maandalizi ya uchaguzi mwingine. Nafahamu ipo dhana iliyojengeka katika jamii yetu kuwa mwisho wa uchaguzi unaashiria pia mwisho wa kazi za Tume. Dhana hii si sahihi hata kidogo. Tume ya Uchaguzi ni taasisi ya kudumu. Kazi zake zinaendelea kama kawaida. Mathalan, kwa mujibu wa kifungu cha 15 (5) cha Sheria ya Tume ya Uchaguzi, sura ya 343, Tume inapaswa kuboresha Daftari la Kudumu la Wapiga Kura mara mbili kati ya uchaguzi mmoja na mwingine. Lakini pia Tume inao wajibu wa kuendelea kutoa elimu ya mpiga kura na pia kusimamia chaguzi ndogo ndogo zinazojitokeza. Kwa mantiki hiyo, niiombe Tume kuanza mapema maandalizi ya Uchaguzi Mkuu wa mwaka 2020.

Natambua zipo changamoto zinazokabili Tume katika kutekeleza majukumu yake hivi sasa. Mwenyekiti wa Tume amezitaja baadhi ya changamoto hizo hivi punde, ikiwemo ufinyu wa bajeti, ukosefu wa watumishi, uhaba wa vitendea kazi na ukosefu wa ofisi. Changamoto nyingine zinahusu masuala ya kisheria. Napenda kuwahakikishia kuwa Serikali imepokea changamoto hizi na tutazifanyia kazi. Tutatilia maanani pendekezo la Tume kuhusu kuanzisha Mfuko wa Uchaguzi. Mimi binafsi naliona pendekezo hili kuwa ni zuri sana. Mfuko huo ukianzishwa, utatoa fursa kwa Serikali na wadau wengine kuweza kuchangia kila mwaka na hivyo kupunguza tatizo la uhaba wa fedha kwa Tume, hasa nyakati za Uchaguzi Mkuu.

Lakini niseme tu kuwa kati ya changamoto mlizozitaja ipo moja ambayo imenigusa sana. Changamoto hiyo inahusu Tume kukosa jengo la ofisi. Mimi nilishuhudia ukubwa wa changamoto hii wakati nikichukua na kurudisha fomu za kuwania Urais mwaka jana. Nakiri kwa dhati kabisa kuwa mahali ilipo Ofisi ya Tume hivi sasa sio muafaka. Baya zaidi ni kwamba ofisi hiyo ipo kwenye jengo la kupanga. Tena sio kwenye jengo moja, mmepanga kwenye majengo matatu. Hii si sawa hata kidogo. Kwanza ni gharama. Nimearifiwa kuwa katika majengo matatu mliyopanga mnalipa takriban shilingi bilioni 1.3 kwa mwaka.  Lakini kubwa zaidi ni kwamba kutokana na unyeti wa shughuli zake, Tume haipaswi kuwa kwenye jengo la kupanga. Hivyo, kama nilivyoahidi wakati Tume iliponikabidhi hundi ya kurejesha bakaa ya shilingi bilioni 12 ya bajeti ya mwaka wa fedha 2015/2016, nitahakikisha bakaa hiyo inarejeshwa kwa Tume ili ituike kwa ujenzi wa ofisi. Naamini fedha hizi zikitumika vizuri zitatosha kabisa kujenga jengo zuri na la kisasa. Lakini ningependa kurudia ombi langu kwa Tume kuwa, kama mtaona inafaa, basi jengo hilo la ofisi lijengwe kwenye Makao Makuu ya nchi yetu mjini Dodoma.

Mkijenga Dodoma mtakuwa mnatekeleza ndoto ya Baba wa Taifa letu ya kuhamishia Makao Makuu ya nchi yetu. Lakini kwa kuwa Dodoma ni katikati ya nchi itakuwa rahisi kwenu kufika kwenye maeneo mbalimbali ya nchi tena tena kwa haraka. Aidha, wadau wenu mbalimbali nao itawawia rahisi kuwafikia ninyi lakini pia mtasaidia kupunguza tatizo la foleni hapa Dar es Salaam.

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Katika hotuba yako, umezungumza kwamba baada ya uchaguzi kumalizika, sasa Tume inataka kujielekeza kwenye suala mchakato wa Katiba Mpya ambao ulibaki kiporo kutokana na kuingiliwa na ratiba ya uchaguzi. Hilo ni jambo jema ambalo binafsi naunga mkono. Mchakato wa Katiba Mpya ulifikia mahali pazuri hivyo ni vyema tukaumalizia. Napenda kutumia fursa hii kuwashukuru Rais Mstaafu wa Awamu ya Nne, Mheshimiwa Jakaya Mrisho Kikwete; Rais wa Zanzibar, Dkt. Ali Mohamed Shein; Mweyekiti wa Bunge la Katiba, Mzee Samweli Sitta na Makamu wake, Mheshimiwa Samia Suluhu Hassan ambaye hivi sasa ni Makamu wa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania pamoja na Mwenyekiti wa Tume ya Katiba Jaji Joseph Warioba kwa kazi kubwa waliyoifanya hadi kufikia hatua tulipo sasa. Naahidi kuhakikisha kumalizia sehemu iliyosalia. Hivyo, kama ulivyosema Mheshimiwa Mwenyekiti, nawaomba muanze kuchukua hatua mahsusi pamoja na taratibu zinazohitajika ili mtakapozikamilisha, Serikali iendelee na taratibu nyingine za kumalizia mchakato huo. Ni azma ya Serikali kuona mchakato huo unakamilika kwa muafaka ili kupata Katiba nzuri.  

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Tupo hapa kwa ajili ya kushuhudia makabidhiano ya Taarifa ya Uchaguzi Mkuu wa Mwaka 2015. Hivyo, haitakuwa busara kwangu kuwachosha kwa hotuba ndefu. Hata hivyo, kabla sijahitimisha hotuba yangu napenda kusema jambo moja la mwisho.

Kama nilivyosema hapo awali sasa uchaguzi umekwisha. Ni kweli katika uchaguzi uliopita, kama ilivyo kawaida kwenye nchi za vyama vingi, watu mbalimbali kupitia vyama vyao walijitokeza kuwania nafasi mbalimbali za uongozi na baadhi yetu kuibuka washindi. Lakini kwa mtazamo wangu na bila shaka huu ni mtazamo wa Watanzania waliowengi kuwa katika uchaguzi huo hakuna aliyeshindwa. Watanzania wote kwa umoja wetu ni washindi. Hivyo, ni vyema sasa tukajielekeza kwenye kuchapa kazi ili kuleta maendeleo kwa nchi yetu. Tuache kuendeleza kampeni na siasa zisizo na tija. Itakuwa vyema kama siasa sasa zitahamia Bungeni ama kwenye vikao vya madiwani.

Watanzania wana uchu wa maendeleo. Watanzania wanataka maisha bora. Watanzania wanataka kuona kero zao mbalimbali zinaondolewa na Serikali iliyopo madarakani. Sisi tuliyopewa dhamana ya kuongoza Serikali kuna mambo tuliyowaahidi wananchi kuwa tutayatekeleza katika kipindi cha miaka mitano ijayo. Tunataka tutekeleze ahadi zetu. Sitakuwa tayari kuona mtu anatukwamisha kutekeleza yale tuliyowaahidi wananchi. Hivyo, nawaomba viongozi wenzangu, hususan viongozi wa siasa, tushirikiane katika kuwahamasisha wananchi wetu kufanya kazi ili azma ya nchi yetu ya kuwa na uchumi wa kati unaoongozwa na viwanda ifikapo mwaka 2025 itimie. Serikali kwa upande wake ipo tayari kushirikiana na kupokea ushauri wa kila Mtanzania ili kuhakikisha nchi yetu inapata maendeleo.

Mheshimiwa Mwenyekiti,

Waheshimiwa Viongozi;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kurudia kutoa pongezi kwa Tume kwa kusimamia vizuri Uchaguzi Mkuu wa mwaka jana. Aidha, napenda kupongeza Vyombo vya Ulinzi na Usalama, wagombea wa nafasi mbalimbali, Viongozi wa Vyama, Viongozi wa Dini, Wana-Habari na wananchi kwa ujumla kwa ushiriki wenu mzuri uliowezesha nchi yetu kumaliza uchaguzi salama. Nawapongeza pia viongozi wa siasa waliohudhuria tukio hili la leo. Mmeonesha ukomavu mkubwa wa kisiasa. Siasa si uadui.

Kipekee kabisa nawapongeza Marais Kikwete na Dkt. Shein kwa kusimamia vizuri uchaguzi mkuu wa mwaka jana. Mwisho lakini sio kwa umuhimu, nawashukuru washirika wetu mbalimbali ambao kwa namna moja au nyingine walitoa michango ya hali na mali iliyowezesha Uchaguzi wa mwaka jana kufanyika kwa ufanisi, amani na utulivu. Tunatambua na kuthamini mchango wenu.

Mungu Ibariki Tume ya Taifa ya Uchaguzi!

Mungu Ibariki Tanzania!

“Asanteni Kwa Kunisikiliza”

Mheshimiwa Dkt. Servacius Likwelile, Katibu Mkuu wa Wizara ya Fedha na Mipango;

Mheshimiwa Prof. Benno Ndulu, Gavana wa Benki Kuu ya Tanzania;

Waheshimiwa Magavana wa Benki Kuu kutoka Nchi Wanachama wa SADC na EAC;

Waheshimiwa Magavana Wastaafu na Wajumbe wa Bodi ya Benki Kuu;

Wafanyakazi wa Benki Kuu mliopo;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana:

Napenda nianze kwa kutoa shukrani nyingi kwa Mheshimiwa Gavana wa Benki Kuu kwa kunipa mwaliko ili niweze kujumuika nanyi katika Maadhimisho haya ya Miaka 50 tangu kuanzishwa Benki Kuu ya Tanzania. Aidha, nawashukuru kwa kunipa fursa hii adimu ya kuzungumza katika hafla hii. Nafahamu hii si mara yangu ya kwanza kufika hapa tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania mwezi Oktoba mwaka jana. Nilishafika hapa mara moja. Lakini ziara ile ya kwanza haikuwa rasmi.  ‘Nilivamia”. Hii ndio ziara yangu ya kwanza rasmi hapa. Hivyo, napenda kutumia fursa hii kuwashukuru kwa dhati kabisa kwa kunipa kura nyingi zilizoniwezesha kuchaguliwa kuwa Rais wa Awamu ya Tano ya nchi yetu. Ahsanteni sana.

Nitumie fursa hii pia kuwashukuru wageni waalikwa wote mliohudhuria kwa kukubali kutenga muda wenu na kuja hapa kujumuika nasi. Nimearifiwa miongoni mwa wageni waliopo hapa, wapo Magavana wa Benki Kuu au wawakilishi wao kutoka Nchi 20 Wanachama wa Jumuiya ya Ushirikiano wa Afrika Mashariki (EAC) na Jumuiya ya Maendeleo Kusini mwa Afrika (SADC). Karibuni sana Tanzania, hususan katika Jiji hili la Dar es Salaam.

Mheshimiwa Gavana;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Tupo mahali hapa kwa ajili ya kuadhimisha Sherehe za Miaka 50 ya Benki Kuu ya Tanzania, ambayo ilianzishwa rasmi siku ya Jumatatu ya tarehe 14 Juni, 1966. Mtakubaliana nami kuwa kipindi cha miaka 50 ni kipindi kirefu kwa taasisi yoyote. Ukiangalia nyuma kwenye kumbukumbu za historia ya Benki hii ilivyokuwa siku ile ya tarehe 14 Juni, 1966 na ilivyo sasa, hutasita kutambua na kukiri kuwa Benki Kuu ya Tanzania imepata mafanikio makubwa. Hivi punde, Gavana Profesa Ndulu ametoka kueleza mafanikio kadhaa ambayo Benki imepata katika kipindi cha miaka 50 iliyopita. Kwa haraka haraka napenda kurudia kutaja mafanikio hayo ingawa mimi nimeyaweka katika makundi makubwa mawili:

Mosi, Kukua Kitaasisi: Wakati Benki hii ikianzishwa ilikuwa na ofisi moja tu hapa Dar es Salaam. Ofisi yenyewe ilikuwa ndogo yenye vitendea kazi vichache. Nimeambiwa kutokana na udogo wa ofisi, ilibidi fedha za za benki kuhifadhiwa Jeshini na kwenye Benki binafsi. Watumishi wa Kitanzania nao walikuwa wachache na hivyo kulazimu Benki kutumia wafanyakazi kutoka nchi marafiki, ikiwemo Uingereza, Ujerumani, Sweden, India n.k. Leo miaka 50 baadaye, Benki ina ofisi yake tena jengo lake ni miongoni mwa majengo ya kisasa kabisa hapa nchini. Aidha, Benki imefungua matawi sehemu mbalimbali ikiwemo Arusha, Dodoma, Mtwara, Mwanza na Zanzibar.  

Pili, Utekelezaji wa Majukumu: Benki Kuu imekuwa na majukumu makubwa mawili tangu kuanzishwa kwake. Kati ya mwaka 1967 hadi katikati mwa miaka ya 1980, Benki Kuu ilijikita zaidi katika kutekeleza shughuli za maendeleo, ikiwemo kuelekeza nguvu kwenye ujenzi wa viwanda na kuimarisha kilimo. Hata hivyo, kutokana na changamoto zilizojitokeza na mageuzi ya kiuchumi yaliyofanyika kuanzia miaka ya 1990, jukumu la msingi la Benki Kuu ya Tanzania limekuwa ni kuandaa na kutekeleza sera ya fedha inayolenga kudhibiti mfumko wa bei na kujenga mfumo thabiti wa fedha kwa ajili ya ukuaji endelevu wa uchumi wa taifa. Majukumu mengine ambayo yamekuwepo tangu Benki Kuu ilipoanzishwa ni pamoja na kutoa sarafu ya nchi, kusimamia mabenki na taasisi za fedha, kusimamia na kudhibiti mifumo ya malipo nchini, kuhifadhi akiba ya nchi, ikiwemo fedha za kigeni pamoja na kutoa ushauri kuhusu masuala ya uchumi na fedha kwa Serikali.  Mafanikio ya utekelezaji wa majukumu yaliyopatikana ni pamoja:

(i)              Benki kuweza kutoa ushauri kwa Serikali na kusimamia mageuzi ya kiuchumi ya kuinusuru au kuikinga nchi yetu nyakati za misukosuko ya uchumi, mathalan wakati wa mdororo wa uchumi ulioikumba nchi miaka ya 1980, na hivi karibuni mdororo wa uchumi ulioikumba dunia mwaka 2008/09;

(ii)            Benki imedhibiti mfumko wa bei nchini, ambapo katika miaka ya 1990 ulifikia 30%. Hivi sasa umepungua na kuwa wastani wa tarakimu moja kwa zaidi ya muongo mmoja uliopita;

(iii)          Benki imewezesha ukuaji wa sekta ya fedha, hususan kuongezeka kwa huduma za kibenki, na mchango wake kwenye pato la taifa. Idadi ya benki imeongezeka maradufu kutoka benki 3 mwaka 1990 hadi kufikia 54 hivi sasa. Aidha, uwiano kati ya mikopo inayotolewa na benki na pato la taifa umeongezeka kutoka 4% mwaka 1995 hadi kufikia 23.1% mwaka 2015.   

(iv)          Benki imeweza kurahisisha upatikanaji wa fedha za kigeni nchini huku ikiendelea na jukumu lake la kuchapisha noti na kufua sarafu ya nchi.

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

          Sisi waswahili tunao msemo usemao “usione vyaelea, vimeundwa”. Mafanikio haya yote hayakujileta. Wapo watu ambao walijitoa na wanaendelea kujitoa kwa dhati kuyaleta. Baadhi yao ni ninyi watumishi wa Benki Kuu wa sasa na wastaafu mliopo hapa, mkiongozwa na Gavana wa sasa Profesa Ndulu na Gavana wa kwanza Mzee Edwin Mtei. Kwa niaba yao wote, naleta kwenu, pongezi zangu binafsi pamoja na za Serikali na Watanzania kwa ujumla, kwanza kwa kuwezesha Benki hii kutimiza nusu karne. Aidha, nawapongeza kwa mafanikio ambayo Benki imeyapata. Mmetoa mchango mkubwa sio tu kwa Benki hii bali kwa Taifa kwa ujumla. Hongereni sana. Nafahamu wapo ambao wametoa mchango kwenye Benki Kuu hii lakini wametangulia mbele za haki. Namwomba Mwenyezi Mungu aziweke roho zao mahali pema peponi. Amina.

Mheshimiwa Gavana na Wafanyakazi wa Benki Kuu;

          Nimezungumza mafanikio mengi ya Benki Kuu ya Tanzania. Pamoja na mafanikio hayo, maadhimisho haya yanatoa fursa kwa Benki na taifa kwa ujumla kutafakari kwa kina changamoto zilizopo na kubuni mikakati ya kuzitatua. Mathalan, hivi sasa Benki Kuu ya Tanzania ina jukumu kubwa moja nalo ni kudhibiti mfumko wa bei na kujenga mfumo thabiti wa fedha kwa ajili ya ukuaji endelevu wa uchumi wa taifa. Benki Kuu na hata taasisi nyingi za fedha hazijihusishi moja kwa moja kwenye masuala ya ukuzaji uchumi. Lakini ukiangalia historia katika nchi zilizoendelea, kama Marekani, Uingereza, Japan, Korea Kusini utaona Benki Kuu zilitoa mchango mkubwa katika shughuli za uchumi, hususan kwenye kilimo, ujenzi wa nyumba na miundombinu.

          Hivyo basi, si vibaya na sisi tukatafakari namna ambavyo Benki Kuu inavyoweza kushiriki kwenye shughuli za kiuchumi. Lakini ingefaa nieleweke kuwa ninaposema Benki Kuu kushiriki kwenye shughuli za kiuchumi sina maana kuwa ni lazima mshiriki moja kwa moja. Mnaweza kubuni mikakati au kutengeneza mazingira mazuri yatakayowezesha taasisi za fedha nchini, hususan mabenki binafsi na mifuko ya hifadhi ya jamii, kuona umuhimu wa kushiriki katika shughuli hizo. Mathalan, hivi sasa Serikali imeanzisha Benki ya Uwekezaji na Benki ya Maendeleo ya Kilimo. Hivyo, Benki Kuu inaweza kuweka masharti na kutengeneza mazingira wezeshi kwa mabenki binafsi nayo kutenga kiwango fulani cha mikopo wanayotoa kwa ajili ya shughuli za kilimo, mikopo ya nyumba na miundombinu. Kwa kufanya hivyo, nchi yetu itaweza kukuza uchumi kwa haraka na kukabiliana na tatizo la ukosefu wa ajira na umaskini.

Mheshimiwa Gavana na Wafanyakazi wa Benki Kuu;

          Sambamba na kutafakari suala hilo la nafasi ya Benki Kuu katika shughuli za kiuchumi, yapo mambo mengine ambayo Benki Kuu haina budi kuchukua hatua za haraka kutafuta ufumbuzi wake au kurekebisha. Baadhi ya mambo hayo ni haya yafuatayo:

          Mosi, kusimamia usambazaji wa huduma za fedha. Katika mafanikio ya Benki Kuu, nimetaja kuwa idadi ya mabenki na taasisi za fedha imeongezeka. Hata hivyo, idadi ya Watanzania wenye kupata huduma za kifedha ni ndogo sana ukilinganisha na idadi ya Watanzania. Sababu zipo nyingi lakini mojawapo kubwa ni kwamba taasisi nyingi za fedha zinafanya shughuli zake mijini wakati takriban asilimia 70 ya wananchi wanaishi vijijini. Hali hii kwa kiasi kikubwa inachangiwa na mabenki mengi kufanya zaidi biashara na taasisi za Serikali, hususan kupitia ununuzi wa dhamana na amana zinazotolewa na Benki Kuu. Cha kusikitisha zaidi ni kwamba fedha zinazotumiwa na mabenki hayo katika kununua dhamana na amana hizo ni zile zilizotunzwa katika benki hizo na taasisi mbalimbali za Serikali. Hii maana yake ni kwamba mabenki yamekuwa yakitumia fedha za Serikali kufanya biashara na Serikali lakini wanaonufaika ni wao. Na kwa kuwa utaratibu huu umekuwa ukiwanufaisha hawaoni umuhimu wa kusambaza huduma zao vijijini. Hivyo, wito wangu kwa Benki Kuu ni kwamba zihimizeni taasisi za fedha, ikiwemo mabenki, makampuni ya Bima na hata Mifuko ya Hifadhi, kupeleka huduma zao vijijini ambako Watanzania wengi wanaishi. Mkifanya hivyo, idadi ya wananchi wanaopata huduma za kibenki itaongezeka na pia itasaidia juhudi zetu za kuwaingiza wananchi katika mfumo rasmi na hatimaye kuwezesha Serikali kukusanya mapato kwa shughuli mbalimbali za maendeleo. Serikali kwa upande ilikwishaelekeza kufunguliwa kwa akaunti moja kwenye Benki Kuu ambayo taasisi zote za Serikali zitatunza fedha zao.  

          Pili, kushughulikia tatizo la Riba. Taasisi nyingi za fedha hapa nchini zimekuwa zikitoza riba kubwa ya mikopo. Hali hii imefanya Wajasiliamali wengi kuogopa kukopa kwenye taasisi za fedha kwa ajili ya kupanua biashara zao. Kwa wenye ujasiri wa kukopa wengi wao wanaishia kupata hasara ama kufilisiwa. Nafahamu zipo sababu nyingi zinazofanya viwango vya riba hapa nchini kuwa juu, mojawapo ikiwa ni kukosekana mfumo wa taarifa na kuwatambua wakopaji. Lakini kwa bahati nzuri Sheria ya Benki Kuu imeipa Benki hiyo mamlaka ya kuanzisha Mfumo wa Kumbukumbu za Mikopo na Madeni (Credit Reference System) ya wateja wa taasisi za fedha. Nitoe wito kwa Benki kufanyia kazi hili ili kusudi benki ziweze kushusha kiwango cha riba. Suala hili la riba kubwa pia limekuwa likisababishwa na tatizo nililoeleza hapo juu kuhusu mabenki kupenda kufanya biashara na taasisi ya Serikali zaidi ambako wamekuwa wakipata faida kubwa.

          Tatu, kulinda thamani ya shilingi. Nafahamu Sheria ya Benki Kuu ya sasa hatoi nafasi ya moja kwa moja kwa Benki Kuu kulinda thamani ya sarafu yetu. Thamani ya shilingi inaamuliwa na nguvu za soko. Hata hivyo, zipo njia ambazo Benki Kuu inaweza kutumia katika kudhibiti kuporomoka kwa thamani ya shilingi yetu. Moja ya njia hizo ni kudhibiti matumizi ya fedha za kigeni, hususan Dola ya Marekani, hapa nchini. Jambo hili limekuwa likizungumzwa mara nyingi lakini hakuna hatua mahsusi zinazofanyika. Sijui kwa nini linashindikana maana nafahamu nchi nyingi zilizoendelea na zinazoendelea, zikiwemo za Afrika, ambazo zimefanikiwa katika kusimamia suala hili. Nitoe wito kwenu Benki Kuu mshirikiane na vyombo vingine vinavyohusika katika kuhakikisha suala hili linasimamiwa ipasavyo. Hii itasaidia sio tu kuzuia kuporomoka kwa thamani ya shilingi yetu bali pia kuzuia uwezekano wa nchi yetu kutumika kama sehemu ya kutakatisha fedha haramu kutoka kwa waharifu, wakiwemo magaidi na wafanyabiashara wa madawa ya kulevya.

          Nne, kulinda usalama na ubora wa huduma. Maendeleo ya sayansi na teknolojia yameleta mageuzi makubwa kwenye sekta ya fedha, ikiwemo uwepo wa huduma za kieletroniki kama vile mashine za kutoa fedha (ATM) na huduma za kibenki kwa njia ya simu za viganjani (tigo pesa, M-pesa, airtel money n.k). Matumaini yangu ni kwamba Benki Kuu mmejipanga vizuri katika kuhakikisha kunakuwa na usalama wa huduma hizo lakini pia kuhakikisha Serikali inapata mapato yake stahiki. Mathalan, katika kipindi cha mwezi Machi 2016 pekee, shughuli za kibenki zilizofanyika (transactions) kwa njia ya simu za viganjani ni takriban shilingi trilioni 5.5 lakini sina hakika kama Serikali ilikusanya mapato yake yote yaliyotokana na shughuli hizo za kibenki. Nitoe wito kwa Benki Kuu mshirikiane na Mamlaka ya Mawasiliano katika kuhakikisha Serikali inakusanya mapato yake.  

          Tano, usimamizi na udhibiti wa Maduka ya kubadilishia fedha za kigeni (Bureau de Change). Ni vema Benki Kuu ikaimarisha usimamizi kuhusu uendeshaji wa maduka haya. Mnapaswa kufahamu uhalali wa fedha zinazobadilishwa na matumizi yake, ili maduka haya yasitumike kutakatisha fedha haramu au kutorosha fedha nje ya nchi na hatimaye kuharibu uchumi wetu.

          Sita, suala la mfumko wa bei. Hivi punde nimewapongeza kuhusu kushuka kwa mfumko wa bei nchini. Hata hivyo, licha ya kushuka kwa mfumko wa bei hali ya maisha ya Watanzania wengi bado ni ngumu na huenda takwimu za kushuka kwa bei tunazowatangazia hawaoni umuhimu wake. Nitoe wito kwenu kujipanga vizuri katika kuhakikisha uchumi wa nchi unakua kwa kasi na wananchi waone manufaa ya takwimu tunazozitoa.

Mheshimiwa Gavana na Wafanyakazi wa Benki Kuu;

          Nimeeleza mafanikio na changamoto za Benki Kuu katika kipindi cha miaka 50 iliyopita. Na huenda nimeeleza zaidi changamoto kuliko mafanikio. Nimefanya hivyo kwa makusudi kabisa kwa vile nataka msibweteke kwa kuwa nchi yetu bado inakabiliwa na changamoto nyingi. Nimefanya hivyo pia kwa kuwa nafahamu Benki Kuu chini ya uongozi mahiri wa Gavana Ndulu mnao uwezo mkubwa wa kuzitatua changamoto za kiuchumi zilizopo nchini.

          Mimi naamini Benki Kuu mkiamua kusimamia haya niliyoyaeleza na mengineyo ambayo sikuyaeleza nchi yetu itaweza kupata maendeleo ya kiuchumi tena kwa haraka. Nasema hivyo, kwa sababu nchi yetu ina kila kitu. Tuna rasilimali za kutosha. Nchi yetu ipo kwenye eneo la kimkakati ambapo Bandari yetu inahudumia nchi nyingi za ukanda wetu ambazo hazina bahari. Aidha, nchi yetu ina amani na utulivu. Hivyo, nina imani kuwa kama kila mtu atatimiza wajibu wake ipasavyo nchi yetu itapata maendeleo.

          Serikali kwa upande imejipanga kushirikiana na watumishi wa Benki Kuu pamoja na wafanyakazi wote nchini ili kuleta maendeleo ya haraka kwa nchi. Mtakumbuka wakati wa Sherehe za Mei Mosi, Serikali ilifanya uamuzi wa kupunguza kiwango cha kodi ya mapato kwa watumishi wa Serikali kutoka asilimia 11 hadi 9. Tulifanya hivyo kwa lengo la kutoa motisha kwa wafanyakazi. Kinyume na baadhi ya watu wanavyosema, Serikali ya Awamu ya Tano inawapenda na kuwathamini wafanyakazi wa Serikali. Na hapa napenda kufafanua uamuzi wa Serikali wa hivi karibuni wa kusimamisha ajira mpya na promosheni zote Serikalini. Uamuzi huu umetokana na kuwepo kwa tatizo kubwa la wafanyakazi hewa Serikalini ambao idadi yake ni zaidi ya 12,000 hivi sasa. Aidha, Serikali imebaini wapo wastaafu hewa zaidi ya 2000 ambao nao wanalipwa pensheni. Hivyo, ili kukabiliana na tatizo hili, Serikali imeamua kusitisha zoezi la kuajiri watumishi wapya na kutoa promosheni ili kujipa nafasi ya kushughulikia tatizo la wafanyakazi hewa. Nina imani zoezi hili litakamilika ndani ya kipindi cha miezi miwili na baada ya hapo taratibu za ajira mpya na promosheni zitaendelea kama kawaida.  

Mheshimiwa Gavana;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

         Tupo hapa kwa ajili ya kuadhimisha miaka 50 ya Benki Kuu. Nafahamu kwenye programu yenu mmeandaa mambo mengi ya kufanya, ikiwemo kongamano kwa ajili ya kujadili masuala mbalimbali. Hivyo, nisingependa kuwapunja muda wenu. Hata hivyo, kabla sijahitimisha  hotuba yangu, ningependa kuzungumzia suala moja la mwisho.

Hivi karibuni, nchi yetu imekamilisha kuandaa Mpango wa Pili wa Maendeleo wa Taifa wa Miaka Mitano ambao utatekelezwa katika kipindi cha mwaka 2016/17 hadi mwaka 2020/21. Mpango huu unadhima ya kujenga uchumi wa viwanda ili kuchochea mageuzi ya kiuchumi na maendeleo ya watu. Utekelezaji wa Mpango wa Maendeleo ya Taifa unatarajiwa kugharimu takriban shilingi trilioni 107, zikiwemo trilioni 59 kutoka Serikalini. Je Benki Kuu mmejipangaje katika kuhakikisha Mpango huu utatekelezwa?

Naamini mtakubaliana nami kuwa, moja ya changamoto kubwa ambayo nchi nyingi za Afrika inakabiliana nayo katika kutekeleza mipango na miradi mbalimbali ya maendeleo ni ukosefu wa fedha. Kutokana na kukosa fedha za kutosha, tumebaki tukitegemea sana mikopo na misaada kutoka kwa wahisani, ambayo katika miaka ya hivi karibu imepungua sana. Nyakati nyingine imekuwa ikitolewa kwa kuchelewa ama kwa masharti magumu sana. Hivyo, nchi zetu hazina budi kutafuta mbinu za kukabiliana na changamoto hii. Ni kwa sababu hii, nimefurahi sana kuona kuwa kaulimbiu ya kongamano lenu itahusu “Namna ya Kupata Fedha za Maendeleo na Athari za Mikopo na Misaada (Beyond Aid and Concessional Borrowing: New Ways of Financing Development in Africa and its Implications)”.  Nina imani kuwa uwepo wa washiriki kutoka nchi za EAC na SADC, pamoja na Mtaalam Prof. Justin Lin kutoka nchi ya China, ambayo miaka kadhaa iliyopita ilikuwa inalingana na nchi nyingi za Kiafrika kimaendeleo lakini hivi sasa ni kinara miongoni mwa nchi zinazotoa misaada mingi, itasaidia kubadilishana uzoefu wa namna ya kukabili changamoto hii. Na mimi nitashukuru na kufurahi sana kama nitapata ripoti ya Kongamano lenu.

Mheshimiwa Gavana;

Menejimeti na Wafanyakazi wa Benki Kuu;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Napenda kuhitimisha kwa hotuba yangu kwa kurudia kutoa pongezi nyingi kwa Benki Kuu kwa kazi kubwa na nzuri mliyoifanya katika kipindi cha miaka 50 iliyopita. Nawapongeza pia kwa mchango wa fedha mlioutoa kwa ajili ya kukabiliana na tatizo la madawati katika shule zetu. Wito wangu kwenu mzidi kuongeza juhudi ili miaka 50 ijayo iwe ya mafanikio makubwa ya kiuchumi kwa nchi yetu.

Mungu Ibariki Benki Kuu!

Mungu Ibariki Tanzania!

“Asanteni Kwa Kunisikiliza”

Mheshimiwa Dkt. Jakaya Mrisho Kikwete, Rais Mstaafu na Mkuu wa Chuo Kikuu Cha Dar es Salaam;

Mheshimiwa Prof. Joyce Ndalichako, Waziri wa Elimu, Sayansi, Teknolojia na Ufundi;

Mheshimiwa Jaji Joseph Warioba, Makamu wa Kwanza wa Rais Mstaafu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

 Mheshimiwa Dkt. Mohamed Gharib Bilal, Makamu wa Rais Mstaafu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa LU Youqing, Balozi wa China nchini Tanzania;

Mheshimiwa Ally Hapi, Mkuu wa Wilaya ya Kinondoni na Mwakilishi wa Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mheshimiwa  Mzee Pius Msekwa, Makamu Mwenyekiti Mstaafu wa Chama Cha Mapinduzi (Tanzania Bara);

Prof. Rwekaza Mukandala, Makamu Mkuu wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam;

Waheshimiwa Viongozi Waandamizi wa Serikali mliopo;

Makamu Wakuu wa Chuo Wastaafu mliopo;

Wahadhiri na Viongozi Waandamizi wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam;

Mwakilishi wa Kampuni ya Jiangsu Jiangdu kutoka China;

Ndugu Wanafunzi na Wanajumuiya ya Chuo Kikuu cha Dar es Salaam;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana:

Awali ya yote, napenda kutoa shukrani zangu za dhati kwako Mheshimiwa Mkuu wa Chuo, Rais Mstaafu Jakaya Mrisho Kikwete na uongozi mzima wa Chuo Kikuu Cha Dar es Salaam kwa kunikaribisha ili nijumuike nanyi katika shughuli hii muhimu ya uwekaji Jiwe la Msingi la Ujenzi wa Maktaba. Nimearifiwa kuwa Maktaba hii itakuwa ni ya aina yake hapa nchini, kwenye eneo letu la Afrika Mashariki na Afrika kwa ujumla. Nawashukuru sana kwa mwaliko wenu.

Nitumie fursa hii pia kuwashukuru wanajumuiya wote wa Chuo Kikuu Cha Dar es Salaam na vyuo vingine nchini kwa kushiriki kikamilifu kwenye uchaguzi mkuu wa mwaka jana. Aidha, napenda kutoa shukran zangu za dhati kwenu kwa kunipigia kura nyingi zilizoniwezesha kuchaguliwa kuwa Rais wa Awamu ya Tano. Ninawashukuru sana. Uchaguzi sasa umekwisha na napenda kuwaahidi kuwa sitawaangusha. Nitafanya kazi kwa kutumia elimu na nguvu zangu zote kwa ajili ya kuleta maendeleo nchini kwetu. Na kwa bahati nzuri elimu yangu nimeipata kwenye Chuo hiki.

Mheshimiwa Mkuu wa Chuo;

Wanajumuiya wa Chuo Kikuu Cha Dar es Salaam;

Mabibi na Mabwana;

Chuo Kikuu Cha Dar es Salaam kina historia kubwa. Hiki ni Chuo Kikuu cha kwanza hapa nchini na bado mpaka sasa ndicho kinaongoza kwa ubora wa elimu. Kimetoa mchango mkubwa kwa taifa letu, Afrika na duniani kwa ujumla. Viongozi wengi ndani na nje ya nchi yetu wamesoma kwenye Chuo hiki. Hivyo basi, kwenu ninyi wanafunzi mliopata fursa ya kusoma kwenye chuo hiki hamna budi kujiona kuwa ni wenye bahati sana.

Mkuu wa Chuo hiki, ambaye pia ni Rais Mstaafu wa nchi yetu, Mzee Kikwete, naye amesoma kwenye chuo hiki. Na napenda kusema hapa kuwa nilimteua kuwa Mkuu wa Chuo hiki kwa vile natambua kuwa anakifahamu vizuri Chuo hiki na ametoa mchango mkubwa katika maendeleo ya chuo hiki. Nipo hapa kuweka jiwe la msingi la ujenzi wa Maktaba ya Chuo, ambayo fedha za ujenzi zilipatikana kutokana na jitihada kubwa alizozifanya yeye binafsi wakati akiwa Rais wa nchi yetu. Napenda kutumia fursa hii, kumshukuru na kumpongeza kwa dhati Mheshimiwa Mkuu wa Chuo na viongozi wengine ulioshirikiana nao katika kufanikisha kupatikana kwa fedha za ujenzi wa Maktaba hii. Nitumie fursa hii kuwahimiza wanafunzi kutumia vizuri Maktaba hii. Nina imani kuwa Maktaba hii itawanufaisha pia Watanzania wengine ambao si wanafunzi wa chuo hiki.

Mabibi na Mabwana;

Kama nilivyosema hapo awali, Maktaba hii itakuwa ni kubwa na ya kisasa. Nimearifiwa kuwa maktaba hii itahudumia jumla ya watu 2,600 kwa wakati mmoja, ikijumuisha eneo la kusomea lenye uwezo wa kuhudumia watu 1,800. Ujenzi wa Maktaba hii utagharamiwa kwa fedha za msaada (grant) kutoka Serikali ya China kiasi cha Dola za Marekani 41,280,000. Napenda kutumia fursa hii, kupitia kwa Mheshimiwa Balozi LU, kutoa shukrani zangu nyingi kwa Serikali ya China kwa kufadhili mradi huu. Kwa mara nyingine China imedhihirisha kuwa ni rafiki wa kweli wa Tanzania.

Urafiki wa Tanzania na China ni wa muda mrefu. China imetoa misaada mingi na kufadhili miradi mbalimbali hapa nchini kwetu tena bila kuwepo kwa masharti magumu. Serikali ya China ilitusaidia kujenga Reli ya TAZARA inayounganisha nchi yetu na nchi jirani ya Zambia. Hata hivi majuzi tu China imekubali kushirikiana na nchi zetu mbili kuanza kuikarabati reli ya TAZARA ili usafiri urejee kwenye hali yake ya kawaida. Aidha, Serikali ya China imekubali kushirikiana na nchi yetu kujenga reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa yaani standard gauge kutoka Dar es Salaam kwenda mikoa ya Mwanza na Kigoma, ambayo hatimaye itaungana na reli kwenda nchi za Rwanda na Burundi. Katika ujenzi wa reli hiyo, Serikali yetu imetenga kiasi cha shilingi trilioni 1 kwenye bajeti ya mwaka ujao wa fedha kuanza ujenzi wa reli hiyo na Serikali ya China imekubali kutuongezea fedha za kukamilisha mradi huo. Napenda kuwashukuru tena ndugu zetu wa China kwa misaada yao na kuomba wadau wetu wengine wa maendeleo waige mfano huo wa China.

Ndugu Viongozi;

Ndugu Wanajumuiya wa Chuo Kikuu Cha Dar es Salaam;

Mabibi na Mabwana;

Kipaumbele kimojawapo cha Serikali ya Awamu ya Tano ninayoingoza ni kuboresha na kuimarisha sekta ya elimu katika ngazi zote hapa nchini. Tangu tumeingia madarakani tayari tumeanza kuchukua hatua mbalimbali. Tumeanza kutekeleza ahadi yetu ya kutoa elimu bila malipo kuanzia darasa la kwanza hadi kidato cha nne, ambapo kila mwezi tunatenga kiasi cha shilingi bilioni 18.77 za kugharamia suala hilo. Baada ya kuanza kutoa elimu bila malipo idadi ya wanafunzi walioandikishwa kuanza darasa la kwanza imeongezeka maradufu kutoka 1,028,021 mwaka 2015 hadi kufikia 1,896,584 mwaka huu. Ongezeko hili, ambalo ni zaidi ya asilimia 84.5, limeibua changamoto kadhaa kwenye shule zetu, ikiwemo uhaba wa madawati na vyumba vya madarasa. Serikali itaendelea na jitihada za kurekebisha changamoto zilizojitokeza. Tunawakaribisha pia watu binafsi na wadau wengine kutoa michango yao ya hiari ili kuunga mkono jitihada za kurekebisha changamoto zilizojitokeza. Napenda kutumia fursa hii kuwashukuru Watanzania ambao wameitikia wito huu wa Serikali, kupitia kwa Wakurugenzi, Wakuu wa Wilaya na Wakuu wa Mikoa.

Kwa upande wa elimu ya juu nako tumeanza kuchukua hatua kwa kuongeza kiwango cha fedha kwa ajili ya mikopo ya wanafunzi. Baadhi yenu mnafahamu kuwa katika bajeti ya Mwaka wa Fedha 2015/2016 fedha iliyotengwa kwa ajili ya mikopo ya wanafunzi wa elimu ya juu ilikuwa ni takriban shilingi bilioni 340 kwa ajili ya kufadhili wanafunzi 98,300 tu. Baada ya Serikali ya Awamu ya Tano kuingia madarakani tuliongeza fedha hizo za mkopo hadi kufikia shilingi bilioni 473 na hivyo kuongeza idadi ya wanufaika hadi kufikia wanafunzi 124,358. Mpaka sasa tumeshatoa kiasi cha takriban shilingi bilioni 349 kwa ajili ya mikopo ya wanafunzi.

Ndugu Wanajumuiya wa Chuo Kikuu Cha Dar es Salaam;

Nafahamu pametokea ucheleweshaji wa kutolewa kwa fedha za mkopo kwa robo ya muhula huu wa mwisho. Ucheleweshaji huo kimsingi ulitokana na kuchelewa kukamilika kwa zoezi la uhakiki wa wanafunzi wa vyuo vikuu. Kama unavyofahamu, nchi yetu imekuwa na changamoto ya kuwa na watumishi wasio waaminifu ambao wanatumia rasilimali za nchi ili kujinufaisha wenyewe, ikiwemo kwa kuingiza wafanyakazi hewa. Kwenye sekta ya elimu changamoto hii pia ipo. Wapo watumishi wanaotoa mikopo kwa wanafunzi hewa ama wakati mwingine mikopo hutolewa watu wasio na sifa.

Mathalan mtakumbuka miezi michache iliyopita Serikali ililazimika kufunga Kampasi za Chuo Kikuu cha St. Joseph za Songea na Arusha. Katika zoezi la kuwahamisha waliokuwa wanafunzi wa chuo hicho, ilibainika kuwa baadhi ya wanafunzi walikuwa hawana sifa hali ambayo iliyolazimu baadhi yao kurudishwa mwaka. Lakini cha kusikitisha zaidi ni kwamba miongoni mwa wanafunzi hao, walikuwepo wanafunzi 489 wa shahada ya ualimu ambao walikuwa wanapata mikopo ingawa sifa zao zilikuwa hazitoshi kusomea hata ualimu kwa ngazi ya cheti. Lakini wakati mikopo hii ikitolewa kwa wanafunzi hawa, walikuwepo wanafunzi wenye sifa waliokosa mikopo.

Ni kwa sababu hizo hizo, Serikali hivi karibuni ililazimika pia kusitisha ufundishaji wa Stashahada ya Elimu kwa wanafunzi zaidi ya 7802 waliokuwa wakisomea masomo ya Sayansi, Hisabati na Teknolojia kwenye Chuo Kikuu cha Dodoma. Nafahamu wapo baadhi ya wanasiasa wamejitokeza kujaribu kupotosha ukweli wa suala hili. Lakini ukweli ni kwamba Ripoti iliyoandaliwa na wataalam, akiwemo Dkt. Kitilya Mkumbo, ilishauri kuwa kutokana na miundombinu ya Chuo Kikuu cha Dodoma, uwezo wake ni kufundisha wanafunzi wa kozi hiyo maalum wasiozidi 1,800.  Hata hivyo, ushauri huo haukutiliwa maanani. Badala yake idadi ya wanafunzi waliopelekwa chuoni hapo ilikuwa ni mara nne zaidi. Jambo la kusikitisha zaidi ni kwamba wanafuzi wengi waliopelekwa kuchukua kozi hiyo maalum hawakuwa na sifa zinazohitajika.

Kutokana na idadi ya wanafunzi kuwa kubwa, wahadhiri nao wakaanza kudai malipo ya ziada na hatimaye kuanza mgomo baridi. Kutokana na mgomo huo baridi, zikatokea taarifa kuwa wanafunzi nao wanajipanga kuanza mgomo. Kutokana na sababu hizo zote ndipo Serikali ikaamua kusitisha mafunzo hayo. Napenda kutumia fursa hii, kumpongeza Mheshimiwa Waziri Prof. Ndalichako kwa uamuzi aliochukua wa kusimamisha mafunzo hayo ili kulinda ubora wa elimu hapa nchini. Aidha, nawashukuru wanafunzi hao kukubali kuondoka kwenye eneo la shule kwa amani licha ya kuwepo kwa shinikizo kutoka kwa baadhi ya wanasiasa. Nina matumaini Wizara itakamilisha mapema zoezi la kuwachambua wanafunzi wenye sifa ili waweze kuhamishiwa kwenye vyuo vingine vya ualimu, ambavyo nimearifiwa kuwa vingi havina wanafunzi wa kutosha.

Nitumie fursa hii kutoa wito kwa wanasiasa wenzangu kuweka maslahi ya taifa mbele. Aidha, nitoe wito kwenu wanachuo kuacha kutumika na wanasiasa wasiolitakia mema taifa letu. Mmekuja hapa kusoma hivyo mnaowajibu wa kusoma kwa bidii. Niwaombe pia  kuunga mkono hatua mbalimbali zinazochukuliwa na Serikali katika kuleta ustawi wa nchi yetu, ikiwemo hatua za kurudisha nidhamu nchini mwetu.

Nyote mnafahamu hapa nchini kwetu imezuka tabia ya watu kutoheshimu sheria na taratibu. Mifano ipo mingi lakini naweza kutoa mfano mmoja ulio hai wa hivi karibuni. Serikali hivi karibuni imekamilisha ujenzi wa barabara ya magari ya mwendo kasi. Mradi huo umegharimu zaidi ya shilingi bilioni 300 na lengo lake ni kuondoa kero ya foleni kwenye Jiji letu la Dar es Salaam. Hata hivyo, watu wameanza kuharibu miundombinu kwa kuitumia ndivyo sivyo, ikiwemo kufanya barabara hizo kuwa sehemu za malazi na huku baadhi ya madereva wa magari ya kawaida kuvamia barabara hizo. Cha kusikitisha haya yote yanafanyika huku mamlaka za usimamizi zikiangalia. Napenda kutumia fursa hii, kutoa wito kwa viongozi wa Dar es Salaam na Watanzania kwa ujumla kuheshimu sheria na taratibu za nchi.

Mheshimiwa Mkuu wa Chuo na Makamu Mkuu wa Chuo Kikuu;

Hivi punde mmetoka kueleza changamoto mbalimbali zinazokabili Chuo hiki. Changamoto hizi zimenigusa sana mimi kama kiongozi na mhitimu wa chuo hiki. Miongoni mwa changamoto zilizotajwa ipo moja ambayo imetiliwa mkazo zaidi ambayo ni uhaba wa mabweni. Binafsi naelewa madhara ya wanafunzi kuishi nje ya chuo na athari zake kwa elimu. Kwa kutambua hilo, naahidi kutoa shilingi bilioni 10 kwa ajili ya kuanza ujenzi wa mabweni ya wanafunzi. Lakini ili fedha hizo zitolewa ni lazima Chuo kitafute eneo ndani ya eneo la sasa la chuo kujenga mabweni hayo. Siyo nje ya Chuo.

Natambua fedha hizi haziwezi kumaliza tatizo la uhaba wa mabweni kwa mara moja. Lakini nina imani fedha hizi zikitumiwa vizuri na kuongezwa fedha nyingine mnazozipata kutoka miradi mingine zitasaidia kupunguza uhaba wa mabweni kwa wanafunzi. Natoa wito kwa wadau wengine, hususan Mifuko ya Hifadhi ya Jamii kufikiria kujenga mabweni ya wanafunzi kama ilivyofanyika kwa mradi wa Hosteli za Mabibo. Niwaombe viongozi, Mheshimiwa Waziri na Mkuu wa Chuo kuzungumza na viongozi wa mifuko hiyo ili iweze kusaidia katika kutatua tatizo hili. Nina imani kama watakubali kujenga tutaweza kupunguza tatizo hilo kwa kiwango kikubwa.

Mheshimiwa Mkuu wa Chuo;

Ndugu Wanajumuiya wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam;

Kuhusu changamoto nyingine zilizozitajwa, ikiwa ni pamoja na uhaba wa fedha za malipo ya masomo kwa wanataaluma, uhaba wa watumishi na uchakavu wa miundombinu, napenda kuwahakikishia kuwa nimezipokea changamoto hizo na ninaahidi kuwa zitashughulikiwa. Tutashughulikia kwa vile tunatambua kuwa, azma ya Serikali ya kujenga uchumi wa viwanda, inawategemea ninyi wana-taaluma. Bila ninyi ujenzi wa uchumi wa viwanda itakuwa ni ndoto.

Wito wangu kwenu tudumishe umoja na mshikamano, hususan kwa ajili ya maslahi mapana ya taifa letu. Tuondoe tofauti zetu na kila mmoja wetu ashiriki kikamilifu katika kujenga nchi yetu. Kwa bahati nzuri nchi yetu ina kila aina ya rasilimali zinazohitajika ili kupata maendeleo.  Hivyo, mimi ninaamini kuwa kama sote tutashirikiana tutafanikiwa kuifanya nchi yetu kuwa mfano wa kuigwa.

Mheshimiwa Mkuu wa Chuo;

Waheshimiwa Viongozi mliopo;

Ndugu Wanajumuiya wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam;

Mabibi na Mabwana;

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kusisitiza tena umuhimu wa wanafunzi na Watanzania kwa ujumla kutumia maktaba ili kupata maarifa kuhusu taaluma mbalimbali. Naishukuru tena Serikali ya China kwa msaada huu na ninaahidi kuwa nchi yetu itaendelea kudumisha ushirikiano baina ya nchi zetu mbili na pia katika ngazi ya kimataifa.

Aidha, napenda kumpongeza Makamu wa Mkuu wa Chuo kwa kuendelea kukilea vizuri chuo hiki na hivyo kukifanya kubaki katika ubora wake. Vilevile, napenda kurudia ahadi yangu kwa wanafunzi kote nchini kuwa Serikali itahakikisha wanafunzi wanapata mikopo yao tena kwa wakati. Wito wangu kwenu wanafunzi muwe mnatoa nafasi kwa Serikali pindi panapotokea changamoto. Aidha, naomba uongozi wa Chuo nao kuwa mnawasilisha changamoto zenu mapema Serikalini ili zitatuliwe kwa haraka. Baadhi ya changamoto zinatokana na kuchelewa kuwasilishwa kwa taarifa. Kwa watumishi na Chuo tunatambua kuwa mnafanya kazi katika mazingira magumu lakini tutashirikiana ili kuboresha maslahi yenu.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu napenda kutoa pongezi maalum kwa Prof. Mgaya. Huyu ni Mtanzania wa kweli. Baadhi ya watu walitaka kumwingizia maneno ya uongo lakini yeye alitoka hadharani na kueleza ukweli. Alikubali kuwa alikosea. Huo ndio uzalendo wa kweli.

Baada ya kusema hayo nawashukuru tena kwa kunialika kushiriki kwenye shughuli hii. Aidha, nawashukuru viongozi, wageni waalikwa na wananchi wote mliojitokeza kujumuika nasi katika shughuli hii.

 “Mungu Kibariki Chuo Kikuu cha Dar es Salaam”

“Mungu Wabariki Viongozi wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam”

Mungu Wabariki Wanafunzi wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam”

“Mungu Ibariki Tanzania”

“Ahsanteni kwa kunisikiliza”

Dkt. Samuel Nyantahe, Mwenyekiti wa Shirikisho la Wenye Viwanda Tanzania;

Mheshimiwa Charles Mwijage (Mb), Waziri wa Viwanda, Biashara na Uwekezaji;

Mheshimiwa Sospeter Muhongo (Mb), Waziri wa Nishati na Madini;

Makatibu Wakuu wa Wizara mbalimbali mliopo;

Mwakilishi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Maendeleo ya Viwanda;

Waheshimiwa Viongozi mliopo;

Waheshimiwa Mabalozi;

Wajumbe wa Baraza la Uongozi wa CTI;

Wenyeviti wa CTI waliomaliza muda wao;

Wanachama wa CTI;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana:

Napenda nianze kwa kuwashukuru Viongozi wa Shirikisho la Wenye Viwanda Tanzania kwa kunikaribisha kujumuika nanyi katika hafla hii ya Utoaji Tuzo za Rais kwa Viwanda vilivyofanya vizuri Mwaka 2015. Nawashukuru sana.

Hii ni mara yangu ya kwanza nakutana nanyi tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa Awamu ya Tano wa nchi yetu. Napenda kutumia fursa hii kuwashukuru kwa kunipa kura nyingi kwenye uchaguzi mkuu wa mwaka jana. Kura zenu ndizo zilizoniwezesha mimi kuchaguliwa kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Narudia ahadi yangu niliyoitoa kipindi cha kampeni kuwa sitawaangusha.

Ndugu Mwenyekiti;

Viongozi mliopo;

Mabibi na Mabwana;

Mtakubaliana nami kuwa tangu kuanza kwa karne hii ya 21 tumekuwa tukisikia na kusoma taarifa mbalimbali za kusifu Bara letu la Afrika. Tunasikia maneno kama “Uchumi wa Afrika unakua kwa kasi”, “kati ya nchi 10 ambazo uchumi wake unakuwa kwa kasi 7 zinatoka  Afrika”, “hii ni karne ya Afrika”. Ni dhahiri kuwa uchumi wa nchi za Afrika unakua kwa kasi kubwa. Kwa bahati nzuri moja ya nchi ambazo zinasifiwa kwa ukuaji uchumi wa kasi ni Tanzania. Sisi kama Watanzania na Waafrika tunapaswa kujipongeza.

Lakini wakati tukijipongeza, lipo swali la msingi ambalo sisi sote tunapaswa kujiuliza. Je, mambo gani yamefanya uchumi wa Afrika kuonekana unakua kwa kasi? Nini hasa kimebadilika kwenye nchi zetu? Ukiangalia kwa jicho makini utaona kuwa hakuna mabadiliko makubwa yaliyofanyika. Ni kweli hali ya amani na usalama imeimarika kwa kiasi kikubwa Barani kwetu. Aidha, kwenye baadhi ya nchi, ikiwemo Tanzania, kumetokea ugunduzi wa rasilimali mbalimbali za thamani, ikiwemo mafuta, gesi na madini mengine ya thamani. Ukiondoa mambo hayo, bado nchi zetu zinategemea kilimo kuwa uti wa mgongo wa uchumi. Mchango wetu kibiashara duniani ni chini ya 5%. Aidha, tunaendelea kuuza bidhaa ghafi kwenye soko la dunia na hivyo kufanya wastani wa mchango wa sekta ya viwanda kwenye pato la taifa katika nchi nyingi kuwa chini ya 15%, wakati kwenye nchi zilizoendelea ni kati ya 30 – 40%.

Hivyo basi, hatuna budi kubadilisha hali hii. Ni lazima tuhakikishe rasilimali tulizonazo tunazitumia vizuri. Tukumbuke kuwa baadhi ya rasilimali tulizonazo hazitadumu milele. Itafika wakati zitakwisha. Binafsi kama nitaulizwa ni kwa namna gani nchi za Afrika zinaweza kutumia vizuri rasilimali zake, jibu langu litakuwa moja tu. Nchi za Afrika zinapaswa kufanya mageuzi ya viwanda.

Ndugu Mwenyekiti;

Mabibi na Mabwana;

Sekta ya viwanda ni mhimili muhimu wa maendeleo ya kiuchumi duniani. Nchi nyingi duniani zimefanikiwa kupata maendeleo ya kiuchumi kupitia sekta ya viwanda, ikiwemo zile ambazo katika miaka ya 1960 na 1970 zilikuwa na uchumi sawa na Tanzania. Nchi hizo ni pamoja na China, India, Korea ya Kusini, Thailand, Malaysia, Vietnam na hata nchi jirani ya Mauritius, ambayo hivi sasa ni maarufu kwa kuzalisha sukari. Katika nchi hizo utagundua kuwa kasi ya ukuaji uchumi umetokana na ukuaji wa sekta ya viwanda. Mheshimiwa Waziri wa Viwanda ameeleza hivi punde kuwa viwanda vinasaidia kutengeneza ajira, kuongeza thamani ya mazao, kuongeza mapato ya serikali, kuchangia upatikanaji wa fedha nyingi za kigeni na pia kukuza sayansi na teknolojia kwenye nchi husika.

Ni kutokana na kutambua umuhimu wa sekta ya viwanda kwa maendeleo ya nchi, sikusita kukubali mwaliko wenu mara tu nilipoupata. Kama mtakavyokumbuka, ujenzi wa nchi ya uchumi wa viwanda ilikuwa ni ahadi yangu kubwa kipindi cha kampeni. Dhamira yangu hiyo bado ipo pale pale. Nafahamu kuwa hivi karibuni wametokea watu wanaosema kuwa mimi siwapendi wenye viwanda na matajiri. Maneno hayo ni uzushi ambao hauna ukweli wowote. Mimi nawapenda wenye viwanda nchini na naahidi nitawasaidia kwa nguvu zangu zote ili azma yetu ya kuwa na uchumi wa viwanda iweze kutimia.

Kwa bahati nzuri mipango ya ujenzi wa nchi ya viwanda tayari imeanza. Tumekamilisha kuandaa Mpango wa Pili wa Maendeleo wa Taifa wa Miaka Mitano utakaotekelezwa katika kipindi cha mwaka 2016/17 hadi mwaka 2020/21. Mpango huo umeeleza kuwa dhima yake kuu ni kujenga uchumi wa viwanda. Aina ya viwanda tunavyolenga kujenga ni vya uzalishaji (manufacturing industries), ambavyo hivi punde tutatoa tuzo kwa wazalishaji bora wa mwaka jana. Viwanda vya uzalishaji hutumia malighafi zinazopatikana kwa wingi ndani ya nchi, teknolojia ya kati, nguvu kazi kubwa na bidhaa zake zitatumika zaidi ndani ya nchi.

Malengo na matarajio yetu ni kwamba ifikapo mwaka 2020, sekta ya viwanda itachangia asilimia 15 ya pato la taifa kutoka asilimia 7.3 ya sasa, itatoa 40% ya ajira zote nchini na pia kuchangia upatikanaji wa fedha nyingi za kigeni. Mimi naamini jambo hili linawezekana na hasa ukizingatia kuwa nchi yetu imebarikiwa kuwa na mahitaji yote ya kujenga uchumi wa viwanda. Tunayo ardhi ya kutosha; nguvu kazi kubwa ya vijana; rasilimali za mifugo, misitu, samaki; pamoja na soko kubwa na la uhakika. Napenda kutumia fursa hii kuwapongeza wale wote wamejitoa kuwekeza kwenye sekta ya viwanda. Aidha, nawakaribisha na kuwahamasisha wawekezaji wengine wa ndani na nje kuwekeza kwenye sekta ya viwanda hapa nchini.

Wanachama wa CTI;

na Wamiliki wa Viwanda kwa ujumla;

Hivi punde tumetoka kusikiliza hotuba ya Mwenyekiti wenu, Dkt. Nyantahe, ambayo pamoja na masuala mengine ameelezea changamoto mbalimbali ambazo zinakwamisha ustawi wa sekta ya viwanda hapa nchini. Nisingependa kujibu changamoto mlizozitaja lakini itoshe tu kusema kuwa nimezisikia na tutachukua hatua mahsusi kuzishughulikia. Hata hivyo, napenda kueleza japo kwa uchache baadhi hatua, ambazo tumeanza kuchukua kujenga uchumi wa viwanda:

(i)           Ujenzi wa Miundombinu ya Uchumi: Maendeleo na ustawi wa sekta ya viwanda kwa kiasi kikubwa hutegemea uwepo wa miundombinu ya uchumi ya uhakika, hususan miundombinu ya usafiri na nishati. Serikali imejipanga vizuri katika kuimarisha miundombinu ya usafiri, ikiwemo reli na barabara. Napenda kutumia fursa hii kuwaarifu kuwa katika mwaka ujao wa fedha, Serikali imetenga kiasi cha shilingi trilioni moja kwa ajili ya kuanza ujenzi wa reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa (Standard Gauge Railway) kutoka Dar es Salaam kwenda mikoa ya Mwanza na Kigoma ambazo hatimaye zitaungana na reli zinazokwenda nchi za Burundi na Rwanda. Aidha, nchi yetu pamoja na Zambia zipo kwenye mazungumzo ya mwisho na Serikali ya China ili kuanza ukarabati wa reli ya TAZARA. Vilevile, tumepanga kuanza ujenzi wa barabara ya njia sita yenye urefu wa kilometa 128 kutoka Dar es Salaam hadi Chalinze ili kurahisisha usafirishaji wa bidhaa.

Sambamba na kuboresha na kuimarisha miundombinu ya usafiri, Serikali imeazimia kuondoa kero ya uhaba wa nishati ya umeme. Uwezo wa nchi yetu kuzalisha umeme hivi sasa ni MW 1,461.69. Tumejipanga kutekeleza miradi mingine ya umeme inayotumia gesi asilia, ikiwemo upanuzi wa Kinyerezi I (MW 185), mradi wa Kinyerezi II (MW 240) na Kinyerezi III itakayozalisha 300 MW. Aidha, tutaendelea na miradi mingine ya ufuaji umeme kwa kutumia vyanzo vingine, ikiwemo maji, jua, upepo na makaa ya mawe.

(ii)         Suala la sheria na kodi/tozo: Katika kushughulikia suala hili Serikali imeunda Kamati ya Kitaifa (Regulatory Reform Committee) ambayo inaangalia kwa kina mazingira ya kufanya biashara na kutoa mapendekezo kwa Serikali. Kamati inafanya uchambuzi ili kubainisha sheria na tozo zisizo za lazima na zinazojirudia kwa lengo la kuzifuta au kuzipunguza. Nitoe wito kwenu Wafanyabiashara kuwasilisha kero zenu mbalimbali ambazo zinahitaji utatuzi wa haraka ili tuweze kuzishughulikia. Mimi nafahamu changamoto kubwa kwenye nchi yetu ni uwepo wa utitiri wa kodi sio tu kwenye sekta ya viwanda bali pia sekta nyingine, ikiwemo kilimo ambapo wakulima wanalalamikia kodi nyingi za mazao. Hivyo, ni vyema kama kodi hizi zitaangaliwa upya. Kwa bahati nzuri Mheshimiwa Waziri mwenye dhamana yupo hapa hivyo nina imani ameipokea changamoto hii ya utitiri wa kodi na atachukua hatua mahsusi za kushughulikia. Mimi binafsi ningefurahi kuona wawekezaji kwenye sekta ya viwanda nchini wanapata unafuu mkubwa wa kodi na pia bidhaa zinazozalishwa nchini zinatozwa kodi ndogo kuliko zinazotoka nje.

(iii)       Ukosefu wa mitaji na riba kubwa: Serikali inafahamu changamoto wanazozipata wawekezaji hasa wale wadogo na wa kati wanapotaka kukopa fedha kutoka katika mabenki. Riba kubwa na masharti magumu ya ukopaji ni baadhi ya changamoto zilizopo katika mabenki yetu. Nafahamu tatizo la kuwepo riba kubwa kwa kiasi fulani lilichangiwa na benki zetu kujikita zaidi kwenye ununuzi wa amana na dhamana za Serikali ambazo zinawapa faida kubwa za haraka. Matokeo yake benki zetu hazioni umuhimu wa kuwakopesha wafanyabiashara na wajasilimali. Tumeliona tatizo hilo na tayari tumeanza kuchukua hatua ya kukabiliana na tatizo hilo. Tuna imani mabenki sasa yataanza kutoa mikopo ya gharama nafuu kwa wafanyabiashara. Kwa upande wa Serikali, tumejipanga kuimarisha Benki ya Uwekezaji (TIB) kwa kuiongezea mtaji zaidi ili iweze kukopesha wawekezaji kwa riba nafuu na ya muda mrefu. Serikali pia itaangalia uwezekano wa kuanzisha Benki ya Maendeleo ya Viwanda (Industrial Development Bank) ili iweze kukopesha wawekezaji wengi zaidi katika sekta ya viwanda. Aidha, Serikali itaimarisha Mfuko wa Taifa wa Maendeleo ya Wajasiliamali (National Entrepreneurship Development Fund – NEDF) na Mfuko wa Dhamana na Mikopo kwa Wajasiriamali (Credit Guarantee Scheme) ili kuendelea kutoa mikopo kwa wajasiriamali wadogo na wa kati kwa lengo la kuanzisha, kukuza na kuendeleza viwanda vidogo na vya kati.

(iv)        Mapambano dhidi ya rushwa: Rushwa ina athari katika kila sekta. Kwa kutambua hilo, tumeanza na tunaendelea kudhibiti mianya iliyokuwa inajitokeza katika usimamizi wa kodi katika bandari na mipaka ya nchi yetu. Lengo ni kulinda viwanda vya ndani na kuhakikisha kuwa tunaondoa ushindani usio wa haki. Nitoe onyo kwa watendaji wa Serikali ambao wanaendekeza vitendo vya rushwa kuacha mara moja. Atakayebainika kuendelea na vitendo hivyo na kukwamisha maendeleo ya viwanda nchini, sitasita kumchukulia hatua. Lakini wenye viwanda nanyi nawaomba muweke maslahi ya taifa mbele na kuacha kuendekeza vitendo vya rushwa. Sote tukishirikiaa tutashida vita hii.

Ndugu Mwenyekiti;

Wakati Serikali inashughulikia changamoto mlizozieleza, yapo baadhi ya mambo ambayo ninyi wenye viwanda mnapaswa kuchukua hatua. Mathalan, Tanzania ni mwanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki (EAC) na Jumuiya ya Maendeleo ya Kusini mwa Afrika (SADC). Jumuiya hizi mbili kwa pamoja zina idadi ya watu takriban milioni 380. Hili ni soko kubwa, ambalo kama mngelitumia vizuri, mngeweza kuinua biashara zenu na pia kuchangia uchumi wa nchi yetu. Kwa nini tunashindwa kutumia fursa hii? Mathalan, mwezi uliopita Rais Salva Kiir wa Sudan Kusini alikuja hapa nchini na katika mazungumzo yetu aliniomba kuhamasisha wafanyabiashara wa Tanzania kupeleka unga na mahindi nchini mwake. Hivyo basi, nitoe wito kwenu kuchangamkia fursa zinazotakana na nchi yetu kuwa mwanachama wa jumuiya hizo mbili.

Suala jingine linahusu ukwepaji wa kodi. Ukwepaji wa kodi una athari kubwa kwenye sekta ya viwanda. Kutokana na ukwepaji kodi, bidhaa kutoka nje zimekuwa zikifurika nchini na kuuzwa kwa bei ya chini. Matokeo yake bidhaa zinazozalishwa na viwanda vya ndani zinashindwa kuhimili ushindani na hatimaye kusababisha viwanda husika kushindwa kuendelea na uzalishaji. Mimi nina uhakika ninyi wenye viwanda mnawafahamu wakwepa kodi.  Hivyo, niwaombe muwafichue watu wanaokwepa kodi ili kulinda viwanda vyenu lakini pia kuiwezesha Serikali kupata mapato inayostahili.

Ndugu Mwenyekiti;

Mabibi na Mabwana;

Tupo hapa kwa ajili ya kutoa tuzo kwa wazalishaji bora wa viwandani wa mwaka 2015. Hivyo, nafahamu kuwa shauku kubwa ya watu wengi hapa ni kutaka kujua washindi wa Tuzo ya Mzalishaji Bora Viwandani wa mwaka jana. Kwa sababu hiyo sitapenda kuendelea kuwachosha kwa hotuba ndefu. Lakini kabla ya zoezi la utoaji tuzo halijaanza, napenda kutoa pongezi zangu za dhati kwa wale wote walioshiriki katika kubuni wazo la kuanzisha tuzo hii. Nimearifiwa mashindano haya yalianzishwa mwaka 2005 kwa madhumuni ya kuleta ushindani kwa wenye viwanda ili kukuza sekta hiyo nchini. Vigezo vinavyotumika kumpata mshindi ni pamoja na:

(i)           Kuangalia kiasi ambacho kiwanda kimeuza bidhaa zake nje;

(ii)         Kuongeza uzalishaji;

(iii)       Kutoa ajira, hususan kwa wanawake;

(iv)       Kuboresha mazingira; na

(v)         Kutoa huduma kwa jamii inayozunguka (Corparate Social Responsibility).

Nitumie fursa hii kuwapongeza wale wote watakaoibuka washindi kwa mwaka huu. Aidha, napenda kuwatia moyo wale wote ambao mwaka huu hawatafanikiwa. Ni imani yangu kuwa mkiongeza bidii huenda nanyi mwakani mtaibuka washindi.

Ndugu Mwenyekiti;

Waheshimiwa Mawaziri;

Viongozi mliopo;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kutoa tena shukran zangu za dhati kwa Mheshimiwa Waziri na Mwenyekiti wa CTI kwa kunialika kushiriki kwenye hafla hii. Aidha, napenda kupongeza CTI kwa kazi kubwa mnayoifanya ya kuendeleza sekta ya viwanda hapa nchini. Mnafanya kazi kubwa sana. Nitumie fursa hii pia kuwapongeza pamoja na wadhamini wenu wakiongozwa na Benki M kwa kuandaa vizuri hafla hii. Wito wangu kwenu muangalie uwezekano kwenye miaka ijayo mashindano haya yashirikishe hata wale ambao si wanachama wa CTI. Aidha, muangalie uwezekano wa kuanzisha maonesho ambayo yatahusisha bidhaa zinazozalishwa na viwanda vya ndani tu ili kutoa fursa kwa walaji wa Tanzania na wa nje ya nchi kufahamu bidhaa zetu. Suala hili ni muhimu sana ili kuwahamasisha wananchi kupenda bidhaa za ndani. Nitumie fursa hii pia kuwahimiza Watanzania wenzangu kupenda bidhaa zinazozalishwa na viwanda vya ndani. Mkifanya hivyo, mtakuza sekta ya viwanda, mtaongeza fursa za ajira na kujenga uchumi wa taifa letu.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu, napenda kumpongeza Mheshimiwa Rais Mstaafu Jakaya Mrisho Kikwete, ambaye alikuwa mlezi wa shirikisho hili kwa miaka 10 iliyopita. Nami ninapochukua jukumu hili la kuwa mlezi wenu, nawaahidi kuwasaidia kwa nguvu zangu zote na kuwapa ushirikiano wa kutosha ili ndoto yetu ya kuwa na Tanzania ya Viwanda itimie. Pamoja tutaweza.

Baada ya kusema hayo sasa nipo tayari kutekeleza jukumu lililonileta la kutoa tuzo kwa washindi wa Tuzo ya Rais ya Mwaka ya Wazalishaji Bora Viwandani.

Mungu Ibariki CTI!

Mungu Wabariki wenye Viwanda!

Mungu Ibariki Tanzania!

Mungu Ibariki Afrika!

“Ahsanteni sana kwa kunisikiliza”

Mheshimiwa Profesa Makame Mbarawa (Mb), Waziri wa Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano;

Mheshimiwa Paul Makonda, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Eng. Joseph M. Nyamhanga, Katibu Mkuu (Ujenzi) Wizara ya Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano;

Eng. Consolata Ngimbwa, Mwenyekiti wa Bodi ya Usajili wa Makandarasi;

Wenyeviti wa Bodi mbalimbali hapa nchini;

Wajumbe wa Bodi ya Usajili wa Makandarasi;

Bw. Rhoben Nkori, Kaimu Msajili wa Bodi ya Usajili wa Makandarasi;

Ndugu Makandarasi;

Wadau wa Sekta ya Ujenzi;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana:

Awali ya yote, napenda kuwashukuru Mheshimiwa Waziri na Mwenyekiti wa Bodi ya Wakandarasi kwa kunikaribisha kufungua mkutano huu wa Mashauriano. Kama mnavyofahamu nilikuwa Waziri wa Ujenzi kwa takriban miaka karibu 15. Moja ya taasisi nilizokuwa nazisimamia ni Bodi ya Wakandarasi. Hivyo, kuwepo mahali hapa najisikia furaha sana.

Napenda pia kutumia fursa hii kuwashukuru sana wakandarasi wote kwa kuniunga mkono kipindi cha Uchaguzi Mkuu wa mwaka jana hadi kufanikiwa kuchaguliwa kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Niliahidi wakati wa kampeni kuwa sitawaangusha. Leo narudia tena kuwa sitawaangusha. Nayasema hayo huku nikifahamu fika kuwa nchi yetu inakabiliwa na changamoto nyingi. Lakini naamini tutashirikiana kwa pamoja kuzitatua na kuleta maendeleo nchini kwetu.

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Sekta ya Ujenzi ni moja ya sekta nyeti na muhimu katika kuleta maendeleo ya nchi kiuchumi. Kimsingi, hii ndiyo sekta mama ya maendeleo ya kiuchumi. Maendeleo ya sekta nyingine zote, ikiwemo kilimo, utalii, viwanda, biashara, madini n.k yategemea sekta ya ujenzi.  Mathalan, Watanzania takriban asilimia 75 wanategemea kilimo kuendesha maisha yao ya kila siku. Lakini shughuli za kilimo zinahitaji zana, ambazo zinatengenezwa na makandarasi, ikiwemo matreka, maghala ya kuhifadhi chakula n.k. Hivyo hivyo, kwa sekta za uvuvi; utalii; viwanda; madini, ujenzi wa miundombinu ya usafiri, nishati na maji n.k. Hakuna shughuli yoyote ya kiuchumi inaweza kufanyika bila kutegemea wakandarasi na wahandisi. Hivyo basi, kwa ufupi, wakandarasi ni muhimu sana kwa maendeleo ya kiuchumi ya taifa lolote duniani, ikiwemo Tanzania.

Kwa kutambua umuhimu wa wakandarasi kwa maendeleo ya nchi yetu, sikusita kukubali mwaliko wa Mheshimiwa Waziri kujumuika nanyi hii leo. Ninafahamu endapo wakandarasi wakitetereka, azma ya nchi yetu kuwa nchi ya uchumi wa kati unaoongozwa na viwanda ifikapo mwaka 2025 itakuwa ngumu kuifikia.

Ndugu Makandarasi na Washiriki wa Mkutano huu;

Licha ya umuhimu wa wakandarasi katika maendeleo ya nchi, sekta ya ujenzi inakabiliwa na changamoto nyingi. Baadhi ya changamoto zinatokana na sababu za kimfumo na kisheria. Mathalan, hivi punde tumetoka kusikia kuwa nchi yetu ina wakandarasi 8,331 hivi sasa. Hii ina maana kuwa nchi yetu yenye takriban watu milioni 50, ina wastani wa mkandarasi mmoja katika kila watu 6000. Idadi hii ni ndogo sana ukilinganisha na nchi zilizoendelea. Kwa mfano, Japan ina wastani wa mkandarasi mmoja kwa kila watu 50. Hivyo basi, hatuna budi kufanya jitihada za kuongeza idadi ya wakandarasi nchini.

Changamoto nyingine inayokabili wakandarasi hapa nchini ni kukosa kazi. Tatizo hili linasababishwa na mambo mengi, mojawapo ikiwa ni gharama za ukandarasi kuwa juu. Nitoe mfano, hivi karibuni Idara ya Mahakama imetangaza zabuni ya kujenga mahakama za mwanzo na wilaya. Fedha iliyotengwa kutekeleza mradi huo ni shilingi bilioni 24, ambapo makadirio ya ujenzi wa mahakama moja ni shilingi milioni 200. Lakini cha kusikitisha gharama za ujenzi zilizotolewa na wakandarasi wengi wa ndani ni kati shilingi milioni 600 na bilioni 1.4. Ni dhahiri kwa gharama hizi, hata ile dhamira yetu ya kuwapa upendeleo maalum wakandarasi wa ndani, hasa kwa miradi inayotekelezwa kwa fedha za ndani, itakuwa ngumu kuitekeleza. Hivyo basi, niwaombe wakandarasi wazalendo kurekebisha hali hii ya kufanya gharama zenu kuwa juu.

Ndugu Makandarasi na Washiriki wa Mkutano huu;

Nafahamu kuwa wakati mwingine tatizo hili la gharama kuwa juu linasababishwa na upande wetu sisi Serikali. Baadhi ya watumishi wasio waaminifu wanadai rushwa kutoka kwenu kabla ya kutoa zabuni. Matokeo yake wakandarasi mnalazika kupandisha gharama ili kufidia fedha mnazotoa kwa ajili ya rushwa. Wito wangu kwenu badala ya kutoa rushwa, wafichueni watendaji waomba rushwa ili washughulikiwe. Kwa bahati nzuri, leo hapa tunaye Mkurugenzi Mkuu wa TAKUKURU. Nilimwomba ahudhurie mkutano huu ili muweze kujadiliana naye kuhusu namna ya kukabiliana na rushwa katika sekta yenu. Nina imani mkishikiriana vizuri na TAKUKURU, tatizo la rushwa litapungua kama siyo kumalizika kabisa na hatimaye kazi za ukandarasi zitatolewa kwa kuzingatia uwezo.

Lakini sio rushwa pekee ndiyo inafanya gharama za ukandarasi kuwa juu. Lipo tatizo jingine la kuchelewa kutolewa kwa malipo ya kazi. Kwa bahati nzuri suala hili nalifahamu vizuri. Wakati nikiwa Waziri wa Ujenzi mara kadhaa nilishuhudia wakandarasi wakifanya kazi zao bila kufahamu lini watalipwa. Kutokana na hali hiyo, wakandarasi wakati mwingine walilazimika kuongeza gharama zao ili kuweka tahadhari endapo watachelewa kulipwa malipo yao au thamani ya fedha itashuka.

Napenda kutumia fursa hii kuwaarifu wakandarasi kuwa Serikali imeliona tatizo hili na tayari tumeanza kulishughulikia. Kama alivyosema Mheshimiwa Waziri, Serikali imeanza kulipa madeni yote iliyokuwa ikidaiwa na wakandarasi. Kiasi cha shilingi bilioni 650 tayari kimetolewa kuwalipa Makandarasi wa miradi mikubwa ya barabara. Aidha, tumetoa shilingi bilioni 462 kutoka Mfuko wa Babarara kuwalipa Makandarasi wa ndani wanaofanya kazi za matengenezo na ukarabati wa barabara. Tutaendelea kuwalipa madeni yenu. Hivyo,  niwaombe nanyi muanze kushusha gharama zenu. Mkishusha gharama mtaweza kupata kazi nyingi na hivyo kupanda daraja na hatimaye kupata miradi mikubwa.

Ndugu Makandarasi na Washiriki wa Mkutano;

Pamoja na changamoto hizo za kimfumo na taratibu nilizozieleza, zipo nyingine ambazo mnazisababisha ninyi wenyewe. Mojawapo ya changamoto hizo ni kukosekana kwa umoja baina yenu. Nakumbuka wakati nikiwa Waziri nilijitahidi sana kuwahimiza kujenga umoja miongoni mwenu ili kuwawezesha kupata miradi mikubwa mtakayoitekeleza kwa pamoja (joint ventures). Hata hivyo, bado suala hili limekuwa gumu. Bila shaka, mnashindwa kujenga umoja kwa sababu ya ubinafsi na wivu.

Changamoto nyingine inayosababishwa na ninyi wenyewe ni ukiukaji wa maadili yenu. Hivi punde Msajili ametoka kusema kuwa ni kawaida kukuta leseni ya mkandarasi mmoja kutumiwa na mkandarasi mwingine, ambaye wakati mwingine anaweza kuwa hana sifa. Halikadhalika, wapo wakandarasi ambao wamesajili makampuni yao lakini hawana vifaa vya kufanyia kazi au hata ofisi maalum. Mambo haya yote kwa ujumla wake, yamekuwa na athari kubwa kwenu ninyi wakandarasi kwa kuwafanya msiaminike.

Hivyo basi, nitumie fursa hii kuwaomba tena ndugu zangu wakandarasi kujenga umoja miongoni mwenu. Nawaomba pia mjitahidi kulinda taaluma na maadili yenu ya kazi. Sambamba na kujenga umoja na kulinda taaluma, napenda kutoa wito kwenu kuunda  timu maalum itayokuwa ikiwashauri namna ya kuomba kazi mbalimbali za ukandarasi. Nasema hivyo kwa kuwa wakati mwingine mnakosa kazi kwa kukosa utaalam wa kuomba kazi hizo.

Ndugu Makandarasi na Washiriki wa Mkutano;

Hivi punde Mwenyekiti wenu amewasilisha ombi maalum kwangu kuhusu wakandarasi wa ndani kupewa kipaumbele. Napenda kuwahakikishia kuwa nimelipokea ombi hilo na ninawaahidi kuwa nitalifanyia kazi. Nitawahimiza Mawaziri wote kulipa uzito unaostahili suala hili katika miradi inayotekelezwa kwenye Wizara zao. Hakuna sababu ya kushindwa kutekeleza suala hilo hasa kwa kuzingatia idadi ya wakandarasi wa ndani bado ni ndogo.

 Mwenyekiti ameeleza hivi sasa hapa nchini kwetu idadi ya makandarasi kutoka nje ni asilimia 4 na wakadarasi wa ndani ni asilimia 96. Hata hivyo, miradi inayotekelezwa na wakandarasi wa ndani ni asilimia 46 tu, wakati wenzenu kutoka nje ambao idadi yao ni ndogo kuliko ninyi, wanatekeleza asilimia 56 ya miradi yote.  Hivyo, hatuna budi kubadilisha hali hiyo kwa kutoa upendeleo maalum kwa wakandarasi wa ndani. Kwa kufanya hivyo tutakuwa tunawajengea uwezo wakandarasi wetu. Bahati nzuri nchi yetu inayo sheria ambayo inaelekeza kuwa kwa miradi ambayo thamani yake haizidi shilingi bilioni 10, kipaumbele kiwe kwa wakandarasi wa ndani. Aidha, tunayo mifano ya mahali ambapo tuliwahi kuwapa kazi wakandarasi wa ndani walifanya na matokeo yalikuwa ni mazuri. Mfano mzuri ni ujenzi wa Daraja la Mbutu ambalo wakandarasi wa ndani walishirikiana kujenga daraja hilo kwa gharama za takriban shilingi bilioni 11 wakati makadirio ya awali ilikuwa shilingi bilioni 20.

Ndugu Makandarasi na Washiriki wa Mkutano;

Kabla ya kuhitimisha hotuba yangu, napenda kueleza suala la mwisho. Hivi karibuni nchi yetu inatarajiwa kuanza utekelezaji wa miradi mikubwa, ikiwemo ujenzi wa Bomba la Mafuta kutoka Hoima nchini Uganda hadi Bandari ya Tanga. Aidha, tunatarajia kuanza ujenzi wa reli ya kati kwa kiwango cha kimataifa (Standard gauge) yenye urefu wa takriban kilometa 1, 200 kutoka Dar es Salaam kwenda mikoa ya Mwanza na Kigoma. Reli hii pia itaunganisha nchi yetu na nchi za Burundi na Rwanda. Kwenye bajeti ya mwaka ujao wa fedha 2016/2017 tumetenga kiasi cha shilingi trilioni moja ili kuanza ujenzi. Sambamba na miradi hiyo, ipo miradi mingine ya ujenzi ya viwanda, ikiwemo Kiwanda cha Mbolea kitakachojengwa Kilwa, ambacho kitakuwa kikubwa zaidi Barani Afrika.

Hii ni miradi mikubwa. Hata hivyo, sina hakika kama wakandarasi wetu wa ndani mmejipanga vizuri kutumia fursa za miradi hiyo mikubwa kutekelezwa hapa nchini. Nilidhani mngetumia mkutano huu kujadili fursa zitakazopatikana kutoka kwenye miradi hiyo lakini nimeangalia ajenda zenu sijaona mahali popote mtakapozungumzia miradi hiyo.  Binafsi nitasikitika sana kama katika kutekeleza miradi hii hapatakuwa na mkandarasi yeyote wa Tanzania.  Hivyo basi, rai yangu kwenu jipangeni vizuri ili nanyi mshikiri katika ujenzi wa miradi hii. Lakini ili kuwa na uhakika wa kupata kazi kwenye miradi, narudia tena ombi langu kwenu kujenga umoja na ushirikiano.

Mheshimiwa Waziri;

Mwenyekiti wa Bodi;

Ndugu Wakandarasi;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kuwashukuru tena Mheshimiwa Waziri na Mwenyekiti wa Bodi kwa kunialika. Napenda kuwahakikishia ndugu wakandarasi kuwa nipo pamoja nanyi. Nimeshirkiana nanyi kwa kipindi kirefu. Naamini mtampa Waziri mpya ushirikiano kama mlionipa mimi.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu nautakia mkutano huu wa Mashauriano majadiliano mema. Nawasihi mjadili kwa kina na bila woga changamoto mbalimbali zinazowakabili na kubainisha njia za kuzitatua, ili kwenda sambamba na kaulimbiu ya mkutano wenu inayosema “Juhudi za makusudi za kukuza Uwezo wa Makandarasi Wazalendo kwa Maendeleo endelevu ya kiuchumi: changamoto na Mustakabali Wake” (Deliberate Capacity Building of Local Contractors for Sustainable Economic Development; Challenges and Way Forward). Binafsi nitafurahi kupata Ripoti ya Mkutano huu.

Baada ya kusema haya, sasa natamka kuwa Mkutano wa Mashauriano wa Bodi ya Usajili wa Makandarasi kwa Mwaka 2016 umefunguliwa rasmi. 

AHSANTENI KWA KUNISIKILIZA

Mheshimiwa Prof. Sospeter Muhongo, Waziri wa Nishati na Madini,

Mheshimiwa Balozi Masaharu Yoshida, Balozi wa Japan nchini,

Mheshimiwa Martha Mlata, Mwenyekiti wa Kamati ya Bunge ya Nishati na Madini;

Mheshimiwa Paul Makonda, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mheshimiwa Ramadhan Madabida, Mwenyekiti wa Chama Cha Mapinduzi Mkoa wa Dar es Salaam;

Waheshimiwa Wabunge wa Mkoa wa Dar es Salaam mliopo hapa;

Katibu Mkuu na Naibu Katibu Mkuu wa Wizara ya Nishati na Madini;

Mhandisi Felchesmi Mramba, Mkurugenzi Mtendaji wa TANESCO;

Viongozi Mbalimbali mliopo hapa;

Wageni Waalikwa,

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana.

Mheshimiwa Waziri nianze kwa kukushukuru kwa kunikaribisha kushiriki katika hafla hii ya kuweka Jiwe la Msingi la Ujenzi wa Mradi wa Kufua Umeme wa Kinyerezi II, ambao ukikamilika utaongeza megawati 240 kwenye Gridi ya Taifa. Mradi huu ni muhimu sana kwa ustawi na maendeleo ya taifa letu. Hivyo, napenda hapa mwanzoni kabisa kuwapongeza wewe, Mheshimiwa Waziri pamoja na watendaji wako katika Wizara, kwa kazi kubwa mnayoifanya ya kutekeleza miradi ya umeme kwa lengo la kuifanya nchi yetu kuwa na nishati ya umeme ya kutosha. Ninafahamu zipo changamoto nyingi zinazowakabili lakini mnajitahidi kuzishughulikia.

Hafla hii ya kuweka jiwe la msingi la kituo cha kufufua umeme unaotumia gesi asilia cha Kinyerezi II inafanyika miezi michache tu tangu kufanyika kwa uzinduzi wa Kituo cha Kufua Umeme cha Kinyerezi I mwezi Oktoba 2015. Kituo cha Kinyerezi I hivi sasa kinazalisha megawati 105. Tumearifiwa hivi punde kuwa ndani ya kipindi cha wiki mbili zijazo, Kituo cha Kinyerezi I kitakuwa na uwezo wa kuzalisha megawati 150. Miradi hii yote ni matokeo ya kukamilika kwa ujenzi wa Bomba la Gesi kutoka Mtwara, Lindi hadi Dar es Salaam uliojengwa kwa gharama ya Dola za Marekani bilioni 1.2.

Naomba mniruhusu kutumia fursa hii kuwashukuru wageni waalikwa na wananchi mliopo mahali hapa kwa kujitokeza kwa wingi kushuhudia uwekaji wa jiwe la msingi la mradi huu.

Ndugu Wananchi,

Mabibi na Mabwana;

Umeme ni maendeleo. Umeme ni kichocheo muhimu katika ukuaji wa uchumi wa Taifa lolote duniani. Matumizi ya nishati duniani hutumika kama kipimo cha maendeleo ya nchi husika. Umeme unasaidia kuongeza ufanisi wa shughuli za kiuchumi na kuboresha upatikanaji wa huduma za jamii kama vile afya, elimu na maji. Bila ya kuwepo kwa umeme wa uhakika, hata ndoto yetu ya kujenga uchumi wa viwanda haitaweza kutimia. Tukiwa na umeme wa uhakika tutaweza kujenga viwanda vidogo vidogo, vya kati na vikubwa na hivyo kutengeneza ajira kwa wananchi wetu.

Kwa mujibu ya takwimu zilizopo, uwezo wa nchi yetu wa kuzalisha umeme ni kati ya megawati 1200 hadi 1500 kwa mwaka. Na kama tulivyosikia hivi punde kutoka kwa Mheshimiwa Waziri, hivi sasa tunazalisha megawati 1025. Hii ina maana kuwa kila Mtanzania kwa sasa anatumia wastani wa watt 30 kwa mwaka. Tukijilinganisha na nchi nyingine, ambapo Kenya ni watt 40, China watt 490, Afrika Kusini watt 500 na Marekani watt 1683, utaona kuwa uwezo wetu wa kuzalisha nishati ya umeme bado upo chini.  Hivyo, tunahitaji kuongeza jitihada zaidi za kuzalisha umeme.

Ndugu Wananchi,

Mabibi na Mabwana;

Wakati wa kampeni za Uchaguzi Mkuu mwaka jana tulitoa ahadi ya kujenga uchumi wa viwanda. Lakini wakati tukiahidi hayo, tulifahamu pia kuwa ili kuweza kujenga uchumi wa viwanda ni lazima tuwe na umeme wa uhakika. Ni kwa sababu hiyo, leo nimefarijika sana kukaribishwa kuweka jiwe la msingi la Mradi wa Kufufua Umeme wa Kinyerezi II. Tukio hili linatokea takriban miezi mitatu tu baada ya mimi kuingia madarakani. Hii ni hatua nzuri.

Mradi huu wa Kinyerezi II unatekelezwa kwa ubia kati ya Serikali yetu na Japan. Gharama ya mradi huu ni Dola za Marekani milioni 344. Serikali ya Japan inagharamia 85% ya mradi na nchi yetu inachangia 15%. Wenzetu wa Japan walikwishatoa kiasi cha Dola za Marekani 292, lakini mradi huu ulikwama kuanza kutekelezwa kwa takriban miaka miwili kutokana na nchi yetu kukawia kuchangia. Kufuatia kuimarika na kuongezeka kwa ukusanyaji mapato tangu tulipoingia madarakani mwezi Novemba 2015, Serikali ilifanikiwa kutoa kiasi cha asilimia 15% kilichohitajika sawa na shilingi bilioni 120, mwezi Januari 2016. Kutolewa kwa fedha hizo ndiko kumewezesha mradi huu sasa kuanza kutekelezwa.

Kwa niaba ya Serikali na Watanzania kwa ujumla, napenda kutumia fursa hii kuishukuru Serikali ya Japan kwa kutupatia mkopo wa kutekeleza mradi huu. Nimefurahi kumwona Balozi wa Japan, Mheshimiwa Masaharu Yoshida yupo pamoja nasi katika shughuli hii. Nina imani atafikisha shukrani zetu kwenye Serikali yake.

Mheshimiwa Waziri;

Miradi mingi ya umeme iliyopo hapa nchini hivi sasa inaendeshwa kwa kutumia mitambo ya kukodisha. Umeme wa mitambo ya kukodisha umekuwa ukisababisha matatizo mengi kwa nchi yetu, ikiwemo gharama za uwendeshaji kuwa juu na hivyo kufanya bei ya umeme kuwa ghali. Sasa wakati umefika wa kuachana na utaratibu huo. Ndiyo. Ni lazima tuanze kutekeleza miradi ya umeme kwa kutumia mitambo yetu wenyewe. Hii ndio sababu nilianza hotuba yangu kwa kukupongeza Mheshimiwa Waziri kwa kuwa natambua kuwa mnafanya jitihada mbalimbali ili kuondokana na utaratibu wa zamani kukodisha mitambo.  

Hatua mnazozichukua ni muhimu hasa kwa kuzingatia kuwa nchi yetu ina vyanzo vingi vya kuzalisha umeme, ikiwemo gesi asilia, makaa ya mawe, maji, upepo na madini ya uraium n.k. Kiwango cha gesi asilia tuliyonayo hivi sasa ni takriban futi za ujazo trilioni 57. Hivi karibuni tu ugunduzi mwingine wa gesi umefayika hapo Ruvu. Kutokana na utajiri huu wa gesi, nchi yetu haina sababu ya kuendelea kulalamikia tatizo la umeme. Kuna nchi nyingi duniani, hususan katika Bara la Ulaya, zinalazimika kusafirisha gesi masafa marefu kwa ajili ya kupata nishati ya umeme. Sisi tunayo gesi ya kutosha hapa hapa nyumbani. Wataalam tunao. Ni lazima tutumie gesi yetu kuzalisha umeme wa kutosha. Tukiwa na umeme wa kutosha, gharama za umeme zitashuka na hivyo kuwapunguzia ugumu wa maisha wananchi wetu.

Nimefarijika kusikia kuwa mmejipanga kuupanua Mradi wa Kinyerezi I ili uweze kuzalisha Megawati 335 kutoka Megawati 150 za sasa. Nyongeza hii ya Megawati 185 zikijumlishwa na hizi 240 zitakazotokana na mradi ambao tunaweka Jiwe la Msingi leo zitatuhakikishia kupata Megawati 425 katika kipindi cha takribani miaka miwili na nusu ijayo. Nafahamu ili kutekeleza mradi wa upanuzi wa Kinyerezi I, Mkandarasi anahitaji takriban Dola za Marekani milioni 20. Napenda kuwaahidi kuwa Serikali itafanya jitihada za kutafuta fedha hizo, ikiwezekana zipatikane ndani ya mwezi huu, ili mradi huo nao uanze kutelezwa mara moja. Tunataka nchi yetu iwe na umeme wa kutosha tena wa bei nafuu.

Wageni Waalikwa;                            

Mabibi na Mabwana;

Sambamba na miradi hiyo, nimearifiwa pia kuwa maandalizi ya  ujenzi wa Mtambo ya Kinyerezi III wenye uwezo wa kuzalisha Megawati 600 (Megawati 300 Awamu ya I na Megawati 300 Awamu ya II) na Kinyerezi IV wenye uwezo wa Megawati 330, ambayo yote inatumia gesi asilia, yanaendelea vizuri. Aidha, kama alivyoeleza Mheshimiwa Waziri hivi punde, utekelezaji wa miradi ya umeme inayotumia vyanzo vingine vya umeme nayo inaendelea. Kukamilika kwa miradi hii yote kutawezesha nchi yetu siyo tu kuwa na umeme wa kutosha kwa matumizi ya ndani bali pia kuuza nchi za jirani.

Tukiweza kuuza umeme wetu nje tutapata fedha za kutekeleza miradi mingine ya maendeleo, kama vile ujenzi wa Bomba la Kusafirisha Mafuta kutoka Ziwa Albert nchini Uganda hadi Bandari ya Tanga, ambao unatarajiwa kuanza hivi karibuni na kuzalisha ajira za moja kwa moja takriban 21,500. Tukiwa na miradi mingi ya maendeleo kama hii tutaweza kukabiliana vizuri na changamoto ya ukosefu wa ajira inayokabili wananchi wetu.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Nchi yetu inahitaji maendeleo. Kwa kutambua hilo, Serikali ya Awamu ya Tano ninayoingoza imejipanga kufanya kazi ya kuwaletea Watanzania maendeleo bila kujali tofauti za dini, kabila au itakadi za kisiasa. Tunafanya hivyo kwa vile tunaamini maendeleo hayana chama.  Ombi langu kwa wananchi, endeleeni kuunga mkono hatua mbalimbali tunazozichukua katika kuwaletea maendeleo. Na katika hili, napenda kuwapongeza wananchi wa Kinyerezi kwa kukubali mradi huu kutekelezwa katika eneo lenu.

 Nafahamu bado kuna changamoto kadhaa zinawakabili, ikiwemo baadhi yenu  kutolipwa fidia. Napenda kuwahakikishia kuwa fedha zenu za fidia zipo na hivi karibuni mtalipwa kwa mujibu wa sheria za nchi yetu (Sheria ya Vijiji, Sheria ya Ardhi na Sheria ya Mipango Miji na Matumizi Bora ya Ardhi). Lakini kwa wale ambao wamegomea kupokea fidia zao, Serikali kamwe haitahangaika nao.

Mheshimiwa Waziri;

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Mradi huu upo Kinyerezi. Hapa Kinyerezi wapo vijana na akina mama. Hivyo basi, nina imani kuwa wananchi wa Kinyerezi watapewa kipaumbele katika kupata ajira kwenye mradi huu. Lakini nitumie fursa hii kuwaomba wanaKinyerezi watakaopata ajira katika mradi huu, kuwa waaminifu. Msishiriki kwenye vitendo viovu vya wizi wa vifaa vya ujenzi, mafuta ya transfoma, nyaya za umeme na vifaa vingine ama kuhujumu miundombinu ya mradi huu. Mtambue ya kuwa mradi huu ni wa Watanzania wote na utatunufaisha sote. Ukiiba vifaa vya ujenzi ufahamu kuwa wewe ni chanzo cha kuchelewesha maendeleo ya Watanzania. Mradi huu ukikamilika hata tatizo la maji hapa Kinyerezi litatatuliwa kwa haraka. Hivyo basi, kila mwananchi awe mlinzi wa mwenzake katika kuulinda mradi huu.

Sambamba na hilo, napenda kutoa wito kwa Wizara na TANESCO kuhakikisha mnamsimamia ipasavyo mkandarasi, Kampuni ya Sumitomo Corporation ya Japan, ili mradi huu sio tu ukamilike kwa wakati bali pia ubora unazingatiwe. Ikiwezekana mradi huu ukamilike hata kabla ya muda uliopangwa.

Mheshimiwa Waziri;

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Kabla ya kuhitimisha hotuba yangu, naomba niwashukuru tena washirika wetu wa maendeleo, hususan Serikali ya Japan, Benki ya Maendeleo ya Afrika pamoja na Benki ya Dunia ambao tumekuwa tukishirikiana nao katika kutekeleza miradi mbalimbali maendeleo nchini mwetu. Napenda kuwahakikishia washirika wetu kuwa fedha wanazotupatia zitatumika kwa malengo yaliyokusudia.  

Baada ya kusema hayo, sasa nipo tayari kufanya kazi iliyonileta ya kuweka jiwe la msigi la mradi huu wa Kinyerezi II. 

“AHSANTENI KWA KUNISIKILIZA”

Mheshimiwa Jenista Mhagama, Waziri wa Nchi, Ofisi ya Waziri Mkuu, Sera, Bunge, Kazi, Vijana, Ajira na Wenye Ulemavu;

Mheshimiwa Dkt. Philip Mpango, Waziri wa Fedha na Mipango;

Mheshimiwa Felix Ntibenda, Mkuu wa Mkoa wa Arusha;

Bw. Erick Shitidi, Katibu Mkuu, Ofisi ya Waziri Mkuu, Sera, Bunge, Kazi, Vijana, Ajira na Wenye Ulemavu;

Waheshimiwa Wenyeviti na Wajumbe wa Bodi za PPF na NSSF;

Mheshimiwa Mwenyekiti wa CCM wa Mkoa wa Arusha;

Mheshimiwa Mstahiki Meya wa Jiji la Arusha;

Mkurugenzi Mkuu wa Mamlaka ya Usimamizi ya Mifuko ya Hifadhi ya Jamii;

Wakurugenzi Wakuu wa PPF na NSSF;

Waheshimiwa Wakuu wa Wilaya mliopo;

Waheshimiwa Madiwani;

Viongozi wa Serikali mliopo;

Ndugu Wafanyakazi wa PPF na NSSF;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana:

Napenda nianze hotuba yangu kwa kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutupa afya njema na kutuwezesha kukutana mahali hapa tukiwa salama. Aidha, napenda kuwashukuru wananchi wa Arusha kwa mapokezi yenu mazuri tangu nilipowasili. Hii ni mara yangu ya tatu nakuja hapa Arusha tangu mmenichagua kuwa Rais wa Awamu ya Tano wan chi yetu. Lakini mara zote nimepata mapokezi makubwa. Ukarimu wenu unanipa moyo sana. Hivyo, nawashukuru sana wana-Arusha.

Napenda kutumia fursa hii pia kumpongeza Mstahiki Meya wa Jiji la Arusha kwa kazi kubwa anazozifanya katika kuunga mkono jitihada mbalimbali za Serikali, ikiwemo suala la wafanyakazi hewa, kama ambavyo yeye mwenyewe ameeleza hivi punde. Mimi na Mstahiki Meya tunatoka vyama tofauti lakini napenda kumpongeza kwa dhati kabisa kwa jitihada zake. Nafanya hivyo kwa kutambua kuwa sasa uchaguzi umekwisha. Jukumu kubwa ambalo lipo mbele yetu sote hivi sasa ni kuleta maendeleo kwa nchi yetu. Hivyo basi, natoa wito kwa wananchi wote kushikamana ili kutekeleza jukumu hilo kubwa ambalo lipo mbele yetu.

Ndugu Wananchi, Mabibi na Mabwana;

Hivi punde tutazindua majengo mawili yaliyojengwa na Mifuko miwili ya Hifadhi ya Jamii ya PPF na NSSF.  Majengo haya ni mazuri na nina uhakika yataboresha mandhari ya Jiji letu la Arusha. Napenda kuipongeza Mifuko hii miwili ya Hifadhi ya Jamii kwa kuwekeza kwenye ujenzi wa majengo haya. Nimearifiwa kuwa wakati wa ujenzi wa majengo haya, Watanzania takriban mia mbili walipata ajira. Aidha, nafahamu kuwa wakati wa ujenzi, wapo wananchi waliopata ajira nyingine za muda mfupi. Nimefarijika zaidi kusikia kuwa makampuni ya Kitanzania yameshiriki katika ujenzi wa majengo haya. Nina imani makampuni hayo yamepata uzoefu wa kutosha. Hivyo basi, naipongeza sana Mifuko hii.

Ndugu Wananchi, Mabibi na Mabwana;

Pamoja na pongezi nilizozitoa, ni dhahiri kuwa yapo mambo ya kujiuliza. Tumeelezwa hivi punde kuwa ujenzi wa majengo haya mawili umegharimu zaidi ya shilingi bilioni sitini (60). Lakini tujiulize ni kwa namna gani majengo haya yatawanufaisha wananchi maskini na wasio na ajira? Viongozi wa Mifuko hii miwili wameeleza hivi punde kuwa  majengo haya bado hayajapata wapangaji wa kutosha. Binafsi nafahamu pia kuwa majengo mengi ya Mifuko ya Hifadhi ya Jamii yaliyopo sehemu mbalimbali nchini, hayana wapangaji kwa sababu mbalimbali, ikiwemo gharama za kupanga kuwa juu. Matokeo yake Mifuko inapata hasara. Hivyo basi, nitoe wito kwa viongozi wa Mifuko hii kuwafikiria wananchi wa kipato cha chini kila mara wanapotaka kuwekeza.

Mimi naamini kama fedha zilizotumika kujenga majengo haya zingewekezwa kwenye sekta zinazowagusa wananchi wengi, zingeleta manufaa makubwa kwanza kwa mifuko yenyewe, lakini pia kwa wananchi na taifa kwa ujumla. Mathalan, nchi yetu ni ya pili kwa kuwa na idadi kubwa ya mifugo Barani Afrika baada ya Ethiopia. Aidha, nchi yetu inalima mazao mbalimbali, ikiwemo pamba, kahawa, matunda n.k. Kama fedha iliyotumika kujenga majengo haya ingeelekezwa kwenye kujenga viwanda vya ngozi na bidhaa zake au viwanda vya nguo ama vya kusindika matunda/mazao, wananchi wengi wangepata ajira, maisha yao yangeboreka, idadi ya wanachama kwenye mifuko hii ingeongezeka na nchi yetu ingepata mapato.

  Ni kwa sababu hiyo, nimefurahi sana kusikia katika maelezo yaliyotolewa hivi punde na Waheshimiwa Mawaziri pamoja na viongozi wa Mifuko ya PPF na NSSF kwamba Mifuko ya Hifadhi ya Jamii sasa inataka kuelekeza nguvu kwenye sekta ya viwanda. Nawapongeza kwa hilo kwa vile azma hiyo inaenda sambamba na azma ya Serikali ya Awamu ya Tano inayolenga kuifanya nchi yetu kuwa ya nchi ya uchumi wa kati unaoongozwa na sekta ya viwanda.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Sisi Watanzania, bila kujali tofauti zetu za dini, kabila au itikadi sote tunatamani kuona kero na shida zetu mbalimbali zinatatuliwa. Tunatamani kuondokana na umaskini na pia kuwa na maisha bora. Binafsi naamini kuwa mambo haya yote yanawezekana. Yanawekana kwa vile nchi yetu hii imebarikiwa kuwa na kila aina ya utajiri. Tunayo ardhi na maji ya kutosha, mifugo, misitu, wanyama, madini na gesi. Kama tungeweza kutumia vizuri rasilimali hizi tulizonazo, wananchi wangeondokana na umaskini walionao na nchi yetu ingepata maendeleo.

Hata hivyo, kwa bahati mbaya, licha ya utajiri wa rasilimali tulionao, ni watu wachache tu ndiyo wamekuwa wakinufaika. Watu hawa wachache ndiyo wameshilikia uchumi na kuhodhi kila biashara. Baadhi ya watu hawa pia ndiyo wamekuwa wakiwasababishia shida mbalimbali wananchi. Mathalan, nchi yetu hivi sasa inakabiliwa na tatizo la uhaba wa sukari. Tatizo hili kimsingi limesababishwa na baadhi ya wafanyabiashara wachache kwa maslahi yao binafsi. Wafanyabiashara hao wameamua kuficha sukari ili kusudi waweze kuuza sukari hiyo kwa bei waitakayo. Jambo la kusikitisha zaidi ni kwamba baadhi ya wafanyabiashara hao, wakati mwingine, wamekuwa wakiingiza sukari kutoka nje ambayo muda wake wa matumizi umepita. Ikifika hapa nchini, sukari hiyo inafungwa kwenye vifurushi au mifuko mipya na kisha kuingizwa sokoni na hivyo kuhatarisha maisha ya walaji.

Hatupaswi kuacha hali hii iendelee. Ni lazima tuibadilishe. Napenda kuwahakikishia kuwa Serikali ya Awamu ya Tano ninayoingoza imejipanga kurekebisha hali hii. Tutahakikisha rasilimali za umma zinawanufaisha wananchi wote. Tutahakikisha tunawashughulikia wale wote ambao wamekuwa wakitumia rasilimali za nchi kwa manufaa na maslahi yao binafsi. Hii ndiyo sababu, napenda kurudia tena wito wangu kwa viongozi wa Mifuko yote ya Hifadhi ya Jamii nchini kuangalia uwezekano wa kuwekeza kwenye sekta ya viwanda. Nawaahidi kuwa endapo mtaamua kuwekeza kwenye viwanda, Serikali itawapa ushirikiano wa kutosha, ikiwezekana kuwapa misamaha ya kodi. Tutafanya hivyo kwa sababu mimi naamini kuwa kama Mifuko ya Hifadhi ya Jamii ingewekeza kwenye viwanda, mathalan vya sukari, shida ya uhaba wa sukari inayokabili nchi yetu hivi sasa isingekuwepo. Na hata kama ingekuwepo, basi hali isingekuwa kama ilivyo sasa. Tungeweza kuziba pengo hilo la uhaba wa sukari kwa kutoa vibali kwenu kuagiza sukari kutoka nje na bila shaka bei ya sukari ingeedelea kuwa chini.

Sambamba na kuomba mifuko ya hifadhi ya jamii kuwekeza kwenye viwanda, nawaomba wananchi wenzangu kuendelea kuunga mkono hatua mbalimbali zinazochukuliwa na Serikali katika kukabiliana na changamoto zinazoikabili nchi yetu. Suala hili ni muhimu kwa vile siyo watu wote wanafurahia hatua zinazochukuliwa na Serikali hivi sasa. Wapo baadhi ya watu wachache ambao wanajaribu kutuzuia. Lakini nina imani kama sisi sote tukiungana na kushikamana hakuna mtu atakayetukwamisha.

Waheshimiwa Viongozi;

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Mifuko ya Hifadhi ya Jamii kama ikitumiwa vizuri inaweza kutoa mchango mkubwa katika maendeleo ya nchi. Nchi yetu ina mifuko ya hifadhi ya jamii saba (7), ambayo ni GEPF, LAPF, NSSF, NHIF, PPF,PSPF na WCF.  Mifuko hii kwa pamoja ina mtaji wa shilingi trilioni 8.87. Baadhi ya Mifuko hii ya Hifadhi ya Jamii imeshiriki katika kutekeleza miradi mikubwa mbalimbali ya maendeleo hapa nchini, ikiwemo ujenzi wa Daraja la Mwalimu Julius Nyerere (Kigamboni), Ukumbi wa Bunge Dodoma na Chuo Kikuu Cha Dodoma. Utekelezaji wa miradi hii ni kielelezo tosha kuwa endapo Mifuko ya Hifadhi ya Jamii itatumiwa vizuri inaweza kuchochea maendeleo ya kiuchumi katika nchi. Hivyo basi, naipongeza mifuko yetu yote kwa mchango wao.

Pamoja na pongezi hizo, ni dhahiri kuwa mchango wa mifuko ya hifadhi kwenye maendeleo ya taifa letu kwa sasa bado ni mdogo. Mathalan, mifuko yote ya hifadhi iliyopo nchini kwa pamoja huchangia asilimia12 ya pato la taifa kwa mujibu wa takwimu za Benki Kuu za mwaka 2014. Kiwango hiki ni kidogo sana ukilinganisha na nchi nyingine, ambako mifuko ya hifadhi ya jamii huchangia hadi asilimia 40 ya pato la taifa. Hivyo basi, tunapaswa kuongeza bidii ili mifuko yetu ya hifadhi iweze kutoa mchango unaostahili kwenye maendeleo ya taifa, ikiwezekana na sisi tufikie asilimia 40 au zaidi.

Ndugu Wananchi, Mabibi na Mabwana;

Katika risala zilizosomwa na viongozi wa mifuko hii miwili tumesikia changamoto mbalimbali wanazokabiliana nazo. Moja ya changamoto hizo inahusu baadhi ya waajiri kushindwa kuwasilisha michango ya wafanyakazi wao kwa wakati. Napenda kurudia tena agizo langu nililolitoa kwenye Sherehe za Mei Mosi mwaka huu kwamba waajiri wote lazima wachangie kwenye mifuko hii. Na ninaposema waajiri wote ni pamoja na Serikali, kupitia Wizara ya Fedha. Bahati nzuri Mkurugenzi Mkuu wa Mamlaka ya Usimamizi wa Mifuko ya Hifadhi ya Jamii, Mama Irene Isaka, upo hapa hivyo naamini agizo hili litasimamiwa ipasavyo.

Nafahamu Serikali ilikuwa inadaiwa takriban shilingi bilioni 700 kwenye mfuko wa PSPF kutokana na Wizara ya Fedha kushindwa kuwasilisha michango ya watumishi wa Serikali. Napenda kuwatarifu kuwa tumeanza kulipa deni hilo ambapo kiasi cha shilingi bilioni 500, tayari kimelipwa. Naamini malipo ya kiasi kilichobaki yatafanyika hivi karibuni. Hata hivyo, kutokana na zoezi la kuwaondoa watumishi hewa linaloendelea ambapo hadi hivi tumewabaini watumishi hewa takriban 1900, bila shaka deni lililobaki litapungua.

Nakubaliana pia na mapendekezo yaliyotolewa na viongozi wa mifuko kwamba kwa wale watakaoshindwa kuwasilisha michango yao wasilipwe mafao kwa mujibu wa sheria. Ndiyo, wasilipwe. Wakati sasa umefika mifuko yetu ya hifadhi ya jamii iendeshwe kisasa na sio kisiasa. Nafahamu wapo baadhi ya waajiri wamekuwa wakikusanya michango ya watumishi lakini hawaiwasilishi kwenye mifuko. Waajiri wa namna hiyo ni lazima watafutwe na kuwajibishwa ipasavyo.

Hata hivyo, napenda kutoa angalizo kuwa siyo kila kazi, waajiri wanatakiwa kuchangia kwenye mifuko ya hifadhi. Kazi nyingine ni za muda mfupi hivyo mwajiri hawalazimiki kumchangia mfanyakazi wake kwenye mifuko. Suala hili lazima lieleweke vizuri. Mimi binafsi nalifahamu suala hili vizuri kwa kuwa nilikuwa Waziri wa Ujenzi. Kwenye miradi mingi ya ujenzi, hususan barabara, watu walikuwa wakiajiriwa kwa muda mfupi. Waajiriwa wa namna hiyo hawakustahili kuchangiwa kwenye mifuko ya hifadhi ya jamii.

Waheshimiwa Mawaziri;

Ndugu Viongozi na Wafanyakazi wa PPF na NSSF;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Kabla sijahitimisha hotuba yangu, napenda kuwashukuru tena Waheshimiwa Mawaziri na viongozi wa PPF na NSSF kwa kunikaribisha kushiriki kwenye shughuli hii. Nawashukuru pia wananchi wa Arusha kwa mapokezi mazuri na ninawaahidi nipo pamoja nanyi na kamwe sitawaangusha. Na bahati nzuri mambo mazuri tayari yameanza kuonekana. Hivi majuzi nchi yetu imeingia makubaliano na Serikali ya Uganda kujenga bomba la mafuta kutoka Uganda hadi Bandari ya Tanga. Ujenzi wa Bomba hilo unatarajiwa kutoa ajira takriban elfu ishirini na tano na kuongeza pato la taifa kwa takriban asilimia 2.

Nitumie fursa hii pia kurudia tena wito wangu kwa Viongozi wa Mifuko ya Hifadhi ya Jamii kuangalia uwezekano wa kuwekeza kwenye maeneo yenye tija na yenye kuhusisha watu wengi, hususan viwanda. Nimefurahi kusikia kwenye jengo la NSSF kutakuwa na kiwanda cha kukata tanzanite. Sio mbaya kama kwenye siku za usoni mtafikiria kujenga kiwanda cha tanzanite hapa hapa nchini ili nchi yetu iweze kunufaika ipasavyo na madini hayo kuliko ilivyo sasa.

 Vilevile, napenda kuhimiza mifuko ya hifadhi pamoja na taasisi mbalimbali nchini kuhakikisha kuwa wakati mnapotekeleza miradi yenu mbalimbali mjitahidi kutoa kiupaumbele Watanzania. Ndio, ni lazima kipaumbele kiwe kwa Watanzania kwanza, hususan kwa zile kazi au miradi ambayo Watanzania wanamudu kuitekeleza. Hivyo, ndivyo nchi nyingine zinavyofanya. Na huo ndio muelekeo wa Serikali ya Awamu ya Tano.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu, napenda kuwashukuru viongozi wa mifuko ya PPF na NSSF kwa mchango wenu wa madawati. PPF mmetoa madawati 2,000 na NSSF madawati 4,000. Nawashukuru sana kwa kuonesha mfano huu. Madawati haya yatatumiwa na watoto wetu waliopo shuleni. Kama mnavyofahamu, Serikali ilifanya uamuzi wa kutoa elimu bila malipo. Uamuzi huo umesababisha idadi ya wanafunzi kuongezeka maradufu na kuleta changamoto kadhaa, ikiwemo uhaba wa madawati. Hivyo basi, nitoe wito kwa taasisi na kila mwananchi atakayeguswa kushirikiana na Serikali katika kushughulikia changamoto mbalimbali zilizojitokeza kwenye shule zetu.

Baada ya kusema hayo, sasa nipo tayari kufanya uzinduzi wa majengo haya mawili ya PPF Plaza na NSSF Mafao House.

 “Ahsanteni kwa kunisikiliza”

Mhe. Samia Hassan, Makamu wa Rais;

Mhe. Kassim Majaliwa, Waziri Mkuu;

Ndugu Gratian Mukoba, Rais wa Shirikisho la Vyama vya Wafanyakazi Tanzania (TUCTA);

Mama Nortubunga Maskini, Makamu wa Rais wa TUCTA;

Mheshimiwa Jenista Mhagama, Waziri wa Nchi, Ofisi ya Waziri Mkuu, Sera, Bunge, Kazi, Vijana, Ajira na Wenye Ulemavu;

Mhe. Tulia Ackson, Naibu Spika;

Balozi Injinia John Kijazi, Katibu Mkuu Kiongozi;

Mheshimiwa Jordan Rugimbana, Mkuu wa Mkoa wa   Dodoma;

Waheshimiwa Mawaziri wote, na Waheshimiwa Wabunge mliopo;

Bi. Mary Kawar, Mkurugenzi wa Shirika la Kazi Duniani (ILO), Ofisi ya Nchi za Afrika Mashariki;

Waheshimiwa Mabalozi mliopo;

Waheshimiwa Majaji,

Mheshimiwa Almas Maige, Mwenyekiti wa Chama cha Waajiri Tanzania;

Dr. Aggrey Mlimuka, Mkurugenzi Mtendaji wa Chama cha Waajiri Tanzania (ATE);

Ndugu Nicholaus Mgaya, Katibu Mkuu wa Shirikisho la Vyama vya Wafanyakazi (TUCTA);

Viongozi wa Vyama vya Wafanyakazi;

Viongozi na Maafisa wa Serikali mliopo;

Wawakilishi wa Vyama vya Siasa mliopo; Mzee Mangula, Makamu Mwenyekiti wa CCM

Bwana Kimbisa (Mb), Mwenyekiti wa CCM Mkoa;

Wanahabari;

Mstahiki Meya wa Manispaa ya Dodoma;

Ndugu Wananchi;

Ndugu Wafanyakazi;

Mabibi na Mabwana.

Awali ya yote napenda kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutupa uhai na afya njema na kuweza kukutana hapa. Leo ni siku muhimu sana. Tupo hapa kwa ajili ya kuenzi na kuthamini mchango wa wafanyakazi wa Tanzania, wake kwa waume, walioko sekta binafsi na ya umma, na  ambao kila siku tangu asubuhi hadi jioni wamekuwa wakivuja jasho kwa ajili ya maendeleo ya taifa letu.

Hii si mara yangu ya kwanza nashiriki Sherehe ya Siku ya Wafanyakazi, maarufu kama Mei Mosi. Nimeshiriki kwenye sherehe hizi mara kadhaa. Lakini leo nashiriki kipekee kabisa. Nashiriki kwa mara ya kwanza tangu nichaguliwe kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania mwezi Oktoba 2015. Hivyo, napenda kuchukua nafasi hii kuwashukuru Viongozi wa Shirikisho la Vyama vya Wafanyakazi (TUCTA) na Vyama vyote vya Wafanyakazi nchini kwa kunialika ili nijumuike nanyi kwenye Sherehe hizi za Siku ya Wafanyakazi Duniani mwaka huu. Aidha, napenda kuwashukuru wafanyakazi wote wa Tanzania kwa kunipa kura nyingi zilizoniwezesha  kuchaguliwa kuwa Rais wa nchi hii. Naahidi kwenu kuwa sitawaangusha.

Nitumie fursa hii pia kuwapongeza sana wananchi wa  Mkoa Dodoma chini ya Uongozi wa Mkuu wa Mkoa, Mheshimiwa Jordan Rugimbana kwa kukubali kuwa wenyeji  wa Sherehe hizi pamoja na maandalizi mazuri mliyofanya kufanikisha sherehe hizi. Sherehe zimefana, hongereni sana! Nawashukuru pia wananchi wa Dodoma kwa kunipa kura nyingi wakati wa uchaguzi Mkuu wa mwaka jana.

Aidha, ninawashukuru sana Wafanyakazi na Wananchi wote mliojitokeza hapa leo kwa wingi ili kujiunga na wenzetu duniani kote kusherehekea siku hii muhimu ya Wafanyakazi Duniani.

Ndugu Wafanyakazi na Wananchi kwa ujumla;

Duniani kote wafanyakazi ni nguzo muhimu ya maendeleo. Hakuna taifa lolote duniani ambalo limeweza kuendelea bila kutegemea wafanyakazi wake. Hapa nchini, wafanyakazi wametoa mchango mkubwa kwa maendeleo ya taifa letu tangu kipindi cha ukoloni hadi sasa. Bila shaka wengi wetu hapa tunafahamu namna wafanyakazi na vyama vya wafanyakazi vilivyoshiriki kikamilifu katika harakati za ukombozi wa nchi yetu. Baada ya nchi yetu kupata uhuru, wafanyakazi wameendelea kutoa mchango mkubwa kwa maendeleo ya nchi yetu.

Nitumie fursa hii kuwapongeza wafanyakazi kote nchini kwa kazi kubwa na nzuri mnayoifanya kwa maendeleo ya taifa letu. Ninyi ndio mmejenga miundombinu mbalimbali tunayoitumia hivi sasa, ninyi ndio mnahakakikisha Watanzania wanapata huduma bora za elimu na afya lakini hata ulinzi na usalama wa taifa letu kwa kiwango kikubwa unategemea ninyi wafanyakazi. Hongereni sana wafanyakazi!

Ndugu Wafanyakazi na Wananchi kwa ujumla;

Kama nilivyotangulia kusema, hii ni sherehe yangu ya kwanza ya Mei Mosi tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa Awamu ya Tano wa nchi yetu. Hivyo, napenda kutumia fursa hii adimu kuzungumza na wafanyakazi pamoja na wananchi kwa ujumla kuhusu masuala na mipango mbalimbali ambayo Serikali ya Awamu ya Tano ninayoingoza imepanga kutekeleza katika kipindi cha miaka mitano ijayo.

Serikali ya Awamu ya Tano imejipanga kuona nchi yetu inapata maendeleo kwa manufaa ya Watanzania wote. Tumejipanga kufanikisha utekelezaji wa Dira ya Maendeleo ya Taifa ya 2025 pamoja na Ilani ya Uchaguzi ya Chama Tawala. Sote tunafahamu kuwa Dira ya Taifa ya Maendeleo inalenga kuiwezesha nchi yetu kuwa ya uchumi wa kati unaongozwa na viwanda. Ili kutekeleza Dira ya Maendeleo na Ilani ya Uchaguzi ya Chama Tawala, tayari tumekamilisha Mpango wa Pili wa Maendeleo wa Taifa wa Miaka Mitano utakaotekelezwa katika kipindi cha mwaka 2016/17 hadi mwaka 2020/21.

Mpango huu unadhima ya kujenga uchumi wa viwanda ili kuchochea mageuzi ya kiuchumi na maendeleo ya watu. Lengo kuu la Mpango huu ni kuhakikisha rasilimali na fursa za nchi zinatumika vizuri ili kujenga uchumi wa viwanda na kupunguza umasikini. Baadhi ya malengo mahsusi ni kuimarisha kasi ya ukuaji mpana wa uchumi kwa manufaa walio wengi, kuongeza kasi ya kupunguza umaskini, kuongeza fursa ya ajira kwa wote, kuongeza upatikanaji na ubora wa huduma za jamii na kuongeza mauzo nje kwa bidhaa za viwandani.

Ndugu Wafanyakazi na Wananchi;

Baadhi ya masuala muhimu yaliyomo kwenye Mpango wa Maendeleo ambayo tutayatekeleza katika kipindi cha miaka mitano ijayo ni pamoja na kufufua viwanda na kujenga vipya, hususan vinavyotumia malighafi zinazopatikana kwa wingi hapa nchini, teknolojia ya kati, nguvu kazi na ambavyo bidhaa zake zitatumika zaidi hapa nchini, ikiwemo viwanda vya nguo na bidhaa za ngozi. Aidha, tunakusudia mazingira ya uzalishaji na uendeshaji biashara kwa kuhakikisha tunajenga miundombinu ya nishati ya umeme, reli, barabara, maji, madaraja, vivuko, bandari, viwanja vya ndege na TEHAMA. Tunalenga pia kuhakikisha kuwa panakuwepo ardhi kwa ajili ya uwekezaji na upatikanaji wa rasilimali-watu yenye ujuzi. Halikadhalika, tutaboresha sera, sheria, taratibu, uratibu na ushirikiano wa kitaasisi.  

Maendeleo ya uchumi ni lazima yaende sambamba na maendeleo ya watu. Ili kuhakikisha hilo, vipaumbele vitakuwa ni kuhakikisha watu wanaondokana na umaskini, njaa na ukosefu wa ajira. Aidha, tutaboresha huduma za jamii, hususan afya na elimu, kwa kuhakikisha zinapatikana kwa uhakika na ubora unaostahili. Tutahakikisha watu wengi wanajiunga na mifuko ya hifadhi ya jamii na pia panakuwepo na usawa wa jinsia na watu wenye ulemavu, utawala bora, mipango miji na kuogeza juhudi za kukabiliana na athari za tabianchi.

Matumaini yetu ni kwamba utekelezaji wa Mpango huu utaleta matokeo chanya kwa nchi yetu kwa kukuza uchumi kutoka asilimia 7 mwaka 2015 hadi asilimia 10 mwaka 2020; kuongeza mapato ya yatokanayo na kodi kutoka asilimia 12.1 ya pato la taifa mwaka 2014/15 hadi asilimia 17.1 mwaka 2020; kuongezeka kwa kasi ya kupunguza umaskini ambapo pato la wastani kwa kila mwananchi litaongezeka kutoka wastani wa dola za Marekani 1,006 mwaka 2015 hadi 1,500 mwaka 2020; umaskini wa mahitaji ya msingi kupungua kutoka asilimia 28.2 mwaka 2011/12 hadi asilimia 16.7 mwaka 2020/21; huduma za msingi za afya na elimu zitaimarika; kuongezeka kwa mauzo nje ya nchi ya bidhaa za viwandani; kuongeza idadi ya watalii na kuongeza uwekezaji wa moja kwa moja kutoka dola la kimarekani bilioni 2.14 mwaka 2014/15 hadi bilioni 5 mwaka 2021. Hayo ndiyo malengo yetu.

Ndugu Wafanyakazi na Ndugu Wananchi

Utekelezaji wa Mpango wa Maendeleo ya Taifa utagharimu takriban shilingi trilioni 107, zikiwemo trilioni 59 kutoka Serikalini.Kwa kuanza, kwenye bajeti ijayo,  Serikali imetenga kiasi cha jumla ya shilingi trilioni 11.82 kwa ajili ya bajeti ya maendeleo sawa na asilimia 40 ya bajeti yote kutoka asilimia 26 mwaka uliopita.  Kati ya fedha za bajeti ya maendeleo, shilingi 8.702 trilioni sawa na asilimia 74 ya bajeti ni fedha za ndani na fedha za nje ni shilingi 3.117 trilioni sawa na asilimia 26.

Kama mnavyoona, sehemu kubwa ya ugharamiaji wa mpango huu itafanyika kwa kutumia fedha za ndani. Hii ishara tosha kuwa tumedhamiria kufanikisha azma yetu ya kutekeleza Dira ya Taifa ya Maendeleo ya mwaka 2025 ili kuleta maendeleo nchini mwetu na kuwaondolea wananchi kero mbalimbali.

Ndugu Wafanyakazi na Ndugu Wananchi;

Bila shaka baadhi yenu mtashangaa kwa nini nimetumia Sherehe hii ya Wafanyakazi kuongelea malengo ya Serikali ya Awamu ya Tano katika kipindi cha miaka mitano ijayo. Jibu ni moja tu. Imenilazimu kueleza hayo yote ili sisi wafanyakazi wote hapa nchini tufahamu kazi kubwa iliyopo mbele yetu. Sisi ndio tunategemewa kuwaongoza Watanzania katika kutekeleza na kufikia malengo ya Dira ya Maendeleo ya Taifa 2025. Hivyo, tunaposherehekea sikukuu hii ya wafanyakazi duniani hatuna budi kila mmoja wetu kujiuliza ni kwa namna gani tutachangia katika kufanikisha utekelezaji wa Mpango huu wa Maendeleo kwa nchi yetu. Kwa kifupi, naweza kusema kuwa mipango yote mizuri niliyoieleza hapo juu haiwezi kufanikiwa kama wafanyakazi hawatashiriki kikamilifu.

Hivyo basi, nitoe wito kwa wafanyakazi kote nchi kila mmoja kwa nafasi yake kujipanga vizuri katika kutekeleza Mpango huu. Ni lazima tufanye kazi kwa bidii na kujituma, ueledi mkubwa na uadilifu. Nchi yetu haitaweza kufikia uchumi wa kati unaoendeshwa kwa viwanda kama tutaendelea kulea uvivu, uzembe, ubadhirifu, rushwa, ukwepaji kodi,  kutotimiza wajibu wetu na wafanyakazi hewa.  Kwa kutambua hilo, Serikali yenu imeanza kuchukua hatua za kuimarisha nidhamu na uwajibikaji kwa watumishi Serikalini. Tayari tumeanza kuwashughulikia watumishi wachache ambao ni wazembe, wavivu, wala rushwa, wabadhirifu na wasio na maadili.

Nafahamu, watumishi wazembe na wabadhirifu ni wachache. Lakini watumishi hao ndio wamekuwa wakiharibu sifa nzuri ya watumishi wa umma. Hawa ndio wamekuwa wakirudisha nyuma gurudumu la maendeleo la nchi yetu. Hawa ndio wamekuwa wakinufaika na kunyonya jasho la wafanyakazi walio wengi wa Tanzania.  Sasa mwisho wao umefika. Serikali ya Awamu ya Tano imejipanga kuwashugulikia popote walipo. Hatutawaonea aibu au huruma watumishi wa aina hii. Nimefurahi kusikia Vyama vya Wafanyakazi viko pamoja na Serikali na havitaunga mkono mtumishi mzembe, legelege na fisadi. Mmezidi kutupa nguvu zaidi ya kuendelea na jitihada tulizozianzisha za kurejesha nidhamu ya kazi kwenye utumishi wa umma. Niwaombe pia tushirikiane katika kushughulikia wafanyakazi hewa. Wafanyakazi hewa wameigharimu Serikali fedha nyingi ambazo zingeweza kuboresha maslahi ya wafanyakazi halali na kutekeleza miradi mbalimbali ya maendeleo.

 Hadi leo idadi ya wafanyakazi hewa waliopatikana ni 10,295. Kati ya wafanyakazi hao 8,373 ni kutoka Serikali za Mitaa na 1,922 ni wa Serikali Kuu. Kutokana na wafanyakazi hao hewa Serikali imekuwa ikilipa kiasa cha shilingi 11,603,273,799.41 kila mwezi sawa na shilingi 139,239,285,592.92 kwa mwaka sawa na shilingi 696,196,427,964.6 kwa miaka mitano. Fedha hizi zingeweza kujenga barabara za juu (flyovers) tano au kuboresha maslahi ya watumishi halali ama kuboresha huduma mbalimbali za jamii. Aidha, nafasi hizo hewa zingeweza kutoa ajira kwa wahitimu wa vyuo vikuu mbalimbali ambao wanatafuta kazi na hivyo kuleta manufaa kwa taifa.

Ndugu Wafanyakazi; 

Wakati nikitoa rai kwa watumishi legelege, wabadhirifu na wala rushwa kubadilika, napenda pia kutumia fursa hii kuwapa moyo wafanyakazi wote ambao ni wachapakazi na ambao wanatekeleza majukumu yao kwa ueledi na uadilifu. Endeleeni kufanya kazi kwa kujiamini, kujituma bila ya kuwa  wasiwasi wowote. Nafahamu wapo baadhi ya watu wamekuwa wakiwatisha na kuwaeleza kuwa Serikali ya Awamu ya Tano haijali wafanyakazi. Wapuuzeni watu hao. Hao ndio wale waliokuwa wakinufaika au kushirikiana na watumishi mafisadi, wala rushwa na wabadhirifu. Sasa wanatapatapa baada ya kuona Serikali inachukua hatua mahsusi kwa watumishi wa namna hiyo. Serikali ya Awamu ya Tano haitambuguzi mfanyakazi yeyote ambaye anajituma na kufanya kazi kwa ueledi na uadilifu. Nipende kusema tu Serikali yangu itawalinda na kuwatetea wafanyakazi waadilifu na wachapakazi.

Ndugu Wafanyakazi;

Wakati wa Kampeni na hata nikifungua Bunge niliwaahidi wafanyakazi wote wa umma na sekta binafsi kuwa ningeboresha maslahi na mazingira yenu ya kufanya kazi, ikiwemo kuongeza mishahara, kuwapatia vitendea kazi, pamoja na kulinda na haki za msingi za hifadhi ya jamii kama huduma za afya na malipo ya pensheni baada ya kustaafu kazi.  Ahadi yangu hii bado ipo pale pale na nawaahidi tena sitawaangusha. Kwa bahati nzuri hata kaulimbiu ya Mei Mosi mwaka huu ambayo; “Dhana ya Mabadiliko Ilenge Kuinua Hali ya Wafanyakazi” inasisitiza umuhimu wa kuboresha maslahi na mazingira ya kazi ya wafanyakazi.

Kama alivyosema Katibu Mkuu wa TUCTA kuwa tangu tumeingia madarakani, tumeweza kuongeza ukusanyaji wa mapato kutokana na kuziba mianya mingi ya ukwepaji kodi na kudhibiti matumizi yasiyo ya lazima.  Hata hivyo, sio dhamira yetu na bila shaka sio dhamira ya Watanzania walio wengi kuona fedha zote tunazokusanya tunazitumia kwa ajili ya kulipia mishahara watumishi tu. Nasema hivi ili mfahamu kwamba mapato haya yanawahitaji wengi sana. Wananchi walio wengi wamepata matumaini kuwa kutokana na kuongeza kwa mapato sasa huduma mbalimbali zitapatikana kwa ubora na uhakika. Hivyo, niwajibu wetu sisi mliotukabidhi kuongoza Serikali kuhakikisha tunatumia vizuri rasilimali za nchi kwa manufaa ya Watanzania wote. Na ninapenda kutumia fursa hii kuwahakikishia kuwa tutaelekeza fedha tunazozipata katika maeneo muhimu ambayo yanamgusa kila Mtanzania, wakiwemo wafanyakazi.

Ndugu Mwenyekiti wa TUCTA;

Ndugu Katibu Mkuu wa TUCTA;

Ndugu Wafanyakazi;

Hivi punde nimetoka kusikia risala yenu nzuri iliyosomwa na Katibu Mkuu wa TUCTA, Bwana Nicholas Mgaya. Sitaweza kujibu hoja zote zilizotajwa kwenye risala yenu. Lakini napenda kuwahakikishia kuwa Serikali imezipokea hoja zenu zote na tutazifanyia kazi. Hata hivyo, naomba mniruhusu nieleze japo kwa uchache baadhi ya hoja mliyotaja kwenye risala yenu:

Kwanza, kuhusu suala la kupunguza kodi ya mapato ya mshahara (PAYE) kwa wafanyakazi.  Napenda kuwaarifu kuwa Serikali yangu kama nilivyoahidi wakati wa kampeni zangu nimeamua kuwapunguzia Wafanyakazi kodi ya Mapato ya Mishahara kutoka asilimia 11 ya sasa hadi asilimia 9 kuanzia mwaka wa fedha wa 2016/17 kutegemea Wabunge watakavyopitisha bajeti yetu. Tuna uhakika kwa kufanya hivyo, tutakuwa tumewapunguzia wafanyakzi mzigo mkubwa wa makato katika mishahara yao. Nimeamua kuanza na hili kwanza ili changamoto zilizopo sasa za kiuchumi tuweze kuzivuka na baadaye mambo yakiwa mazuri tutaangalia suala la kupandisha mishahara.

Pili, suala la tofauti ya mishahara. Tayari tumeanza kuchukua hatua kuhakikisha tunakuwa na mfumo wa mishahara ambao unazingatia vigezo vya uzito wa kazi na kupunguza tofauti kubwa ya malipo ya mshahara kwa kuoanisha mishahara ya watumishi wa Umma walioajiriwa Serikali Kuu, Serikali za Mitaa, Taasisi na Mashirika ya Umma. Tunataka Watumishi wa Umma wafaidi matunda ya kazi kwa kuzingatia uzito wa kazi wanazozifanya kwa misingi ya haki na usawa. 

Aidha, kufuatia marekebisho ya Sheria ya Taasisi za Kazi Na.7 ya Mwaka 2004, tumeunda Bodi mbili za mishahara. Bodi ya mshahara katika Sekta Binafsi inayosimamiwa na Waziri mwenye dhamana ya masuala ya Kazi na Ajira, na Bodi ya Mshahara katika Utumishi wa Umma inayosimamiwa na Waziri mwenye dhamana ya Utumishi wa Umma. Majukumu ya Bodi hizi ni kufanya uchunguzi na kupendekeza kima cha chini cha mshahara katika sekta husika. Ni matarajio yetu kwamba bodi hizi zitatekeleza majukumu yake kwa weledi kwa kupendekeza viwango vinavyozingatia hali halisi ya uzalishaji, tija na uchumi wetu. Nilikwisha tamka sitarajii kuwa na mfanyakazi anayelipwa zaidi ya milioni 15 wakati wengine wanalipwa laki tatu kwa mwezi.

Tatu, suala la hifadhi ya jamii. Serikali ya Awamu ya tano inalenga katika kuhakikisha kwamba wananchi wengi zaidi watafaidika na mfumo wa hifadhi ya Jamii nchini kuliko ilivyo sasa.  Kwa mfano tunataka wananchi wengi zaidi wajiunge na Bima ya Afya ili wawe na uhakika wa matibabu. Tunaendelea na juhudi ya kupanua wigo wa Mfuko wa Bima ya Afya vijijini (Community Health Fund)  na pia kuwezesha wafanyakazi wengi wa sekta binafsi kujiunga na Mfuko wa Taifa wa Bima ya Afya (National Health Insurance Fund). Aidha, Mifuko ya Hifadhi ya Jamii imeanza kusajili wananchama toka sekta isiyo rasmi.  Lengo la Serikali ni kuhakikisha kwamba wananchi wengi wanapata huduma za msingi za hifadhi ya jamii.

Kwa upande wa kuimarisha Mifuko ya hifadhi ya jamii pamoja nakuboresha malipo ya Pensheni, Serikali imekwishaelekeza Mifuko ya Hifadhi ya jamii kuachana na uwekezaji kwenye miradi isiyokuwa na tija. Wawekeze kwenye maeneo kama viwanda ili kuzalisha fursa za ajira na kujipatia wanachama zaidi. Aidha, ushauri wenu wafanyakazi kupitia shirikisho lenu la TUCTA kwa Serikali kuhusu kupunguza idadi ya Mifuko ya Pensheni nchini na matumizi yasiyo ya lazima umepokelewa na kukubalika. Lakini ni vyema mfahamu kwamba kutokana na historia tofauti ya kuanzishwa kwa mifuko ya hifadhi ya jamii iliyopo sasa, hatua zozote za marekebisho zinahitaji umakini mkubwa. Napenda niwahakikishie kwamba kazi ya kurekebisha mifuko ya Pensheni nchi tutaikamilisha ndani ya mwaka 2016/2017.

           Nne, suala la Vyama vya Wafanyakazi. Napenda kutoa rai kwa waajiri kote nchini  kutambua kwamba suala hili sio la hiari bali ni wajibu wao kuwaruhusu wafanyakazi kuanzisha na kujiunga kwenye vyama vya wafanyakazi sehemu za kazi bila ya kushurutishwa au kuchaguliwa chama cha kujiunga.  Hivyo, waajiri wote wanaovunja takwa hili la sheria watachukuliwa hatua kali. Lakini pia nitoe wito kwenu Viongozi na wafanyakazi vyama hivyo visitumike kuchocheo migogoro ya kikazi, uzembe na uvivu kazini na wala visiwe vyama vya kisiasa kazini. Vyama hivyo vinapaswa kutumika kuimarisha uhusiano kati ya waajiri na waajiriwa, kuhamasisha utendaji kazi na kuleta utulivu sehemu za kazi.

           Tano, suala la mikataba ya ajira. Waajiri wengi wamekuwa hawatekelezi matakwa sheria kama yalivyobainishwa katika Sheria ya Ajira na Mahusiano Kazini Na. 6 ya mwaka 2004 pamoja na marekebisho yake ambayo tumeyafanya mwaka 2015.  Bado yapo malalamiko mengi ya wafanyakazi kutokuwa na mikataba ya kazi, kufanya kazi bila vifaa kinga, michango ya pensheni kuchelewa kuwasilishwa au kutowasilishwa kabisa kwenye mifuko ya hifadhi ya jamii. Serikali ya Awamu ya Tano ninayoongoza haitavumilia ukiukwaji huu wa sheria.

           Ili kuhakikisha waajiri wanatekeleza kwa hiari bila shurti sheria za kazi, tuanza kurekebisha tena Sheri ya Ajira na mahusiano kazini kwa kuanzisha adhabu za papo kwa papo ambapo waajiri watalazimika kulipa faini kwa kila kosa la kutotekeleza sheria za kazi. Pia, katika mwaka huu wa fedha, Serikali imetenga fedha kuajiri maofisa kazi zaidi wapatao 21 ili kuimarisha huduma za ukaguzi sehemu za kazi. Nitoe wito kwa Vyama vya wafanyakazi, kushirikiana kwa karibu na Ofisi ya Waziri Mkuu (Kazi, Vijana, Ajira na Wenye Ulemavu). Aidha, ninaziagiza Mamlaka zinazohusika kusimamia utekelezaji wa Sheria za kazi kusimamia sheria husika bila woga kwa lengo la kuwalinda wafanyakazi wasiendelee kutumikishwa na kunyonywa.

           Aidha, naziagiza mamlaka husika kushughulikia suala la ajira za wageni ambazo zinaweza kufanywa na wazawa. Hakuna nchi yoyote duniani ambayo jukumu lake kubwa ni kuwatafutia ajira wageni kazi ambazo ingeweza kufanywa na wazawa. Naagiza Wizara zote zisimamie hili suala kwa nguvu zote ili wazawa wapate ajira kwanza. Sambamba na hilo, wahusika wote mshirikiane pia kuwafichua wale wote watakaofanya kazi bila vibali. Nakumbuka zoezi hili lilianza sitaki kuamini kuwa ilikuwa ni nguvu za soda. Mheshimiwa Waziri tafadhali simamia hili.

           Suala jingine ambalo nalo limekuwa ni tatizo sugu ni baadhi ya waajiri kushindwa kuwasilisha michango ya wafanyakazi wao kwenye mifuko ya hifadhi kwa wakati.  Ingawa wafanyakzi wamekuwa wakikatwa kila mwezi lakini fedha hizo hazifiki kunakohusika. Tatizo hili pia linaihusu Serikali kutokana na Hazina kutopeleka michango. Hivyo, natoa wito kwa waajiri wote nchini kuwasilisha michango ya wafanyakazi wao kila mwezi bila kukosa. Hivyo, natoa wito kwa waajiri wote nchini kuwasilisha michango ya wafanyakazi wao kila mwezi bila kukosa.

           Kwa upande wa Serikali tayari tumeanza kulishughulikia suala hili la michango kwa kutambua wafanyakazi wote halali ili michango yao iwasilishwe. Mathalan, kwenye Mfuko wa PSPF Serikali ilikuwa ikidaiwa shilingi takriban bilioni 710 bilioni lakini hadi sasa tumelipa takriban shilingi 500. Ni imani yangu kuwa michango ya inayotakiwa kulipwa na Serikali kwenye Mifuko ya Hifadhi itapungua kutokana na zoezi la kuwaondoa wafanyakazi hewa. Tunaomba Vyama vya Wafanyakazi vishirikiane na Serikali kufichua watumishi hewa.

Ndugu Mwenyekiti wa TUCTA;

Mheshimiwa Waziri wa Nchi, Ofisi ya Waziri Mkuu, Sera, Bunge, Kazi, Vijana, Ajira na Wenye Ulemavu

Waheshimiwa Mawaziri na Waheshimiwa Wabunge mliopo;

Ndugu Katibu Mkuu wa TUCTA;

Wageni Waalikwa;

Ndugu Wafanyakazi;

Mabibi na Mabwana:

           Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kuwashukuru tena Viongozi wa TUCTA na Vyama vya Wafanyakazi nchini kwa heshima mliyonipa ya kushiriki kwenye Sherehe hizi. Aidha, napenda  kurudia tena wito wangu kwa Wafanyakazi na wananchi wote kwa ujumla, tuendelee kufanya kazi kwa bidii, kwa  nguvu zetu zote, kwa maarifa yetu yote na kwa kuzingatia misingi ya uwajibikaji na uadilifu ili tuweze kusukuma gurudumu la maendeleo ya nchi yenu. Tuachane na mazoea ya watu kuingia kazini asubuhi na kuondoka saa nne.

           Tukumbuke ya kuwa kazi ni utu, kazi sio fursa ya kupata mshahara kwa manufaa ya familia zetu tu bali ni fursa nzuri ya kutoa mchago kwa taifa lako kwa manufaa ya kizazi cha sasa na kijacho.

Mungu Wabariki Wafanyakazi Watanzania!

Mungu Ibariki Tanzania!

“Ahsanteni kwa Kunisikiliza”.

Mheshimiwa Mhandisi Edwin Ngonyani, Naibu Waziri wa Ujenzi, Mawasiliano na Uchukuzi;

Mheshimiwa Angela Kairuki, Waziri wa Nchi, Ofisi ya Rais – Utumishi na Utawala Bora;

Mheshimiwa Anthony Mavunde, Naibu Waziri wa Nchi – Ofisi ya Waziri Mkuu anayeshughulikia masuala ya Kazi, Vijana, Ajira na Watu Wenye Ulemavu;

Mheshimiwa Paul Makonda, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mheshimiwa Dkt. Lu Youqing, Balozi wa Jamhuri ya Watu wa China;

Mheshimiwa Mohamed Yassir El Shawaf, Balozi wa Misri;

Mheshimiwa Ndugu Ramadhani Madabida, Mwenyekiti wa CCM Mkoa wa Dar es Salaam;

Mheshimiwa Prof. Norman Sigala, Mwenyekiti wa Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Miundombinu;

Waheshimiwa Wajumbe wa Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Miundombinu pamoja na Sheria na Katiba;

Waheshimiwa Wabunge mliopo;

Mstahiki Meya wa Jiji la Dar es Salaam;

Makatibu Wakuu mliopo;

Wakuu wa Wilaya;

Waheshimiwa Madiwani;

Viongozi wa Serikali mliopo;

Viongozi wa Vyama vya Siasa;

Ndugu Wananchi, Mabibi na Mabwana:

Kwanza niaze kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutuwezesha kufika siku hii tukiwa salama. Aidha, napenda kutoa shukrani zangu za dhati kwa Viongozi wa Wizara husika, hususan Waheshimiwa Mawaziri, kwa kunialika kushiriki katika sherehe hii ya kihistoria kwa nchi yetu ya Uzinduzi wa Daraja la Kigamboni. Daraja hili ni la kipekee sio tu hapa nchini bali katika eneo zima la Afrika Mashariki. Nawapongeza waandaaji kwa maandalizi mazuri ya shughuli hii.

Hii ni mara yangu ya kwanza nafika katika Wilaya hii mpya ya Kigamboni tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa Awamu ya Tano wa Nchi yetu.  Nitumie fursa hii kuwashukuru wananchi wa Kigamboni kwa ushindi mkubwa mlionipa. Watu wa Kigamboni mmepata shida sana ya matatizo ya usafiri hadi kufikia baadhi ya wanasiasa kutaka kutumia tatizo hilo kuwa mtaji wao wa kisiasa.  Lakini nawashukuru mlisimama imara na kunipa kura nyingi wakati wa uchaguzi. Kwa sababu hiyo, nimefarijika sana leo kuwepo mahali hapa kushuhudia uzinduzi wa daraja hili.

Niliwaahidi wakati wa kampeni kuwa sitawaangusha. Napenda kurudia tena leo kuwa sitawaangusha. Kama ilivyo serikali zilizotangulia, lengo la Serikali ya Awamu ya Tano ni kutatua kero za wananchi. Nafahamu kero ni nyingi na bila shaka hazitamalika kwa siku moja. Hata hivyo, naahidi kuwa Serikali ninayoingoza itajitahidi kupunguza kama sio kumaliza kabisa kero mbalimbali zinazowakabili wananchi hivi sasa.

Waheshimiwa Viongozi;

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Wazo la kujenga Daraja la Kigamboni liliibuka kwa mara ya kwanza mwaka 1933 wakati huo nchi yetu ikiwa chini ya utawala wa kikoloni wa Uingereza. Hata hivyo, kwa sababu mbalimbali mradi huu haukuweza kutekelezwa. Baada ya nchi yetu kupata uhuru, wazo la ujenzi wa Daraja hili liliibuka upya mwaka 1976 ambapo uamuzi wa kulijenga ulifikiwa. Kutokana na sababu mbalimbali, ikiwemo uhaba wa fedha, ujenzi wa daraja hili haukuanza kama ilivyotarajiwa. Hata hivyo, jambo lililodhahiri ni kwamba katika awamu zote za uongozi wa nchi yetu  kulikuwa na nia na jitihada za makusudi za kujenga daraja hili. Mimi nimeifahamu historia hii kwa vile nilikuwa Waziri wa Ujenzi kwa takriban miaka 15.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Daraja hili ni muhimu sana kwa wakazi wa Kigamboni. Bila shaka, baadhi yetu tunakumbuka kuwa miaka ya nyuma kidogo tumepoteza wapendwa wetu wengi kwa kukosekana kwa usafiri (kivuko) wa uhakika wa kwenda na kutoka Kigamboni. Watu walilazimika kuvuka kwa mitumbwi, ambayo wakati mwingine ilizama na kuleta maafa makubwa. Baadaye Serikali ilijitahidi kutatua tatizo hilo kwa kununua vivuko. Lakini kutokana na kasi ya maendeleo na kuongezeka kwa idadi ya watu, vivuko hivyo vilishindwa kukidhi mahitaji. Hivyo, daraja hili litasaidia sana kuondoa utegemezi wa kivuko kama njia ya usafiri kwa wakazi wa Kigamboni.

Sambamba na kutatua kero ya usafiri kwa wakazi wa Kigamboni, daraja hili kwa sababu, kwa mujibu ya Ramani ya Jiji (Master Plan), Kigamboni ndiko kumepangwa kutekelezwa shughuli mbalimbali za maendeleo ya Jiji la Dar es Salaam, ikiwemo Kituo cha Mabasi yaendayo mikoani. Shughuli hizo zilikwama kutokana na kutokuwepo kwa daraja la kuunganisha upande wa Kigamboni. Hivyo basi, kukamilika kwa daraja hili lenye urefu wa mita 680 na barabara unganishi ya urefu wa kilometa nne, ikiwemo barabara ya kilometa mbili na nusu ambayo tayari imekamilika, litawezesha shughuli za kimaendeleo kuanza kutekelezwa.

Aidha, daraja hili litafungua na kutangaza fursa za kiuchumi zilizopo kwenye eneo la Kigamboni, ikiwemo biashara na uwekezaji. Vilevile, daraja litawezesha kuanza ujenzi wa barabara ya kilometa 128 yenye njia sita na barabara za juu tano kutoka Kigamboni hadi Chalinze. Sambamba na shughuli hizo za kiuchumi, daraja hili litaboresha mandhari ya Jiji letu na kulifanya kuwa la kuvutia na la kisasa zaidi. Hivyo basi, nawahimiza wafanyabiashara na wananchi kwa ujumla kutumia ipasavyo fursa za kiuchumi zitakazojitokeza kutokana na kukamilika kwa daraja hili ili kujiletea maendeleo.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Kazi ya ujenzi wa daraja hili haikuwa rahisi. Ilikuwa ngumu sana. Hivi punde nimewaarifu kuwa wazo la kujenga daraja hili lilikuwepo tangu enzi ya ukoloni. Ujenzi ulipoanza pia tulikumbana na changamoto nyingi. Hivyo basi, nitumie fursa hii, kwa niaba yenu kumshukuru na kumpongeza kwa dhati kabisa Rais Mstaafu wa Awamu ya Nne, Mheshimiwa Jakaya Mrisho Kikwete kwa kuridhia ujenzi wa daraja hili pale alipoweka jiwe la msingi mwezi Septemba 2012. Namshukuru pia kwa kuwa wakati huo mimi nilikuwa ni Waziri wa Ujenzi.

Aidha, napenda kutoa shukrani za dhati kwa uongozi mzima wa NSSF, akiwemo aliyekuwa Mkurugenzi Mkuu Dkt. Ramadhani Dau, kwa kukubali kugharamia asilimia 60 ya ujenzi wa daraja hili.  Nashukuru pia Kamati ya Ujenzi ikiongozwa na Mtendaji Mkuu wa TANROADS Mhandisi Patrick Mfugale pamoja na Mhandisi Karim Mataka wa NSSF. Wamefanya kazi nzuri na wanastahili pongezi nyingi. Hawa ndio walichora mchoro, kupanga na kusimamia ujenzi wa mradi huu. Kama nilivyosema awali, ujenzi wa daraja ulikuwa na changamoto nyingi. Lakini kwa kushirikiana na wasaidizi wao, wamefanya kazi hii kwa ubora na umahiri mkubwa. Ni kwa sababu hii, nimesikitika kuona  vyombo vya habari havikutoa uzito unaostahili kwa tukio hili. Nimehuzunika pia kuona baadhi ya watu wanakosoa kuhusu gharama zilizotumika katika ujenzi wa daraja hili. Watanzania wenzangu, mimi nimekuwa Waziri wa Ujenzi kwa miaka mingi, nafahamu ujenzi wa madaraja makubwa kama haya unatumia fedha nyingi.

Wapo pia wanaokosoa kutokamilika kwa kipande kidogo cha barabara ya urefu wa kilometa moja na nusu kinachounganisha daraja hili kwa upande wa kigamboni. Napenda kuwaarifu kuwa ujenzi wake utaanza hivi karibuni kwa kutumia mkandarasi aliyejenga daraja hili. Wito wangu kwa Watanzania wenzangu tuwe na utaratibu na utamaduni wa kupenda na kuthamini vitu vyetu. Tunavyo vitu vingi vya kujivunia. Mathalani, tumejenga madaraja makubwa mengi, ikiwemo Daraja la Mkapa, Daraja la Kikwete pamoja na Daraja la Umoja. Hivyo, hatuna budi kujipongeza.

Nitumie fursa hii pia kueleza kuwa hivi karibuni Mheshimiwa Waziri wa Ujenzi alikuja kwangu kuniomba daraja hili tunalolizindua leo kupewa jina langu. Nilikataa. Nilimkatalia kwa sababu daraja hili ni kiunganishi cha jiji la Dar es Salaam. Ninyi nyote mnafahamu katika nchi yetu hii kuna watu walifanya kazi kubwa ya kutuunganisha ili kuondoa tofauti zetu za rangi, dini na kabila. Kwa sababu hiyo, na bila shaka naamini mtaniunga mkono, nashauri Daraja hili lipewe jina la Baba wa Taifa letu, Mwalimu Julius Kambarage Nyerere ili kuenzi mchango wake katika kuwaunganisha Watanzania.

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Daraja hili limejengwa kwa ubia kati ya Serikali na sekta binafsi (NSSF). Kwa maana hiyo, fedha zilizotumika ni lazima zirudi kwa ajili ya kwenda kutekeleza miradi mingine ya maendeleo. Hivyo, katika kipindi hiki cha mwanzoni, watembea kwa miguu watapita bila malipo yoyote. Lakini  kwa waendesha baiskeli, maguta na wenye magari watalazimika kulipa fedha kila watakapovuka kwenye daraja hili. Fedha zitakazopatikana zitatumika kuhudumia daraja hili, ikiwa ni pamoja na kufanya ukarabati wa miundombinu na kuwalipa mishahara watumishi, ambao nimearifiwa kuwa idadi yake itakuwa ni takriban 300.

Hivyo basi, niwaombe wahusika, hususan NSSF, kuandaa utaratibu mzuri kwa ajili ya watu kuanza kulipia. Aidha, niwaombe wakazi wa Dar es Salaam kutunza miundombinu ya daraja hili kwa kudumisha usafi ili liweze kudumu kwa muda mrefu. Aidha, viongozi wa Mkoa na NSSF hakikisheni mahali hapa panakuwa na usalama na sio kificho cha vibaka au sehemu ya kufanya biashara. Niwaombe wahusika wengine pia kuhakikisha miundombinu mingine inayohitajika, ikiwemo barabara zinazoungana na daraja hili pamoja na vituo kwa ajili ya abiria, vinajengwa mapema ili wananchi wasihangaike.

Waheshimiwa Mawaziri;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kutoa shukrani zangu tena kwa kualikwa kuwa Mgeni Rasmi kwenye shughuli hii. Aidha, nitumie fursa hii kuwashukuru na kuwapongeza Wakandarasi na Wasimamizi wote wa mradi huu kwa kazi kubwa na nzuri waliyoifanya kutekeleza mradi huu. Kwa kipekee kabisa nawashukuru na kuwapongeza wafanyakazi ambao walijitolea usiku na mchana kufanya kazi na kuhakikisha mradi huu unakamilika kwa wakati. Mwisho lakini sio kwa umuhimu nawapongeza tena wananchi wa Kigamboni kwa uvumilivu mkubwa mliouonesha kusubiria mradi huu. Nawaomba muendelee na uvumilivu huo na kushirikiana na viongozi wenu bila kujali tofauti zenu za kiitikadi ili kujiletea maendeleo.   

Baada ya kusema hayo, sasa natangaza rasmi kuwa Daraja la Kigamboni limefuguliwa.

Mungu libariki Daraja la Kigamboni!

Mungu Ibariki Tanzania!

“Ahsanteni kwa kunisikiliza”

Mheshimiwa Prof. Makame Mbarawa (Mb), Waziri wa Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano;

Mheshimiwa Balozi Dkt. Augustine Mahiga (Mb), Waziri wa Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Afrika;

Mheshimiwa Paul Makonda, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mheshimiwa Prof. Norman Adamson Sigara, Mwenyekiti wa Kamati ya Bunge ya Miundombinu;

Mheshimiwa Balozi Masaharu Yoshida, Balozi wa Japan nchini,

Mheshimiwa Ramadhan Madabida, Mwenyekiti wa Chama Cha Mapinduzi Mkoa wa Dar es Salaam;

Waheshimiwa Wabunge wa Mkoa wa Dar es Salaam mliopo hapa;

Katibu Mkuu wa Wizara ya Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano;

Bwana Toshio Nagase, Mwakilishi Mkuu wa Shirika la Ushirikiano wa Kimataifa la Japan (JICA) nchini Tanzania;

Viongozi Mbalimbali mliopo;

Wageni Waalikwa;

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana:

Nianze hotuba yangu kwa kumshukuru Mheshimiwa Waziri wa Ujenzi, Uchukuzi na Mawasiliano kwa kunialika kushiriki katika shughuli hii muhimu na ya kihistoria ya kuweka Jiwe la Msingi la Ujenzi wa Barabara ya Juu (Flyover) ya kwanza hapa nchini kwenye eneo hili la TAZARA.

Aidha, nawashukuru pia wananchi waliojitokeza kushuhudia uwekaji wa jiwe la msingi la mradi huu. Kipekee kabisa, napenda kutumia fursa hii kuwashukuru Wana-Dar es Salaam kwa kunichagua kuwa Rais wenu wa Awamu ya Tano. Nawashukuru sana kwa ushindi mkubwa mlionipa.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Mtakumbuka kuwa wakati tunaomba kura kipindi cha Kampeni za Uchaguzi Mkuu mwaka jana tuliahidi mambo mengi. Miongoni mwa mambo tuliyoahidi tukiwa hapa Dar es Salaam, na hasa mimi ilikuwa kwamba, endapo ningechaguliwa ningehakikisha barabara ya juu hapa TAZARA inajengwa ili kupunguza kero ya foleni lakini pia kubadilisha mandhari ya Jiji letu. Ahadi ni deni. Nina uhakika kwa Wana-Dar es Salaam leo ni ushahidi tosha kuwa tumeanza kutekeleza ahadi yetu. Nafahamu kuna baadhi ya watu walikuwa hawaamini kama jambo hili lingefanyika. Lakini hayawi hayawi yamekuwa. Ujenzi sasa unaanza.

Mradi huu ni muhimu sana hasa kwa wakazi wa Jiji letu la Dar es Salaam. Kwanza, kwa sababu mradi huu utapunguza kero ya foleni. Aidha, mradi huu utasaidia kuokoa fedha zilizokuwa zikipotea kutokana na tatizo la msongamano wa magari barabarani, ambapo inakadiriwa kuwa mwaka 2013 pekee nchi yetu ilipoteza kiasi cha shilingi bilioni 411.55. Halikadhalika, kwa kupunguza foleni hapa Dar es Salaam, tutaweza kuokoa maisha ya watu ambao wamekuwa wakipoteza maisha kwa ama kuchelewa kufika hospitalini kutokana na foleni au gari la zima moto kuchelewa kufika kwenye eneo la tukio.

Hivyo basi, kwa niaba ya Serikali, wananchi na kwa niaba yangu binafsi, napenda kuchukua fursa hii kuishukuru Serikali ya Japan kwa  kukubali kufadhili kwa kiasi kikubwa ujenzi wa mradi huu. Wajapan ni marafiki wa kweli wa nchi yetu na wamekuwa wakitusaidia kwa takriban miaka 35 sasa. Hata Daraja la Salender limejengwa na Wajapan. Jambo la kufurahisha ni kuwa misaada ya Wajapan haina masharti magumu yasiyotekelezeka.  Ahsanteni sana ndugu zetu wa Japan.

 Katika mradi huu, Serikali ya Japan imetoa kiasi cha shilingi bilioni 93.44 wakati nchi yetu itatoa shilingi bilioni 8.3. Aidha, nchi yetu itagharamia baadhi ya kodi za ujenzi wa mradi huu.  Hivyo, gharama za kutekeleza mradi wote huu ni takriban shilingi bilioni 100. Narudia tena kuwashukuru ndugu zetu wa Japan na nikuombe Mheshimiwa Balozi Yoshida ufikishe shukran zetu kwa Serikali yako kwa namna ambavyo mmekuwa mkitusaidia katika miradi mbalimbali ya maendeleo. Nitumie fursa hii pia kuwashukuru wafadhili wote ambao wamekuwa wakitusaidia na napenda kuwahakikishia kuwa misaada yenu tutaitumia kwa malengo yaliyokusudiwa.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Kila mnapoona nchi tajiri inatoa msaada kutusaidia mfahamu kwamba fedha hizo zimetokana na wananchi wao kulipa kodi. Kwa hiyo fedha hizi zilizotolewa na Wajapan kutekeleza mradi huu ni fedha za walipa kodi wa Japan. Wameamua kuzileta Tanzania, ambako wananchi wake wengi wamekuwa wakikwepa kulipa kodi. Niwaombe basi Watanzania wenzangu tujitahidi kulipa kodi. Tukifanya hivyo, sisi wenyewe tutamudu kutekeleza miradi mikubwa ya maendeleo kama huu ambao tunaweka jiwe lake la msingi muda mfupi ujao.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Sambamba na mradi huu wa Barabara ya Juu hapa TAZARA, Serikali pia inaendelea na utekelezaji wa miradi mingine mingi ya barabara hapa Dar es Salaam. Mradi wa Mabasi ya Mwendokasi Awamu ya Kwanza (BRT Phase I) ambao umegharimu takriban shilingi bilioni 388 zilizokopwa kutoka Benki ya Dunia tayari umekamilika. Mradi huu umechelewa kuanza kufanya kazi baada ya kubainika kuwa kuna watu wachache wanataka kujinufaisha. Hata hivyo, Serikali imefanikiwa kuzuia utapeli huo na hivyo muda wowote kuanzia sasa usafiri wa magari ya mwendokasi utaanza kufanya kazi baada ya Serikali kujiridhisha kuwa maslahi ya wananchi na Serikali yamelindwa.

Aidha, tumejenga barabara za mitaani zenye urefu wa takriban kilometa 28 kwenye maeneo mbalimbali hapa Dar es Salaam. Nitoe wito kwa viongozi wa mkoa, hususan Mameya kusimamia vizuri barabara hizo ili zisiharibike. Halmashauri zetu zinapata fedha za Mfuko wa Barabara. Mzitumie vizuri fedha hizo kwa kuzielekeza maeneo husika, hasa kutengeneza barabara za kwenye mitaa yetu. 

Ndugu Wananch;

Mabibi na Mabwana;

Serikali ya Awamu ya Tano imejidhatiti kupunguza kama siyo kumaliza kabisa tatizo la msongamano wa magari hapa Dar es Salaam. Hii ni kwa sababu Jiji hili siyo tu kwamba ni kioo cha nchi yetu bali pia ni kiungo muhimu cha usafiri kwa nchi jirani ambazo zinatumia Bandari ya Dar es Salaam kusafirisha bidhaa zao, ikiwemo Rwanda, Uganda, DRC, Zambia na Malawi. Hivyo, tumepanga kutekeleza miradi mingine mingi, ikiwa ni pamoja na:

(i)           Mradi wa Ujenzi wa Barabara ya Dar es Salaam hadi Chalinze yenye urefu wa kilometa 128 ambayo itakuwa ni ya “expressway”. Mradi huu upo kwenye hatua za mwisho za upembuzi yakinifu ambapo baada ya hapo wawekezaji wa kujenga barabara hiyo kwa njia ya Ubia kati ya Serikali na Sekta Binafsi (PPP) watapatikana. Barabara hii itakuwa ya njia sita kutoka Dar es Salaam katika eneo la Kigamboni ambako itaungana na Daraja la Kigamboni.  Aidha, barabara hii itakuwa na makutano ya kisasa yenye barabara za juu (interchanges) tano (5) katika maeneo inapoungana na barabara nyingine.

(ii)          Mradi wa ujenzi wa barabara za juu (Interchange) kwenye makutano ya Nelson Mandela, barabara za Morogoro na Sam Nujoma eneo la Ubungo (Ubungo Interchange) unaofadhiliwa na Benki ya Dunia ambapo zabuni za kumpata Mkandarasi zimetangazwa.

(iii)       Ujenzi wa Daraja jipya la kutoka Hospitali ya Aga Khan hadi Ufukwe wa Coco lenye urefu wa takriban kilometa 7 ambao utagharamiwa kwa kutumia mkopo wa masharti nafuu kutoka Benki ya Exim.  Utekelezaji wa mradi huu upo katika hatua ya maandalizi.

(iv)       Mradi wa ujenzi wa miundombinu ya Mabasi ya Mwendokasi Awamu ya Pili (BRT Phase II) katika barabara za Kilwa, Chang’ombe na Kawawa na pia ujenzi wa barabara za juu (Flyovers) katika makutano ya barabara za Kilwa na Mandela (Uhasibu) na makutano ya barabara za Nyerere na Chang’ombe.  Mradi huu ambao utagharamiwa na Benki ya Maendeleo ya Afrika upo katika hatua ya maandalizi.

(v)         Mradi wa ujenzi wa miundombinu ya Mabasi Yaendayo Haraka Awamu ya Tatu (BRT Phase III) katika barabara ya Nyerere hadi Gongo la Mboto, barabara ya Uhuru na barabara ya Azikiwe.  Serikali inaendelea na mazungumzo na Benki ya Dunia kwa ajili ya kupata mkopo wa kugharamia mradi huu.

Sambamba na miradi hii ya barabara, Serikali pia inaendelea na mipango ya kujenga Reli ya Kati ya Kisasa kutoka Dar es Salaam kwenda mikoa ya Mwanza na Kigoma. Katika kutekeleza mradi huu, serikali imetenga kiasi cha shilingi trilioni moja katika bajeti ya mwaka ujao wa fedha ili kuanza ujenzi wakati huo huo mazungumzo na wafadhili wengine yakiendelea. Ili kupunguza tatizo la msongamano wa magari hapa Dar es Salaam, ujenzi wa reli hiyo utakapofika Ruvu, tutaanza kuitumia ili kuzuia magari makubwa ya mizigo kuja Dar es Salaam kufuata mizigo.

Lakini niseme pia kuwa siyo hapa Dar es Salaam pekee ambako miundombinu ya usafiri itaboreshwa. Kwenye bajeti ijayo, tumetenga fedha za kujenga barabara sehemu nyingine nchini, ikiwemo barabara ya kutoka Mtwara hadi Newala na kumaliza barabara ya Nyakanazi kwenda Kigoma. Aidha, tumepanga kununua ndege mbili kwa ajili ya Shirika letu la Ndege la Tanzania. Miradi hii mikubwa ya maendeleo itafanyika baada ya Serikali kufanya uamuzi wa makusudi kuongeza bajeti ya maendeleo kutoka asilimia 26 hadi 40 mwaka ujao wa fedha. Bajeti hiyo imeongezeka baada ya Serikali kuzidisha ukusanyaji wa mapato na kubana matumizi kwenye baadhi ya maeneo, ikiwemo safari za nje na matumizi mengine yasiyo ya lazima. Tumeongeza bajeti ya maendeleo ili kuondoa kero nyingi zinazowakabili wananchi na pia kuleta maendeleo ya haraka kwa nchi yetu.

Niwaombe Mawaziri na watumishi wengine kuwa wavumilivu katika kipindi hiki ambacho Serikali inaelekeza juhudi kubwa katika kutatua kero za wananchi na kusukuma mbele gurudumu la maendeleo. Aidha, napenda kutoa wito kwa wananchi wote kushikamana ili kuleta maendeleo nchini mwetu. Tuondoe tofauti zetu za kiitikadi maana maaendeleo hayana itikadi.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Kabla sijahitimisha hotuba yangu, napenda kutumia fursa hii kusema masuala mengine machache kuhusu mradi huu tunaouzindua leo na miradi mingine ya namna hii kwa ujumla. Mradi huu unajengwa Dar es Salaam. Hivyo, bila shaka, utatoa ajira kwa wakazi wa Dar es Salaam. Hivyo, nitoe wito kwa wote watakaoajiriwa kwenye mradi huu kuwa waaminifu na kuacha vitendo vya wizi. Nawaomba pia kuachana na migomo isiyokuwa na msingi ili mradi huu umalizike kwa haraka. Aidha, nawahimiza wasimamizi na wakandarasi wa mradi huu kujitahidi ili mradi huu umalizike mapema, ikiwezekana hata kabla ya muda uliopangwa ili kuwapunguzia wananchi wa Dar es Salaam kero ya foleni, hasa kwa kuzingatia kuwa fedha za ujenzi wa mradi huu zipo.

Sambamba na kuulinda mradi hii, naomba wananchi wadumishe usafi kwenye Jiji letu ili miradi ya namna hii idumu muda mrefu. Natoa wito kwa viongozi wa Dar es Salaam kusimamia suala la usafi, ikiwezekana tungeni sheria ndogondogo kwa ajili ya kuwadhibiti watu wasiopenda usafi.   Ni lazima Watanzania tubadilike. Ni lazima tuwe wasafi. Nafahamu wakati mwingine tatizo la uchafu hapa Dar es Salaam linatokana na sisi viongozi wenyewe kuwa wabinafsi. Tunatoa zabuni za usafi kwa kampuni zetu ambazo hazina uwezo wa kufanya kazi. Tubadilike kwa kuweka maslahi ya taifa mbele badala ya maslahi yetu binafsi.

Waheshimiwa Viongozi;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabanwa;

Napenda kuhitimisha kwa kutoa pongezi kwa Mheshimiwa Waziri kwa kazi kubwa unayoifanya ya kusimamia ujenzi wa miundombinu. Nawapongeza pia Watendaji na watumishi wote wa Wizara kwa kufanya kazi kwa kujituma. Mimi nilikuwa Waziri wa Ujenzi kwa takriban miaka 15 hivyo ninaifahamu Wizara hiyo. Naomba ushirikiano mlionipa mimi muuendeleze kwa Waziri wenu mpya. Nafahamu mna changamoto za madeni kutokana na miradi mikubwa tuliyoifanya siku za nyuma lakini nawaahidi Serikali italipa madeni hayo yote.

Baada ya kueleza maneno hayo, sasa nipo tayari kuweka Jiwe la Msingi la Mradi wa Barabara ya Juu katika Makutano ya TAZARA.

Mungu Ibariki Tanzania!

Mungu Wabariki Watanzania!

“Ahsanteni kwa kunisikiliza”

Your Excellency Salva Kiir Mayardit, President of Republic of South Sudan;

Your Excellency Samia Suluhu Hassan, Vice –President of the United Republic of Tanzania;

Honourable Kassim Majaliwa Majaliwa, Prime Minister of the United Republic of Tanzania;

Honourable Job Ndugai, Speaker of the National Assembly of the United Republic of Tanzania;

Honourable Dr. Augustine Mahiga, Minister for Foreign Affairs, East African Community, Regional and International Cooperation, and Chairperson of the Council of Ministers of the East African Community;

Honourable Ministers here present,

Honourable Ministers Responsible for the East African Community from Partner States;  

Your Excellency, Ambassador Dr. Richard Sezibera, Secretary General of the East African Community;

Excellencies Ambassadors and High Commissioners;

Distinguished Invited Guests;

Ladies and Gentlemen:

At the outset, allow me on behalf of the Government and the people of the United Republic of Tanzania to welcome Your Excellency and your delegation, to Tanzania and to Dar es Salaam in particular.  Dar -es -Salaam is known as the “Heaven of Peace” since time in memorial when traders from Europe and Arabia came to trade with us. I am, therefore, confident that you will find your short stay in Dar es Salaam not only peaceful but very comfortable.

I would also like to thank our invited guests who have joined us for this auspicious occasion. Your presence with us today is a clear demonstration of the importance you attach to this memorable event.

Invited Guests,

Ladies and Gentlemen;

For yet another time, we have gathered here to turn another page and write a new chapter in the history of East Africa.  A moment ago, we have witnessed the signing of the Accession Treaty to join the East African Community by the Republic of South Sudan.  

As we may all very well recall, during the 17^th Summit of the EAC Heads of State held in Arusha on 2^nd March, 2016 we made a bold and historic decision to admit the Republic of South Sudan as a new member of our Community. The Summit also designated the Chairperson of the Summit to sign the Treaty of Accession with the Republic of South Sudan. It is for this reason that today, President Salva Kiir and I have signed this Treaty of Accession.  By signing this Treaty, the Republic of South has now become a new family member of the East African Community with full and equal rights, obligations and privileges.

I wish, therefore, to take this opportunity, on behalf of the East African Community, to once again congratulate and welcome the Republic of South Sudan as a full-fledged member of our Community.

Invited Guests,

Ladies and Gentlemen;

South Sudan is the world’s newest state. The country became independent only five years ago. For this new born to become a new member of our Community within a short span of time is indeed a remarkable achievement. I would, therefore, like to seize this opportunity to commend President Salva Kiir, the Government and the entire people of the Republic of South Sudan for their tireless efforts and commitment that enabled them to achieve this important milestone.

That said I am sure some people may wonder how it became possible for South Sudan to acquire the EAC membership within such a short period of time. The reasons are simple and clear. South Sudan has always been part of East Africa. Its economy is in many ways linked to those of her East African neighbours. The country has close linguistic, cultural, economic and historical ties to East Africa. We have always been cooperating with South Sudan in many spheres, including in the areas of trade, investment and infrastructure development. South Sudan is also linked to Lake Victoria – the nexus which holds the Community together – through the River Nile.  These critical links, in addition to its geographical proximity to the region, always made it a Partner State in waiting. Therefore, for us in the EAC, the admission of South Sudan into our Community is more like home coming ceremony. The East African region is certainly where South Sudan belongs.

Excellencies;

Ladies and Gentlemen;

The whole idea of regional integration is about promotion of trade and investment. It’s about economies of scale, which means expanded production, creation of wider market base, promotion of free movement of people and services, increased efficiency and infrastructure development. Regional integration has also been very instrumental in promoting growth and in harnessing stability and peaceful relations between and among countries.

It is, therefore, gratifying to note that since its inception in 2000, our Community has recorded significant achievements towards the integration process. We have signed and operationalized the Customs Union and the EAC Common Market, while efforts are underway to establish and operationalise a fully-fledged Monetary Union. The Community also remains steadfast in its pursuit to achieve full unification of the Partner States as a single political entity. Not many regional integration organizations have achieved so much in such a short time like ours.

Going forward, I have no doubt in my mind that our Community will continue to reap more benefits of integration. The expanded membership of the Community gives us reason to hope. This is because the admission of South Sudan into our community means our region’s population is now estimated to be 160 million people with an area of 2.4 million square kilometers. These factors together with vast availability of other natural resources in our region, including oil, gas and minerals will surely propel the process of integration and also promote economic growth and transformation of our region to higher levels. Specifically, an expanded Community accords us the possibilities for speedier implementation of regional projects and programmes particularly those which have a direct bearing on poverty eradication and improving the living conditions of our people.

Invited Guests,

Ladies and Gentlemen;

While remaining optimistic about the potentials that exist in our region, we must be aware of the fact that our region is far from perfect. There are many challenges that still face our community, including the challenge of maintaining peace, security and stability. As we all very well know, peace and security are necessary prerequisites for socio-economic development and transformation. We, therefore, need to redouble our efforts to ensure that peace and stability prevail in our region.  In this respect, I am glad to note that the leaders of South Sudan are now implementing a peace agreement by forming a government of national unity. There is no doubt that a peaceful, stable and prosperous South Sudan will be a valuable gift not only to the people of South Sudan but the EAC in general.

Your Excellency;

Distinguished Invited Guests;

Ladies and Gentlemen;

In conclusion, allow me to, once again, congratulate Your Excellency, your Government and the people of the Republic of South Sudan for making the wise decision to join the EAC. As the Chairperson of the Summit, I wish to reaffirm my personal commitment as well as that of my Government and the entire people of the East African Community towards working with South Sudan in promoting greater and deeper integration in our region for the socio-political and economic development of our Community and also our respective countries.

God Bless South Sudan!

God Bless EAC!

God Bless Africa!

“Ahsanteni sana kwa kunisikiliza”

Your Excellency Paul Kagame, President of the Republic of Rwanda;

Your Excellency Madam Janet Kagame, First Lady of the Republic of Rwanda;

Honourable Ministers;

Excellencies Members of Diplomatic Corps;

Distinguished Invited Guests;

Ladies and Gentlemen:

            Allow me, Your Excellency, to say, on behalf of my delegation, how greatly honoured we are to be here tonight amidst our brothers and sisters of this great country. May I take this opportunity to thank you, Mr. President, for inviting me to visit your beautiful country.

            I would also like to take this opportunity, on behalf of my delegation, my wife and myself, to thank Your Excellency and Madam Janet Kagame, the Government and People of the Republic of Rwanda for the warm welcome and generous hospitality extended to us since our arrival this morning.

            In a very special way, I wish to thank Your Excellency for your kind words about me and my country. I take the compliments as a challenge and expression of high esteem we hold one another. I will endeavour to live up to the expectations.

Your Excellency,

            Words are not enough to express sufficiently the great honour and satisfaction to be among you, brothers and sisters. This is because Rwanda is a country, which the people of the United Republic of Tanzania, hold in high esteem. We admire its beauty, its cultural history and, above all, the warmth of its people.

            I personally admire the determination and commitment of the leadership and people of this country to succeed and transform their country against all odds. Many people know very well that a few years ago, Rwanda was emerging from genocide that had claimed lives of more than 800,000 innocent people and destroyed the country’s economy and its infrastructure. From the ashes of genocide, Rwanda has today emerged as a different and progressive society. The country has made tremendous and remarkable advances economically, politically and socially. It is one of the world’s fastest growing economies in the world. Many reports have confirmed that Rwanda is one of the best place to start business in Africa and one of Africa’s leaders in ICT.

Your Excellency;

Ladies and Gentlemen;

            Profound changes that have taken place in Rwanda over the last two decades have led to significant transformation in the lives of millions of people in townships and many remote villages, where there is now clean water, electricity, medical clinics, quality education, telecommunication and, above all, abundance of socio-economic opportunities.  As a result of these positive changes the entire East African region has benefited. For instance, currently over 70% of Rwanda’s import and export goods are transported through the Dar es Salaam Port.  In this respect, allow me  to thank Your Excellency, and through you, the Rwandese business community for continued confidence in Tanzania in general and the Dar es Salaam Port in particular.

            A lot of the changes for Rwanda’s transformation were initiated under the able leadership of President Paul Kagame. On this note, allow me, on behalf of the Government and people of the United Republic of Tanzania, to salute you, Mr. President and your Government for Rwanda’s numerous achievements and development progress over the last 15 years.  We salute you for your resolve to promote peace and stability as well as the fight against corruption.  And indeed, we salute you for the courage and determination that has brought so much honour not only to your country but to the entire continent.

Your Excellency;

Ladies and Gentlemen;

            Tanzania and Rwanda enjoy long historical relationship at both bilateral and international levels. Our working relation at the UN, AU, ICGLR and EAC is commendable. As Partner States of the East African Community, our two Governments have been cooperating very well in the implementation of various regional projects. This morning we have opened the Rusumo International Bridge and the Rusumo One Stop Border Post. That alone shows the strength of our bilateral relations.

            Our bilateral relations are not at the level of Governments only.  Due to geographical proximity, our people continue to move freely between the two countries.  Indeed, there is a large Rwandese community living in Tanzania and have integrated very well.  I am sure there is a big number of Tanzanians who are residents in Rwanda as well.

This close relationship is also helping our two countries economically. Indeed, trade and investment are growing each passing year, supporting many thousands of jobs in both countries. According to the Bank of Tanzania, our two-way trade in 2014 stood at USD 82.7 million from 15.2 million in 2009.  I believe today the figures are certainly higher and growing. These are significant achievements; but, there is always room for improvement, especially given the economic potentials that exist in our two countries.  There are many unutilized or underutilized opportunities that still exist in our countries. What is required of us is to develop strategies, which will enable our two countries to effectively utilize all opportunities available in our countries and in the East African Community as a whole, for economic growth and transformation.

            I am glad that during our meeting this afternoon, we seized the opportunity to discuss some of these issues and we have agreed to increase the momentum in the follow up and implementation of bilateral and regional projects and programmes. This is particularly important given the fact that the East African region is currently one of the leading investment destinations in the world with a sustained high economic growth rates and relatively large single market.  After the accession of South Sudan to the Community, the region’s population is now estimated to be 160 million people.  With an area of 2.4 million square kilometers and a combined GDP of US$ 158 billion and per capita of 987 US$, the EAC is now ripe for a major take off towards a solid and prosperous region.

Your Excellency;

            This is not my first visit to this beautiful country and especially the city of Kigali.  I have been here before.  But, this time, my visit is special because I am here to introduce myself to Your Excellency and to the people of the Republic of Rwanda as the fifth President of the United Republic of Tanzania. 

            I have come to reassure you, Your Excellency, and the Rwandese people, my commitment as well as that of the people of Tanzania to strengthen the excellent relations that exist between our two brotherly countries.  In this respect, I wish to assure you, Your Excellency, of my determination and readiness to work closely with you and your government to further consolidate our cooperation in all areas of mutual benefit.

Your Excellency;

Honourable Ministers;

Distinguished Invited Guests;

Ladies and Gentlemen:

In conclusion, May I now invite you to join me in a Toast:

To President President Paul Kagame;

To the prosperity of the Rwandese people; and

To the continued cooperation between our two peoples and countries.

I thank you all for listening

Mheshimiwa Paul Kagame, Rais wa Jamhuri ya      Rwanda pamoja na Mama Janet Kagame;

Mheshimiwa Balozi Dkt. Augustine Mahiga (Mb), Waziri wa Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Afrika na Mwenyekiti wa Baraza la Mawaziri la Jumuiya ya Afrika Mashariki;

Waheshimiwa Mawaziri kutoka Tanzania na Rwanda     mliopo hapa;

Mheshimiwa Balozi Dkt. Richard Sezibera, Katibu Mkuu wa Jumuiya ya Afrika Mashariki;

Mheshimiwa Balozi Masaharu Yoshida, Balozi wa Japan nchini Tanzania;

Mheshimiwa Balozi Tomio Sakamoto, Balozi wa Japan nchini Rwanda;

Waheshimiwa Wakuu wa Mikoa kutoka Tanzania na Rwanda mliopo hapa;

Bw. Toshio Nagase, Mwakilishi Mkuu wa Shirika la Ushirikiano wa Kimataifa la Japan (JICA) nchini Tanzania;

Bw. Takahiro Moriya, Mwakilishi Mkuu wa Shirika la     Ushirikiano wa Kimataifa la Japan (JICA) nchini Rwanda;

Waheshimiwa Wabunge kutoka Tanzania na Rwanda;

Viongozi wote mliopo hapa;

Wageni Waalikwa Wenzangu;

Mabibi na Mabwana:

            Leo ni siku muhimu sana siyo tu kwa nchi zetu mbili za Tanzania na Rwanda bali eneo zima la Afrika Mashariki.  Muda mfupi ujao mimi na mwenzangu, Mheshimiwa Rais Kagame, tutafanya uzinduzi rasmi wa Daraja la kimataifa la Rusumo na Kituo cha Kutoa Huduma kwa Pamoja Mpakani (OSBP) cha Rusumo.  Binafsi nimefurahi sana kushiriki katika tukio hili muhimu na la kihistoria.

            Nawashukuru wageni waalikwa na wananchi wa Rusumo pamoja na maeneo ya jirani kwa kujitokeza kwa wingi kushuhudia uzinduzi huu. Kujitokeza kwenu kwa wingi mahali hapa ni uthibitisho wa umuhimu wa mradi huu.

Ndugu Wananchi;

            Daraja na Kituo hiki cha Pamoja ni muhimu sana kwa maendeleo ya kiuchumi na kijamii kwa nchi zetu mbili na Jumuiya yetu kwa ujumla. Hivi punde mmeelezwa kuwa daraja la zamani lilikuwa na uwezo wa kupitisha mzigo usiozidi tani 8. Daraja hili jipya lina uwezo wa kupitisha mzigo wa tani 20.  Aidha, Daraja hili lenye njia mbili na urefu wa meta 80, limeongeza mwendokasi wa magari kutoka wastani wa kilometa 5 kwa saa za zamani hadi kilometa 30 kwa saa hivi sasa.

            Kituo cha Pamoja nacho kimepunguza muda ambao wasafirishaji walikuwa wakitumia kushughulikia masuala ya mipakani, hususan masuala ya uhamiaji na ushuru. Hivyo basi, kukamilika kwa miradi hii miwili kutachochea na kukuza shughuli za biashara, utalii, uwekezaji, kilimo na viwanda kati ya nchi zetu mbili na kwenye eneo zima la Afrika Mashariki.

            Napenda kutumia fursa hii, kuwashukuru viongozi wa Rwanda na Tanzania waliofanikisha ujenzi wa daraja hili, ambalo limegharimu takriban shilingi bilioni 60. Kipekee kabisa natoa shukrani zangu nyingi kwa Serikali ya Japan kwa kufadhili ujenzi wa daraja hili. Ahsanteni sana marafiki zetu wa Japan. Nawaomba Mabalozi wa Japan mliopo hapa mfikishe shukrani zetu kwenye Serikali yenu.

Vilevile, napenda kuishukuru Benki ya Maendeleo ya Afrika ambayo imekuwa ikifadhili miradi mingi ya ujenzi wa miundombinu nchini mwetu na kwenye Jumuiya yetu. Hivi punde tumemsikia mwakilishi wa Benki hiyo akieleza mipango yao ya kuendelea kufadhili ujenzi wa miundombinu, hususan ya barabara katika nchi zetu mbili. Mwisho lakini sio kwa umuhimu napenda kuipongeza Sekretarieti ya Jumuiya ya Afrika Mashariki kwa kazi kubwa wanayoifanya ya kubuni na kuratibu ujenzi wa miradi mbalimbali ya miundombinu katika eneo letu. Nawaomba muendelee na jitihada hizo.

Ndugu Wananchi;

Umoja ni nguvu. Rwanda na Tanzania ni miongoni mwa nchi sita wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki. Eneo letu hivi sasa lina takriban watu milioni 162. Hii ni fursa nzuri ya kukuza biashara na uchumi kwa ujumla. Kama tutatumia vizuri rasilimali zilizopo katika eneo letu na kuimarisha umoja na ushirikiano kati yetu, tutapiga hatua kubwa kimaendeleo. Hatutahitaji kutegemea misaada kutoka nje. Ni kwa sababu hiyo, napenda kumshukuru Mheshimiwa Rais Kagame kwa kunialika kutembelea nchi yake ya Rwanda.  Hii itakuwa ni ziara yangu ya kwanza nje ya nchi tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.  Ahsante sana Mheshimiwa Rais kwa kunialika.

Nimekubali kuitembelea Rwanda kwa vile natambua uhusiano wa kihistoria, kidugu na kirafiki uliopo kati ya nchi zetu mbili. Tanzania na Rwanda zinategemeana kwa kiwango kikubwa. Wananchi wetu ni ndugu. Aidha, takriban asilimia 70 ya bidhaa zinazotoka na kuingia Rwanda zinapitia kwenye Bandari ya Dar es Salaam. Hivyo, naamini ziara hii itaimarisha zaidi uhusiano na ushirikiano uliopo kati ya nchi zetu mbili. Nitumie fursa hii kuwahamasisha wafanyabiashara wa Rwanda kuendelea kutumia Bandari yetu ya Dar es Salaam. Serikali ya Tanzania imejipanga kuboresha huduma katika Bandari ya Dar es Salaam kwa kuondoa changamoto zilizopo.  

Ndugu Wananchi;

Serikali zetu mbili ziliamua kujenga miradi hii miwili ili kurahisisha shughuli za usafirishaji. Kama mnavyofahamu, siku za nyuma kulikuwa na ucheleweshaji wa usafirishaji wa mizigo kati ya nchi zetu. Ucheleweshaji huo wakati mwingine ulitokana na sababu za msingi lakini nyakati nyingine ulitokana na watumishi wasio waaminifu wa vituo vya mpakani kuendekeza vitendo vya rushwa. Sasa miundombinu imejengwa. Ni matumaini yangu kuwa sasa tatizo la ucheleweshwaji limepata mwarobaini wake.

Hivyo, natoa wito kwa watumishi wa mipakani kuhakikisha mizigo haicheleweshi njiani bila sababu za msingi. Kwa wale wapenda rushwa nawaonya kuacha tabia hiyo mara moja, kinyume chake Serikali  itawashughulikia. Sambamba na hilo, napenda kuagiza kuwa kuanzia sasa vituo vya ukaguzi wa magari ya mizigo yanayopita ukanda wa kati (central corridor) kwa upande wa Tanzania vitakuwa vitatu tu, yaani Vigwaza Mkoani Pwani, Njuki Mkoani Singida na Nyakahura katika mkoa wa Kagera.

Nina imani kuwa kama sote tukichukua hatua za namna hiyo, mradi huu ambao umejengwa kwa kutumia fedha nyingi, utakuwa na manufaa makubwa kwa nchi zetu mbili. Pamoja na faida za kiuchumi, mradi huu pia unatarajiwa kuleta manufaa ya kijamii, ikiwemo kupunguza tatizo la maambukizi ya ugonjwa wa UKIMWI. Hii ni kwa sababu hivi sasa madereva hawatalazimika kukaa kwenye eneo hili kwa muda mrefu.  

 Wageni waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

            Sambamba na miradi ya ujenzi wa barabara, nchi zetu mbili pamoja na Burundi zipo hatua nzuri ya kutekeleza mradi wa reli ya kisasa kutoka Dar es Salaam-Isaka-Kigali/Keza-Gitega-Musongati wenye urefu wa km 1,435.  Utekelezaji wa mradi huu upo katika hatua nzuri ambapo tayari makampuni 13 yamechaguliwa kushindania zabuni ya ujenzi wa reli hiyo.  Kukamilika kwa miradi hii yote kutawezesha eneo letu kuwa na miundombinu ya usafiri ya uhakika na hivyo kuongeza kasi ya shughuli za kiuchumi.

            Nitoe wito kwa wananchi kutumia ipasavyo fursa za kuimarika kwa miundombinu ya usafiri kwenye nchi zetu kujiletea maendeleo, hasa kwa kufanya kazi halali kwa bidii. Nasisitiza kufanya kazi halali. Kinyume na hivyo, hatutakuwa na msamaha na wale wote watakaojihusisha na shughuli zisizo za halali, ikiwemo ujambazi.

Mheshimiwa Rais Kagame;

Waheshimiwa Mawaziri;

Waheshimiwa Viongozi;

Waheshimiwa Mabalozi;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana:

            Nihitimishe hotuba yangu kwa kutoa wito kwa wananchi wote kutunza rasilimali hii kubwa tuliyowekeza. Watumiaji wa barabara na wananchi kwa ujumla hamna budi kuutunza mradi huu na kuwafichua watu ambao watakuwa wakifanya vitendo vinavyoweza kuharibu miundombinu yake, ikiwemo kuzidisha uzito wa magari, kumwaga mafuta barabarani, kuendesha magari kwa uzembe na kusababisha ajali, uegeshaji holela wa magari, kuharibu au kuiba alama za barabarani, kuiba vyuma vya madaraja na vitendo vingine viovu n.k.

            Aidha, napenda kuzikumbusha Mamlaka za Tanzania na Rwanda zinazohusika na uendeshaji wa mradi huu kuhakikisha kuwa zinatekeleza majukumu yao ipasavyo. Hakikisheni mnalinda na kuifanyia ukarabati wa mara kwa miundombinu na rasilimali za mradi huu ili idumu kwa muda mrefu kama ilivyokusudiwa.

            Baada ya kueleza maneno hayo, sasa nipo tayari kwenda kushiriki kwenye shughuli iliyonileta hapa ya kufanya uzinduzi wa Daraja la Kimataifa la Rusumo na Kituo Cha Pamoja Cha Mpakani Cha Rusumo pamoja na Mhe. Rais Kagame.

Mungu Ibariki Tanzania!

Mungu Ibariki Rwanda!

Mungu Ibariki Jumuiya ya Afrika Mashariki!

“Ahsanteni kwa Kunisikiliza”

Mheshimiwa Mkuu wa Mkoa wa Geita;

Mheshimiwa Mwenyekiti wa Chama Cha Mapinduzi Mkoa wa Geita;

Waheshimiwa Wabunge wa Mkoa wa Geita mliopo;

Kaimu Katibu Tawala wa Mkoa wa Geita;

Waheshimiwa Wakuu wa Wilaya mliopo;

Waheshimiwa Madiwani mliopo;

Viongozi wa Kamati ya Ulinzi na Usalama ya Mkoa wa Geita;

Waheshimiwa Viongozi mliopo;

Ndugu wananchi wa Chato na maeneo ya jirani;

Mabibi na Mabwana:

Awali ya yote napenda kusema kuwa nimefarijika sana kwa mapokezi yenu mazuri. Sikutegemea kupata mapokezi makubwa ya namna hii, hasa kwa kuzingatia taarifa ya ujio wangu mmeipata katika kipindi cha muda mfupi.Binafsi sikutaka kuwahangaisha kwa kuwa mimi ni mtoto wenu. Hata hivyo, kwa upendo wenu mkubwa, mmejitokeza kwa wingi kuja kunipokea. Nawashukuru sana na kwa hakika nimefarijika kukutana tena na wazee wangu.

Hii ni mara yangu ya kwanza kukutana nanyi tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwenye Uchaguzi Mkuu wa mwaka jana. Hivyo basi, napenda kutumia fursa hii pia, kwa niaba ya Watanzania kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutuwezesha kumaliza uchaguzi salama. Aidha, napenda kupitia kwenu kuwashukuru Watanzania wote kwa kunichagua kuwa Rais wa Awamu ya Tano wa nchi yetu. Ahsanteni sana kwa imani kubwa mliyonionesha.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Uchaguzi sasa umekwisha. Sisi sote ni washindi, hakuna aliyeshindwa. Jambo la msingi lililo mbele yetu kwa sasa ni kuchapakazi. Sambamba na kuchapakazi, sote kwa pamoja hatuna budi kudumisha na kuimarisha umoja na mshikamano wetu. Masuala haya mawili ni muhimu sana katika kuleta maendeleo yetu na nchi yetu kwa ujumla. Ndio, sisi sote hapa tunahitaji maendeleo. Sote tumechoka kukabiliwa na kero mbalimbali.

Hivyo basi, nawahimiza Watanzania wote bila kujali tofauti zetu za itikadi, dini au kabila kushirikiana ili kujiletea maendeleo. Tufahamu kuwa hakuna mtu kutoka nje atakayekuja kutuletea maendeleo. Ni kweli, wapo wanaotusaidia. Lakini wengi wenye kutoa misaada hiyo wanaambatisha masharti magumu, ambayo sisi kama nchi wakati mwingine ni vigumu kuitekeleza.  Kwa sababu hiyo, ni lazima sisi wenyewe tushirikiane kwa pamoja kujenga nchi yetu. Tusipofanya hivyo, tutabaki kuwa wasindikizaji katika masuala ya maendeleo. Hivyo basi, natoa wito kwa kila mmoja wetu: mkulima; mfugaj; mvuvi; mfanyakazi au mfanyabiashara, kufanya kazi kwa bidii. Ninaamini kama sote tutatekeleza wajibu wetu, tutafanikiwa na nchi yetu itakuwa mfano wa kuigwa duniani.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Bila shaka mtakubaliana nami kuwa nchi yetu ni tajiri sana. Nchi yetu ina kila kitu kinachohitajika ili kuweza kupata maendeleo. Tunayo ardhi ya kutosha; bahari, maziwa na mito mingi; mifugo mingi; misitu, na pia tuna madini ya kila aina. Tunachohitaji ni kubadilika na kufanya kazi kwa bidii. Na hii ndio sababu, tangu kuingia madarakani, Serikali ya Awamu ya Tano imeelekeza nguvu nyingi katika kurejesha nidhamu ya watumishi wa umma, ambao baadhi yao walijisahau na hivyo kufanya kazi kwa mazoea. Wafanyakazi wa namna hii ndiyo walikuwa chanzo cha kero nyingi zilizokuwa zikiwakabili wananchi, hususan wananchi wa kipato cha chini. Hii ndio sababu Serikali ya Awamu ya Tano imeamua kuchukua hatua mahsusi dhidi ya watumishi wa umma wazembe na wasio waaminifu. Na naamini tumeanza vizuri.  

Sambamba na jitihada za kurejesha nidhamu kwenye utumishi wa umma, tumechukua hatua za kuhakikisha rasilimali za nchi zinatumika vizuri. Kwa mfano tumeanza kushughulikia suala la wafanyakazi hewa Serikalini. Katika kipindi kifupi tulichoendesha zoezi hili, tumewabaini wafanyakazi hewa takriban 1680. Zoezi hili bado linaendelea hivyo bila shaka idadi hii itaongezeka. Wafanyakazi hawa hewa walikuwa wakilipwa mshahara na posho mbalimbali. Hivyo basi, fedha zitakazookolewa sasa zitapelekwa kwenye shughuli nyingine za maendeleo.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Serikali ya Awamu ya Tano pia imejipanga kuboresha huduma za jamii. Tayari tumeanza kutoa elimu bila malipo kuanzia darasa la kwanza hadi kidato cha nne, kama ambavyo tulikuwa tumeahidi kipindi cha Kampeni za Uchaguzi Mkuu wa mwaka jana. Tangu mwezi Desemba mwaka 2015, Serikali inatoa kiasi cha shilingi bilioni 18.77 kila mwezi kwa ajili ya kugharamia elimu bila malipo. Matunda ya uamuzi huu tumeanza kuyaona, ambapo idadi ya wanafunzi waliodahiliwa mwaka huu imeongezeka maradufu. Hii ni ishara tosha kuwa wananchi wengi walishindwa kupeleka watoto wao shuleni kutokana na kushindwa kugharamia mahitaji ya elimu.

Hata hivyo, kama mnavyowafahamu, jambo lolote zuri halikosi changamoto. Kutokana na ongezeko la wanafunzi zimetokea changamoto, ikiwa ni pamoja na upungufu wa madawati, vyumba vya madarasa na vyoo. Napenda kuchukua fursa hii kuwapongeza walimu kote nchini kwa kuendelea kufanya kazi kwa bidii licha ya kukabiliwa na changamoto hizo. Serikali inatambua changamoto zenu zote na ninaahidi tutajitahidi kwa kadri ya uwezo wetu kuzishughulikia. Tumejipanga kuongeza kiwango cha fedha kinachotolewa kila mwezi kwenye bajeti ijayo kwa ajili ya kugharamia elimu bila malipo. Aidha, tumeanza kulipa malimbikizo ya madai mbalimbali ya walimu ambapo mwezi uliopita tulitoa kiasi cha shilingi takriban bilioni 1.7.

Napenda kutumia fursa hii kutoa wito kwa viongozi wa Mikoa na Wilaya kote nchini kujipanga vizuri kushughulikia changamoto za elimu zilizojitokeza. Kwa kufanya hivyo, mtakuwa mmedhihirisha kuwa mnatosha kwenye nyadhifa zenu. Aidha, nawakaribisha wananchi wenye uewezo kutoa michango yao ya hiari ili kuunga mkono jitihada za Serikali za kuondoa changamoto zilizojitokeza.

Halikadhalika, nitumie fursa hii kuwahimiza wanafunzi kote nchini kutumia fursa ya elimu bila malipo kusoma kwa bidii. Someni kwa bidii ili muweze kufaidika na fursa zilizopo ndani ya nchi yetu na nje ya nchi, hususan kwenye Jumuiya ya Afrika Mashariki. Itakuwa ni jambo la kusikitisha kuona wanafunzi wanashindwa mitihani wakati Serikali inagharamia elimu. Natoa pia wito kwa wazazi, walimu na Kamati za Shule kote nchini kusimamia nidhamu na kuwahimiza wanafunzi kusoma kwa bidii. Ni aibu kwa shule kuwa na idadi kubwa ya wanafunzi waliofeli. Tumefikia wakati sasa kwa Kamati za Shule, Walimu Wakuu na Maafisa Elimu kuwajibika endapo shule zao zitafelisha idadi kubwa ya wanafunzi.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Eneo jingine ambalo Serikali ya Awamu ya Tano imejipanga kushughulika ni uboreshaji wa maslahi ya wafanyakazi. Kama tulivyoahidi wakati wa Kampeni, tutapunguza kodi ya kipato kwa wafanyakazi. Suala hili tutaanza kwenye bajeti ijayo. Aidha, tunaangalia uwezekano wa kuogeza kiwango cha mishahara kwa wafanyakazi. Na hapa napenda kusema binafsi sifurahishwi kuona tofauti kubwa iliyopo ya mishahara kwa watumishi wa Serikali. Haiwezekani ndani ya Serikali moja, baadhi ya watumishi wawe wakilipwa mishahara minono huku wengine mishahara yao ikiwa midogo sana.

Ni kutokana na sababu hii, Serikali inakamilisha baadhi ya taratibu ili kuhakikisha kuanzia kwenye bajeti ya mwaka ujao wa fedha (2016/2017) hapatakuwa na mtumishi wa Serikali atakayelipwa zaidi ya shilingi milioni 15. Tunafanya hivi ili kupunguza matabaka miongoni mwa wafanyakazi. Kama kuna mtu ataona mshahara unaotolewa Serikalini ni mdogo itabidi atupishe. Nchi yetu ina idadi kubwa ya watu wenye elimu ya kutosha lakini hawana kazi.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Sambamba na kuboresha maslahi ya wafanyakazi, tutashughulikia kero mbalimbali zinazowakabili wakulima, wafugaji na wavuvi. Mtakubaliana nami kuwa Wakulima wa Tanzania kwa muda mrefu wamekuwa wakikabiliwa na kero nyingi. Moja ya kero hizo ni kukithiri kwa kodi na tozo mbalimbali. Hali hii imewafanya wakulima wasiweze kunufaika na shughuli zao za kilimo na wakati mwingine kuwalazimisha kuacha kabisa kujishughulisha na kilimo. Baadhi ya wakulima pia wanalazimika kutumia “njia za panya “ kutafuta masoko ya nje ili kukwepa kodi.

Tumejipanga kuhakikisha kuwa tunaondoa ama kupunguza kwa kiwango kikubwa kero hii ya kuwepo kwa aina nyingi ya ushuru kwa wakulima ili kuwawezesha kunufaika na jasho lao. Tumejipanga pia kuhakikisha dhana na pembejeo za kisasa za kilimo zinawafikia wakulima kwa wakati.

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Licha ya hatua zinazochukuliwa na Serikali, ni dhahiri kuwa nchi yetu bado inakabiliwa na changamoto ni nyingi. Katika risala yenu, ambayo imesomwa hivi punde, yameelezwa masuala mbalimbali, ikiwemo tatizo la “jineri.” Nafahamu Mheshimiwa Waziri Mkuu alikuja hapa na analifahamu suala hilo. Ninaamini baada ya muda mfupi ujao, tatizo hilo litapatiwa ufumbuzi. Kuhusu changamoto nyingine zilizoelezwa, nimezichukua na ninaahidi nitazishughulikia. Na kwa bahati nzuri hapa hapa leo wapo Wabunge, Wakuu wa Wilaya, Wakurugenzi wenu. Naamini nao wamesikia changamoto zenu hivyo watazishughulikia.

Mheshimiwa Mkuu wa Mkoa;

Waheshimiwa Viongozi;

Ndugu Wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Nimekuja hapa Chato kwa ajili ya mapumziko. Hivyo, sio vizuri niwachoshe kwa hotuba ndefu. Itoshe tu kusema kuwa nimefurahi sana kwa mapokezi yenu makubwa na nimefurahi sana kuzugumza nanyi.  Nawapenda sana na kila mara ninawakumbuka.

Nihitimishe kwa kurudia kuwakumbusha viongozi na wafanyakazi kote nchini kufanya kazi kwa bidii ili kuondoa kero za wananchi. Aidha, nawahimiza wananchi kufanya kazi kwa bidii ili kuleta maendeleo kwa taifa letu.

Mungu Ibariki Chato!

Mungu Ibariki Geita!

Mungu Ibariki Tanzania!

Mungu Wabariki Watanzania Wote!

“Ahsanteni kwa kunisikiliza”

Your Excellency Truong Tan Sang, President of the

         Socialist Republic of Vietnam and Madam First Lady;

Your Excellency, Samia Suluhu Hassan, Vice-President of the United Republic of Tanzania,

Your Excellency Ali Mohamed Shein, President of Zanzibar and Chairman of Revolutionary Council;

Honourable  Majaliwa Kassim Majaliwa, Prime Minister of the

       United Republic of Tanzania;

Excellencies Former Presidents of Tanzania,

Mzee Ali Hassan Mwinyi & Mzee Jakaya Mrisho Kikwete;

Honourable Dr. Tulia Ackson Mwansasu, Deputy Speaker of the National Assembly;

Honourable Ministers;

Excellencies Ambassadors and High Commissioners;

Distinguished Invited Guests, Ladies and Gentlemen:

I feel greatly honoured and privileged to welcome you, Mr. President and First Lady, as well as the esteemed members of your delegation to Tanzania, and Dar-es-salaam in particular. It is my sincere hope that you will find your stay in our country not only pleasant, but also memorable.

Mr. President, your visit has a special meaning to me personally and to my country. This is because it is the first State Visit to Tanzania by a Vietnamese Head of State since 1973. This is also the first State Visit that I am hosting following my victory in the General Elections held last October. More importantly, however, this visit is Your Excellency’s first visit to Africa since you assumed the Presidency in 2011.  I would like to very sincerely thank you, Mr. President, for accepting our invitation.

Your Excellency;

This morning we had an opportunity to discuss a wide range of issues regarding our cooperation. Therefore, tonight, I don’t want to take a lot of your time with a long speech. However, allow me to briefly say few words about our bilateral relations.

Indeed, our two countries have enjoyed the excellent bilateral relations for the last five decades, built on a very solid foundation by our founding fathers, Ho Chi Min of Vietnam and Mwalimu Julius Kambarage Nyerere of Tanzania. They were true friends bound by the ideas of freedom and justice. Our subsequent leaders have nurtured and consolidated this noble closeness. My predecessors, former Presidents of Tanzania, H.E. Benjamin William Mkapa and Jakaya Mrisho Kikwete, visited Vietnam in 2004 and 2013, respectively. Your Excellency’s visit today, therefore, bears testimony to this fact.

That said, I am sure, Your Excellency, will agree with me that despite our excellent bilateral relationship, our two-way trade, which now stands at USD 300 million per annum, remains very low compared to opportunities existing in our two coutries. I, therefore, strongly encourage business-to-business interaction between our business men and women. In this regard, I am glad that, during this visit, you are accompanied with a strong business delegation. It is my sincere hope that at the end of this visit, our business men and women shall forge business partnerships and, thus, improve our economic cooperation.

Your Excellency;

Ladies and Gentlemen;

Tanzanians hold Vietnam in high esteem. We have great admiration for the determination of the Vietnamese people to succeed against all odds. We admire their resolve and courage against even the most powerful adversaries.  As we can all recall, a few decades ago, Vietnam emerged from decades of war, which had destroyed the country and its infrastructure. However, the reforms that introduced in 1986, have taken Vietnam from being one of the poorest in the world to a rapidly growing middle income country.

Therefore, Tanzania has a lot to learn from Vietnam’s experiences and achievements. In this respect, it is ironic that in 1980s the Vietnamese people came to Tanzania to request for the cashew nut seeds, but today they are the world’s number one exporter of cashew nuts. My Tanzanian colleagues! We must ask ourselves, where we have gone wrong and learn from our Vietnamese friends. Indeed, we must learn how Vietnam has become the World’s number one exporter of cashew nuts and robusta coffee and how they managed to have three rice harvesting seasons in a year. More importantly, however, we must learn how Vietnam has shifted from being a provider of raw materials to a producer of industrial products.

Your Excellency;

Ladies and Gentlemen;

It is pleasing to note that the thrust and objectives of the Vietnam’s Socio-Economic Development Strategy and 2011 – 2020 are very similar to our Five Year Development Plan that aims at realizing our vision 2025, with the main objective of attaining a middle income status. These similarities afford us an opportunity to cooperate in various fields. Allow me, therefore, to very quickly to highlight few areas in which our two countries can work together in order to boost economic cooperation:

• Our two countries can establish formal co-operation between government agencies dealing with agriculture that includes livestock and fishing; trade and industries; as well as energy, minerals and water.

• We can encourage collaboration between state institutions such as  Tanzania Investment Centre (TIC) and Vietnam Investment Agency, TPDC and Petro-Vietnam, State Mining Corporation of Tanzania (STAMICO) and the Vietnamese mining company, and others

• We can facilitate investment promotion missions between our two countries;

• We can speed up co-operation in education, as well as science and technology, while ensuring a healthy exchange of students, researchers and experts in different fields; and

• We can convene a meeting of Joint Permanent Commission as soon as possible to coordinate the implementation of all we have agreed in our official talks this morning.

Your Excellency;

Distinguished Guests;

Ladies and Gentlemen;

         We have gathered here to celebrate the special relations that so happily exist between Tanzania and Vietnam. May I now call upon everyone present here to please rise and join me in a toast:

• To the continued good health of His Excellency Truong Tan Sang and Madam, the First Lady;
• To the excellent relations between our two countries; and,

• To the everlasting and enduring friendship between the people of the Socialist Republic of Vietnam and the United Republic of Tanzania.
• To the President.

“I thank you”.

Mheshimiwa Yoweri Kaguta Museveni,

Rais wa Jamhuri ya Uganda;

Mheshimiwa Uhuru Muigai Kenyatta,

 Rais wa Jamhuri ya Kenya;

Mheshimiwa  James Wan Igga, Makamu wa Rais

wa Jamhuri ya Sudan Kusini;

Mheshimiwa Butore Joseph, Makamu wa Pili

wa Rais wa Jamhuri ya Burundi;

Mheshimiwa Dkt. Ali Mohamed Shein, Rais wa Zanzibar

na Mwenyekiti wa Baraza la Mapinduzi;

Mheshimiwa  Valentine Rwabiza, Waziri wa Afrika

Jumuiya ya Mashariki na Mwakilishi wa Rais wa Rwanda;

Mheshimiwa Dkt. Augustine Mahiga, Mwenyekiti

wa Baraza la Mawaziri wa Jumuiya;

Waheshimiwa Mawaziri mliopo hapa;

Mheshimiwa Dkt. Richard Sezibera,

Katibu Mkuu wa Jumuiya;

Mheshimiwa Masaharu Yoshinda,

Balozi wa Japan Nchini Tanzania;

Waheshimiwa Wakuu wa Mikoa ya Arusha na Kilimanjaro;

Mheshimiwa Gabriel Negata, Mwakilishi wa Benki

ya Maendeleo ya Afrika;

Bwana Toshio Nagase, Mwakilishi Mkuu wa Shirika

la Ushirikiano wa Kimataifa la Japan;

Ndugu Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana:

Ndugu zangu wananchi wa Arusha, hususan katika kitongoji hiki cha Tengeru, mara baada ya kusikiliza hotuba nzuri kutoka kwa viongozi walionitangulia kuzungumza, sitakuwa na maneno mengine mazuri ya kuwaeleza. Ninachoweza kusema ni kwamba, ninawashukuru sana kwa kujitokeza kwenu kwa wingi kushuhudia uwekaji wa Jiwe la Msingi la Ujenzi wa Barabara ya Arusha – Holili/Taveta – Voi.

         Aidha, kwa kuwa leo ni mara yangu ya kwanza nazungumza nanyi tangu nimechaguliwa kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, napenda nitumie fursa hii kuwashukuru sana Wana-Arusha kwa kunipa kura nyingi zilizoniwezesha kushinda Uchaguzi Mkuu mwaka jana. Ninawaahidi kuwa nitakuwa ni Rais wa Watanzania wote. Sitawabagua kwa misingi ya dini, ukabila ama itikadi zenu. Hapa ni Kazi Tu.

 Natambua sote tunahitaji maendeleo. Tunahitaji maisha mazuri. Tunahitaji tuwe na chakula cha kutosha, na tunahitaji tuwe na ajira nzuri. Hakuna miongoni mwetu anayependa umaskini, kuendelea kuwa ombaomba ama kuona tabaka kati ya watu matajiri na maskini likiongezeka. Kwa sababu hiyo, mimi pamoja na viongozi wenzangu tumeazimia kubadilisha maisha ya wananchi wetu kwa kuwaletea maendeleo. Nitumie fursa hii kumpongeza kwa dhati kabisa, Mbunge wa Jimbo hili, Mheshimiwa Joshua Nassari, kwa kazi kubwa anayoifanya ya kuleta maendeleo kwa wananchi wa jimbo lake. Wito wangu kwenu wananchi endeleeni kumpa ushirikiano. Maendeleo hayana chama. Sote tuchape kazi bila kujali tofauti zetu za itikadi, dini au kabila.

Waheshimiwa Viongozi;

Ndugu Wananchi wa Arusha;

Mabibi na Mabwana;

Mradi huu tunaouzindua leo ni kiashiria cha umoja na mshikamano uliopo baina ya nchi wanachama za Jumuiya yetu. Barabara hii ya Arusha – Holili/Taveta – Voi ina urefu wa Kilometa 234.3 na inahusisha nchi zetu mbili za Tanzania na Kenya. Kwa upande wa Tanzania, mradi huu utatekelezwa kwa awamu mbili.  Awamu ya kwanza inahusisha ujenzi wa barabara ya njia nne kutoka Arusha (Sakina) hadi Tengeru yenye urefu wa kilometa 14.1 na barabara ya kuzunguka nje ya Jiji la Arusha (Arusha Bypass) yenye urefu wa kilometa 42.4. Gharama za upanuzi wa barabara ya Arusha – Tengeru na barabara ya kuzunguka nje ya Jiji la Arusha kwa upande wa Tanzania ni takriban shilingi bilioni 209.6 za Tanzania.  Kati ya fedha hizo Benki ya Maendeleo ya Afrika itatoa shilingi bilioni 190.2 na Serikali ya Tanzania itatoa shilingi bilioni 19.4.

Awamu ya pili ya mradi itahusisha ujenzi wa barabara ya njia nne kuanzia Tengeru hadi Usa River yenye urefu wa kilometa 8.2 na kutoka Usa River hadi Holili yenye urefu wa kilometa 100.2. Serikali yetu kwa kushirikiana na Sekretarieti ya EAC ipo katika mazungumzo na Serikali ya Japan ili kupata mkopo wa ujenzi wa awamu ya pili utakaoanzia Tengeru hadi Holili. Serikali ya Japan imeonesha nia ya kutoa mkopo wa kutekeleza mradi huo.

Kwa upande wa Kenya, mradi huu unahusisha ujenzi wa barabara mpya kutoka Taveta hadi Mwatate yenye urefu wa kilometa 100 kufuatia kukamilika kwa sehemu ya Mwatate hadi Voi. Napenda kuchukua fursa hii kuwashukuru washirika wetu kwenye mradi huu, hususan Benki ya Maendeleo ya Afrika na Serikali ya Japan kwa kukubali kwao kutoa fedha za kutekeleza mradi huu. Napenda kuwahakikishia fedha mlizozitoa zitatumika vizuri kwa makusudi yaliyopangwa.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

 Pamoja na mradi huu, Jumuiya yetu imebuni miradi ya mtandao wa barabara (corridors) takriban kumi. Lengo la miradi hii ni kuunganisha nchi zetu kwa kuwa na mtandao mzuri wa barabara. Kama mnavyofahamu, miundombinu mizuri na imara ya barabara ni kichocheo cha shughuli za maendeleo ya kiuchumi, hususan ujenzi wa viwanda.

Mtakumbuka jana kwenye Mkutano wetu wa Jumuiya, tulipitisha azimio la kuimarisha viwanda kwenye eneo letu. Tulipitisha azimio hilo kwa vile tunatambua kuwa viwanda vitawezesha kupunguza tatizo la ukosefu wa ajira kwa wananchi wetu, hususan vijana. Hata hivyo, ili kujenga uchumi wa viwanda, nchi zetu hazina budi kuimarisha miundombinu ya usafiri na usafirishaji, ikiwemo barabara. Ninafurahi kuwa katika miaka 15 iliyopita, ambayo mimi nilikuwa Waziri wa Ujenzi, nchi yetu imejitahidi sana kujenga barabara. Tumejenga zaidi ya kilometa 17,000 za barabara za lami zimejengwa. Hii ni hatua nzuri ya kuelekea uchumi wa viwanda.

Waheshimiwa Marais;

Waheshimiwa Viongozi mliopo;

Mabibi na Mabwana;

Wananchi wengi wa Afrika Mashariki bado wanakabiliwa na changamoto nyingi. Lakini kama walivyosema walionitangulia kuzungumza, nchi zetu katika Jumuiya zina utajiri wa rasilimali nyingi. Kwa sababu hiyo, nchi zetu hazipaswi kuwa maskini. Binafsi naamini kuwa kama nchi zetu zikishirikiana na kutumia vizuri rasilimali tulizonazo, tutapata maendeleo na kutatua changamoto zinazowakabili wananchi wetu hivi sasa.

Hii ndiyo sababu, nimefurahi sana kuona Sudan Kusini, nchi yenye utajiri wa rasilimali lakini iliyokumbwa na vita ya wenyewe kwa wenyewe, imeamua kujiunga na Jumuiya yetu. Nina matumaini makubwa kuwa kwa kujiunga na Jumuiya hii, amani nchini Sudan Kusini itaimarika na kwa pamoja tutashirikiana katika kutatua changamoto nyingine zilizopo kwenye Jumuiya yetu. Jana Viongozi wenzangu walinipa heshima ya kuendelea kuwa Mwenyekiti wa Jumuiya kwa mwaka mmoja ujao. Hivyo, naahidi kuwa katika kipindi hicho, nitafanya kila jitihada ili Jumuiya yetu isonge mbele kimaendeleo.

Ndugu wananchi;

Mabibi na Mabwana;

Sisi viongozi wenu tumejipanga kuwaletea maendeleo. Tumeamua kuwaondolea kero zenu. Lakini ili kuweza kutekeleza azma hiyo, tunahitaji uungwaji mkono na ushirikiano kutoka kwenu. Ninyi mkiamua, sisi viongozi tutaweza. Msipotuunga mkono, itakuwa ni vigumu kwetu kuwaongoza katika kuleta maendeleo.  

Kwa Watanzania wenzangu mnafahamu kuwa tangu tumeingia madarakani tumeanza kuchukua hatua mbalimbali za kuleta maendeleo kwa nchi yetu, ikiwemo kuwashughulikia watu wachache waliojinufaisha kwa kuwanyonya walio wengi. Tunafanya hivyo kwa maslahi yenu na ustawi wa taifa letu kwa ujumla. Mathalan, baadhi yenu mtakuwa mnakumbuka kuwa hapa Arusha kulikuwa na viwanda vingi. Lakini hivi sasa vyote vimekufa. Ebu tujiulize ni akina nani waliviua viwanda hivyo? Bila shaka, wapo watu walioviua viwanda kwa maslahi yao binafsi. Hii ndio sababu, sisi mliotukabidhi dhamana ya kuongoza Serikali tumeamua kurekebisha kasoro zilizokuwepo kwa kuchukulia hatua watu waliotufilisi na kuiletea hasara kubwa nchi yetu.

Lakini wakati tukichukua hatua hizo, wapo baadhi ya watu wameanza kulalamikia hatua hizo. Napenda kuwahakikishia kuwa hatutarudi nyuma. Tutaendelea na hatua tunazozichukua za kurekebisha makosa na mapungufu yaliyopo katika nchi yetu. Wito wangu kwenu wananchi, endeleeni kutuunga mkono na kutuombea. Niwaombe mzidi kudumisha na kuimarisha umoja na mshikamano wetu. Ninaamini kuwa kama sisi Watanzania tukijenga umoja. Nchi  nyingine za Jumuiya nazo zikijenga umoja. Kisha sote tukaunganisha nguvu zetu kwa pamoja, tutafika mbali kimaendeleo na kuwa mfano wa kuigwa duniani kote.

Waheshimiwa Viongozi;

Mabibi na Mabwana;

 Kabla ya kuhitimisha hotuba yangu, napenda kutumia fursa hii kueleza masuala mengine machache kuhusu mradi huu tunaouzindua leo. Suala la kwanza ni kuhusu fidia kwa watu watakaoathirika na mradi huu. Napenda kuwathibitishia kila mwananchi mwenye kustahili kulipwa fidia atalipwa. Hakuna atakayedhulumiwa au kuonewa. Mtalipwa kwa mujibu wa Sheria ya Ardhi ya Mwaka 1999, Sheria ya Mipango Miji Sura ya 355. Niwaombe tu msibomoe nyumba zenu mpaka pale mtakapolipwa fidia. Aidha, nitumie fursa hii kutoa rai kwa wananchi wote kutovamia maeneo mengine ambayo mradi huu utatekelezwa. Atakayefanya hivyo, hatalipwa chochote.

Suala la pili ni wito wangu kwa wafanyakazi wa mradi huu na Wizara ya Ujenzi.  Fedha za ujenzi wa mradi huu ni nyingi na zimepatikana kwa njia ya mkopo. Hivyo, natoa rai kwenu kufanya kazi kwa uaminifu mkubwa na kuepukana na vitendo vya wizi wa vifaa vya ujenzi ili barabara hii ikamilike kwa wakati. Aidha, mjiepushe pia na migomo isiyo na tija. Naiomba pia Wizara ya Ujenzi ihakikishe inamsimamia ipasavyo mkandarasi ili mradi huu ukamilike kwa wakati na kwa kiwango kinachotakiwa. Hakuna sababu ya mradi huu kuchelewa wakati fedha zipo. Endapo Mkandarasi atashindwa kutekeleza wajibu wake, msipate kigugumizi kusitisha mkataba na kumpa mkandarasi mwingine. Mkifanya hivyo, mtakuwa mnatekeleza dhana yetu ya Hapa  Kazi Tu.

Waheshimiwa Marais;

Waheshimiwa Viongozi;

Wageni Waalikwa;

Mabibi na Mabwana;

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kumshukuru na kumpongeza Katibu Mkuu wa Jumuiya, Dkt. Sezibera pamoja na wataalamu kwa kazi kubwa waliyoifanya ya kusimamia na kuupitisha mradi huu hadi kufikia hatua hii. Aidha, nawashukuru wananchi wa Arumeru kwa kuukubali mradi huu, ambao utakapokamilika utachochea maendeleo ya kiuchumi kwa wananchi kwenye Jumuiya yetu.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu nawashukuru tena viongozi wenzangu kwa kunipokea mimi ndani ya Jumuiya lakini pia kwa kuniamini na kunipa Uenyekiti licha ya ugeni wangu. Nina imani watanipa ushirikiano wa kutosha katika kutekeleza jukumu hili kubwa la kuleta maendeleo kwenye Jumuiya yetu.

         Baada ya kusema hayo, mimi pamoja na Viongozi waliopo hapa, tupo tayari kutekeleza jukumu lililotuleta mahali hapa.

Mungu Ibariki Arumeru!

Mungu Ibariki Arusha!

Mungu Ibariki Jumuiya yetu!

Ahsanteni kwa kunisikiliza.

Your Excellency Yoweri Kaguta Museveni, President of the Republic of Uganda;

Your Excellency Paul Kagame, President of the Republic of Rwanda;

Your Excellency Uhuru Muigai Kenyatta, President of the Republic of Kenya;

Your Excellency Joseph Butore, Second Vice President of the Republic of Burundi;

Your Excellency James Wan Igga, Second Vice President of the Republic of South Sudan;

Your Excellency Dr. Ali Mohamed Shein, President of Zanzibar and Chairperson of the Revolutionary Council;

The Chairperson of the Council of Ministers, Honourable Ministers here present;

H.E. Ambassador Dr. Richard Sezibera, Secretary General of the EAC Secretariat;

The Honourable Speaker of the East African Legislative Assembly;

His Lordship Judge President of the East African Court of Justice;

Distinguished Members of the Diplomatic Corps;

Regional Commissioner for Arusha;

Invited Guests;

Ladies and Gentlemen.

I sincerely feel honoured to welcome Your Excellencies and your respective delegations to Tanzania and particularly in Arusha, to attend this 17^th EAC Summit. I am very grateful that you have found time out of your busy schedules to attend this important Summit.

Your Excellencies;

This being my first meeting as a member of the Summit, I feel humbled yet extremely honoured to be able to address Your Excellencies. As you are aware I assumed Office as President of the United Republic of Tanzania in November 2015, following my victory in the General Elections last October. Allow me, therefore, to take the advantage of this occasion to thank you, once again, for the kind messages of congratulations you extended to me and my Party for winning the election. I was particularly touched by your commitment to cooperate and collaborate with my Government. May I also take this opportunity to reiterate my personal and my Government’s readiness and commitment to work with all EAC Partner States for political and economic development of our countries.

Your Excellencies;

Ladies and Gentlemen;

A year ago in February 2015 in Nairobi, Kenya, Tanzania assumed the chairmanship of the Community. Being the chair of the Community is an honour to me personally and to the Government and people of Tanzania. I would, therefore, like to take this opportunity to once again express my sincere gratitude to Your Excellencies, for bestowing Tanzania with the honour of steering the affairs of this Community during the said period.

However, Your Excellencies, you will agree with me that, when you assume the role of the chairmanship of any organization, you always pray that at the end of your term of office you would leave the organization at its best, than it was when you started. Accordingly, when I look back during the past twelve months of the chairmanship of Tanzania, as a newcomer to this Summit, I feel impressed that our organization has registered tremendous achievements. The Chairperson of the Council of Ministers will shortly provide us with a detailed report on achievements we recorded during the past twelve months. However, I would be failing in my duty as the chairperson if I won’t highlight a few of them.

Excellencies;

Ladies and Gentlemen;

During the past twelve months immense strides have been made in pursuance of the regional integration agenda. On the political front, our Community has continued to support and assist Partner States in strengthening democracy and good governance. During that period, three of our Partner States namely, Burundi, my own country, Tanzania, and Uganda held their general elections, while Rwanda held a referendum on a Constitutional Amendment. The Community deployed Election Observer Missions in all the three countries.

These elections saw the incumbent Presidents in Burundi, His Excellency Pierre Nkurunziza and Yoweri Museveni in Uganda re-elected, while in Tanzania a new President was elected. And that President, of course, is none other than Dr. John Pombe Joseph Magufuli, who is privileged to address you now. I am sure you will all join me in congratulating, once again, Presidents Nkurunziza and Museveni for their resounding electoral victories. In the same way, I wish to congratulate President Kagame and people of Rwanda on the referendum.  We, in Tanzania, are very grateful for the support you extended to us during our general elections last year. As the famous Swahili saying goes “Akufaaye kwa dhiki ndiye rafiki wa kweli”, which literally means “a friend in need is a friend indeed”.

The elections in the three Partner States have demonstrated to the world that democracy reigns and democratic values are deepening in our region. Yes, there have been some shortcomings in the conduct of these elections, but these shortcomings are not enough to discredit the outcomes.  I am sure that respective Partner States have taken note of the recommendations provided by various local and international election observer missions, with a view to improve future elections. 

In relation to peace and security, our Community continued to play its role of ensuring that peace and security is maintained in the region. We do so because we believe peace and security are necessary prerequisite for socio-economic development and transformation. There can be no development without peace.  In this respect, as a result of the deteriorating security situation in Burundi relating to the country’s 2015 General Elections, three EAC Emergency Summits were held in Dar es Salaam. The last summit was held in July 2015, after which His Excellency President Yoweri Museveni was requested to facilitate talks between political stakeholders in Burundi.

As you all know very well, the negotiations are still ongoing. I would like to take this opportunity to commend H.E. President Museveni for working tirelessly in assisting our brothers and sisters in Burundi in resolving their differences. I also wish to request the parties concerned in Burundi to cooperate with him and to refrain from violence and the use of force. In the same vein, I urge all Partner States of the EAC and the international community at large to continue to render the required support to Burundi so that a lasting peace could be achieved.

Your Excellencies;

On the economic front, the past twelve months were very exciting. Trade in the region has increased tremendously and all the Partner States are continuing to realize the benefits of our integration. It is obvious that addressing the Non Tariff Barriers will further improve trade between Partner States for the benefits of the East Africans. A lot has also been achieved towards improving our Customs Union. In this respect, in October, 2015, the new EAC Rules of Origin were adopted and their implementations have started. The new EAC rules of origin, which have been simplified in order to boost intra-EAC trade will no doubt bring about enormous increase in intra-EAC trade in the days ahead.

In the same vein, the work towards full operationalization of the East African Single Customs Territory is progressing very well. Most of the procedures and standards for moving goods through the EAC customs territory have been harmonized. A system to enable exchange of information between cargo clearance agencies has been developed and adopted. I am informed that as a result of this, the number of days for transporting cargo from the Port of Dar es Salaam to Kigali and Bujumbura has now declined from 20 to 3 days; while from Mombasa Port to Kampala has come down from 18 to 4 days. The number of days from Mombasa to Kigali has also significantly decreased from 21 to 6 days.  It is obvious that this decline has cut down the costs of doing business in the region, which is critical for competitiveness and consequently lowering the price to final consumer.

Your Excellencies;

Ladies and Gentlemen;

With regard to the Common Market, tremendous efforts have been put by Partner States in amending their national laws to conform to the requirements of the Common Market Protocol. We, nevertheless, ought to increase the pace of amending our national laws to secure full realization of the benefits of EAC Common Market. This is important because the proper implementation of the EAC Common Market will propel our region into the next stage of our regional integration, that is, Monetary Union by 2022.

The envisaged EAC Monetary Union is expected to bring more impacts in the Community in terms of reduction of costs and risks of doing business between citizens of East Africa through the use of single currency. In this respect, I am glad to inform you that during the past one year, the EAC taskforce has concluded negotiations on the draft bill for establishing the East African Monetary Institute (EAMI) and a draft bill for establishing the East African Statistics Bureau. This is a good effort in the implementation of the roadmap for establishing the East African Monetary Union.

Excellencies;

Ladies and Gentlemen;

Another important milestone that we have achieved during the past twelve months was the launch of the COMESA-EAC-SADC Tripartite Free Trade Area in Sharm el Sheikh, Egypt, in June 2015. By uniting 26 countries, which collectively are well endowed with vast natural resources and a combined population of over 630 million, we have paved the way for a greater prosperity and faster integration of our respective regions and the continent at large. This will not only be very beneficial to our business community, who I am happy that they are with us here today, but also our producers, manufactures and farmers. More importantly, the launch of free trade will leverage the image and position of our Community in the international trade and development arena.

Furthermore, during the same period, the EAC Partner States and the EU managed to legally clean the EAC-EU Economic Partnership Agreement-EPA text, which was initialed in October, 2014. Completion of the process of legal scrubbing of the EPA text paves a way for Contracting Parties to start the process of translating the Agreement into 21 languages used in the European Union and Kiswahili in order to allow Parties to sign and ratify the same prior to its implementation. Similarly, during the past one year, the EAC Partner States and the U.S. A concluded and signed Co-operation Agreement on Trade Facilitation, Sanitary and Phyto Sanitary (SPS) Measures, and Technical Barriers to Trade (TBT). This agreement will enable EAC Partner States to meet their Trade Facilitation commitments under the WTO and consequently enhance EAC exports to the U.S.

We have scored all these achievements, Your Excellencies, thanks to your support and cooperation. For this reason, I would like to thank you for the support and cooperation you rendered to our country during the past one year of our chairmanship.

Your Excellencies;

Ladies and Gentlemen;

The EAC integration was a dream of our forefathers and luminary vision of successive leadership of this region which sought to make our sub-region an example of unity of purpose, and shared aspirations of regional political and economic cooperation and integration. Since its inception in 2000, the Community has witnessed significant achievements. Several critical milestones have been achieved in the integration process. We have operationalized the Customs Union, signed the EAC Common Market Protocol, while efforts are underway to establish the EAC Monetary Union.

As we celebrate the achievements attained last year and those of the EAC since its inception, Your Excellencies, we should also be aware that several measures still need to be taken for our people to fully reap the benefits of our regional integration. Allow me to highlight two of them. 

First, there is a need for our region to industrialize. Our region is well endowed with abundant natural and other resources. These include millions of acres of arable land, millions of cattle but more importantly youth population. We have a huge market of over 145 million people but our region is also located in a very strategic position. These are critical factors for industrialization. It is sad to note that we are primarily suppliers of raw materials, with very few industries in our region. As a result, we consume what we don’t produce and produce what we don’t consume. This trend must stop. We should know that by exporting raw materials we are also simply exporting jobs. If we industrialize our economies, we will not only help our region to achieve fast economic growth but also tackle poverty and unemployment challenges facing our people. I am glad to note that promotion of textile and leather industries are among the items in our agenda today. I would have been more pleased if the agenda would have been promotion of value addition industries in our region. Nevertheless, let me accept what is on the table. I am confident that at the end of our deliberations, we shall come up with concrete proposals on the way forward to promote textile and leather industries in our region. It is time now, we walk the talk.

Your Excellencies;

The second issue I want to speak about, which has already been mentioned by the Secretary General of EAC, is the use of Kiswahili in the activities of our Community and the region at large. Dr. Joshua Fishman, a world renowned sociologist and expert on languages once noted that, and I quote “…a common indigenous language in the modern nation states is a powerful factor of unity…it promotes a feeling of single community. Additionally, it makes possible the expansion of ideas, economic targets and cultural identity”, end of the quote. This wise quote simply informs us that indigenous or local language is a powerful instrument to increase interaction among citizens and also in the promotion of socio-economic development, in a given region. Luckily, in our region, we have our Kiswahili. I know, article 137 (2) of the Treaty Establishing the EAC, states that “Kiswahili shall be developed as a lingua franca of the Community”. My appeal to you, Your Excellencies, is that we should take a bold step to elevate Kiswahili to the status it deserves by making it an official language of the Community just like English. It is ironic that the African Union (AU) has accepted Kiswahili and uses in the AU Summit but, in the EAC, where Kiswahili originates, we are shying away from it.

Excellencies;

Ladies and Gentlemen;

I cannot conclude my speech without acknowledging the contribution of my immediate predecessor His Excellency Jakaya Mrisho Kikwete, Former President of the United Republic of Tanzania. As you are aware my predecessor chaired the Community for almost 8 months. This is to say I had, so to speak, barely chaired this Community for just four months. Allow me, therefore, to take this opportunity to thank him very sincerely for his outstanding work of steering the affairs of this organization last year and also for his invaluable contribution to our Community during the past ten years as the President of the United Republic of Tanzania.

As I expect to handover the mantle of the Chairmanship to the new Chair of our Community, I would also like to thank all the staff of the Secretariat for a job well done. I know it is envious to single people out, but I will do it anyway as the person concerned deserved to be singled out. I would like to pay a glowing tribute to our Secretary General, His Excellency Ambassador Dr. Richard Sezibera for his outstanding work over the past 12 months. I am reliably informed that it is a customary on your part to accomplish outstanding and difficult tasks. And as an illustration of this virtue, South Sudan will shortly be admitted as the new member of this Community. This achievement has been possible through your tireless efforts for which I would sincerely wish to say, bravo!

Excellencies;

Ladies and Gentlemen;

In conclusion, let me, once again, state the obvious that Tanzania attaches great importance to the EAC. We will continue to work with all EAC Partner States to promote our integration agenda for the benefits of our countries and peoples.

With these remarks, I wish to declare that the 17^th Ordinary Summit of the Heads of State is officially opened. I wish you all excellent and fruitful deliberations at this Summit.

God Bless EAC.

God Bless Africa.

I thank you for your kind attention.

Mheshimiwa Mzee Hemed Mkali, Mwenyekiti wa Wazee wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mheshimiwa Samia Suluhu Hassan, Makamu wa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Kassim Majaliwa, Waziri Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania;

Mheshimiwa Dkt. Tulia Mwansasu, Naibu Spika wa Bunge la Jamhuri ya Muungano;

Waheshimiwa Mawaziri mliopo;

Mheshimiwa Mecky Sadick, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mwenyekiti wa CCM, Mkoa wa Dar es Salaam;

Waheshimiwa Viongozi wa Kamati ya Amani ya Mkoa wa Dar es Salaam;

Wazee wangu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Ndugu Wananchi, Mabibi na Mabwana:

Awali ya yote napenda kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutukutanisha mahali hapa tukiwa salama. Aidha, napenda kukushukuru Mheshimiwa Mwenyekiti na Wazee wa Mkoa wa Dar es Salaam kwa kutukaribisha hapa ili tupate mawaidha yenu. Nina imani mawaidha yenu, hasa katika kipindi hiki ambapo tumemaliza siku mia moja tangu tumeingia madarakani, yatakuwa ni muongozo mzuri kwetu na kutupa sisi mwelekeo mzuri wa kufanya kazi kwa manufaa ya Watanzania wote.

Kabla sijaendelea, naomba pia, kupitia kwenu Wazee wa Dar es Salaam, kuwashukuru Watanzania wote, wa dini zote, wa vyama vyote, na makabila yote  kwa kutuchagua kuwa viongozi wenu katika kipindi cha miaka mitano ijayo. Tuliwaahidi kipindi cha kampeni kuwa tutafanya kazi kwa bidii ili kujenga Tanzania mpya. Kwa niaba ya viongozi wenzangu, Makamu wa Rais, Waziri Mkuu, Mawaziri, Makatibu Wakuu na Manaibu Makatibu Wakuu napenda kuwahakikishia kuwa tutatimiza ahadi zetu tulizowaahidi na kamwe hatutawaangusha. Ninachoomba kutoka kwenu wazee wangu na Watanzania kwa ujumla mzidi kutuamini na kutuombea.

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Mabibi na Mabwana;

Tangu Serikali ya Awamu ya Tano imeingia madarakani zimepita takriban siku mia moja. Mtakubaliana nami kuwa katika kipindi hicho, Serikali imechukua hatua mbalimbali za kuleta mabadiliko hapa nchini. Hatua hizo zimewagusa baadhi ya watu na kuwaumiza. Lakini napenda kuwahakikishia Watanzania wote kuwa hatua tulizozichukua na tunazoendelea kuzichukua ni za lazima kwa manufaa ya wananchi walio wengi.

Ninyi nyote mnafahamu kuwa nchi yetu hii sio masikini. Nchi yetu ina kila aina ya utajiri na neema. Tunayo ardhi ya kutosha, maji, misitu, madini nk. Kutokana na rasilimali tulizonazo, ni dhahiri kuwa hatupaswi kuwa na wanafunzi wanaokaa chini, wagonjwa kukosa vitanda, wananchi kukosa maji n.k. Lakini naomba mtambue kuwa tumefika hapa tulipo kwa sababu ya ubinafsi wa watu wachache wasio waaminifu na wabadhirifu wa rasilimali za nchi yetu. Rasilimali za nchi yetu zimekuwa zikitumiwa vibaya na watu wachache. Mifano ipo mingi, sio hapa Dar es Salaam tu bali sehemu nyingi nchini. Cha kusikitisha zaidi ni kwamba kwenye maeneo hayo wapo viongozi lakini hakuna hatua zinazochukuliwa.

Hivyo basi, napenda kuwahakikishia kuwa Serikali ya Awamu ya Tano imedhamiria kurekebisha hali hii. Hakuna mtu ambaye ametufikisha hapa tulipo atakayesalimika. Tutatumbua majipu yote na niseme tu kwa uhakika kabisa kuwa hatua hizi sio nguvu za soda bali zitakuwa ni endelevu. Ndio, ni lazima tuchukue hatua hizi.

Waasisi wa Taifa letu na ninyi wazee mkiongozwa na Baba wa Taifa Mwalimu Julius Kambarage Nyerere na Mzee Abeid Amani Karume, mlipigania kupatikana kwa uhuru wa nchi yetu. Hivyo, ni jukumu letu sisi wa kizazi cha sasa kuleta maendeleo kwa taifa letu.  Natoa wito kwa Watanzania wote kuendelea kuunga mkono juhudi zinazofanywa na Serikali za kutatua changamoto na kuleta maendeleo nchini mwetu.

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Mabibi na Mabwana;

Kutokana na hatua tunazozichukua, tumeanza kupata mafanikio. Mafanikio hayo ni pamoja na kuimarisha ukusanyaji wa mapato kwa kudhibiti ukwepaji kodi. Mathalan, mwezi Novemba 2015 tulikusanya kiasi cha shilingi trilioni 1.3, mwezi Desemba 2015 shilingi trilioni 1.4 na mwezi Januari 2016 shilingi trilioni 1.06. Kabla ya hapo, wastani wa mapato yalikuwa yanakusanywa kwa mwezi ni shilingi bilioni 850. Kutokana na mapato kuongezeka, tumeanza kutekeleza miradi mbalimbali ya maendeleo na kuboresha huduma za jamii.

Tayari tumetoa kiasi cha shilingi bilioni 120 kwa ajili ya mradi wa wa umeme Kinyerezi II ambao unatekelezwa kwa ubia kati ya Serikali yetu na Japan. Serikali ya Japan inagharamia asilimia 85 ya mradi na nchi yetu ilitakiwa kuchangia asilimia 15. Serikali ya Japan ilikwisha toa kiasi cha Dola za Marekani milioni 292, hata hivyo, mradi huu ulikwama tangu mwaka 2012 kutokana na nchi yetu kushindwa kutoa mchango wa asilimia 15. Mradi huu ni muhimu na ukikamilika utaweza kuchangia takriban megawati 250 kwenye gridi ya taifa na hivyo kupunguza tatizo la umeme nchini. Utekelezaji wa mradi huu unatarajiwa kuanza wakati wowote mwezi ujao.

Sambamba na mradi huo wa umeme, hivi karibuni tunatarajia kuanza ujenzi wa miradi mbalimbali ya barabara hapa Dar es Salaam. Miradi hiyo ni pamoja na mradi wa Barabara za Juu (flyovers) ya TAZARA, ambao tutaweka jiwe la msingi mwezi Machi 2016. Miradi mingine ni pamoja na ujenzi wa Daraja kutoka Hospitali ya Aga Khan hadi Coco Beach; Barabara ya Rangi Tatu, ambayo Serikali ya Japan imekubali kufadhili, barabara ya interchange kwenye makutano ya Ubungo, ambayo Benki ya Dunia imekubali kutoa kiasi cha Dola za Marekani milioni 97. Aidha, katika kipindi hiki cha miaka mitano tunatarajia kukamilisha mradi mkubwa wa barabara ya njia sita kutoka Ubungo hadi Chalinze ambao utakuwa na flyovers saba. Sambamba na hilo, tumedhamiria kufufua shirika letu la ndege kwa kununua ndege mpya.

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Mabibi na Mabwana;

Kuhusu uboreshaji wa huduma za jamii, Serikali imeanza kutekeleza ahadi yake ya kutoa elimu bila malipo kuanzia darasa la kwanza hadi kidato cha nne. Tunatoa kiasi cha Bilioni 18.77 kila mwezi ili kugharamia shughuli za uendeshaji, chakula cha wanafunzi wa shule za bweni, karo, fidia ya ada za mitihani na michango mingine iliyokuwepo.

Kutokana na uamuzi wa Serikali kutoa elimu bila malipo, takwimu za awali zinaonesha kuwa idadi ya uandikishaji wa wanafunzi wa darasa la kwanza mwaka huu umeongezeka maradufu. Hadi mwishoni mwa mwezi Januari, Mkoa wa Dar es Salaam pekee ulikuwa na ongezeko la wanafunzi takriban 10,129. Manispaa za Ilala na Temeke zimevuka lengo kwa kuandikisha wanafunzi wa darasa la kwanza. Ongezeko la idadi ya wanafunzi ni ishara kuwa ada na michango ilikuwa kikwazo kwa baadhi ya wazazi kuandikisha watoto wao elimu ya msingi. Hivyo, utaratibu huu wa kutoa elimu bila malipo umeleta unafuu mkubwa kwa wananchi wa kipato cha chini.

Wazee wangu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mabibi na Mabwana;

Jambo lolote zuri halikosi changamoto. Hivyo, kama alivyoeleza Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam hivi punde, utekelezaji wa elimu bila malipo umesababisha changamoto kadhaa, ikiwemo upungufu wa madawati na vyumba vya madarasa. Napenda kutumia fursa hii kuwahakikishia wazee wangu wa Dar es Salaam changamoto hizi zote zilizojitokeza tutazitatua. Nawapongeza viongozi wa Mkoa wa Dar es Salaam na wananchi wengine wote waliojitolea kwa hali na mali kushirikiana na Serikali katika kutatua changamoto za utoaji wa elimu bure.

Katika kuunga mkono jitahada zinazofanywa na viongozi wa Mkoa wa Dar es Salaam, mimi na viongozi wenzangu tunaoishi hapa Dar es Salaam tumekubaliana kutoa kiasi cha shilingi milioni mia moja. Aidha, kwa mamlaka niliyo nayo ninaahidi kutoa kiasi cha shilingi bilioni mbili kwa ajili ya ujenzi wa shule hapa Dar es Salaam. Nawaagiza viongozi wa Mkoa kusimamia vizuri fedha hizo na zigawanywe kwenye wilaya zote za Mkoa wa Dar es Salaam, zikiwemo Wilaya  mpya za Ubungo na Kigamboni.

Aidha, napenda kutumia fursa hii kuwahimiza viongozi wa Mikoa na Wilaya sehemu nyingine nchini kujipanga vizuri na kubuni mikakati ya kukabiliana na changamoto zilizopo. Uwezo wenu wa kukabiliana na changamoto hizi itakuwa ni kipimo tosha kufahamu kama mnatosha kwenye vyeo mnavyoshikilia. Lakini naomba kutoa angalizo kuwa, mikakati mtakayoibuni isilenge katika kuwalazimisha wananchi kuchangia. Michango iwe ya hiari kwa wale watakaoguswa.

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Wazee wangu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Katika sekta ya afya, tumeimarisha utoaji huduma katika hospitali zetu kwa kuongeza upatikanaji wa madawa, kununua vifaa vya kisasa vya kuchunguza magonjwa kwenye hospitali zetu. Aidha, kwenye Hospitali ya Muhimbili tumenunua vitanda vipya. Lakini kama ilivyo kwenye sekta ya elimu, changamoto bado zipo.

Juzi nilifaya ziara ya ghafla kwenye Hospitali ya Muhimbili, hususan kwenye wodi ya akina mama ambapo nilikuta baadhi yao wakiwa wamelala chini. Kutokana na hali hiyo, nimeagiza, ikiwa ni moja ya hatua za muda mfupi, kwamba jengo lililokuwa Ofisi ya Kitengo cha Afya ya Uzazi na Mtoto litumike kwa ajili ya wodi ya kinamama. Aidha, naagiza kukamilishwa kwa haraka kwa ujenzi wa majengo mawili yaliyopo kwenye Hospitali ya Muhimbili. Moja ya majengo hayo ni lile linalojengwa na Kampuni ya Masasi Construction Co. Ltd kwa takriban miaka ishirini hivi sasa. Nimeagiza kuwa kama kinachokwamisha ujenzi ni fedha, basi zitafutwe haraka lakini kama tatizo ni mkandarasi, aondolewe mara moja.

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Mabibi na Mabwana;

Kabla sijahitimisha hotuba yangu napenda kutumia fursa hii kueleza masuala matatu yafuatayo. Jambo la kwanza, leo mnatupima utendaji kazi wetu katika kipindi cha siku mia moja. Lakini nadhani ingekuwa vizuri zaidi kama kila mmoja wetu angejipima na kujitathimini ameifanyia nini Tanzania katika kipindi hicho. Mkulima ajipime, na vivyo hivyo kwa mfanyakazi, mfugaji, mvuvi, mfanyabiashara. Tanzania ni yetu sote hivyo kila mmoja wetu anao wajibu wa kuijenga. Binafsi naamini kama sote tutafanya kazi kwa bidii na kwa uadilifu, nchi yetu itapata maendeleo tena kwa haraka.

Hivyo basi, napenda kutumia fursa hii kutoa wito kwa viongozi katika ngazi zote Serikalini kuwahimiza wananchi kufanya kazi kwa bidii. Kwa bahati nzuri mwaka huu nchi yetu imepata mvua za kutosha hivyo sitamwelewa kiongozi ambaye baada ya kipindi cha mvua kumalizika, kulalamika kuhusu ukosefu wa chakula kwenye eneo lake. Kiongozi wa namna hiyo atakuwa amedhihirisha kuwa hatoshi kwenye nafasi anayoishikilia.

Sambamba na hilo, napenda kutumia fursa hii kuwahimiza wananchi kote nchini kulipa kodi. Hakuna nchi imeweza kuendelea hapa duniani wakati wananchi wake wanakwepa kulipa kodi. Bila kulipa kodi, mipango yote ya maendeleo na Tanzania mpya tunayoitamani itakuwa vigumu kuifikia. Niliahidi wakati wa Kampeni kuwa Serikali itatoa pensheni kwa wazee nchini, lakini azma hii nzuri itakuwa vigumu kuitekeleza endapo hatutafanya kazi kwa bidii na kulipa kodi. Hivyo, natoa wito kwa wananchi kudai risiti kila wanaponunua bidhaa mbalimbali. Kwa kufanya hivyo, mtakuwa mmeshiriki kwenye ujenzi wa nchi yetu.

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Mabibi na Mabwana;

Jambo la pili ni kuhusu Mipango yetu ya Maendeleo ya Miaka Mitano. Azma kuu ya Serikali ya Awamu ya Tano ni kujenga uchumi wa viwanda ili kuchochea mageuzi ya kiuchumi na maendeleo ya wananchi. Viwanda tunavyolenga ni vile vinavyotumia malighafi zinazopatikana kwa wingi hapa nchini; vyenye kutumia teknolojia ya kati na nguvu kazi kubwa; na ambavyo bidhaa zake zitatumika kwa wingi hapa nchini.

Tayari tumeanza kuandaa mazingira wezeshi ya kufanikisha mipango hii yote kutekelezwa. Napenda kuwahimiza wafanyabiashara wote, hususan wafanyabiashara wa Kitanzania kutumia fursa zilizopo nchini kwa kushiriki kwenye ujenzi wa uchumi wa nchi yetu. Serikali ya awamu ya Tano itashirikiana nanyi kwa kuwa tunatambua Tanzania itajengwa na Watanzania wenyewe.

Mabibi na Mabwana;

Jambo la tatu na la mwisho linahusu kufutwa kwa matokeo ya uchaguzi wa Zanzibar. Kama mnavyofahamu, kwa mujibu wa Katiba ya Zanzibar na pia kulingana taratibu za utawala bora na wa kidemokrasia duniani kote, Tume ya Uchaguzi wa Zanzibar (ZEC) ni chombo huru. Hakuna mtu au taasisi yoyote yenye mamlaka ya kuingilia maamuzi ya ZEC. Hivi karibuni, kumekuwa na wito kutoka kwa watu mbalimbali kunitaka ningilie kati suala la uchaguzi wa Zanzibar. Mimi nimekataa kwa kuwa naheshimu sheria.

Naamini kuwa kama yupo mtu hakubaliani na maamuzi yaliyochukuliwa na ZEC, anapaswa kupeleka malalamiko yake Mahakamani ili kupata tafsiri sahihi ya sheria. Hivyo basi, narudia tena kuwa sitaingilia suala la Uchaguzi wa Zanzibar. Jukumu langu kubwa nikiwa Amiri Jeshi Mkuu ni kuhakikisha Zanzibar ipo salama na nchi yetu kwa ujumla inakuwa na amani. Nitasimamia jukumu hilo ipasavyo. Yeyote atakayefanya vitendo vya uvunjifu wa amani na usalama ajue kuwa vyombo vya ulinzi na usalama, vitamshughulikia.  

Mheshimiwa Mwenyekiti;

Wahsehimiwa Viongozi mliopo;

Wazee wangu wa Mkoa wa Dar es Salaam;

Mabibi na Mabwana;

Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kurudia ahadi yangu kuwa Serikali ya Awamu ya Tano imedhamira kuleta maendeleo kwa nchi yetu. Tumeazimia kutumia vizuri rasilimali tulizonazo ili kuondokana na changamoto zinazokabili nchi yetu, ikiwemo tatizo la umasikini kwa wananchi wetu. Natambua changamoto bado zipo nyingi lakini nawaahidi kuwa tutashirikiana kwa pamoja kuzitatua. Hapa Dar es Salaam pia kuna changamoto kadhaa, ikiwemo kivuko cha Kigamboni. Lakini nimefarijika kuwa Daraja la Kigamboni sasa limekamilika na litazinduliwa muda mfupi ujao.

Mwisho lakini sio kwa umuhimu, navishukuru vyombo vya ulinzi na usalama kwa kulinda mipaka yetu na kudumisha usalama wa raia na mali zao. Aidha, nawashukuru viongozi wa dini kwa kuendelea kuliombea taifa letu na hivyo kubaki katika amani. Navipongeza pia vyombo vya habari kwa kazi kubwa mnayoifanya ya kuhabarisha Watanzania kuhusu hatua mbalimbali ambazo Serikali inachukua. Hivyo ndivyo inapaswa kuwa badala ya kila wakati kujikita katika kuikosoa Serikali. Sisi tupo tayari kukosolewa na kupokea maoni yenu lakini katika kukosoa ni vyema tukakumbuka kuwa nchi hii ni yetu sote hivyo lolote litakalotokea litatuathiri sisi sote.

Mungu Wabariki Wazee wa Dar es Salaam

Mungu Ibariki Tanzania

“Ahsanteni kwa kunisikiliza”.

Honourable Dr. Suzan Kolimba, Deputy Minister for Foreign Affairs, East African, Regional and

International Cooperation,

Your Excellency Idzai Chimonyo, Ambassador of the Republic of Zimbabwe and Acting Dean of the

Diplomatic Corps,

Ambassador Ramadhan Mwinyi, Acting Permanent Secretary, Ministry of Foreign Affairs, East African, Regional and International Cooperation

Your Excellencies, Ambassadors and High Com- misioners,

Excellencies, Heads of International Organizations, Other Members of the Diplomatic Corps, Distinguished Guests,?Ladies and Gentlemen,

Welcoming Remarks

 I am pleased to welcome you all to the State House this evening. I am very delighted, as it is my first time to host such an auspicious occasion as the 5th President of the United Republic of Tanzania. At the outset, I would like to thank God for his blessings throughout the year 2015, and for granting us this opportunity to meet today as we celebrate the New Year 2016.

Allow me belatedly, to extend to your Excellencies, your families, staff and leaders my warmest wishes for the New Year 2016. I know you are just back from the holiday season, in the months of December and January, I thank you for taking your time to attend this occasion. It is my great pleasure to welcome you together to the State House. Your presence here today of almost all of the envoys accredited to the United Republic of Tanzania reaffirms the good relations with your countries and the Organisations that you represent.

Excellencies, let me also convey through you my warm greetings and gratitude to your respective Heads of State and Government as well as Heads of Regional and International Organisations for the warm congratulatory messages that I have been receiving from them on my assumption of office. Although I have replied to them, through you I wish to once again reassure them of my friendship and cooperation of my Government and I look forward to continued cordial relations and partnership among our governments and citizens.On the occasion of this traditional diplomatic gathering, the President gets an opportunity to share with you some highlights of what transpired in the nation in the previous year, and to look forward on some of our priorities in the coming year. It is not yet too late in the month of February to restate our goals and marshal our energies and resources for achieving them.

Domestic Situation

Excellencies, as you all know, in October 2015 we held General Elections; and as witnessed by various observer groups, they were conducted in a fair, free and peaceful manner. The campaigns were intense, highly competitive yet peacefully conducted. There was a high voters turnout compared to previous elections with a visible participation of Women and young and new voters. Moreover, the tallying process was transparent assisted by the use of electronic means. The handing over of the administration for the fifth time in a row, was orderly and peaceful. This is a clear demonstration that Tanzania ’s democracy continues to grow and mature consistent with the unity, peace and stability of our country. At this point, I would like on behalf of the government to thank all those who supported us during the entire electoral process including the international observers who monitored the elections and affirmed its outcome on mainland Tanzania. Now that elections are over in the Mainland, it is time to work, as it was my motto during the election campaigns and now of my administration, “Its time to Work, Nothing Else” (Hapa Kazi Tu!). New governments come with new strengths, new thoughts, and new zeal and new zest. I count on your support in my efforts to transform and revi- talize the integrity of the government, respect of human rights, good performance and sustainable socio-economic change for the benefit of all Tanzanians. I should also at this forum reiterate Tanzania’s resolve to fight do- mestically and globally against international terrorism, drug and human trafficking as well as the spread of small arms and light weapons. We appeal to our partners to as- sist us especially in the areas of information sharing, ca- pacity building and technical support in these challenging areas.

Excellencies, I am sure most of you are expecting me also to speak about the difficult election outcomes in the Isles of Zanzibar. I do not have to remind you that although the United Republic of Tanzania is one country, Zanzibar has its own political system and tradition. It has its own constitution, government and an independent Electoral Commission. The Commission annulled the election results in Zanzibar following gross irregularities especially in Pemba. A new date has been set for fresh elections in accordance with the Zanzibar constitutional requirements. Dialogues has been going on since November 2015 among the main political parties without reaching a consensus on how to resolve the disputed election outcomes. The main opposition party is claiming unilateral victory from the October elections while the ruling party and other parties see the need for another round of elections.

Excellencies, in this situation, it is common political wisdom that such a political impasse or a non participation in the elections does not auger well for the peace and stability of Zanzibar. The door is still open for the dialogue on how to make the forthcoming elections free, fair and transparent according to internationally acceptable democratic practices. Refusal to participate in the elections is to reject an olive branch for compromise from the government and recipe for protracted political antagonism in the next five years. We urge, as the majority of Tanzanians do, for the opposition to validate their claims through the ballot box. There is no better way of resolving this impasse than through another round of free, fair and transparent elections. We hope all genuine friends of Zanzibar and Tanzania as a whole will support this option. Meanwhile, peace and tranquility is prevailing in Zanzibar. The peaceful status quo in Tanzania is too precious to be disturbed. It is not too late to find an agreeable solution in Zanzibar.

Excellencies, it would be remiss if I do not register my gratitudes to my predecessor, H.E. Jakaya Mrisho Kik- wete, for handing over to me a very stable country in all aspects with friends like you from all corners of the globe. Through his able leadership and of Chama cha Mapinduzi, the past five years has seen our economy growing at the average of 7 percent and we have witnessed encouraging progress in many socio economic sectors. We could not have done it by ourselves without your support. We appre- ciate your contribution. Please continue supporting and working with us particularly now that we have a very ambitious development plans for the betterment of all Tanzanians especially those lower echelons of soci- ety.

Excellencies, despite recorded achievements, we are still facing major hindrances on our way to achieving a prosperous Tanzania. Poverty, unemployment and corruption have remained to be among the major challenges confronting us. We are striving hard to over- come these challenges because we know that our vision of becoming a middle-income country by 2025 will not be reached if we do not address them compre- hensively. In our efforts to address these chal- lenges, among other things, we are working to reduce bu- reaucratic red tape and accelerate implementation of Gov- ernment’s decisions. We are also making efforts to re- duce Government spending; promote discipline, ac- countability and transparency in the Government and the public sector as a whole starting with revenue collec- tion as you have seen. We envision a corrupt free Tanzania and this can only succeed by working together at both national and international levels. We must fight both demand and supply side of corruption. On this note, I take this opportunity to appreciate and applaud the Government of the United Kingdom for taking the lead by returning the money taken corruptly from our country. It is only through such a genuine cooperation, commitment and partnership that we will be able to eliminate corruption in our countries.?

Excellencies, our emphasis in these five years is on ap- propriate industrial development. And again, to achieve this goal we are looking forward to working with you, our Development Partners, the private sector and other important stakeholders. My Government will continue to create a conducive environment for investors both from inside and outside the country. Help us to identify areas and gaps which need to be addressed in order create a more friendly investor climate in Tanzania. This will in turn accelerate economic growth of the country, reduce poverty, increase standard of living of our people and generate employment for Tanzanians, especially the youth.

Excellencies, my Government is also working to improve other key economic sectors such as education, health, agriculture, infrastructure and energy. Power generation, rural electrification and development of the central railway corridor will be among our major priorities. In terms of education, we have already embarked on providing free education for all from primary to secondary level. As I speak, we have already started to implement this and we will strive to extend it to other levels in coming years.

Excellencies, wildlife and forest conservation will receive urgent attention in the face of the alarming destruction of our wildlife and forests. We want to live up to our obliga- tion as custodians of wild heritage of our beautiful national parks and other historical and cultural attractions. Let me at this point again pay my deep condolences to the British Helicopter Pilot Roger Gower who tragically lost his life in Northern Tanzania while working with Tanzania’s authorities in the fights against illegal poaching of elephants in our national parks and game reserves. His life should not be lost in vein, I call upon all friends of Tanzania to join us in this war to save the BIG FIVE and other rare fauna and flora in the wilderness of Tanzania.

Regional Cooperation

Excellencies, my Administration will continue to build on the foundation of good relations laid down by my predecessors based on, among others, our Foreign Policy of good neighbourliness. Tanzania will continue to be committed to the regional bodies, and we will work with other members to uphold and advance the principles of the East African Community (EAC); the Southern African Development Community (SADC); the International Conference on the Great Lakes Region (ICGLR); as well as the African Union (AU). Undoubtedly, you have all been witnesses of our foreign policy being put in practice by assisting our neighbours in conflict resolutions as well as hosting refugees and asylum seekers. We will cooperate with fellow member countries to maintain peace, security, stability and development in our respective Regions. 

Excellencies, now that we are embarking on industrial economy, we will endeavour to take advantage of the regional markets. My Government will intensify sensitization programmes to create awareness among the private sector and thus increase growth while stimulate production and businesses. We will continue to commit to the implementation of already concluded protocols in the region such as Free trade, Customs Union and Common Market.

Excellencies; as the current Chair of the East African Community, we have had to deal with the evolving political situation in Burundi, which is a concern not only to Tan- zania, but also to the Region, the whole continent and peace loving citizens of the world. Tanzania will continue to work closely with all stakeholders in searching for a peaceful and lasting solution to the Burundi crisis. We are of the view that in order to achieve sustainable peace and security in Burundi, inclusive dialogue is the only solution. Tanzania has reservations the use of force at this stage in dealing with the current political crisis without the consent of Burundi. We are at the same time encouraging dialogue between Burundi and the African Union because Burundi has genuine security concerns which require support from the Arican Union and the international community. It is in this spirit that we applaud the concerted efforts by H.E. Yoweri Museveni, President of the Republic of Uganda who on behalf of the East African Community is a mediator of this conflict. We are concerned that a festering political crisis in Burundi will exacerbate an already difficult economic situation in Burundi which can easily lead to institutional stress with dire security consequences in Burundi and the region as a whole. International Cooperation

Excellencies, 2015 was a very eventful year for the international community. Among other events, we celebrated 7 decades of our noble organisation the United Nations. In the same year, we also winded up the implementation of the Millennium Development Goals (MDGs) which Tanzania achieved four of them and subsequently, led to the adoption of the Agenda 2030 for Sustainable Development.

Excellencies, Tanzania will continue to participate in the United Nations and African Union peace keeping operations as her contribution to the maintenance of international and regional peace and security. Tanzania has a long history of generous hosting of Refugees long before independence. We pledge to respect this international humanitarian obligation. We appeal for equally generous international burden sharing on this issue especially as refugee hosting comes with numerous demographic, environmental, economic and social challenges to the countries of asylum like Tanzania. As you may recall, in December 2015 the global leaders adopted a historic agreement- The Paris Agreement, in Paris. This Agreement will take over from the Kyoto Protocol in 2020 and will decide the future of our Planet.

We, as Member Countries must ensure that we adhere to these agreements. There has to be a close follow-up and review mechanism of these new global Agreements and Goals so as to be sure of their successful implementation. My Government has plans in place to ensure that this takes place effectively. But we know that we cannot achieve any of these without our joint efforts, we therefore once again urge for your cooperation and necessary sup- port in these endeavours.

Conclusion

Excellencies, before I conclude, I would like to emphasise the role of women in development of the country and Tan- zania will continue to do its best so that women continue to be part and parcel of our development endeavours. We have shown this by electing our first ever-female Vice President, H.E. Mama Samia Suluhu Hassan. My Government will also continue to empower each Tanzan- ian so that no one will be left behind as pledged in the Agenda 2030 for Sustainable Development. In the same vein, every individual has to play their role in ensuring that we achieve our goals.

Your Excellencies, Ladies and Gentlemen, for the year 2016, I promise you my Government’s full cooperation and I look forward to working with you.

I thank you.

Mheshimiwa Spika;

Niko hapa leo kutimiza matakwa ya Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Ibara ya 91 Ibara ndogo ya kwanza inayonitaka kulihutubia na kulifungua rasmi Bunge hili. Naomba nimshukuru Mwenyezi Mungu kwa kutujalia uzima na afya njema, na kutuwezesha kuwepo hapa siku ya leo. Aidha nitumie fursa hii kuwakumbuka wenzetu ambao, kwa namna na nafasi mbalimbali, walishiriki katika mchakato wa uchaguzi huu na kwa bahati mbaya walipoteza maisha yao kabla ya mchakato haujakamilika. Kwa hao wote waliotangulia mbele za haki ninamuomba Mwenyezi Mungu azirehemu roho zao na awape pumziko la amani. Nitumie nafasi hii kuwapa pole ndugu na jamaa ambao ndugu zao walifariki na wengine kupata ulemavu wakati wa mchakato wa uchaguzi huu.

Pia natoa pongezi kwako wewe Mheshimiwa Spika, Job Ndugai na Mheshimiwa Naibu Spika, Dkt. Ackson Tulia kwa kuchaguliwa kwenu kuongoza Bunge letu la 11. Waheshimiwa Wabunge wamewapa imani yao, na mimi kwa nafasi yangu nawahakikishia imani na matumaini yangu makubwa kwenu. Sina shaka Mheshimiwa Spika, chini ya uongozi wako Bunge letu limepata kiongozi mahiri, makini na mweledi.

Aidha, niwapongeze Wabunge wote kwa kuchaguliwa kuwa wabunge wa Bunge hili la 11. Aidha, nitumie nafasi hii kuwapongeza wale wote waliochaguliwa katika nafasi za udiwani katika kata mbalimbali kote nchini. Natoa pongezi hizi kwa dhati kabisa kabisa kwa sababu kuu mbili:

• Kwanza, ni kwa sababu ushindani katika uchaguzi wa mwaka huu ulikuwa ni mkubwa sana kuanzia ndani ya vyama vyetu na baadae katika Uchaguzi Mkuu uliohusisha na kushindanisha wagombea toka vyama tofauti.
• Pili, nawapongeza kwa sababu wananchi wamewapa imani na ridhaa ya kuwawakilisha katika kipindi ambacho matarajio yao kwa Awamu ya Tano ya uongozi wa nchi yetu ni makubwa sana. Watatupima kwa namna tutakavyokidhi kiu na matarajio yao. Sote tuliahidi kuwatumikia wananchi, na kutokana na utumishi wetu kwao tuweze kutatua matatizo yao mbalimbali, na kuongoza mabadiliko makubwa ya kiutendaji, usimamizi wa matumizi ya mali za umma na rasilimali za taifa, na ugawaji wa rasilimali hizo kwa haki. Mimi na Mheshimiwa Samia Suluhu, Makamu wa Rais tuliwaahidi wananchi kuwa tutawatumikia na tutahakikisha kuwa katika utumishi wetu tutawajali wananchi wote, lakini zaidi wananchi wa kawaida. Naamini wenzangu pia ndicho mlichoahidi na daima tukumbuke kuwa kazi zetu na mipango yetu yote tutakayoipanga na kuisimamia italenga katika kuwanufaisha watu wetu.

Mheshimiwa Spika;                             

Niwahakikishie tu wananchi kuwa mambo tuliyowaahidi tutayatekeleza. Sikusudii kurejea mambo yote niliyoahidi katika hotuba yangu hii ya leo, lakini nataka niwatoe wasiwasi kabisa kwamba tuliyoahidi tumeahidi na ahadi ni deni. Nataka Wananchi mniamini kuwa sikutoa ahadi ili tu mnipigie kura, niliahidi kuwatumikia na kuwafanyia kazi, na hicho ndicho nitakachofanya. Ni imani yangu kwamba Waheshimiwa Wabunge na Madiwani pia watafanya hivyo hivyo kama tutakavyofanya sisi.

Napenda pia kutoa shukrani zangu za dhati kabisa kwa Watanzania wote. Tulijiandikisha kwa wingi sana kwa ajili ya kupiga kura, tulishiriki na kufuatilia kwa karibu sana kampeni za uchaguzi, na tukajitokeza kwa wingi siku ya kupiga kura. Kinyume na ilivyotabiriwa na wasio tutakia mema hakuna siku iliyokuwa na utulivu mkubwa na amani kama siku ya tarehe 25 Oktoba tulivyokwenda kupiga kura. Hata baada ya matokeo kuanza kutangazwa tulionyesha utulivu mkubwa, na hata pale ambapo matokeo yalipotangazwa na yakawa sivyo baadhi yetu walivyoyatarajia bado tuliyapokea kwa hali ya utulivu na uungwana mkubwa.

Wale waliotarajia kuwa tutafarakana wameondoka wakiwa wamefadhaika sana huku wakijiuliza hivi hawa Watanzania ni Waafrika wa namna gani. Ndugu zangu Watanzania, kwa mara nyingine tena tumedhihirisha, kwetu sisi wenyewe, kwa Afrika na dunia, kwamba sisi ni kisiwa cha Amani katika bahari iliyochafuka. Tunayo haja ya kujipongeza na kujiwekea nadhiri kuwa tuaendelea kuidumisha hali hii na kuilinda amani ya nchi yetu. Ombi langu kwa vyama vya siasa, wanasiasa wa vyama vyote na viongozi wa dini ni kutimiza wajibu wetu wa kuilea amani ya nchi yetu.

Aidha, napenda niungane na ninyi pamoja na Watanzania wote kuvipongeza vyombo vyetu vya Ulinzi na Usalama (Jeshi la Wananchi Tanzania (JWTZ), Polisi, Magereza, Uhamiaji na Usalama wa Taifa pamoja na mgambo) kwa jinsi walivyoshiriki katika kuhakikisha nchi yetu inaendelea kuwa salama katika kipindi chote cha uchaguzi. 

Nawapongeza pia Tume ya Taifa ya Uchaguzi kwa namna walivyosimamia zoezi zima la uchaguzi toka hatua za awali za kujiandikisha hadi siku ya kupiga kura na kutangaza matokeo. Mmetimiza wajibu wenu kwa weledi na umahiri mkubwa katika mazingira magumu na yenye changamoto nyingi. Hongereni, hongereni sana!

Mheshimiwa Spika;

          Naomba kwa namna ya pekee, niwashukuru viongozi wakuu wa nchi yetu walionitangulia kwa kazi kubwa na nzuri walioifanyia nchi yetu. Natambua mchango wa Waasisi wa taifa letu, Mwalimu Nyerere na Mzee Karume kwa kujenga misingi imara wa umoja, mshikamano na amani ya nchi yetu. Mzee Mwinyi (Mzee Ruksa) kwa kuleta mabadiliko ya kiuchumi na kisiasa na kuijenga misingi yake. Mzee Mkapa (Mzee wa Ukweli na Uwazi) kwa kupanua na kuimarisha misingi ya uchumi na siasa ya nchi yetu. Mzee Kikwete (Mzee wa Maisha Bora) kwa kuendeleza misingi hiyo na kupanua fursa mbalimbali kwa wananchi kujiletea maendeleo yao. Wamefanya kazi kubwa. Nawashukuru sana na ninawatakia uzee mwema na maisha marefu ili tuzidi kuchuma busara zao.

Mhishimiwa Spika;

Tumeingia kwenye uchaguzi wamoja, tumeshindana katika kampeni tukiwa wamoja, na tumemaliza uchaguzi wetu tukiwa wamoja. Nataka niwahakikishie Waheshimiwa Wabunge na Watanzania kwa ujumla kwamba Serikali ya Awamu ya Tano itaendelea kulinda kwa nguvu na uwezo wote Tunu hizi za Umoja na Amani. Hatutakuwa na simile kwa mtu au kikundi chochote ambacho kitataka kuvuruga umoja na amani yetu kwa misingi ya udini, rangi, ukabila, vyama au ukanda.

Mheshimiwa Spika;

       Wakati wa kampeni, yako maeneo yaliyojitokeza kwa kulalamikiwa sana na wananchi. Ningependa niyataje baadhi ya maeneo yaliyolalamikiwa, maeneo hayo ni pamoja na:

• Rushwa - Suala la rushwa limelalamikiwa sana takriban katika maeneo yote yanayogusa wananchi.
• TAMISEMI - Upotevu wa mapato, kushindwa kukusanya kodi, ubadhirifu, matumizi mabaya ya fedha na utekelezaji wa baadhi ya miradi chini ya viwango, wizi, uzembe, n.k.;
• Ardhi – Migogoro ya wakulima na wafugaji, viwanja, kuhodhi maeneo bila kuyaendeleza, mipango miji, kujenga maeneo ya wazi, n.k.;
• Bandari - Rushwa, wizi, ubadhirifu na urasimu;
• Maji – Kiwango cha chini cha upatikanaji wa maji safi na salama, huduma ya maji kupatikana mbali na makazi, n.k.;
• TRA - Ukwepaji kodi, rushwa, ubadhirifu, urasimu na upotevu wa mapato kwa kushindwa kukusanya kodi hasa kodi zinazotakiwa kulipwa na wafanyabishara wakubwa;
• TANESCO - Kukatika kwa umeme mara kwa mara na uwepo wa umeme wa mgao;
• Maliasili na Utalii - Ujangili ambao lazima Idara husika inashiriki, Migogoro ya mipaka kati ya vijiji na Hifadhi, Upotevu wa mapato, n.k.;
• Huduma za Afya (Hospitali) - Huduma kuwa mbali na wahitaji, Ukosefu wa madawa, hujuma kwenye vifaa vya vipimo, msongamano wa wagonjwa na tozo zisizostahili, lugha mbaya za watumishi kwa wagonjwa, uhaba wa majengo, vitendea kazi, rasilimali watu na fedha, kushindwa kukusanya mapato yanayowahusu, n.k.;
• Uhamiaji na Ajira - Kutoa hovyo hati za uraia, Vibali vya kuishi nchini kwa wageni, Kushindwa kusimamia ajira za wageni hususan kwa kazi zinazoweza kufanywa na wazawa, n.k.;
• Elimu - Uhaba wa vifaa vya kujifunzia na kufundishia, michango mingi isiyo ya lazima, malalamiko ya walimu yasiyoisha, mazingira ya kusomea ikiwa ni pamoja na majengo, Madawati, Ukosefu wa nyumba za walimu, n.k.;
• Polisi - Malalamiko ya wananchi kubambikiwa kesi, upendeleo, Madai ya askari, Ukosefu wa nyumba za askari, Ukosefu wa vitendea kazi vya kisasa, n.k.;
• Zimamoto – Kuchelewa kufika kwenye matukio, kufika kwenye matukio bila vitendea kazi kama maji, n.k.;
• Mizani – kucheleweshwa kwa magari yanayosafiri;
• Mahakama - Natambua jitihada za Mahakama katika kushughulikia swala la mrundikano wa kesi. Hata hivyo, bado kumekuwa na malalamiko mengi juu ya ucheleweshaji wa kesi.
• Madini – Wenyeji kutofaidika, Vilio vya wachimbaji wadogowadogo kutengewa maeneo ya uchimbaji na kupatiwa mikopo, kutolipa kodi stahiki, usumbufu kulipa fidia, n.k;
• Kilimo na Mifugo – Uhaba wa pembejeo za mifugo na kilimo, Tatizo la masoko, Kukopwa mazao ya wakulima, Ukosefu wa Wataalamu wa Ugani, Upungufu wa Maghala, Mabwawa, Malambo, Majosho, n.k.;
• Uvuvi – Vifaa duni na masoko, Uvuvi haramu, Uwekezaji mdogo katika Sekta ya Uvuvi hususan viwanda vya mazao ya uvuvi n.k., na hasa katika ukanda wetu wa bahari;
• Reli – Uchakavu wa miundombinu ya nchi, Kutokuwepo kwa usafiri wa uhakika wa reli, upungufu wa bandari kavu, Mizigo mingi kusafirishwa kwa barabara, n.k.;
• ATC – Shirika la Ndege lipo, Wafanyakazi wapo zaidi ya 200, na wanalipwa mishahara ila ndege ni moja (1);
• Makundi Maalum – Haki za wazee, Walemavu, Wanawake na watoto zimekuwa zikikiukwa;
• Wafanyakazi, Wasanii na Wanamichezo – Mzigo wa kodi kwa wafanyakazi, Haki na maslahi yao, n.k.;

Kero hizi tutazishughulikia kwa nguvu zetu zote. Wizara, Ofisi na Taasisi husika zijipange ipasavyo kutatua kero hizi. Nimetaja baadhi ya kero hizi ili nanyi Waheshimiwa Wabunge mzitambue na mshirikiane na Serikali na wadau wengine tuzitatue haraka.

Pamoja na kero hizo tutashughulikia pia mambo yafuatayo.

Kuimarisha Muungano

Mheshimiwa Spika;

Nilipoapa kuwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, niliapa kuulinda Muungano wa nchi yetu. Hata bila kiapo, mimi ni muumini wa dhati wa Muungano wetu wa kipekee, uliounganisha nchi mbili zilizokuwa huru za Jamhuri ya Tanganyika na Jamhuri ya Watu wa Zanzibar, tena kwa hiari na kwa wino wa kalamu, na si mtutu kama miungano mingine duniani. Naamini kwa dhati ya moyo wangu kuwa Muungano wetu ndio umoja wetu, amani yetu na salama yetu. Ninayo kila sababu ya kuulinda na kuuenzi Muungano wetu adhimu na adimu. Ni azma yangu kuwaona wananchi wa Zanzibar na Bara wakifurahia matunda ya Muungano wetu badala ya kuwa kikwazo kwa ustawi wao na ustawi wa nchi yetu.

Aidha, kwa kushirikiana na Serikali ya Mapinduzi ya Zanzibar na wadau wa siasa hususan vyama vya CUF na CCM tutahakikisha kuwa majaribu ya kisiasa yanayoikabili Zanzibar yanamalizika kwa salama na amani. Tunamuomba Mwenyezi Mungu atujalie busara na hekima tumalize kwa utulivu na amani.

Serikali nitakayoiunda itafanya kila lililo ndani ya uwezo wake kuendelea kuimarisha Muungano wetu. Nina faraja kuwa Mheshimiwa Samia Suluhu, Makamu wa Rais anao uzoefu mkubwa kutokana na nafasi yake ya awali ya Waziri wa Nchi, Ofisi ya Makamu wa Rais anayeshughulikia Muungano, na pia akiwa Makamu Mwenyekiti wa Bunge la Katiba. Mimi pamoja na Makamu wa Rais, Mama Samia Suluhu na Rais wa Zanzibar, Dkt. Ali Mohamed Shein tutahakikisha tunasimamia na kuimarisha Muungano wetu.

Kuimarisha Mihimili ya Serikali

Mheshimiwa Spika;

Serikali ya Awamu ya Tano itaheshimu na kuendeleza utamaduni mzuri uliojengeka nchini wa kuheshimu mihimili ya dola. Tutafanya hivyo kwa kuhakikisha kuwa mihimili yetu ya Bunge na Mahakama inapata fedha za kutosha kuendesha shughuli zake kwa uhuru kupitia Mfuko wa Bunge na Mfuko wa Mahakama. Kwa upande wa Bunge, tutahakikisha fedha za Mfuko wa Maendeleo ya Jimbo zinapatikana kwa wakati ili Waheshimiwa Wabunge mkashirikiane na wananchi wenu kusukuma maendeleo. Kwa upande wa Mahakama, tutalipa uzito mkubwa suala la uboreshaji wa Mahakama kwa kusogeza huduma za Mahakama karibu na wananchi, kuongeza kasi ya utoaji haki na kuboresha maslahi ya watumishi wa Mahakama zetu.

Mchakato wa Katiba

Mheshimiwa Spika;

Serikali yangu imepokea kiporo cha mchakato wa Katiba ambao haukuweza kukamilika katika Awamu iliyopita kutokana na kutokukamilika kwa wakati kwa zoezi la uandikishaji wapiga kura. Napenda kuwahakikishia kuwa tunatambua na kuthamini kazi kubwa ya kizalendo iliyofanywa na wananchi walioshiriki hatua ya awali ya ukusanyaji wa maoni kuhusu Katiba mpya, Tume ya Marekebisho ya Katiba na Bunge la Katiba lililotupatia Katiba Inayopendekezwa. Tutatekeleza wajibu wetu kama ulivyoainishwa katika Sheria ya Marekebisho ya Katiba. 

Uchumi na Matarajio ya Wananchi

Mheshimiwa Spika;

Serikali ya Awamu ya Tano inaingia madarakani kukiwa na msingi imara wa kiuchumi uliojengwa katika Awamu inayomaliza muda wake. Uchumi wa nchi yetu umekuwa ukiimarika na kukua wastani wa asilimia 7. Katika kipindi hicho fursa mbalimbali za kiuchumi zilizopo nchini mwetu zimezidi kufunguliwa. Hii ni kutokana na jitihada zilizofanywa na Serikali za Awamu zilizopita za kujenga miundombinu ya kiuchumi kama vile barabara, uimarishaji wa bandari, uimarishaji wa reli, na ukuzaji wa sekta za mawasiliano ya simu na mitandao, ukuzaji na uongezaji wa uwezo wetu wa kuzalisha na kusambaza umeme.

Napenda kuwahakikishia kuwa tutaendeleza na kuimarisha ujenzi wa miundombinu mipya na kuiimarisha iliyopo ili kuvutia na kushawishi wawekezaji wa ndani na wa nje.

Mheshimiwa Spika;

Nasema hivi kwa sababu miongoni mwa ahadi tulizowaahidi Watanzania ni kuendeleza ujenzi wa barabara mbalimbali za kuunganisha miji yetu mikuu ya mikoa na wilaya; barabara ziendazo kwenye maeneo muhimu ya kimkakati na kiuchumi; na upanuaji wa barabara za miji kama Dar es Salaam kwa kujenga flyovers, barabara za pete (ring roads), n.k. Uboreshaji wa barabara na njia nyingine za uchukuzi na usafirishaji kuingia na kutoka Dar es Salaam ni muhimu sana kwa sababu bandari ya Dar es salaam ni lango kuu la biashara kwa nchi yetu na nchi jirani.

Mheshimiwa Spika;

Katika jitihada hizo hizo za kuboresha na kuimarisha miundombinu ya kiuchumi Serikali ya Awamu ya Tano, katika kipindi cha miaka mitano ijayo itaelekeza nguvu zake katika ujenzi wa reli mpya katika kiwango cha kimataifa (yaani standard gauge). Reli ambazo tunakusudia zianze kujengwa ni:

• Dar es Salaam – Tabora – Kigoma/Mwanza
• Uvinza – Msongati (Burundi) na Isaka – Kigali (Rwanda)
• Mtwara – Songea – Mbamba Bay na matawi ya kwenda Mchuchuma na Liganga;
• Tanga – Arusha – Musoma
• Kaliua – Mpanda – Karema

Mheshimiwa Spika;

Nchi yetu pia imejaliwa kuwa na madini na maliasili nyingi. Ugunduzi wa gesi asilia umeongeza matumaini ya watu wetu wengi juu ya uwezo wetu wa kiuchumi katika miaka ijayo. Serikali itahakikisha kwamba madini na maliasili zetu zinatumika kwa manufaa ya Taifa letu kwa kusimamia Sheria na Taratibu zilizopo. Aidha, napenda kuipongeza kwa dhati kabisa Serikali ya Rais Jakaya Mrisho Kikwete na Bunge la 10 kwa kupitisha Sheria ya Usimamizi wa Mapato ya Mafuta na Gesi yaani The Oil and Gas Revenues Management Act, 2015. Serikali yangu itasimamia utekelezaji wa sheria hiyo kwa uaminifu na umakini mkubwa.

Ujenzi wa Viwanda

Mheshimiwa Spika;

Serikali ya Awamu ya Tano itaweka mkazo mkubwa katika ujenzi wa Viwanda. Natambua kwamba sekta binafsi ndiyo muhimili mkubwa wa kujenga uchumi wa viwanda. Hatuna njia nyingine kama kweli tunataka kujenga msingi wa uchumi endelevu katika nchi yetu utakaopaisha uchumi na maisha ya watu wetu. Dira ya Maendeleo ya 2025 inatutaka tuwe nchi ya watu wenye kipato cha kati. Tunaweza tukafika huko, na dalili zipo, lakini pia tunaweza tukafika huko kitakwimu tu wakati ukweli na uhalisia wa mambo ni tofauti. Utofauti ninaouzungumzia ni pale takwimu zitakapoonyesha kwamba sisi ni nchi ya kipato cha kati wakati mapato halisi na hali za maisha ya watu wengi hazifanani na takwimu hizo. Tamaa yangu na kwa kweli jitihada za Serikali ya Awamu ya Tano, zitakuwa katika ujenzi wa uchumi wa kipato cha kati ambapo sura na maisha ya Watanzania walio wengi yafanane fanane na nchi ya kipato cha kati. Njia moja ya kutufikisha huko ni uendelezaji wa viwanda.

Mheshimiwa Spika;

Tutahakikisha suala la viwanda linasimamiwa vizuri na tunafanikiwa. Matarajio yangu ni kuwa Bunge lako Tukufu litatuunga mkono mimi na Serikali nitakayoiunda katika kufikia lengo hili.

Mheshimiwa Spika;

Kama nilivyosema wakati wa Kampeni, na nataka nirudie hapa, tutaanza na viwanda vilivyopo na kuhakikisha vinafanya kazi. Wale wote ambao walibinafsishiwa viwanda vilivyokuwa vya umma kwa makubaliano kwamba wataviendeleza niliwataka wafanye hivyo mapema. Na hapa nataka nisisitize wito wangu huo kwao. Najua huko nyuma ufuatiliaji na usimamizi wa utekelezaji wa mikataba ya aina hiyo umekuwa ukilegalega na watu wamejifanyia mambo watakavyo. Wapo walioacha kabisa uzalishaji na kufumua hata mitambo ya uzalishaji. Mimi niliahidi, na nataka niseme hapa kwa wazi kabisa, kwamba wale waliobinafsishiwa viwanda hivyo waanze kazi, waanze kazi mara moja. Wakishindwa basi tutavitwaa viwanda hivyo kwa kuzingatia sheria na taratibu za nchi na kuwapa watu wengine wenye nia ya kuviendeleza. Hatuwezi kuwa na watu wanajiita wawekezaji tunawapa viwanda vyetu halafu wanaviatamia tu. Mimi hilo sitalikubali na wala sitalivumilia. Nimeielekeza Ofisi ya Msajili wa Hazina kuanza kushughulikia suala hili mara moja. Naomba Bunge lako lituunge mkono.

Mheshimiwa Spika;

Njia ya pili ya kuendeleza viwanda ni kuhimiza na kushawishi wawekezaji kuwekeza katika maeneo mbalimbali ya nchi yetu. Kama nilivyoeleza miundombinu ya kufanya hivyo tayari ipo na baada ya muda itakuwa bora zaidi. Najua wapo watu wanaotaka kuwekeza Tanzania sasa, katika viwanda, na wamekuwepo hata miaka ya nyuma kidogo, lakini wakati mwingine sisi humu humu – tukiwemo sisi viongozi kwa kushirikiana na wafanyabiashara matapeli na laghai – tumehujumu mipango na shauku ya wawekezaji wa nanma hiyo. Pamoja na shauku na utayari wao wa kuwekeza Tanzania tumewawekea vikwazo na kuwapiga vita na hivyo kuwalazimisha kwenda kuwekeza katika nchi jirani. Sisi katika Serikali ya Awamu ya Tano tutajitahidi sana kuondoa usumbufu na urasimu wa aina hiyo na kuongeza bidii ya kuwashawishi wawekezaji wa ndani na wa nje kuja kuwekeza viwanda hapa nchini. Kwa watendaji wa Serikali watakaokwamisha jitihada za uwekezaji na ujenzi wa viwanda hapa nchini hatutawavumilia.   

Mheshimiwa Spika;

Ni viwanda vya aina ipi hasa tunavyovikusudia? Sura ya kwanza ya viwanda tunavyovikusudia ni vile ambavyo sehemu kubwa ya malighafi yake itatoka ndani, hususan kweye sekta za kilimo, mifugo, uvuvi, na madini – na maliasili nyingine. Viwanda vya aina hii vitatupa fursa ya kujenga mfumo wa uzalishaji ndani ya nchi uliofungamana na kushikamana. Viwanda vya aina hii vitahitaji na kutegemea malighafi toka kwa wazalishaji wa sekta nilizozitaja, na kwa kufanya hivyo wazalishaji hao watakuwa na soko la uhakika humu humu ndani ya nchi. Sura ya pili ya viwanda hivi ni kuzalisha bidhaa ambazo zinatumiwa na watu wengi humu nchini (mass consumption) – yaani bidhaa kama vile nguo, viatu, mafuta ya kupikia, n.k. kwa hivyo viwanda hivi vitakuwa na uhakika wa soko la ndani kabla ya kufikiria soko la nje. Viwanda hivi vitatarajiwa kuzalisha ziada kwa ajili ya masoko ya nje. Yote mawili yakitokea, yaani kuzalisha kwa ajili ya soko la ndani na nje, itatuongezea akiba yetu ya fedha za kigeni na kutuwezesha kutekeleza na kuendeleza mipango mingine kwa ajili ya ustawi wa uchumi wetu. Sura ya tatu ya viwanda tunavyovikusudia ni kuzalisha ajira nyingi. Shabaha yetu ni kuwa ifikapo mwaka 2020 idadi ya ajira itokanayo na viwanda ifikie asilimia 40 ya ajira zote zitakazokuwepo nchini wakati huo.

Mheshimiwa Spika;

Nimeamua kulisema hili kwa kirefu sana kwa sababu ili tufanikiwe lazima tuelewane na tusaidiane kulisukuma kwa pamoja jambo hili. 

Kilimo, Mifugo na Uvuvi

Mheshimiwa Spika;

Sekta nyingine ambazo lazima tutazitilia mkazo mkubwa na kuziendeleza ni kilimo, mifugo na uvuvi. Tutaziangalia sekta hizi kwa mtazamo wa kibiashara na viwanda kwa lengo la kuwa na viwanda vya kisasa vya kuongeza thamani mazao yatokanayo na kilimo, mifugo na uvuvi. Nchi yetu kwa kiasi kikubwa ni nchi ya kilimo, ufugaji na uvuvi. Hii inatokana na ukweli kwamba sehemu kubwa ya watu wetu wapatao asilimia 75 wanaishi vijijini na wanategemea kilimo, ufugaji na uvuvi kwa ajili ya maisha yao. Wakulima, wafugaji na wavuvi wanatumia zana na mbinu duni katika shughuli zao na wanazalisha zaidi ya asilimia 95 ya chakula chote kinacholiwa hapa nchini, na kutoa mchango wa asilimia 25 kwenye pato la taifa yaani GDP, na asilimia 30 ya mapato yetu ya fedha za kigeni. Kwa takwimu hizi chache ni wazi kwamba mchango wa sekta ya kilimo, mifugo  na uvuvi katika uchumi wetu na maisha yetu ni mkubwa sana. Nichukue nafasi hii kuwapongeza na kuwashukuru wakulima, wafugaji na wavuvi wote wa Tanzania kwa mchango wao mkubwa katika maisha yetu na uchumi wa nchi yetu. Nataka kuahidi kwao sitawaangusha.

Mheshimiwa Spika;

Pamoja na umuhimu wa kilimo, mifugo na uvuvi katika uchumi wetu wakulima, wafugaji na wavuvi wetu wengi bado ni watu maskini. Mapato yao yako chini na wanaishi maisha duni. Lengo letu ni kuuimarisha sekta hizi ili ziweze kutoa mchango mkubwa zaidi katika uchumi wa nchi lakini pia ziweze kuwanufaisha wakulima, wafugaji na wavuvi katika kuyabadili maisha yao. Tukiweza kuboresha sekta hizi vijana wengi zaidi watavutiwa kujiunga nazo na hivyo kupunguza tatizo la upatikanaji wa ajira. Nataka niwahakikishie wakulima, wafugaji na wavuvi wetu kwamba ahadi zetu kwao tutahakikisha zinatekelezwa. Serikali ya Awamu ya Tano itazisimamia kwa dhati ahadi hizo ili kuhakikisha kwamba kilimo, ufugaji na uvuvi unakuwa wa kisasa zaidi na wenye tija. Baadhi ya mambo tuliyowaahidi kuyatekeleza ni pamoja na haya yafuatayo:

1. Kuwapatia mafunzo ya kilimo, ufugaji na uvuvi wa kisasa ikiwa pamoja na ufugaji wa samaki,
2. Kuwapatia pembejeo,
3. Kuwapatia zana za kisasa za kilimo, ufugaji na uvuvi,
4. Kuwapatia wataalamu wa ugani,
5. Kuwawezesha kupata masoko ya uhakika ya mazao yao,
6. Kuwapatia mikopo, na kwa hili Benki ya Kilimo itasaidia sana kufikia lengo hili,
7. Kuondoa ushuru, kodi na kero mbalimbali za mazao ya kilimo, mifugo na uvuvi zinazosababisha bei ya mazao hayo kuwa chini (mfano. Kahawa, kule Kagera ina kodi 26 ambazo husababisha wananchi kuuza kahawa yao Uganda ambako bei iko juu, tutapunguza kama sio kuondoa kabisa ushuru hizo ili wakulima wapate bei nzuri. Tutafanya hivyo pia  kwa mazao mengine kama mahindi, chai, pamba, korosho, mkonge, ngozi, nyama, maziwa, samaki, n.k.),
8. Kuwahakikishia umiliki wa ardhi na kuwaondolea usumbufu wa wao kuondolewa kwenye ardhi zao kupisha  wawekezaji,
9. Kuhakikisha kwamba migogoro ya ardhi baina ya wakulima na wafugaji tunaitatua na kuikomesha kwa kuhakikisha kuwa vyanzo vya msingi vya migogoro hiyo tunaviondosha haraka,
   1. 10.      Kuhakikisha kwamba tatizo la wavuvi kuvamiwa   na majambazi na uvuvi haramu linashughulikiwa kikamilifu.

Tatizo la Umaskini na Ajira

Mheshimiwa Spika;

Nimezungumzia umuhimu wa kuendeleza viwanda, kilimo, mifugo na uvuvi kwa sababu ya matatizo makubwa mawili yanayoikabili nchi yetu kwa sasa. Kwanza, ni tatizo la UMASIKINI na pili ni tatizo la AJIRA. Ni kweli uchumi wetu umekuwa ukikua kwa kasi ya kuridhisha, lakini kasi hiyo haijawiana na kasi ya kuondoa umasikini na uzalishaji wa ajira za kutosha kwa vijana wetu wanaoingia kwenye soko la ajira kila mwaka.

Mheshimiwa Spika;

Kwa mujibu wa takwimu zilizopo zaidi ya asilimia 28.2 ya Watanzania ni maskini. Na kwamba kwa namna na kadri uchumi wetu unavyokuwa pengo baina ya matajiri (walionacho) na maskini (wasionacho) linazidi kukua. Tukiendelea hivi tunavyoendelea sasa hatutakuwa tunaitakia mema nchi yetu kwa sababu mgawanyiko mkubwa wa kimapato na tofauti kubwa za kimaisha baina ya matajiri na maskini ukiachiwa uendelee na kuzidi kukua utachochea chuki na uhasama baina ya walionacho na wasionacho. Lazima tujizatiti na kutumia akili, maarifa na nguvu zetu zote kukabiliana na kuibadilisha hali hii. Kwanza, lazima tushughulike na UMASIKINI wa watu wetu. Na njia moja kama nilivyokwisha eleza ni uendelezaji wa sekta ya viwanda na uboreshaji wa sekta za kilimo, mifugo na uvuvi.

Mheshimiwa Spika;

Tatizo la pili ni AJIRA. Kama nilivyokwisha kugusia, ukuaji wa uchumi wetu haujaenda sambamba na kasi ya watu wanaoingia kwenye soko la ajira kila mwaka. Tatizo la ajira ni kwa vijana wote waliosoma viwango mbalimbali vya elimu na wasio na ujuzi. Hii inamaana kwamba sekta zinazochangia kukua kwa uchumi wa nchi yetu sizo zinazozalisha ajira kwa wingi. Ndio maana ya kuweka msisitizo kwenye sekta ya viwanda hasa vile vinavyoajiri watu wengi, na sekta ya kilimo, uvuvi na mifugo ambavyo ndio mwajiri mkubwa hivi sasa.

Mheshimiwa Spika;

Pamoja na kuweka msisitizo katika Viwanda, Kilimo, Mifugo na Uvuvi hatuna budi kuwawezesha vijana wetu kuanzisha shughuli mbalimbali za uzalishaji kwa viwango mbalimbali. Ili hili liwezekane, na sisi tutalifanya, linahitaji mambo mawili makubwa.

Kwanza, kuwaandaa vijana wetu vizuri kielimu na kiujuzi. Hatuna budi kuweka mkazo katika viwango vya ubora vya elimu na stadi za kazi wanazopata vijana wetu. Nalisema hili kwa sababu hatuwezi kuzungumzia uendelezaji wa viwanda ikiwa hatujaandaa vijana wenye uwezo, ujuzi, na stadi za kufanya kazi hizo kwa ubora na ufanisi wa hali ya juu; hatuwezi kutaka kuwekeza katika viwanda vya nguo au samani ikiwa hatuna wahandisi wa mitambo wazuri, wabunifu  wa zuri na wenye viwango vinavyotakiwa na kukubalika. Aidha hatuwezi kuwa na vijana wenye uthubutu wa kuanzisha shughuli za uzalishaji kama hawana elimu na maarifa ya kubuni miradi na kuiendeleza. Kwa hivyo tutaelekeza nguvu zetu katika kuhakikisha kuwa shule na vyuo vyetu katika ngazi mbalimbali vinafundisha na kutoa vijana wenye viwango vya hali ya juu vya elimu, maarifa, ujuzi na ufundi.

Mheshimiwa Spika;

Pili, ni suala la uwezeshaji wa vijana hasa wale watakaotaka kujiajiri. Katika kutekeleza lengo hili Serikali ya Awamu ya Tano itachukua na kutekeleza hatua mbalimbali ikiwemo:

• Kuwawezesha vijana wanaohitimu Elimu ya Juu na Vyuo vya Ufundi kupata mitaji ya kuwasaidia kuanzisha makampuni yao kulingana na fani walizosomea;
• Kuwawezesha vijana kuanzisha  SACCOS zao na kupitia SACCOS hizo kuwawezesha kupata mikopo;
• Kuwawezesha vijana wajasiriamali kujiunga na Mifuko ya Hifadhi ya Jamii ili waweze kupata mikopo na kunufaika na mafao mengine katika mifuko hiyo.

Mheshimiwa Spika;

Tatu, ni kuzitambua na kuziheshimu kazi na shughuli mbalimbali zinazofanywa na makundi mbalimbali ya kinamama na vijana. Hapa namaanisha shughuli za kina Mama lishe, wachuuzi mbalimbali, Machinga, waendesha Boda Boda na Maguta, na vijana wa kike na wa kiume wanaojitafutia kazi mbalimbali halali za kujipatia mapato kwa ajili ya kuendesha maisha yao, n.k. Shughuli za makundi haya zinatusaidia sana katika kupunguza makundi ya vijana wetu ambao wangekaa tu na kuzurura zurura ovyo bila shughuli ya kufanya. Na kwa kuwa kwa sasa uwezo wetu wa kuwapatia ajira tofauti ni mdogo ni jukumu letu kuwasaidia na kuwawezesha kufanya shughuli zao kwa utilivu bila bugudha. Niliahidi, na nataka nirudie hapa, kwamba Serikali ya Awamu ya Tano ikishirikiana na Halmashauri zetu, pamoja na Wakuu wa Mikoa na Wilaya itaweka mipango na taratibu nzuri na rafiki kwa aina ya shughuli ambazo baadhi nimezigusia. Aidha, ushuru usio wa lazima na wenye usumbufu kwa wafanyabiashara wadogo wadogo utokanao na shughuli nilizozitaja tutauondoa. Tunaamini ikiwa tutaweza kuongeza ukusanyaji mapato, na kuziba mianya ya wakwepaji wakubwa wa kodi ambao huipotezea Serikali mabilioni ya fedha tutakuwa hatuna sababu ya kufukuzana na kina mama na vijana mitaani. Viongozi na watendaji wa Serikali na hasa wa Halmashauri watenge maeneo kwa ajili ya wafanyabishara wadogo na waandae mipango ya kupunguza ushuru usio wa lazima.

Afya

Mheshimiwa Spika;

Dhamira ya kujenga uchumi wa kisasa na suala la kupambana na umasikini linakwenda sambamba na kuwa na wananchi wenye afya bora. Kwa kutambua ukweli huu na mahitaji ya huduma bora za wananchi wetu Serikali ya Awamu ya Tano itahakikisha kwamba wananchi wanapata huduma bora za afya kwa kufanya baadhi ya mambo yafuatayo:

• Kwanza, kuimarisha huduma za afya pale zilipo na kuanzisha pale ambapo hazipo. Lengo ni kuhakisha kwamba kila kijiji kinakuwa na Zahanati, kila Kata inakuwa na Kituo cha Afya, kila wilaya inakuwa na Hospitali, na kila Mkoa unakuwa na hospitali ya Rufaa.
• Pili, tutaimarisha na kuboresha huduma za afya kwa kuongeza utaalamu katika Nyanja za afya kwa kuwapatia mafunzo watumishi wake ndani na nje ya nchi; kwa kuzipatia vifaa bora na vya kisasa hospitali, vituo vya afya na zahanati zetu. Lengo la kufanya hivyo ni kuwezesha upatikanaji wa huduma mahsusi hapa hapa nchini na hivyo kutolazimika kupeleka watu wetu kutibiwa nchi za nje.
• Tatu, tutaongeza bajeti ya dawa na kuboresha mfumo wa upatikanaji ili kuhakikisha dawa zinapatikana katika hospitali, vituo vya afya na zahanati zetu. Aidha, tutahamasisha wananchi wajiunge na Bima ya Afya.

Elimu

Mheshimiwa Spika;

          Natambua juhudi kubwa zimefanyika katika upanuzi wa elimu ya awali, msingi, sekondari na vyuo vikuu.  Serikali ya Awamu ya Tano itajielekeza katika kuongeza ubora wa elimu inayotolewa ikiwa pamoja na na kuongeza mkazo katika masomo ya sayansi.  Aidha, tutahakikisha kwamba vifaa vya kufundishia na kujifunzia vinapatikana ikiwa ni pamoja na maabara, vitabu, madawati, n.k. Tutahakikisha kuanzia Januari mwakani elimu kuanzia darasa la kwanza hadi kidato cha nne inatolewa bure, kama tulivyoahidi kwenye kampeni.  Tutahakikisha kwamba wanafunzi wengi zaidi wa elimu ya juu wanapata mikopo kwa wakati.  Tutashughulikia maslahi na kero za walimu wa ngazi zote ikiwa ni pamoja na kujenga nyumba za walimu vijijini na kuiunga mkono Benki ya walimu ili iweze kuwanufaisha zaidi.

Maji

Mheshimiwa Spika;

          Wakati wa kampeni nimekutana na malalamiko mengi sana ya ukosefu wa maji. Serikali ya Awamu ya Tano itahakikisha kwamba inaongeza kiwango cha upatikanaji wa maji kufikia asilimia 85 kwa maeneo ya vijijini na asilimia 95 kwa maeneo ya mijini ifikapo 2020. Tutakamilisha miradi iliyokwishaanza na kuanzisha miradi mipya mikubwa na midogo ya maji kutoka katika mito, maziwa na vyanzo vingine vya uhakika vya maji  ikiwa  pamoja na kuvuna maji ya mvua. Tunataka tuwatue akina mama ndoo kichwani. Tunatambua umaskini hauwezi kuondoka nchini kama wananchi hawapati maji safi na salama.

Umeme

Mheshimiwa Spika;

          Suala la upatikanaji wa umeme limeendelea kuwa tatizo katika nchi yetu pamoja na jitihada kubwa zilizofanywa na Serikali zilizopita. Hatuwezi kuzungumzia suala la kujenga viwanda wakati umeme hautoshi. Serikali yangu itahakikisha kwamba umeme unapatikana wa kutosha na wa uhakika. Tutakamilisha miradi ya umeme iliyopo na kujenga mingine mingi mipya ili wananchi wengi zaidi wanufaike na nishati ya umeme na viwanda vingi zaidi vidogo vidogo, vya kati na vikubwa vianzishwe.

Madawa ya Kulevya

Mheshimiwa Spika;

          Madawa ya kulevya yamekuwa ni janga kubwa kwa taifa letu na kundi linaloathirika zaidi ni vijana wa kiume na kike. Familia nyingi zimeathirika na nguvu kazi ya taifa imepotea.  Tutaushughulikia mtandao huo hususan wafanyabiashara wakubwa wanaojihusisha na madawa ya kulevya bila ajizi.

Mheshimiwa Spika;

Masuala mengine tutakayoyawekea mkazo katika utawala wa Awamu ya Tano ambayo ninaamini yatasaidia katika kujenga uchumi wetu ni pamoja na masuala ya Utalii, Mawasiliano, Madini, Ardhi na Makazi, Ujenzi na Miundombinu, Bandari, Barabara, Ulinzi na Usalama, utunzaji wa mazingira, Vijana, Wanawake, Watu wenye Ulemavu na Ualbino, Wazee, Wafanyakazi, Wasanii na Wanamichezo, wanahabari, wafanyabiashara, wawekezaji, wajasiriamali, sekta binafsi, n.k. Utekelezaji wa masuala haya umefafanuliwa vizuri katika Ilani ya CCM ya mwaka 2015. Tutayatekeleza ipasavyo.

Mapambano Dhidi ya Rushwa na Ufisadi

Mheshimiwa Spika;

Jambo moja nililolisemea kwa nguvu kubwa wakati wa kampeni ni mapambano dhidi ya rushwa na ufisadi. Sikufanya hivyo kwa sababu nilitaka tu kuwarubuni wananchi ili wanipe kura zao na kunifanya kuwa Rais wao. Nililiongea jambo hili kwa dhati kabisa, na nilichokisema na kuwaahidi wananchi ndicho hasa nilichokikusudia.

Mheshimiwa Spika;

Wananchi wanachukia sana rushwa na ufisadi, na wamechoshwa na vitendo hivyo. Mimi pia ninachukia rushwa na ufisadi. Sifurahishwi kabisa na vitendo vya rushwa na ufisadi vinavyoendelea hapa nchini. Vitendo vya rushwa na ufisadi vinawanyima haki wananchi na kuitia hasara serikali kwa mamilioni ya fedha ambazo zingeweza kutumika kwa ajili ya kujenga miradi ya maendeleo kwa ajili ya watu wetu.

Mheshimiwa Spika;

Chama changu, Chama cha Mapinduzi, kimejengwa katika misingi ya kukataa rushwa na ufisadi. Ndio maana moja ya Imani kuu za CCM ni ile isemayo: “Rushwa ni adui wa haki, sitatoa wala kupokea rushwa”

Kwa Mtanzania mwaminifu kwa imani yake hatakuwa na kigugumizi katika kuwa mstari wa mbele katika kupambana na rushwa na ufisadi.

Mheshimiwa Spika;

Mmoja wa waasisi wa Taifa letu, Baba wa Taifa, Hayati Mwalimu Julius Kambarage Nyerere, aliwahi kuifananisha rushwa na ufisadi ‘Kama Adui Mkubwa wa Watu’.  Akiongea Bungeni Mei 1960, Mwalimu Nyerere alisema yafuatayo kuhusu rushwa:

“Rushwa [na ufisadi] havina budi kushughulikiwa bila huruma kwa sababu naamini wakati wa Amani rushwa na ufisadi ni adui mkubwa kwa ustawi wa watu kuliko vita.”

Mheshimiwa Spika;

Haya ni maneno makali ya mtu na kiongozi aliyeichukia na kuikemea rushwa katika maisha yake yote ya uongozi. Ni maneno yanayotukumbusha tu nini kinaweza kikatutokea kama taifa endapo tutaendekeza rushwa na ufisadi. Chuki za wananchi dhidi ya rushwa na ufisadi ni dhahiri, wamechoka kabisa, wamechoka sana, hawako tayari kuvumilia upuuzi wa serikali itayoonea haya rushwa na kulea mafisadi.

Mheshimiwa Spika;

Mimi nimewaahidi wananchi, na nataka niirejee ahadi yangu kwao mbele ya Bunge lako tukufu, kwamba nitapambana na rushwa na ufisadi bila kigugumizi na bila haya yoyote. Dawa ya jipu ni kulitumbua, na mimi nimejipa kazi ya kuwa mtumbua jipu. Najua kutumbua jipu kuna maumivu lakini bahati mbaya halina dawa nyingine. Hivyo ninaomba Waheshimiwa Wabunge na Watanzania wote mniombee na muniunge mkono wakati natumbua majipu haya.

Mheshimiwa Spika;

Ninafahamu ugumu wa vita niliyoamua kuipigana. Nasema nafahamu ugumu na changamoto zake kwa sababu wanaojihusisha na rushwa sio watu wadogo wadogo. Vitendo vya rushwa na ufisadi vyenye madhara makubwa kwa nchi na ustawi wa nchi yetu hutendwa na watu wenye dhamana kubwa za uongozi na utumishi ambazo wamezipata kutokana na ridhaa ya watu.  Kwa hivyo ili niweze kufanikiwa lazima nipate ushirikiano mkubwa toka kwa Bunge lako tukufu na vyombo vingine vilivyopo na vyenye majukumu ya kupambana na vitendo hivi.

Aidha, tutashinda vita hii endapo wananchi pia watatuunga mkono. Sina mashaka kuwa kwa vile wao, kwa wingi wao, wanachukia rushwa na ufisadi, watakuwa tayari kutoa ushirikiano wao katika mapambano haya dhidi ya rushwa na ufisadi.

Mheshimiwa Spika;

Katika kushugulikia tatizo hili nimeahidi kuunda mahakama ya Rushwa na Ufisadi. Ni matumaini yangu vyombo husika katika jambo hili havitanikwamisha.

Aidha, nataka niahidi mbele ya Bunge lako tukufu kwamba, kiongozi yeyote wa kuteuliwa, ambaye mimi nitakuwa nimemteua kwa mamlaka niliyonayo kikatiba, na ninayo mamlaka ya kumwajibisha, pindi tu nikibaini na kujiridhisha kuwa anajihusisha na vitendo vya rushwa na ufisadi nitamtimua mara moja. Baada ya mimi kuchukua hatua hizo hatua na taratibu zingine za kisheria zitafuata.

Mheshimiwa Spika;

Ninachotaka kusema ni kuwa Serikali yangu itafuatilia kwa karibu mienendo ya viongozi na watendaji wake ili kubaini kwa haraka nani anajihusisha na vitendo vya rushwa na ufisadi. Na tukishajiridhisha hatutasubiri, tutachukua hatua. Ni imani yangu wengine pia katika ngazi mbalimbali mtafanya hivyo. Kwa sababu bila kufanya hivyo rushwa na ufisadi vitazoeleka na kuwa wimbo unaoburudisha badala ya kuudhi na kukera.

Muundo wa Serikali na Utumishi

Mheshimiwa Spika;

Nilipokuwa nazunguka na kuzungumza na wananchi wakati wa Kampeni za Uchaguzi, niliahidi kuwa nitaunda serikali ndogo ya wachapa kazi.

Aidha, niliahidi pia kuunda serikali ambayo itawatumikia watu na hasa wananchi wa kawaida. Serikali nitakayounda, nataka iwe inawahudumia wananchi kwa haraka na sio kuwasumbua sumbua na kuwazungusha. Natoa rai kwa watumishi wa serikali, hasa ambao ni wazembe na wavivu, kujiandaa. Wamevumiliwa kwa muda mrefu sasa basi. Kwa sababu watumishi wa aina hiyo hawatavumuliwa katika serikali nitakayoiongoza. Lugha za “hiyo ni changamoto tutaishughulikia”, au “Mchakato unaendeela” hazitavumiliwa katika Serikali ya Awamu ya Tano. Mimi nataka watu wa Kazi Tu. Hatuwezi kulea watu ambao wanalipwa mishahara lakini hawafanyi kazi wanazotakiwa kufanya, au wamegeuza ofisi za umma kuwa ni mahala pa kuchuma bila kufanya kazi.

Mheshimiwa Spika;

Pamoja na kuwataka watumishi wa Serikali kufanya kazi hatuna budi kuyaangalia na kuboresha mishahara na maslahi yao na mazingira yao ya kufanyia kazi kwa kuwapatia vitendea kazi bora na vya kisasa. Na jambo moja tutakalolitekeleza ni kuangalia namna ya kupunguza kodi ya mapato katika mishahara ya wafanyakazi yaani PAYE.  Pia tutajitahidi kuwatambua na kuwapa motisha wafanya kazi wachapa kazi.

Kuongeza Mapato na Kupunguza Matumizi ya Serikali

Mheshimiwa Spika;

Kwa zaidi ya miaka mitatu sasa ukusanyaji wa mapato umekuwa chini ya makadirio kwa sababu mbalimbali. Serikali ya Awamu ya Tano itaongeza nguvu katika upanuzi wa wigo wa kodi na kuongeza ufanisi katika ukusanyaji wa mapato. Tutahakikisha kwamba kila mtu anayestahili kulipa kodi analipa kodi stahiki.  Hatutasita kumchukulia hatua mtu yoyote atakaye kwepa kulipa kodi. Tunawaomba wananchi mhakikishe mnapewa risiti kila mnaponunua bidhaa au huduma. Kodi ni kitu muhimu lazima kila mtu anayestahili kulipa kodi alipe.

Aidha, tutahakikisha kwamba kila senti inayoongezeka katika mapato ya Serikali inaelekezwa katika kutoa huduma bora zaidi kwa wananchi. Tutaziba mianya ya upotevu wa fedha za Serikali ambayo inaipunguzia Serikali uwezo wake wa kuwahudumia wananchi. 

Mheshimiwa Spika;

Nitataja baadhi tu ya maeneo ambayo tutayasimamia kwa lengo la kupunguza matumizi yasiyo ya lazima na kuziba mianya ya uvujaji wa fedha za Serikali:

Kwanza, safari zote zisizo za lazima nje ya nchi Serikalini tutazidhibiti na badala yake tutawatumia mabalozi wetu kutuwakilisha kwenye mikutano ya aina hiyo. Na pale inapolazimu kiongozi au mtumishi mwandamizi kusafiri tutahakikisa kwamba haandamani na msururu wa watu wengi ambao hawana umuhimu wala shughuli za kufanya katika safari hizo.

Katika kusisitiza hili napenda niwape takwimu za fedha zilizotumika ndani ya Serikali, Mashirika ya Umma na Taasisi nyingine za Serikali kwa safari za nje kati ya mwaka 2013/14 na 2014//2015. Jumla ya shilingi bilioni 356.324 zilitumika kwa ajili ya safari za nje kama ifuatavyo:

• Tiketi za ndege (Air ticket) zilitumia shilingi bilioni 183.160;
• Mafunzo nje ya nchi (Training Foreign) zilitumia shilingi bilioni 68.612;
• Posho za kujikimu (Per Diem Foreign) zilitumia shilingi bilioni 104.552;

Wizara na Taasisi zinazoongoza kwa matumizi ya safari za nje ni pamoja na Bunge, Wizara ya Mambo ya Nje na Ushirikano wa Kimataifa, Wizara ya Fedha, Ofisi ya Waziri Mkuu, Ofisi ya Taifa ya Ukaguzi wa Hesabu za Serikali (NAOT), Wizara ya Mambo ya Ndani, n.k.

          Hizi fedha zingeweza kutumika vizuri kuboresha huduma za wananchi wa maisha ya chini, kama afya, maji, elimu, umeme n.k. Mfano; fedha hizi zingetosha kutengeneza kilometa 400 za barabara za lami, tujiulize zingeweza kutengeneza zahanati ngapi?, nyumba za walimu ngapi?, madawati mangapi? n.k. Hivyo tunapodhibiti safari za nje tunawaomba Waheshimiwa Wabunge na Watanzania wote mtuelewe na mtuunge mkono.

Pili, tutahakikisha tunadhibiti safari na ziara za mafunzo nje ya nchi zinazogharamiwa na serikali ambayo yanapatikana hapa nchini.

Tatu, tutadhibiti warsha, semina, makongamano, na matamasha ambayo kwa kweli yanatumia fedha nyingi tu za serikali lakini hayana tija na wala hayaongezi ufanisi katika utekelezaji na usimamizi wa sera na mipango ya Serikali.

Nne, tutasimamia kwa ukamilifu Sheria ya Manunuzi ya Umma ili kuhakikisha kwamba mianya yote ya fedha za umma inayotokana na usimamizi hafifu tunaiziba. Ni matarajio yangu kutakapoleta Mswada wa Marekebisho ya Sheria ya Manunuzi ya Umma Waheshimiwa Wabunge mtatuunga mkono.

Tano, tutasimamia na kudhibiti ukiukwaji wa maagizo na maelekezo mbalimbali yaliyokwisha kutolewa na Serikali siku za nyuma kuhusu ununuzi wa bidhaa kama samani kwa ajili ya matumizi ya Serikali. Samani zote kwa ajili ya matumizi ya Serikali zinatakiwa ziwe zile zinazozalishwa hapa hapa nchini.

Sita, Serikali ya Awamu ya Tano itasimamia kwa karibu na kuthibiti ununuzi wa magari ya gharama kwa ajili ya Viongozi na Watumishi waandamizi wa Serikali; na

Saba, tutaendelea kuchunguza na kudhibiti matumizi ya Serikali na Taasisi zake zote yasiyo na tija kwa uchumi wa taifa letu.

Mheshimiwa Spika;

          Kwa ajili hiyo, vipaumbele vya Serikali ninayotarajia kuiunda vitakuwa ni: kupunguza urasimu ili kuongeza kasi ya utekelezaji wa maamuzi na miradi ya Serikali; kubana matumizi kwa kupunguza yale ambayo kutokana na hali yetu ya uchumi kwa sasa yanaweza kuepukika; na kurejesha nidhamu ya  Serikali na utumishi wa umma kwa kuongeza uwazi na uwajibikaji.

          Tutatekeleza vipaumbele hivyo kwa kufanya pamoja na mambo mengine kupunguza ukubwa wa Baraza la Mawaziri; kuongeza usimamizi katika ukusanyaji wa mapato ya kodi na maduhuli ya Serikali kwa kuziba mianya ya ukwepaji kodi, tutahakikisha kwamba wale wote wanaotakiwa kulipa kodi wanalipa ipasavyo. Tutaongeza nidhamu ya matumizi ya Serikali ili kuhakikisha fedha zinazookolewa zinakwenda kwenye miradi ya maendeleo; na kusimamia sheria, kanuni na taratibu za uwajibikaji wa viongozi na watumishi wa umma ili wawajibike kwa wananchi ambao ndio wateja na waajiri wakuu wa watumishi wa umma. Serikali ya Awamu ya Tano itaendelea kubainisha maeneo mengine ya matumizi yasiyo ya lazima ambayo yanaigharimu Serikali fedha nyingi na kuyadhibiti. Aidha, nitoe wito kwa Watanzania wote kila mmoja wetu afanye kazi iwe shambani, ofisini, kiwandani, sokoni, n.k.  Badala ya tabia ya sasa iliyoanza kujengeka kwa Watanzania kutokupenda kufanya kazi na hivyo kupoteza muda mwingi vijiweni, muda ambao ungetumika kufanya kazi ndiyo maana kauli mbiu yangu ni HAPA KAZI TU!

Mambo ya Nje na Ushirikiano wa

Kikanda na Kimataifa

Mheshimiwa Spika;

          Nchi yetu imepata mafanikio makubwa katika Nyanja ya diplomasia na ushirikiano wa kimataifa katika awamu zilizotangulia za uongozi. Serikali yangu itaendeleza sifa hiyo kwa kujenga juu ya msingi imara uliowekwa na awamu zilizotangulia na awamu ya nne chini ya Rais Mstaafu Dkt. Jakaya Mrisho Kikwete. Tutaendelea kuwa waumini na tutaendeleza sera ya ujirani mwema na nchi zinazotuzunguka kwa lengo la ustawi wa watu wetu na maslahi mapana ya nchi yetu. Tutaendelea kuwa waaminifu wa utangamano wa Jumuiya ya Afrika Mashariki (EAC) na daima tutatekeleza wajibu wetu kwa mujibu wa Mkataba wa Uanzishwaji wa Jumuiya ya Afrika Mashariki, itifaki zake na maamuzi ya vikao vya nchi wanachama. Tutaendelea kutekeleza matakwa ya Mkataba huu wa kujenga utengamano wetu hatua kwa hatua.

Mheshimiwa Spika;

Tanzania itaendelea kuwa mwanachama mwaminifu wa Jumuiya ya Maendeleo ya Kusini mwa Afrika (SADC) na kuendelea kushirikiana kwa karibu na nchi wanachama ambao tunauhusiano wa kihistoria na kidugu. Tutaendelea kuamini katika Umoja wa Afrika (AU) na azma ya ndoto ya waasisi wetu ya kuunganisha bara la Afrika. Tutaendelea pia kushiriki kikamilifu katika Jumuiya ya Nchi za Maziwa Makuu (ICGLR) na kushirikiana na nchi wenzetu wanachama kutafuta majawabu ya kudumu ya amani, usalama na maendeleo katika eneo la maziwa makuu.

          Tutaendeleza na kustawisha mahusiano na marafiki zetu wote Magharibi, Mashariki ya Mbali na Mashariki ya Kati kwa lengo la kushirikiana kwa maslahi ya nchi zetu na watu wetu. Tutapenda kutumia fursa nzuri ya mahusiano yetu mazuri kisiasa kukuza mahusiano yetu ya uchumi kwa kutumia diplomasia ya uchumi. Tutafanya hivyo pia kwa ushirikiano wa kimataifa kwa kuendeleza mahusiano yetu na Umoja wa Mataifa (UN) na taasisi zake, Jumuiya ya Madola, Benki ya Dunia, Shirika la Fedha Duniani (IMF) na Benki ya Maendeleo ya Afrika (AfDB), n.k.

Aidha, tutazitaka Balozi zetu zionyeshe matunda yanayolingana na thamani ya fedha tunazowapelekea hususan katika kuvutia uwekezaji, biashara, utalii na mchango wao katika ukuzaji wa sekta ya viwanda. Tunataka kuona diplomasia yetu na Sera yetu ya nje ikijibu changamoto zetu za ndani za ajira, miundombinu, masoko ya mazao ya wakulima, viwanda n.k.

Hitimisho

Mheshimiwa Spika;

Naomba kabla ya kuhitimisha nitoe wito kwa Waheshimiwa Wabunge, Bunge hili linalo nafasi ya kuweka historia ya kuwa kitu kimoja na kuweka masilahi ya Taifa mbele. Kama kuna kitu ambacho wananchi wanachukia ni lugha za vijembe, mipasho, na ushabiki wa vyama bungeni. Kwanza, tukumbuke wote bila kujali itikadi za vyama vyetu sisi ni kitu kimoja; na pili tumechaguliwa kuwawakilisha wenzetu. Baada ya miaka mitano kila mmoja atarudi kwenye jimbo lake kuomba kura na huko atapimwa kwa maendeleo aliyopeleka. 

Tusimame pamoja, Tanzania ni yetu sote tutangulize masilahi ya nchi mbele, na kwa mara ya kwanza Watanzania waone Bunge tofauti na sio Bunge la kuzomea, kutoka nje, kutukanana, mipasho, n.k. Tunaitwa Waheshimiwa kwa heshima ya dhamana tuliyopewa na Bunge hili Tukufu, tutunze heshima hiyo ili tuzidi kuheshimiwa.

Aidha, napenda kusisitiza kuwa kazi iliyoko mbele yetu ni kubwa. Matarajio na matumaini ya Watanzania waliotuchagua na kutupa ridhaa ya kuwaongoza katika kipindi cha miaka mitano ijayo ni makubwa. Wanachotaka kuona ni nchi yetu kupiga hatua kubwa za maendeleo zitakazojibu matumaini yao na kutatua shida na kero zao. Nyie na mimi, baada ya miaka mitano toka sasa, tutapimwa kwa namna tutakavyokuwa tumetekeleza mambo ambayo tumewaahidi Watanzania wenzetu. Mimi nina amini kabisa kwa ushirikiano wetu na kwa kufanya kazi kwa bidii na ubunifu tutaweza kuzitimiza ndoto za Watanzania wenzetu.

Mheshimiwa Spika;

Sasa natamka kwamba nimelifungua rasmi Bunge la 11 la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Asanteni kwa kunisikiliza!

Mungu libariki Bunge letu na Wabunge wake!

Mungu Ibariki Afrika!

Mungu Ibariki Tanzania!

Ahsanteni kwa kunisikiliza