Hotuba
- Aug 27, 2015
HOTUBA YA MHE. DKT. JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA, KATIKA UFUNGUZI WA MKUTANO WA NNE KATI YA OWM-TAMISEMI, BODI YA MFUKO WA BAR...
Soma zaidiHotuba
Mhe. Hawa Abdulrahman Ghasia, Waziri wa Nchi Ofisi ya Waziri Mkuu TAMISEMI;
Mheshimiwa Kassim Majaliwa, Naibu Waziri TAMISEMI;
Mhe. Daud Felix Ntibenda, Mkuu wa Mkoa wa Arusha;
Waheshimiwa Wakuu wa Mikoa na Wilaya;
Bw. Jumanne Sagini, Katibu Mkuu Ofisi ya Waziri Mkuu TAMISEMI;
Naibu Makatibu Wakuu mliopo pamoja na Naibu Katibu Mkuu Ofisi ya Rais, Zanzibar;
Makatibu Tawala wa Mikoa;
Wakurugenzi wa Halmashauri zote nchini;
Dkt. James Wanyancha, Mwenyekiti wa Bodi ya Mfuko wa Barabara;
Wajumbe wa Bodi ya Mfuko wa Barabara;
Meneja wa Mfuko wa Barabara, Bw. Joseph Haule;
Wageni Waalikwa;
Mabibi na Mabwana;
Utangulizi
Naomba kupitia kwako Waziri wa Nchi, Ofisi ya Waziri Mkuu-TAMISEMI, Mheshimiwa Hawa Ghasia nimshukuru Mheshimiwa Mizengo Pinda, Waziri Mkuu kwa kunialika kuja kushiriki kwenye ufunguzi wa mkutano huu muhimu. Nakupongeza wewe binafsi na viongozi wenzako Wizarani kwa maandalizi mazuri na kwa uamuzi wenu wa busara kuitisha mkutano huu muhimu unaojumuisha wadau wa barabara za Mamlaka ya Serikali za Mitaa. Nimekubali kuja kufungua mkutano huu pamoja na kuwepo kwa shughuli nyingi zinazonikabili siku hizi kutokana na kutambua na kuthamini umuhimu wa mkutano huu katika kusukuma mbele gurudumu la maendeleo ya Taifa letu.
Umuhimu wa Mkutano wa Wadau
Ndugu washiriki;
Ni ukweli uliodhahiri kwamba barabara zilizo chini ya Mamlaka ya Serikali za Mitaa zina mchango mkubwa kwa ukuaji na ustawi wa uchumi wetu. Maana ili kusukuma maendeleo vijijini, hatuna budi kuunganisha Vijiji, Wilaya na Mikoa kwa mtandao wa barabara zinazowezesha vijiji vyote maeneo yote mijini na vijiji kufikika kwa urahisi wakati wote. Bila ya kuwa na barabara zinazopitika kwa uhakika wakati wa majira ya mvua na kiangazi zilizopo katika maeneo yaliyoko chini ya Serikali za Mitaa, uwekezaji mkubwa tunaoufanya kujenga mtandao wa barabara za Taifa na mikoa zinazohudumiwa na Wakala wa Barabara (TANROADS) unapoteza maana. Kwa lugha rahisi, barabara hizi zinategemeana.
Ninafurahi kuwa wadau wote muhimu wameshirikishwa katika mkutano huu. Nimejulishwa kuwa OWM-TAMISEMI, Wizara ya Ujenzi, Makatibu Tawala wa Mikoa na Wahandisi wa Sekretarieti za Mikoa; Wakurugenzi na Wahandisi wa Mamlaka za Serikali za Mitaa, pamoja na wadau wengine mmehudhuria. Ni vyema sana kukaa pamoja ili mzungumze lugha moja maana pamoja na kuwa chini ya mamlaka tofauti, barabara hizi zinamhudumia mteja mmoja yule yule anayehudumiwa na wote yaani mwananchi. Mbele ya jicho la mwananchi, barabara zote ni za Serikali. Haelewi kwa nini ubora wa barabara zinazosimamiwa na Halmashauri utofautiane. Isitoshe, hata pale ambapo Halmashauri ndio iliyojenga barabara isiyo na kiwango, lawama ya mwananchi huenda kwa Serikali nzima kwa ujumla. Hivyo, mnao wajibu wa kukutana na kufanya tathmini za pamoja kama mfanyavyo katika mkutano huu.
Mafanikio katika Barabara za Serikali za
Mitaa kwa Miaka 10
Ndugu Washiriki;
Leo hii, hali ya barabara zilizo chini ya Serikali za Mitaa imekuwa bora zaidi ya ilivyokuwa miaka 10 iliyopita. Hatua tulizopiga, pamoja na mambo mengine zimetokana na maamuzi ya kisera ya kufungua fursa za uchumi vijijini na wilayani. Kwa ajili hiyo tumetenga fedha nyingi zaidi kwa ajili ya ujenzi na ukarabati wa barabara na kuimarisha usimamizi wa miradi ya barabara kuu. Tumeongeza fedha za matengenezo ya barabara, kwa zaidi ya mara 10 kutoka shilingi bilioni 23.8 mwaka 2005/2006 hadi shilingi bilioni 257.7.
Mtandao wa barabara za lami katika Halmashauri umeongezeka kutoka kilomita 790 mwaka 2005/2006 hadi kilomita 1,326 hivi sasa na barabara za changarawe zimeongezeka kutoka kilomita 13,000 mwaka 2005/2006 hadi kilomita 22,089 hivi sasa. Lakini hayo yote yamewezekana kutokana na kuongezeka kwa idadi ya Wahandisi waliosajiliwa (“Registered Engineers’’) kwenye sekta ya barabara katika Halmashauri hivi sasa ni 137 ulinganisha na 70 wa mwaka 2010.
Ili kuimarisha usimamizi na ufuatiliaji wa kazi za barabara kwenye Wizara ya Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa nimeridhia kukipandisha hadhi Kitengo cha Miundombinu kuwa Idara kamili. Idara hiyo ina sehemu tatu ambazo ni Miundombinu Mijini, Miundombinu Vijijini na Utafiti na Mipango.
Aidha Sekretarieti za Mikoa na Halmashauri zote nchini zikiwamo Halmashauri mpya zimekwishapatiwa magari ya usimamizi wa kazi za barabara. Kwa wale waliopatiwa magari muda mrefu uliopita na magari hayo kuanza kuchakaa, utaratibu utafanyika ili waweze kupatiwa magari mapya.
Utekelezaji wa Kazi za Barabara katika Halmashauri
Ndugu Washiriki;
Taarifa za utekelezaji za kila mwisho wa mwaka zinaonyesha kuwa Halmashauri nyingi zimepiga hatua nzuri katika usimamizi na matumizi ya fedha za Mfuko wa Barabara. Nafurahi kusikia kuwa uwezo wa kutumia fedha za Mfuko wa Barabara umeongezeka. Pia kwamba, Sheria ya Manunuzi ya Umma inaeleweka vizuri zaidi na kuzingatiwa. Hali kadhalika, uwezo wa usimamizi wa ubora wa kazi za barabara nao umeongezeka.
Ni jambo la faraja kwamba Halmashauri nyingi nchini zimejenga uwezo wa kusanifu na kusimamia ujenzi na miradi mikubwa ya madaraja. Niruhusuni nitoe mifano michache ya Halmashauri zenye miradi iliyotekelezwa kwa namna hiyo. Halmashauri ya Wilaya ya Morogoro (daraja la Gizigizi), Bariadi (daraja la Gibishi), Kilosa (daraja la Berega), Rufiji (daraja la Mohoro), Kyela (daraja la Kyela), Manisapaa ya Tabora (daraja la Igombe) na Manispaa Arusha (Daraja la Themi). Napenda kuwapongeza wahandisi waliowezesha Halmashauri kwa kuwezesha kusanifu na usimamia ujenzi wa madaraja hayo muhimu.
Ndugu Washiriki;
Napenda pia kuipongeza Bodi ya Mfuko wa Barabara kwa kuanza mchakato wa kutafuta Mtaalam Mshauri wa kufanya uhakiki wa mtandao wa barabara za Serikali Kuu na za Mamlaka za Serikali za Mitaa. Zoezi hili litatupatia takwimu sahihi zitakazotuwezesha kuandaa mpango mzuri wa kuhudumia barabara hizo. Barabara hizi zikiimarishwa kwa kiwango kizuri pamoja na kuweza kupitika majira yote ya mwaka zitasaidia watu kufika kwa uhakika katika maeneo ya uzalishaji mali, masoko na ya utoaji huduma za maisha.
Changamoto Mbalimbali katika Usimamizi wa Barabara
Ndugu Washiriki;
Najua zipo changamoto zinazokabili Mamlaka za Serikali za Mitaa kama vile upungufu wa wataalam wa ujenzi, uchache wa vifaa vya kupimia ubora wa kazi, uhaba na uchakavu wa baadhi ya vyombo vya uchukuzi kwa ajili ya magari ya usimamizi, upungufu wa fedha za ujenzi na ukarabati wa barabara na madaraja na fedha za matengenezo kutokidhi mahitaji. Serikali inazitambua changamoto hizi na imekuwa inazifanyia kazi kadri rasilimali zinaporuhusu. Ninyi ni mashahidi wa namna Serikali yetu ilivyotoa kipaumbele kwenye kazi za barabara.
Ndugu Washiriki;
Zipo pia changamoto za usimamizi zitokanazo na upungufu katika ngazi ya Mkoa na Wizara hizo ni pamoja na hizi zifuatazo:
a) Ucheleweshaji wa utekelezaji wa kazi za ujenzi wa barabara kwa visingizio mbalimbali vitokanavyo na mipangilio mibovu;
b) Kazi za barabara kufanyika kwa viwango duni zikilinganishwa na viwango vya mikataba husika;
c) Kuteua wakandarasi wa kazi za barabara kwa upendeleo kinyume na matakwa ya sheria ya manunuzi na hivyo kupata wakandarasi wasio na uwezo;
d) Kuwepo kwa tuhuma za rushwa katika utoaji wa kazi za barabara;
e) Kuwepo kwa mgongano wa maslahi kwa baadhi ya wataalam na viongozi wa Halmashauri katika usimamizi wa kazi za barabara;
f) Usimamizi duni wa kazi za ujenzi na matengenezo ya barabara;
g) Kupotea kwa nyaraka muhimu zinazohusiana na ujenzi na matengenezo ya barabara.
Ndugu Washiriki;
Majawabu ya changamoto hizo yako ndani ya mamlaka na uwezo wenu kuyatatua, maana yanatendeka machoni penu na katika taasisi zenu mnazosimamia. Ninawakumbusha na kuwasisitizia Viongozi na Watendaji wote wa Halmashauri kutimiza wajibu wenu. Wajibu huo ndio sababu ya ninyi kuwemo kwenye nafasi za uongozi na utendaji mlizonazo. Kama hamtekelezi wajibu huu, je ni yupi mwingine zaidi ya nyie ambaye ni muhimu zaidi kuutekeleza? Nampongeza sana Mkuu wa Wilaya ya Kinondoni, Ndugu Paul Makonda kwa kuonyesha uthubutu na uongozi. Nimefurahi kuwa Taarifa ya Kamati iliyoundwa na Mkuu wa Wilaya ya Kinondoni itajadiliwa katika mkutano huu. Kwa ujumla mkutano huu ni fursa ya ninyi kujitathimini, kujifunza na kujipanga upya.
Wadau wa Maendeleo
Ndugu washiriki;
Mafanikio ya juhudi za Serikali vimetokana pia na kuungwa mkono na wadau mbalimbali wa maendeleo. Sina budi kuwatambua na kuwashukuru wadau wafuatao kwa mchango wao muhimu kwa Serikali ya Uingereza kupitia Shirika lake la Maendeleo (DFID) kwa kusaidia katika Programu ya Uboreshaji wa Barabara Vijijini. Serikali ya Marekani kupitia shirika lake la USAID hasa programu ya Feed the Future, Serikali ya Japan kupitia shirika lake la JICA kwa “Rural Roads System Development” na Jumuia ya Ulaya (EU) kupitia ‘’European Development Fund - Capacity Building to LGAs’’ kwa lengo la kuboresha barabara za vijijini Iringa na Ruvuma. Aidha tunawashukuru Benki ya Dunia na Benki ya Maendeleo ya Afrika kutokana na michango yao katika kuboresha barabara kwenye maeneo mbalimbali ya nchi yetu ikiwa ni pamoja na madaraja na kujenga uwezo wa watalaam wetu.
Hitimisho
Ndugu washiriki;
Napenda kuhitimisha hotuba yangu kwa kuwatakia majadiliano mema na mrudipo kazini mkatekeleze vyema majukumu yenu. Hakikisheni pia kwamba katika kutimiza wajibu wenu mnaheshimu na kuzingatia Sheria, Kanuni na Taratibu zilizowekwa. Lengo letu la kutaka tupate matokeo makubwa linategemea sana ushirikiano wenu wa pamoja na mchango wa kila mmoja wenu kwa nafasi yake katika kutekeleza majukumu na wajibu wake vizuri na kwa wakati.
Mheshimiwa Waziri;
Ndugu washiriki;
Hii ni mara yangu ya mwisho kukutana nanyi kabla ya kustaafu kazi ya Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Napenda kutumia fursa hii kuwashukuru sana kwa mchango wenu, uliowezesha Awamu yangu ya uongozi kuwa na mafanikio makubwa kwenye sekta ya barabara kama ilivyo kwa nyinginezo. Sifa ninazopata katika sekta hii zimetokana na mchango wenu ninyi mliopo na wale mnaowaongoza ambao hawapo hapa. Nawashukuru kipekee Waziri Hawa Ghasia wa TAMISEMI na Waziri wa Ujenzi, Dkt. John Pombe Magufuli kwa uongozi wenu mzuri.
Nastaafu nikiwa na matumaini makubwa kuwa hatutarudi nyuma kwa mafanikio tuliyoyapata katika sekta ya barabara bali tukisonga mbele zaidi. Tumeweka msingi imara hivyo sitegemei kwamba viongozi wajao hawataona umuhimu wa kulisukuma mbele gurudumu la ujenzi na uimarishaji wa barabara nchini. Tena basi, kama Watanzania watamchagua mgombea wa CCM Mheshimiwa John Pombe Magufuli kuwa Rais wa nchi yetu nina uhakika tutapata maendeleo zaidi katika sekta ya barabara kwani yeye I mmoja wa wadau wakubwa wa sekta hii. Mimi namtakia kila la kheri na Mwenyezi Mungu amsaidie. Inshallah Mwenyezi Mungu atapokea dua zetu.
Baada ya kusema hayo, sasa natamka kwa furaha kubwa kwamba Mkutano Nne wa Wadau wa Mfuko wa Barabara za Serikali za Mitaa umefunguliwa rasmi.
Asanteni kwa Kunisikiliza.
- Aug 25, 2015
SPEECH BY H.E. DR JAKAYA MRISHO KIKWETE, PRESIDENT OF THE UNITED REPUBLIC OF TANZANIA ON EAST AFRICA MAGISTRATES AND JUDGES ASSOCIATION, ANNUAL CONFERENCE AND G...
Soma zaidiHotuba
THEME: Enhancing Public Trust and Confidence in the Judiciary: Judicial Accountability, Court Performance and Management Systems
Justice Edward Rutakangwa, Representative of the Chief Justice of Tanzania;
Hon. Bart Kalunebe, Chief Justices of Uganda;
Hon. Justice Omar Makungu, Chief Justice of Zanzibar;
Hon. Nkwirunziza, Vice President of East Africa Court of Justice;
Hon. Ignus Kitusi, President of the Judges and Magistrate Association of Tanzania (JMAT);
Hon. Judges and Magistrates from our Jurisdictions;
Hon. President of the East Africa Magistrates and Judges Association;
Distinguished representative of the Common Wealth Magistrates and Judges Association and other Professional Associations;
Hon. Regional Commissioner for Mwanza Region;
Distinguished delegates;
Invited guests;
Ladies and gentlemen;
It is a pleasure and an honour for me to join you and officiate the opening ceremony of the 2015 Annual Conference and General Meeting of the East Africa Magistrates and Judges Association (EAMJA). I feel privileged to have had the opportunity to do this twice in 5 years. As you may recall the last time was at the 8th Annual Conference on 19th May, 2010 in Arusha.
Tribute to EAMJA
Ladies and Gentlemen;
I Commend the EAMJA for the outstanding achievements recorded in the past 15 years of its existence. You have all along remained consistent and persistent to your vision and mission. The fact you have been able to meet regularly in the past 15 years, is in itself, a testimony of the strength and vibrancy of your association. It is not surprising therefore that you have increased your membership from 3 to 4 countries.
This Association is playing an important role in advancing the East African Community’s integration agenda. Despite your observer status in the East Africa Community, the impact of your work is beyond observing. You have gone a step further to integrate judges and magistrate in the region over and beyond the inter-governmental structures within the Community. I commend you for always being ahead of the political leadership. I see in the work of this Association an important building block being erected which will make it easier for EAC member states to integrate their legal systems at a later stage of integration. Indeed, the dream reflected in the theme of your first conference in 2001 titled “Towards Harmonization of the Administration of Justice in East Africa” looks possible.
Theme of the Conference
Ladies and Gentlemen;
This year’s theme “Enhancing Public Trust and Confidence in the Judiciary: Judicial Accountability, Court Performance and Management Systems” resonates well with the realities of the day. You will agree with me that the demand for better governance is on the rise. There is mounting public pressure on accountability and transparency in public service. The Judiciary has not been spared. People’s expectations on the judiciary are equally on the rise, and at times too overwhelming or overbearing given the capability challenges facing our Courts.
I sincerely commend you for choosing such a pertinent theme. It addresses the perennial complaints of our people which threaten loss of trust and confidence in our Judiciaries. One other important thing the East Africa region needs besides economic cooperation and integration are judiciaries that observe somewhat similar standards with regards to lifespan of cases, commercial case rules of practice and procedures, punishment of offenders and compensation to victims of crime etc.
Much as I understand that it may take us sometime more before we achieve harmonized laws or a common appellate court, I believe there are things which always form a common denominator that when put in place or done the feeling of relief will be felt across the region. For instance, it is good for an East African to be able to predict the duration of litigation in our Courts, the level of ethics and competence of Judicial and non-Judicial officers.
When I looked at the program of this Conference, it gave me a course of satisfaction. I am informed, that there will be discussion on Measuring Court Performance and Case Management System, Women’s Right to inheritance and strategies of addressing case delays. I have been made to understand that blue prints for measuring court performance are hard to come by but the fact that you have included such a topic in your program reassures some of us that Judges and Magistrates have now taken upon themselves the leading role to measure their performance.
I think I can speak with confidence that no Chief Justice wants to head a Judiciary whose judges and magistrates can choose to work or not to. We may go on to ask, is it not good for the people of East Africa to have courts that have performance standards? Is it not better for our people if these standards were Regional but at the same time benchmarking on international standards?
Our judiciaries have no choice if they are to remain relevant and enjoy public trust. What is the use of a judiciary or a court-of law if the people who are the primary clients do not rely on it in pursuit of justice? It is not uncommon in our countries, to see people resort to mob justice and other barbaric ways to settle disputes. Indeed, such acts impact negatively in our quest to promote judiciary, peace and security but what do we make of it? It is heartwarming indeed, to note that the judiciary in Tanzania has responded in a fashionable manner by introducing benchmarks and targets to ensure timely and quality delivery of justice.
Efforts of Enhancing Public Confidence and Trust in Tanzania
Ladies and Gentlemen;
It is true that the judiciary has the primary responsibility to respond to public demands for accountability and trust. However, Judiciary cannot achieve it alone, since the question of justice and access to justice involves equally the Executive and the Parliament. As we know, the Judiciary is only to interprets laws encted by Parliament. It is Parliament which makes laws that promotes access to justice. Therefore, for the Judiciary to be seen to deliver justice, it must first and foremost use laws which in themselves are seen and perceived to be just.
The share of the Executive in supporting the Judiciary to win public trust and confidence is equally unequivocal. It is the Executive that has a role to ensure the Judiciary get the requisitive finances, manpower and infrastructure to be able to meet public demands for timely and quality justice. I say so having in mind that at times, the delays of cases may be a function of limited capacity than indifference and incompetence of the Judges and magistrates.
The Role of the Executive
Ladies and Gentlemen;
My administration has taken a number of measures in the past 10 years to enhance the Court’s ability to respond to the challenges of maintaining public trust and confidence through increased accountability, improved performance and management systems. I understand that this August Assembly will receive country presentations. Therefore, you will be presented with our Tanzania’s experience. It suffices therefore, to mention that my government made the following interventions.
i. To put in a place the Judiciary Fund in year 2011 with the idea of giving the judiciary increased ability to plan and execute its program. We are yet to perfect the new systems of financing the judiciary, but there has been a significant increase in budgetary allocations. For example the judiciary budget has increased from 36.6 billion Tanzania Shillings in 2005 to 88.9 billion Shillings in 2015. But we need to do more.
ii. To address the issue of manpower by increasing number of Judges, Magistrates and staff of the court. The number of the Judges for the Referral Court has increased from 9 in 2005 to 16 in 2015, High court Judges from 35 in 2005 to 94 in 2015 and Resident Magistrates from 151 in 2005 to 677 in 2015.
iii. The other significant thing has been the sharp increases in the number of women Judges and Magistrates. There are now 41 women judges in both Referral Court and High Court, compared to 8 in 2005. Such affirmative action has had some significant impact on winning public confidence and trust, and increasing sensitivity to women’s rights on issues such as land and inheritance.
iv. Improve the remuneration packages for the Judges and Magistrates by enacting the Judges Remuneration Act No. 4 of 2007 to provide incentive for Judges and Magistrates to perform their noble duties judiciously.
v. Development of the court infrastructure by embarking on a comprehensive program to build more Primary Courts, Resident Magistrates Courts and High Courts. According to this program we build High Courts in every region for the same purpose to enable people to have access to court close to where they live.
Ladies and Gentlemen;
As a result of collaborative efforts, the Judiciary has been able to register remarkable improvements in its performance of our Judiciary. The Chief Justice Othman Chande and his team came with the plan reminiscence of the governments “Big Result Now” (BRN), a mechanism adopted by the government to ensure effective government delivery. In Judiciary’s BRN, they have set a benchmark for every Judge to handle at least 220 cases per year and Resident Magistrates 250 cases per year and 260 cases for primary court magistrates. They have also set a target of a period of 2 years for a case to stay at the Court. They also undertook to deal with the huge backlog of cases with remarkable success. So far 50 percent of such cases have been cleared in the past two years. Likewise, I am told they have rolled out new Management Information System (MIS) which enable the Chief Justice to track and know how many cases have been registered, how many files closed and how many files each Judge has from his desk.
I am amply encouraged by the progress made and being made. I look to the future of our judiciary with a great sense of optionism. The future is very promising indeed.
Conclusion
Ladies and Gentlemen;
This Assembly offers a unique opportunity to learn from each other’s experience and best practices. I find it important that you find ways and means of forging closer for collaboration. Such collaboration will go a long way towards bringing closer our judicial systems as we walk towards deeper East Africa integration and hopefully the Federation. I dream to see your Association rise to the occasion and take our Community to greater heights. I encourage you to keep up the good work.
As earlier said, this will be my second EAMJA Assembly to officiate. This is also the last to officiate as the President of the United Republic of Tanzania. I will leave office after the elections in October 2015. This is therefore, an opportunity for me to bid you farewell. I will go to my retirement happily that I played my part in promoting access promoting East African integration and increased the quality of Justice for Tanzanians.
With these many words, I declare this Assembly and conference officially opened.
I thank you for your kind attention
- Aug 21, 2015
SPEECH BY HIS EXCELLENCY DR. JAKAYA MRISHO KIKWETE, PRESIDENT OF THE UNITED REPUBLIC OF TANZANIA, AT THE SADC LAWYERS' ASSOCIATION ANNUAL CONFERENCE AND GENERAL...
Soma zaidiHotuba
The President of the SADC Lawyers’ Association, Mr Gilberto Caldeira Correia;
The President of the Tanganyika Law Society, Mr Charles Rwechungura;
The Chairperson of the Commission for Human Rights and Good Governance in Tanzania, Hon Tom Bahame Nyanduga;
The Director of Jurisdiction, Complimentarily and Cooperation Division of the International Criminal Court, Mr Phakiso Mochochoko;
The Legal Council and Director of Legal Affairs for the African Union, Professor Vincent Nmehielle;
Presidents of the Law Societies and Bar Associations here present;
Distinguished ladies and gentlemen, all protocol is observed;
It is an honour and a pleasure for me to join you and grace the 16th Annual Conference and General Meeting (AGM) of the SADC Lawyers' Association. I welcome to Tanzania and to Dar-es-Salaam all delegates from other SADC member states in particular. I trust that you have been received well and that your hosts are taking good care of you.
Tribute to Tanganyika Law Society
Ladies and Gentlemen;
I equally commend the Tanganyika Law Society for hosting this Annual General Meeting. I congratulate you on assuming this very important responsibility and discharging it so well. It’s an honour and a pride for Tanzania. If there is any way you think we in Government can be useful don’t hesitate to let us know.
Appreciation to the SADC Lawyers
Association (SADCLA)
Ladies and Gentlemen;
It is fair to give credit where it is due. The SADC Lawyers Association deserves praise for its success in integrating lawyers and bar associations in the region. Congratulations on a job very well done. Since its establishment in 1999, the Association has been able to expand its membership to all the 15 member countries of SADC. Congratulations on remaining faithful to your mission of upholding and defending the rule of law without fear or favour.
Indeed, this is what we mean by regional integration. For me, there is no better way of promoting regional integration in SADC, than to see sons and daughters, institutions and nations in the SADC region, coming together in their sameness and diversity under the banner of a single profession like what the SADC Lawyers Association has done. These are important building blocks of our development endeavours. I wish other professional bodies could emulate your good example.
I am of the opinion that, such people to people contact is what precipitates and drives the integration agenda. The SADCLA will go a long way towards facilitating cross boarder legal practices when we reach the common market stage. I appreciate the fact that you have started to match and be ahead of experts and politicians. We should learn from you.
Theme for the SADCLA Assembly
Distinguished Guests;
I commend the organisers for choosing a very pertinent theme of your meeting: “Using the law to strengthen good governance practices and to facilitate social, economic and political transformation in the SADC Regions” It rhymes well with what is being done in SADC at present. As you might be aware, at the 34th SADC Summit that was held in Zimbabwe in 2014 we agreed to focus on industrialisation in the SADC region through the development of a regional industrialisation strategy. Therefore, this theme is very befitting, timely and relevant to take us forward.
You will agree with me that, the importance of the law in social, economic and political transformation needs no further emphasis. History is full of ample examples and cases which attest to such a causal relationship. Indeed, the level of sophistication of society can be reflected in the level of development of the laws and the legal systems. Laws give life to policies and create an environment and platform on which social, economic and political transformation can take place. Laws give legitimacy, confer obligations, duties and responsibilities, harmonize roles and functions of different players and administer fairness and justice.
Laws are important in attracting investment, raising investor confidence and assuring investors on the predictability of the policy environment which is a critical pre-requisite for the growth of investment. Legal instruments such as Avoidance of Double Taxation, Protection of Investments, Mechanisms for Settlement of Disputes, Environment Protection, Labour regimes and the like must be in place for a country or region to be an investment destination of choice for investors.
More importantly, there should be harmonization of legal and fiscal regimes across the region so as to avoid unfair competition among players. It suffices to say that laws are an important instrument for the realization of SADC industrialization program. It is incumbent upon you, our lawyers, to advise governments and other state holders with regard to how best should our region approach such a transformation. This makes your gathering here in Dar es Salaam and the outcome of your deliberations to be of special interest to all of us.
Importance of Law on Tanzania Transformation
Ladies and Gentlemen;
The importance of law in realizing social, economic and political transformation has been as well captioned in Tanzania’s transformation agenda. Tanzania is implementing three 5 years development plans with the ultimate goal of enabling our country realize the Development Vision of becoming a middle income country by 2025.
The success of implementation of development plans demand changes in the way we do business inside the government. There is a need to improve government’s delivery and ability to track and account for the results so as to ensure effectiveness in implementation. For that reason, we instituted a mechanism and tagged it “Big Result Now (BRN)”, borrowing a leaf from the Malaysian model. One of the things we have embarked on doing, in this regard was to address problems of doing business in Tanzania.
We initiated what we called a Business Environment Laboratory where all stakeholders in the business fraternity met and held open and in depth discussions on the challenges facing the business environment. The teething issues were identified and solutions were proposed.
The laws of the land as well as legal and fiscal regimes were identified as among stumbling blocks to the growth of business in Tanzania. Issues of enforcement of contracts, conflicting laws and regulations and delay in adjudication of cases in the Courts of Law were also identified as constraints to business. The report of the Lab has resulted in the ongoing legal reform to free encumbrances in doing business.
Role of SADCLA
Ladies and Gentlemen;
I have been made to understand that one of the objectives of the SADC Lawyers’ Association at its formation was the protection and promotion of the rights of vulnerable and marginalised people in the region, including women and children. I wish to seize this opportunity to congratulate you on this decision and urge you not to lose sight of such an important founding principles. In holding such tenets close to your hearts, as lawyers, you will also draw yourselves close to the hearts of the ordinary people in society who look up to you for protection, advise and assistance. The development and implementation of lawyer led legal aid and pro bono models through the law societies are therefore important in ensuring that lawyers have in place structured ways of providing legal services to those in need in our society.
SADCLA and SADC Tribunal
Ladies and Gentlemen,
I am also aware that lawyers in the region have had a disagreement with SADC leaders regarding the decision to suspend the SADC Tribunal on 18th August, 2010, and the eventual decision by the 32nd SADC Summit on August 2012 to make the Tribunal an intestate court and therefore inaccessible to the citizens of SADC. I am also aware that the Tanganyika Law Society and the Law Society of South Africa have taken this disagreement before the Courts of Law in their respective countries for adjudication.
I am of the view, however, that whilst the Court processes are ongoing, the SADCLA could explore the possibility of reaching out to regional governments and have constructive engagements over the issue. I say so, fully cognisant of the fact that, this matter is not only legal but also political. Therefore, all possible avenues should be sought. A more holistic approach may be the wisest thing to do.
Africa and the ICC
Ladies and Gentlemen;
I am glad also you have included, in your programme, a discussion on international criminal justice and the place of Africa in such discourses. It is common knowledge, that the Africa Union and many African leaders have not been the best of friends and partners of the International Criminal Court (ICC). There are strong feelings that African leaders are being unduly targeted while the same is not being done to leaders who commit similar or even worse crimes in other parts of the World. The Court looks selective and discriminatory, in the eyes of African leaders hence the movement to ask African Nations to withdrawal membership of the ICC. If is yet to succeed but the sustained campaign may. We look forward with great anticipation to the outcome of your discussions on the matter.
Conclusion
Ladies and Gentlemen;
This is the last time I will ever have an opportunity to address this august Association as President of my dear country, the United Republic of Tanzania. After the General Election scheduled for 25th October, 2015, Tanzania will have a new leader and I will join H.E. Ali Hassan Mwinyi and H.E. Benjamin William Mkapa in the list of retired Presidents. This Assembly, therefore, presents me with the rare opportunity to bid farewell to you all. As I leave office, I feel proud that the future of SADC is very promising indeed. I am amply satisfied to have had the opportunity to make my humble contribution to this wonderful organization. Let all of us continue to play our part of the bargain to promote and advance the agenda for integration to the highest level possible.
Learned brothers and sisters, with these many words, it is now my singular honour and pleasure to declare the 16th Annual Conference and General Meeting of the SADC Lawyers’ Association officially opened. Long live SADC, long live SADCLA!
Ahsanteni sana!
- Aug 14, 2015
HOTUBA YA RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA, MHESHIMIWA JAKAYA MRISHO KIKWETE, AKIZINDUA HATI ZA AHADI YA UADILIFU KWA VIONGOZI, WATUMISHI WA UMMA NA SEK...
Soma zaidiHotuba
Mheshimiwa George Huruma Mkuchika, Waziri wa Nchi Ofisi ya Rais Utawala Bora;
Ndugu Sofia Mjema, Kaimu Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam;
Mheshimiwa Balozi Ombeni Yohana Sefue, Katibu Mkuu Kiongozi;
Makatibu Wakuu Mliopo;
Ndugu Tixon Nzunda, Kaimu Kamishna wa Maadili;
Ndugu Ali Mfuruki, Mwenyekiti wa CEO’s Roundtable;
Bw. Omari Issa, Afisa Mtendaji Mkuu, PDB;
Bw. Frank Kanyusi, Afisa Mtendaji Mkuu, BRELA;
Viongozi wa Vyama vya Siasa;
Viongozi wa Serikali;
Viongozi wa Dini;
Wawakilishi wa Sekta Binafsi;
Wageni Waalikwa;
Mabibi na Mabwana;
Nakushukuru sana Mheshimiwa George Huruma Mkuchika kwa kunialika katika tukio hili muhimu la kuzindua Hati za Ahadi ya Uadilifu kwa Viongozi wa Umma, Watumishi wa Umma na Sekta Binafsi. Namshukuru pia Ndugu Tixon Nzunda anayemuwakilisha, Mheshimiwa Jaji Salome Suzette Kaganda, Kamishna wa Tume ya Maadili kwa maelezo yake ya utangulizi kuhusu Hati za Ahadi tunazozindua leo. Napongeza wewe, na ofisi yako kwa maandalizi mazuri ya shughuli hii.
Kuzinduliwa kwa Hati za Uadilifu leo ni hatua kubwa, muhimu na ya kihistoria katika safari yetu ya kuboresha na kuhuisha mifumo ya uadilifu iliyopo ili iweze kwenda sambamba na mazingira na nyakati tulizonazo. Kama mnavyofahamu, jitihada hizi za kujenga misingi na mifumo ya uadilifu zimeanza mara baada ya kupata uhuru. Kwa ajili hiyo napenda kutambua Sheria ya Maadili ya Taifa 1962, Tume ya Kudumu ya Uchunguzi 1965, iliainisha Miiko ya Viongozi kwa mujibu wa Azimio la Arusha 1967, Sheria ya Kamati ya Utekelezaji wa Miiko ya Uongozi Na. 6 ya 1973 ambayo baadaye ilibadilishwa kuwa Tume kwa Sheria Na. 5 ya 1987, Sheria ya Kuzuia Rushwa Na. 16 ya 1971, Sheria ya Maadili ya Viongozi wa Umma Na. 13 ya 1995 na Maboresho katika Sekta ya Umma na Mamlaka za Serikali za Mitaa.
Umuhimu wa Maadili Katika Taifa
Mheshimiwa Waziri na Wageni Waalikwa;
Maadili ya Taifa ni moja ya tunu muhimu zinazolitambulisha Taifa na kutofautisha Taifa moja na lingine. Maadili mema ni kichocheo kikubwa cha maendeleo ya taifa, hujenga umoja, amani, upendo, uvumilivu na mshikamano katika Taifa. Maadili huchora mstari kati ya mema na maovu, mambo yanayovumilika na yasiyovumilika, yanayositirika na mambo yasiyositirika. Hivyo maadili ni nyenzo muhimu sana katika ujenzi wa taifa na huepusha taifa kuingia katika mifarakano na migogoro.
Leo hii nchi yetu inajipambanua kuwa nchi yenye amani kwa sababu ya kazi kubwa ya ujenzi wa maadili iliyofanywa tokea uhuru na kutujengea mshikamano, kuvumiliana na kuheshimiana. Si kweli hata kidogo kuwa sisi Watanzania tumezaliwa na vinasaba vya amani au kinga dhidi ya machafuko. Amani na umoja wetu ni zao la kulinda na kuheshimu maadili yetu. Hivyo hatuna budi nasi kuyalinda kwa uwezo wetu wote.
Chimbuko la Hati za Maadili
Mheshimiwa Waziri na Wageni Waalikwa;
Kwa muda mrefu kumekuwepo na changamoto kubwa katika kupambana na rushwa kama moja ya tatizo kubwa la utovu wa uadilifu nchini. Tumechukua hatua kadhaa ikiwemo kutengenezwa kwa Mkakati wa Mapambano Dhidi ya Rushwa na mabadiliko katika Sheria ambayo yalipelekea kuanzishwa kwa Taasisi ya Kuzuia na Kupambana na Rushwa (TAKUKURU) badala ya iliyokuwa Taasisi ya Kupambana na Rushwa (TAKUKURU). Tumepata mafanikio makubwa na ya kutia moyo ingawa bado zipo changamoto na manung’uniko ambayo hatuwezi kuyapuuza.
Kwa madhumuni ya kuyaongezea mapambano haya nguvu na kasi, tukaamua Mpango wa Mapambano dhidi ya Rushwa uingizwe katika Mpango wa Matokeo Makubwa Sasa (BRN) ili kutoa msukumo wa pekee katika utekelezaji wake. Ahadi ya Uadilifu ni moja ya maeneo 12 iliyo katika Mpango wa Mapambano dhidi ya Rushwa chini ya Mpango wa Tekeleza sasa kwa Matokeo Makubwa (BRN). Maeneo mengine ni yafuatayo:
- i. Kuimarisha mwamko na uelewa kuhusu mapambano dhidi ya rushwa;
- ii. Kuwaumbua wala rushwa (name and shame);
- iii. Kuandaa Mtaala wa Maadili katika ngazi zote za elimu;
- iv. Kutoa taarifa kwa njia ya mtandao;
- v. Kuchukua hatua kali za kisheria dhidi ya wala rushwa;
- vi. Kulinda watoa taarifa na mashahidi wa vitendo vya rushwa;
- vii. Kuboresha, kuhuisha na kuweko uwiano wa maslahi katika sekta ya umma;
- viii. Kupunguza mlundikano wa kesi Mahakamani;
- ix. Matumizi ya mtandao katika manunuzi ya umma;
- x. Kuimarisha mfumo wa taarifa, ufuatiliaji na tathmini; na
- xi. Kuhakikisha utoaji wa huduma kwa wakati kwa njia ya Mkataba wa Huduma kwa Mteja.
Ahadi za Uadilifu
Mheshimiwa Waziri na Wageni Waalikwa;
Hati za Ahadi za Uadilifu tunazozindua leo hii ni za aina tatu. Kuna Hati ya Ahadi ya Uadilifu kwa Viongozi wa Umma; Hati ya Ahadi ya Uadilifu ya Watumishi wa Umma; na Hati ya Ahadi ya Uadilifu ya Sekta Binafsi. Kwa upande wa Sekta ya Umma, Hati hizi zitasimamiwa na Menejimenti ya Utumishi wa Umma kupitia Waraka maalum utakaotoa mwongozo wa utekelezaji wa mpango huu. Kwa upande wa sekta binafsi, Hati za Uadilifu zitasainiwa kati ya makampuni binafsi na Wakala wa Usajili wa Biashara na Leseni (BRELA).
Kuwepo kwa Hati za Uadilifu kunaimarisha sana mapambano ya kisheria dhidi ya rushwa na makosa mengine ya kiuadilifu. Hati za Uadilifu zinachochea utashi wa wale waliosaini hati hizo kuishi na kuenenda katika misingi ya uadilifu. Inatoa fursa kwa kujipima na kujitathimini wenyewe tofauti na mifumo ya kisheria ambayo msisitizo wake ni kutoa adhabu mara baada ya kitendo kutokea. Hati ya Uadilifu inachochea ile hali ya nadhiri ya mtu kumsuta na hivyo kumfanya atii bila shuruti. Huu ni mwanzo mzuri katika kujenga utamaduni wa kuheshimu maadili badala ya watu kushinikizwa kuyafuata maadili bila kuyaamini maadili yenyewe.
Nawapongeza pia kwa uamuzi mzuri wa kufanya tathmini kila baada ya miaka mitatu kuona namna ambavyo mfumo huu utakuwa ukifanya kazi. Ufuatiliaji ni muhimu sana ili kufanya Hati za Maadili kuwa na maana. Vinginevyo, kusaini Hati ya Maadili kunaweza kuchukuliwa kama utekelezaji wa matakwa ya mwajiri au Serikali na sio wajibu na ahadi ya kuishi na kukienzi kiapo chenyewe. Mimi naamini huu ni mwanzo mzuri sana katika safari ya kujenga uadilifu nchini.
Wito kwa Sekta Binafsi
Mheshimiwa Waziri na Wageni Waalikwa;
Uwepo wa Hati za Uadilifu kwa sekta binafsi ni hatua ya kimapinduzi katika ujenzi wa utamaduni mpya wa uwajibikaji. Kwa muda mrefu jitihada za kujenga uadilifu na kupambana na rushwa umekuwa ukilenga sekta ya umma pekee. Ni ukweli ulio wazi kuwa, rushwa katika sekta ya umma haifanywi na watumishi wa sekta ya umma pekee. Maana ili watumishi wa umma wapokee rushwa, lazima pawepo na mtu wa sekta binafsi anayetoa. Wapo wanaotoa kwa kuombwa lakini pia wapo wanaotoa bila kuombwa ili kushawishi wapate nao upendeleo kwa tenda. Kwa minajili hiyo, kutoshiriki kwa sekta binafsi katika mapambano dhidi ya rushwa hupunguza kasi na nguvu ya mapambano hayo. Nafurahi kuwa sasa sekta binafsi nayo imeamua kuwa sehemu ya suluhisho badala ya kuwa sehemu ya tatizo.
Ninaposema hivyo, simaanishi kuwa watu wote au makampuni yote katika sekta binafsi yanashiriki vitendo vilivyo kinyume na maadili ikiwemo rushwa. Natambua kuwa hata kabla ya kubuniwa kwa Hati za Uadilifu, tayari zilikuwepo kampuni ambazo zilishajiwekea hati za uadilifu zenye kuhusisha maadili kama uwazi katika ulipaji kodi, kutoshiriki katika rushwa na utii wa Sheria na kanuni za kuendesha biashara zao. Makampuni haya yamekuwa wahanga wakubwa kutokana na kuwepo kwa makampuni mengine ambayo hayafuati maadili hayo. Matokeo yake imekuwa ni gharama sana kwa makampuni kufuata misingi ya uadilifu kuliko kutoifuata. Hawa ndio wamekuwa wakinung’unika sana juu ya kuwepo kwa mazingira yasiyoridhisha ya kufanya biashara.
Ninafurahi kuwa kumekuwa na uungwaji mkono wa mfumo huu wa Hati ya Uadilifu miongoni mwa wadau wa sekta binafsi. Leo hii tumeshuhudia Mwenyekiti wa CEO’s Roundtable akitia saini Hati za Uadilifu akiwakilisha makampuni yapatayo 100 yaliyoonyesha utayari. Natambua kuwa wako wale ambao hawajafurahia sana utaratibu huu na wangependa usifanikiwe. Nawasihi nao wajifunze kutoka kwa wenzao na wawe tayari kubadilika. Kushiriki kwa wenzao ni kielelezo kuwa inawezekana kufanya biashara kwa kufuata maadili na ukapata faida. Tena kadiri wote watakapoingia katika utaratibu huu, uwanja wa kufanya biashara utakuwa sawia zaidi na kumfanya kila mmoja kunufaika kuliko ilivyo sasa.
Ahadi ya Serikali
Mheshimiwa Waziri na Wageni Waalikwa;
Serikali itaendelea kuimarisha utendaji Serikalini na kupambana na maovu katika jamii, hususan rushwa na utovu wa maadili. Tutaendelea kuchukua hatua thabiti za kuzuia viongozi na watumishi wa umma kutumia nafasi zao kujitajirisha, kujilimbikizia mali na kujipatia manufaa binafsi isiyo halali. Tuko tayari kutunga Sheria mpya, kurekebisha zile zilizopo na kujenga mifumo mizuri ya usimamizi wa uadilifu, uwajibikaji, uwazi na mapambano dhidi ya rushwa.
Tumeiishi dhamira yetu hiyo kwa vitendo kwa kuwezesha kutungwa kwa Sheria mpya ya Kuzuia na Kupambana na Rushwa, Sheria ya Kudhibiti Gharama za Uchaguzi, Sheria ya Ukaguzi wa Umma na hivi karibuni Sheria ya Kulinda Watoa Taarifa na Mashahidi. Pia, Serikali yetu ni mwanachama wa Mpango wa Afrika wa Kujitathimini Kiutawala Bora (APRM) na Mpango wa Uendeshaji Serikali kwa Uwazi (OGP) ambayo yote kwa pamoja inasisitiza uadilifu katika uendeshaji wa shughuli za Serikali.
Serikali inaahidi kuiwezesha Sekretarieti ya Maadili ya Viongozi wa Umma kwa Rasilimali fedha ili iweze kuutangaza mpango huu vyema na kujenga uelewa mpana wa wadau wote muhimu katika mapambano dhidi ya rushwa. Tunaahidi kutekeleza sehemu ya wajibu wetu kwa kusimamia vyema na kuhakikisha Hati za Uadilifu kwa Viongozi wa Umma na zile za Watumishi wa Serikali zinasainiwa, na wanaozisaini wanaziishi na kuzizingatia katika kutekeleza wajibu wao. Tutahakikisha pia tunashirikiana na sekta binafsi katika kutekeleza mpango huu. Azma yetu kwa siku za usoni ni kutoa kipaumbele katika zabuni zitolewazo na Serikali kwa yale makampuni ambayo yanashiriki katika mpango huu, kama tufanyavyo sasa kwa kutoa zabuni kwa makampuni yenye hati ya mlipa kodi na mashine za EFD.
Hitimisho
Mheshimiwa Waziri na Wageni Waalikwa;
Ni matarajio yangu kwamba Viongozi wa Umma, Watumishi wote wa Umma na Makampuni yaliyosajiliwa Tanzania yatasaini Hati ya Ahadi ya Uadilifu na kuwasilisha kwa Mamlaka inayohusika na kusimamia utekelezaji wake ndani ya Taasisi zao ikiwa ni ishara ya kuonesha utayari wao wa kukuza uadilifu na kupambana na vitendo vya rushwa.
Nawasihi wadau wote muendelee kuunganisha nguvu mliyoionesha katika maabara ya BRN na uandaaji wa Ahadi ya Uadilifu katika kukuza uadilifu nchini. Aidha, ninawaomba wananchi wote kushirikiana na Serikali katika kufichua vitendo vya rushwa na utovu wa maadili, pia kufuatilia utekelezaji wa ahadi zilizotolewa na Viongozi, Watumishi wa Umma na Sekta Binafsi.
Nimalize kwa kusema kuwa mapambano dhidi ya utovu wa maadili na rushwa katika Serikali na sekta binafsi ni jambo linalohitajika kuwa endelevu, wakati wote tuwe makini na wabunifu ili kuendeleza mapambano hayo. Mpango huu tunaouzindua leo ni utekelezaji thabiti wa dhamira hiyo njema.
Kwa maneno hayo mengi, sasa niko tayari kuzindua Hati za Ahadi ya Uadilifu ambazo zitakuwa nyenzo muhimu katika Kampeni ya Kitaifa ya Maadili na Mapambano dhidi ya Rushwa.
Nawashukuru kwa Kunisikiliza
- Aug 08, 2015
HOTUBA YA MHESHIMIWA DKT. JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA, SIKU YA KILELE CHA MAADHIMISHO YA SIKUKUU YA WAKULIMA (NANE NANE) KAT...
Soma zaidiHotuba
Mhe. Stephen M. Wasira, Waziri wa Kilimo Chakula na Ushirika;
Mhe. Dkt. Titus Kamani, Waziri wa Maendeleo ya Mifugo na Uvuvi;
Waheshimiwa Mawaziri wote mliopo hapa;
Mhe. Mwantumu Mahiza, Mkuu wa Mkoa wa Lindi na mwenyeji wetu;
Wakuu wa Mikoa mliopo;
Ndg. Engelbert Moyo, Mwenyekiti TASO Taifa;
Ndg. Wakulima, Wafugaji, Wavuvi na Wanaushirika;
Wageni Waalikwa;
Mabibi na Mabwana;
Nawashukuru Mheshimiwa Waziri Stephen Masato Wassira na Eng. Engelbert Moyo, Mwenyekiti wa TASO kwa kunialika na kunishirikisha katika maadhimisho ya mwaka huu ya Nane Nane yanayofanyika Kitaifa hapa Lindi. Aidha, nakushukuru Mheshimiwa Mwantumu Mhiza, Mkuu wa Mkoa wa Lindi na wananchi wa Lindi kwa mapokezi mazuri na ukarimu wenu. Hali kadhalika nakupongeza wewe na Mheshimiwa Halima Dendegu, Mkuu wa Mkoa wa Mtwara kwa kukubali kuwa wenyeji wa maadhimisho haya kwa mwaka wa pili mfululizo.
Pia nawapongeza kwa kushirikiana vizuri na Chama cha (TASO) kwa maandalizi mazuri ya maadhimisho haya. Nimetembelea mabanda ya maonyesho na kuridhika kuwa yamefana. Pamoja na hayo bado kuna kazi kubwa ya kufanya ili kuboresha miundombinu ya hapa uwanjani na kufanya kuwa mazuri zaidi.
Kwa ujumla nafurahi kuona maonyesho haya yakizidi kustawi mwaka hadi mwaka tangu yalipoanzishwa mwaka 1993. Linalofurahisha zaidi ni kile kitendo cha kuongezeka kwa idadi ya viwanja na Kanda za Maonesho kutoka tatu mwaka 2005 hadi tano hivi sasa kuna. Kanda ya Ziwa (Mwanza), Kanda ya Kati (Dodoma), Kanda ya Mashariki (Morogoro), Kanda ya Kaskazini (Arusha), Kanda ya Nyanda za Juu Kusini (Mbeya) na Kanda ya Kusini hapa Lindi.
Hali kadhalika nawapongeza TASO kwa utaratibu wenu mzuri wa kuchagua Kanda moja kufanya maadhimisho ya Kitaifa na Kanda nyingine kufanya maonyesho ya Kikanda. Uendelezeni utaratibu huu kwani ni kichocheo kizuri cha maendeleo ya kilimo na ufugaji nchini.
Kauli Mbiu
Mheshimiwa Waziri, Mwenyekiti wa TASO na
Ndugu Wananch;
Nimefurahishwa pia na chaguo lenu la kauli mbiu ya Maadhimisho haya ambayo ni “Matokeo Makubwa Sasa - Tuchague Viongozi Bora kwa Maendeleo ya Kilimo na Ufugaji”. Kaulimbiu hii, imezingatia shughuli kubwa tuliyonayo mwaka huu ya kuchagua Rais, Wabunge na Madiwani watakaoliongoza Taifa kwa miaka mitano (5) ijayo. Nakubaliana nanyi kuwa tuwe makini katika kuchagua na hasa tupate viongozi ambao watatuwezesha kupata mafanikio makubwa katika kilimo chetu na ufugaji wetu pamoja na mambo mengineyo makubwa na madogo nchini.
Nakubaliana nanyi, vilevile kuwa kuna kila sababu ya kukamilisha miradi na hatua ambazo tumezichukua chini ya Mpango wa Matokeo Makubwa Sasa katika Kilimo. Kukamilika kwa kazi hiyo na kupata matokeo hayo kutainua sana hali ya kilimo na ufugaji nchini. Ni ukweli usiopingika kuwa tukiwa na viongozi wazuri mambo yetu yatakuwa mazuri na tukiwa na viongozi wasiokuwa wazuri mambo yatatuharibikia.
Hivyo basi, ndugu zangu ni muhimu sana kuitumia vizuri fursa hii adimu na adhimu. Tutunze shahada zetu za kupigia kura, tujitokeze kwenye kampeni za vyama, kusikiliza Sera na Ilani za vyama kama zitakavyonadiwa na wagombea na hatimaye kujitokeza kwa wingi kufanya uamuzi sahihi tarehe 25 Oktoba, 2015 kupitia kura zetu. Kura yako ina maana na thamani kubwa kwako, nchi yetu na watu wake.
Hali ya Sekta ya Kilimo
Ndugu Wananchi;
Katika kipindi chote cha miaka 10 ya uongozi wangu sekta ya kilimo inayojumuisha ukulima, ufugaji na uvuvi, imeendelea kuwa sekta kiongozi. Inaongoza katika kutoa ajira na tegemeo la maisha kwa asilimia 75 ya Watanzania wanaoishi Vijijini. Kilimo kinachangia asilimia 25 ya Pato la Taifa na asilimia 34 ya fedha za kigeni. Kinatupatia chakula na malighafi ya viwanda vyetu.
Bahati nzuri kwa upande wa chakula tumeongeza kiwango cha kujitegemea kutoka asilimia 95 mwaka 2005 hadi asilimia 125 mwaka 2014. Kutokana na umuhimu huo Serikali imekuwa ikitoa kipaumbele cha juu katika kuendeleza kilimo kwa lengo kuu la kuongeza tija na uzalishaji. Upatikanaji wa masoko ya uhakika na bei nzuri kwa wakulima hivyo kuongeza mapato na kupunguza umaskini.
Ni bahati ya kipekee kwangu kwamba sherehe hizi zinafanyika wakati nami nakamilisha Awamu yangu ya Uongozi wa nchi yetu. Hivyo ni fursa nzuri ya kutoa mrejesho wa kile tulichoahidi kufanya kuhusu kilimo na kile tulichotekeleza. Katika hotuba yangu ya kufungua Bunge tarehe 30 Desemba, 2005, niliahidi kuwa Serikali ya Awamu ya Nne itachukua hatua madhubuti kuboresha kilimo na kuanza safari ya Mapinduzi ya Kijani. Kwa ajili hiyo tulikamilisha mchakato wa kutayarisha Programu ya miaka 7 ya Maendeleo ya Sekta ya Kilimo (Agriculture Sector Development Programme - ASDP). Katika Programu hiyo, matatizo yanayofanya tija na uzalishaji katika kilimo kuwa mdogo yalitambuliwa na kutengenezewa mpango wa kuyatatua. Serikali pia ilianzisha mikakati, programu na mipango mingine ya kuongeza msukumo katika kuleta magaeuzi ya kilimo. Miongoni mwa hayo ni mkakati wa Kilimo Kwanza, Mpango wa Kuendeleza Kilimo katika Ukanda wa Kusini mwa Tanzania (SAGCOT), Mpango wa Uwekezaji katika Sekta ya Kilimo (TAFSIP), Sera ya Umwagiliaji ya mwaka 2010 na Programu ya Mageuzi na Modenaizesheni ya Ushirika na mpango wa "Matokeo Makubwa Sasa".
Utekelezaji wa mipango na programu hizo umekuwa na matokeo mazuri. Hatua ya kwanza muhimu ilikuwa kuongezeka fedha kwanye bajeti ya Sekta ya Kilimo kutoka shilingi bilioni 233.3 mwaka 2005/2006 hadi kufikia shilingi bilioni 1,084.7 mwaka 2014/2015. Kutokana na ongezeko hilo tumeweza kufanya mambo mengi yanayoihusu Serikali. Kwa mfano, fedha za ruzuku ya mbolea na pembejeo zimeongezeka kutoka shilingi bilioni 7.5 mwaka 2005/2006 hadi kufikia shilingi bilioni 299.3 mwaka 2013/2014. Maana yake ni kuwa, wakulima wengi zaidi wananufaika kuliko ilivyokuwa zamani. Shughuli za utafiti zimeendelea kuimarishwa pamoja na huduma za ugani na miundombinu ya masoko imejengwa. Kiashiria kingine ni kule kuongezeka kwa matumizi ya zana za kisasa, kwa mfano, uingizaji wa matrekta makubwa na madogo umeongezeka na kuongeza idadi kutoka 7,491 mwaka 2005/2006 hadi 16,412 mwaka 2013/2014. Hali hiyo imepunguza matumizi ya jembe la mkono kutoka asilimia 70 hadi asilimia 62, matumizi ya wanyamakazi nayo yameongezeka kutoka asilimia 20 hadi 24, na matumizi ya trekta kuongezeka kutoka asilimia 10 hadi asilimia 14. Aidha, eneo linalotumika kwa kilimo cha umwagiliaji limeongezeka kutoka hekta 264,388 mwaka 2005 hadi hekta 461,326 mwaka 2015.
Matokeo ya juhudi zetu hizo ni kuongezeka kwa uzalishaji wa mazao ya chakula na biashara. Uzalishaji wa chakula umeongezeka kutoka tani 9.66 mwaka 2005 hadi tani 16.01 Mwaka 2015 na kutufanya tuweze kujitosheleza kwa chakula kwa asilimia 125 ikilinganishwa na asilimia 95 mwaka 2015. Leo hii hatuna tena tishio la usalama wa chakula kama ilivyokuwa miaka 10 iliyopita. Hivi sasa kwa wakulima wa mpunga na mahindi tatizo siyo uzalishaji tena, bali ni masoko na uhifadhi wa mazao. Uzalishaji wa mazao ya biashara nao umeongezeka kutoka tani 427,738 hadi tani 569,054 na hivyo kuchangia katika kuongezeka mapato ya fedha za kigeni.[A1]
Kwa upande wa mifugo, dhamira ya Serikali imekua ni kuleta mageuzi katika Sekta hii, kupitia ASDP na baadae tukatayarisha programu maalum ya kuendeleza sekta ya mifugo. Katika Programu na Mpango huo tumeainisha changamoto zinazosababisha maendeleo duni katika sekta ya mifugo na kutengenezewa Mpango wa utekelezaji kwa upande wa mifugo ujulikanao kama Mpango wa Modenaizesheni ya Mifugo niliouzindua hivi karibuni. Mafanikio yaliyopatikana katika kipindi cha miaka 10 ni kuongezeka kwa idadi na ubora wa mifugo: ng’ombe, mbuzi, kondoo, kuku na nguruwe. Haya ni matunda ya kuendelea kuimarika kwa huduma za ugani na nyinginezo kwa mfano, ujenzi wa malambo mapya 1,008, majosho 2,364 na maabara 104 za mifugo. Visima virefu 101 vimechimbwa na malambo 370 na majosho 499 yamekarabatiwa katika kipindi hicho pia.
Kutokana na ukarabati wa majosho ya zamani na ujenzi wa majosho mapya, idadi ya majosho imeongezeka kutoka 2,177 mwaka 2005/2006 hadi 3,637 mwaka 2014/2015. Maofisa Ugani wa mifugo wameongezeka, kutoka 2,270 mwaka 2004/2005 hadi 6,041 mwaka 2014. Kuhusu uhamilishaji, vituo vimeongezeka kutoka kituo 1 mwaka 2005 hadi vituo 8 mwaka 2015 na kuwezesha ng’ombe 955,360 kuhamilishwa.
Ndugu Wananchi,
Mazingira mazuri ya uwekezaji yamewezesha sekta binafsi kuwekeza katika uanzishaji wa viwanda vya kusindika nyama, maziwa na vyakula vya mifugo. Kwa ajili hiyo, viwanda vya kusindika maziwa vimeongezeka kutoka 22 mwaka 2005/2006 hadi 74 mwaka 2014/2015. Viwanda vya kuzalisha chakula cha mifugo vimeongezeka kutoka viwanda 6 mwaka 2005 hadi 80 mwaka 2014/2015 vikiwa na uwezo wa kusindika tani milioni 1.4 za chakula cha mifugo kwa mwaka. Uzalishaji wa malisho ya mifugo nao umefikia marobota 957,860 ikilinganishwa na marobota 178,100 mwaka 2005. Aidha viwanda na machinjio ya kisasa 9 yamejengwa katika kipindi hiki. Usindikaji wa ngozi pia umeongezeka kutoka vipande 790,000 mwaka 2005 hadi vipande milioni 3.78 mwaka 2014.
Kama nilivyosema tarehe 20 Julai, 2015 nilizindua Mpango wa Modenaizesheni ya Mifugo wa Mwaka 2015 hadi 2021. Chini ya mpango huu, sasa tumedhamiria na kuweka mkakati wa kuufanya ufugaji kuwa wa kisasa. Mimi naamini kuwa safari ya kutoka kwenye uchungaji kuelekea kwenye ufugaji wa kisasa sasa imepata dira ya uhakika.
Uvuvi
Ndugu wananch;
Katika kupindi hiki pia tumetoa msukumo mkubwa katika kuendeleza uvuvi nchini. Tumefanya mambo kadhaa: Kwanza, niliunda Wizara mpya ya Mifugo na Uvuvi. Pili, tulifuta kodi ya zana za uvuvi ili kuwawezesha wavuvi kupata zana bora na za kisasa kwa bei nafuu zaidi. Tatu, tumeimarisha vyuo vya uvuvi na hivi sasa vina uwezo wa kudahili wanafunzi 1,215 ikilinganishwa na wanafunzi 127 mwaka 2005/2006. Hii imetuwezesha kuongeza maafisa ugani wa uvuvi kutoka 103 mwaka 2005 hadi 540 mwaka 2014. Nne, tumeongeza sana juhudi za kupambana na uvuvi haramu ili kutunza mazingira, mazalia ya samaki na kuzuia kuvuliwa au kuuawa kwa samaki wadogo.
Hali kadhalika, tumeimarisha Maabara ya Taifa ya Samaki pale Nyegezi ili kuwa na vifaa vya kisasa na wataalamu ili twende na wakati. Vilevile, tumeongeza msukumo wa kuhimiza ufugaji wa samaki na kuwezesha mashamba ya samaki kuongezeka kutoka 13,011 mwaka 2005/2006 hadi 20,325 mwaka 2013/2014.
Jambo moja la kujipongeza ni kuwa mapato ya sekta ya uvuvi yameongezeka kutoka shilingi bilioni 351.6 mwaka 2005/2006 hadi shilingi trilioni 1.8 mwaka 2013/2014. Mapato hayo yamechangia kuinua hali ya maisha ya watu wanaojihusisha na uvuvi. Bado tuna kazi kubwa ya kufanya katika sekta hii ili kuongeza tija na mapato ya wavuvi na Taifa kwa ujumla.
Lakini kazi kubwa zaidi ni ile ya kupambana na uvuvi haramu wa kutumia baruti na nyavu zisizofaa kama vile makokoro na nyingine. Pia tusiharibu mazalia ya samaki, kwa ukanda wa Pwani tuhifadhi mikoko na matumbawe. Lazima tufanye hivyo vinginevyo baada ya muda si mrefu shughuli ya uvuvi itatoweka. Tayari wenzetu wa Ziwa Victoria wameanza kuonja joto la jiwe. Samaki wamepungua sana na watu wengi wamepoteza ajira. Hivyo tunapohimiza kuacha uvuvi haramu si jambo la masihara hata kidogo.
Changamoto katika Sekta ya Kilimo
Ndugu wananchi;
Mafanikio katika kutekeleza miradi na mipango ya kukuza kilimo yamekuja na changamoto zake mpya. Wakati naingia madarakani kulikuwa na uhaba mkubwa wa chakula na ukame. Serikali ililazimika kutoa chakula cha msaada kwa zaidi ya watu milioni 3.7. Leo tunazalisha ziada ya tani milioni 5 ambayo imetuletea changamoto mpya ya uhaba wa maghala ya kuhifadhi chakula pamoja na kukosekana kwa masoko ya uhakika na bei nzuri kwa mazao ya wakulima. Jitihada zinaendelea kupitia Mpango wa Matokeo Makubwa Sasa za kujenga maghala ya kisasa nchi nzima ili kuongeza uwezo wa kuhifadhi nafaka kutoka tani 250,000 hadi tani 400,000.
Aidha, mpango wa kuwaunganisha wakulima na masoko kupitia mfumo wa Soko la Bidhaa (Commodity Exchange) umefikia mahali pazuri. Baraza la Mawaziri limekwisharidhia, na muswada wa sheria ya uanzishaji wa soko hilo litakalokuwa chini ya Mamlaka ya Masoko ya Mitaji na Dhamana ulishapitishwa na Bunge, nami nimesha idhinisha kuwa sheria. Kilichobaki sasa ni uanzishwaji wa soko hilo.
Jambo lingine ambalo limekuwa ni changamoto kwa wakulima ni upatikanaji wa fedha na mitaji kwa ajili ya kuendeleza shughuli za kilimo, kuongeza tija na uzalishaji. Serikali imefanya jitihada ya kuhimiza uanzishaji wa asasi ndogo za fedha (Micro-finance) zipo za Serikali na zisizokuwa za Serikali na tulihimiza uimarishaji wa Vyama vya Ushirika wa Nyama vya Akiba na Mikopo (SACCOS) ambavyo vimesaidia sana wakulima kupata mikopo. Hata hivyo, asasi hizi hazijaweza kuwa za msaada mkubwa kwa sababu ya uwezo mdogo na raslimali. Pia SACCOS nazo kwa kutegemea michango ya wakulima maskini kumezinyima uwezo wa kumsaidia kwa dhati mkulima aondokane na umaskini. Bahati mbaya mabenki ya biashara yamekuwa yakisita kukopesha na kuwekeza kwenye kilimo kutokana na kuhofia kupata hasara. Changamoto ya wakulima kukosa vyazo vinavyotosheleza mahitaji ya fedha na mitaji imechangia sana ukuaji mdogo wa sekta ya kilimo.
Benki ya Maendeleo ya Kilimo
Ndugu Wananchi;
Nafurahi kuwa leo hii nitafungua Benki ya Maendeleo ya Kilimo ambayo nilizindua ofisi zake jana jijini Dar es Salaam. Kufunguliwa kwa Benki hii ni mwanzo mpya katika safari yetu ya kuelekea kweye kilimo cha kisasa. Maana, zile hatua tulizochukua za kuongeza matumizi ya zana za kisasa, mbegu na mbolea bora na utafiti pekee haviwezi kutuletea mapinduzi ya kilimo bila ya uwekezaji. Nasema hivi kwa kuwa uzoefu wa nchi zilizofanikiwa katika mapinduzi ya kilimo kama wenzetu wa India, Vietnam, China na Brazil, mapinduzi yao yalichochewa sana na uwepo wa benki mahsusi za kilimo za kuwezesha uwekezaji kwenye sekta hii.
Benki yetu hii tumeianza na mtaji wa shilingi bilioni 60 na lengo letu ni kufikisha mtaji wa bilioni 800 katika kipindi cha miaka 8 kwa uwekezaji wa shilingi bilioni 100 kila mwaka. Tofauti na benki za biashara, benki hii shughuli yake ni mahsusi yaani kilimo. Lengo lake kuwakopesha wakulima na vikundi vya wakulima kwa ajili ya kuendeleza shughuli zao za kilimo kwa masharti nafuu na rafiki yanayozingatia uhalisia na mazingira ya shughuli za kilimo. Aidha, Benki hii itafadhili miradi ya kilimo na ile inayochochea kilimo katika mnyororo wa thamani wa kilimo.
Kwa kuanzia Benki hii haitapokea amana na haitakuwa na matawi. Itatumia mabenki ya biashara yaliyopo kuwafikia wakulima kwa masharti mahsusi ya Benki ya Maendeleo ya Kilimo. Vilevile, itaziwezesha Benki za biashara kukopesha wakulima kwa kuwekeza katika mabenki hayo. Katika muda wa kati itafungua ofisi sita za kanda kwa lengo la kusogeza huduma kwa wananchi. Aidha, miradi katika mnyororo wa thamani wa uzalishaji katika maeneo 10 ya sekta ya kilimo ndio yatakayokuwa ya kipaumbele. Maeneo hayo ni 10 ni Mahindi, Mchele, Miwa, Mbegu za mafuta, Kilimo cha Matunda, Maua na mbogamboga, Ng’ombe wa maziwa na nyama, ufugaji wa Kuku wa Kienyeji, Ufugaji wa Samaki na Ufugaji wa Nyuki. Huo ni mwanzo mzuri.
Ahadi ya serikali ni kuhakikisha kuwa Benki hii inapata mtaji wa kutosha na kuweza kuwafikia wakulima wengi. Tumeipatia Bodi ya Wakurugenzi ya watu mahiri na waliobobea wakiongozwa na Mwenyekiti Mama Rosemary Kujirwila, ambaye awali alikuwa Kamishna wa Umoja wa Afrika wa Masuala ya Maendeleo vijijini. Sina mashaka hata kidogo kuwa kilimo chetu sasa tumekiwekea muelekeo mzuri wa Mapinduzi ya Kijani. Tunataka tuanze safari ya kufanya kilimo kuwa biashara na sio cha kujikimu. Lazima tukione kilimo kuwa ni kazi na ni shughuli ya kibiashara na kamwe siyo shughuli ya watu waliokosa kazi na fursa ya kwenda mjini.
Ndugu wananchi;
Wito wangu kwa wadau wa sekta ya kilimo ni kuelekeza nguvu zetu katika kutekeleza mkakati wa Mpango wa Matokeo Makubwa Sasa katika sekta ya kilimo. Kila mdau na atekeleze ule wajibu unaoangukia katika mamlaka yake ili kuondoa changamoto na vikwazo vilivyoainishwa kwamba vinaathiri ukuaji wa sekta ya kilimo. Nasema hivyo kwa kutambua kuwa, kuwakopesha wakulima ni jambo moja, kuwawezesha kupata faida na kuweza kufanya marejesho ya mkopo ni jambo jingine. Mikopo na uwekezaji utakuwa na maana tu ikiwa kutakuwa na mazingira wezeshi ya kumfanya mkulima kuwekeza, kuvuna na kuuza kwa uhakika.
Kuagana na Wananchi wa Mkoa wa Lindi
Ndugu Wananchi,
Napenda kutumia pia fursa hii kuagana na wananchi na Mkoa wa Lindi.
Nawashukuru kwa kunichagua kwa kura nyingi mwaka 2005 na mwaka 2010. Kama nilivyoahidi katika Ilani zote mbii za CCM tumetimiza kwa asilimia 90 na kupata mafanikio makubwa. Yapo madeni machache ambayo tutayamalizia. Mheshimiwa Mkuu wa Mkoa ameeleza kwa kina tuliyoyafanya na mafanikko tuliyoyapata. Kwa uchache, tumemaliza ujenzi wa barabara ya Dar-Kibiti-Lindi yenye urefu wa kilometa 508 kwa kiwango cha lami. Jana nimezindua kipande kilichokuwa kimebakia cha Ndundu-Somanga cha kilometa 60. Sasa safari ya Dar es Salaam – Lindi imekuwa fupi, na mabasi ya Luxury sasa yanakuja Lindi. Tumejenga kilometa 5 za barabara za lami katika mji wa Nachingwea, kilomita 3 Liwale, kilomita 2 Ruangwa na kilomita 11.7 Lindi Manispaa.
Hali ya uchumi wa Lindi kwa ujumla imekua na kuimarika. Pato la mkazi limeongezeka kutoka shilingi 385,378 mwaka 2005 hadi shilingi 1,127,104 mwaka 2013. Uzalishaji wa mazao ya chakula umeongezeka kutoka tani 112,848 mwaka 2005 hadi 192,893 mwaka 2014. Mazao ya biashara kutoka tani 17,621 hadi tani 45,521 mwaka huu. Upatikanaji wa pembejeo kutoka tani 2,341 hadi tani 2,816. Haya ni mafanikio ya kutia moyo sana.
Kwa upande wa huduma za jamii nako kuna maendeleo makubwa. Umeme sasa unapatikana katika vijiji 231 (asilimia 45) mwaka huu ikilinganishwa na vijiji 52 mwaka 2005. Kubwa zaidi ni upande wa elimu. Shule za Sekondari zimeongezeka kutoka 43 hadi 115 ambapo saa kila Kata ina shule ya sekondari. Maabara zimeongezeka kutoka 20 mwaka 2005 hadi 134 mwaka huu. Tumeongeza hosteli kutoka 19 mwaka 2005 hadi 81 mwaka 2015. Hizi ni habari njema kwa watoto wa kike, maana sasa wasichana wanapata nafasi ya uhakika ya kupata masomo kwa kuwa wako hosteli. Aidha, katika kipindi hiki tumefanikiwa pia kujenga hapa Lindi Chuo chaUfundi Stadi (VETA).
Huduma za Afya zimeboreka, vifo vya akinamama wajawazito na watoto vimepungua, maambukizi ya malaria imepungua kutoka asilimia 35.5 mwaka 2008 hadi asilimia 26 mwaka 2012. Tumekamilisha pia mradi wa maji wa Masasi unaohudumia Mji wa Masasi na Nachingwea na Vijiji vinavopitiwa na bomba hilo. Aidha, tutakapo kamilisha mradi wa maji wa Ng’apa tatizo la maji katika Mji wa Lindi litapungua kwa kiasi kikubwa. Tumepata pia mafanikio kwenye maeneo mengi kama yalivyoelezwa na Mkuu wa Mkoa. Itoshe tu kusema nawashukuru sana na nitawakumbuka daima kwa upendo na ukarimu wenu kwangu na ushirikiano kwa Serikali yangu. Nawaaga nikiwa na furaha kuwa tunaagana vizuri. Mie hapa mwenyeji, mtaniona mara kwa mara nikija kukaa hapa baada ya kustaafu.
Hitimisho
Ndugu Wananchi,
Kwa kumalizia, haya ni maadhimisho ya Nane Nane ya mwisho ninayoshiriki nikiwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kabla sijamaliza Awamu yangu ya uongozi. Napenda kuwashukuru sana wakulima, wafugaji na wavuvi wa Tanzania kwa kuunga mkono juhudi za Serikali ninayoiongoza katika kukuza kilimo. Ukweli ni kuwa mliolima, mliofuga na mliovua na kutuhakikishia usalama wa chakula ni ninyi. Sisi tulitunga tu sera, sheria na kuwawekea mazingira wezeshi. Nawashukuru sana kwa kujitoa kwenu na ninafurahi kuwa kwa pamoja katika kipindi hiki tumeweza kupiga hatua kubwa. Leo hii kilimo chetu si kama kilivyokuwa miaka 10 iliyopita kama takwimu zinavyoonyesha. Leo kilimo kimeanza kuvutia sekta binafsi na sasa kinavutia vijana wasomi.
Ninakwenda kupumzika nikiwa na amani kuwa ninawaacha pazuri zaidi kuliko nilipowakuta. Nafarijika kuwa hata yale ambayo sikukamilisha na yale mapya yaliyoibuka, nayo tumeyawekea mikakati na muelekeo wenye uhakika wa kutatulika. Nawaomba mumpe Rais ajaye upendo na ushirikiano zaidi ya ule mlionipatia mimi. Sasa natamka kuwa, “BENKI YA MAENDELEO YA KILIMO TANZANIA “TADB” IMEZINDULIWA RASMI LEO TAREHE 8 MWEZI WA 8 MWAKA 2015” na MAADHIMISHO YA 22 YA SHEREHE ZA SIKUKUU YA WAKULIMA NANE NANE KWA MWAKA 2015 YAMEFUNGWA RASMI.
Asanteni kwa Kunisikiliza
[A1]Ni kwa mujibu wa economic survey, angalizo: takwimu zimewekwa kwenye dola milioni na sio dola bilioni
- Aug 06, 2015
HOTUBA YA MHESHIMIWA JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA KATIKA HAFLA YA KUAGANA NA MAHAKAMA YA TANZANIA TAREHE 6 AGOSTI, 2015
Soma zaidiHotuba
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Mheshimiwa Waziri wa Katiba na Sheria,
Mheshimiwa Mwanasheria Mkuu wa Serikali,
Mheshimiwa Jaji Kiongozi,
Waheshimiwa Majaji na Mahakimu,
Ndugu Viongozi na Watumishi wa Mahakama,
Wageni Waalikwa,
Mabibi na Mabwana,
Nilipokutana nanyi katika kuadhimisha Siku ya Sheria Nchini tarehe 04 Februari, 2015 nilitumia fursa ile kuwaaga. Hata hivyo mkasema haitoshi, mmetafuta wasaa wa ninyi kuniaga. Nakushukuru Mheshimiwa Mohamed Chande Othuman, Jaji Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Majaji wa Mahakama ya Rufani, Majaji wa Mahakama Kuu, Wasajili, Mahakimu Wakazi, Mahakimu Watendaji na Wafanyakazi wote wa Mahakama kwa heshima hii kubwa mliyonipa. Nikiri kuwa ni jambo ambalo sikulitegemea, lakini nimeguswa sana na upendo wenu huu mkubwa mlionionyesha. Nimefarijika sana. Ni kielelezo kuwa tumeishi vizuri, tumeheshimiana na kushirikiana kwa maslahi mapana ya wananchi wa Taifa letu. Huu ni ushirikiano ambao hauna budi kuuendelezwa na kudumishwa katika Awamu ya Tano na zote zijazo.
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Katika hotuba yako umeongelea mafanikio ya Mahakama yaliyopatikana katika kipindi hiki cha Awamu ya Nne. Umenipongeza mimi kwa mafanikio hayo. Mimi naamini mafanikio haya yametokana na juhudi zetu za pamoja, maana bila ya mchango wenu na mipango yenu, sisi katika Serikali tusingeweza peke yetu kuyafanikisha. Kutokana na kujipanga kwenu vizuri, kazi yetu kwa upande wa Serikali imekuwa rahisi sana.
Umuhimu na Nafasi ya Mahakama
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Nafasi na umuhimu wa Mahakama katika jamii na Taifa ni jambo lisilohitaji mjadala. Tunu za amani, utulivu na umoja ambazo nchi yetu inasifiwa duniani zina mchango muhimu wa Mahakama. Ni ukweli usiopingika kuwa kama watu wanadhulumiwa haki zao za msingi na hawana matumaini ya kuzipata katika mifumo ya kawaida au rasmi ya utoaji haki kuna hatari ya amani kuvurugika. Kishawishi cha watu kuchukua Sheria mikononi mwao hujitokeza. Kwa maneno mengine huchochea uvunjifu wa Sheria na hali ikikithiri amani huweza kuathirika. Ipo mifano ya hapa nchini na kwingineko duniani.
Kwa kutambua ukweli huo suala la utoaji wa haki ni jambo ambalo nililipa kipaumbele cha juu. Kwa ajili hiyo mwanzoni kabisa nilipoanza kazi ya uongozi wa nchi yetu nilitembelea Mhimili wa Mahakama. Nilikutana na kuzungumza na Jaji Mkuu Banarbas Samata na Majaji wa Rufaa na Mahakama Kuu. Ziara yangu ile ilinipatia ufahamu mkubwa kuhusu hali ilivyokua katika Mhimili huu wa dola wenye dhamana na jukumu muhimu la utoaji wa haki nchini. Niliweza kujua mafaniko na changamoto za Mahakama. Nilitambua upungufu mkubwa wa nguvu kazi, uhaba wa vitendea kazi, bajeti finyu na masuala ya maslahi ya Majaji, Mahakimu na Watumishi wengine wa Mahakama. Niliahidi kuzifanyia kazi kwani changamoto hizo zinapunguza ufanisi wa kazi, mashauri kuchelewa kusikilizwa, na kumalizwa na kujitokeza kwa tuhuma za rushwa. Napata faraja moyoni mwangu kuwa leo tunapoagana tumepiga hatua kubwa katika kuzipatia ufumbuzi changamoto hizo. Ni ukweli usiopingika kuwa Mahakama ilivyo leo sivyo ilivyokuwa mwaka 2005. Hali ni bora zaidi sasa.
Rasilimali watu
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Kwa upande wa upungufu wa nguvu kazi, kama ulivyosema kwenye hotuba yako, wakati tunaingia madarakani, Mahakama yetu ilikuwa na Majaji wachache sana ukilinganisha na mahitaji. Kwa upande wa Mahakama ya Rufani, tulikuwa na majaji tisa (9) tu, huku tukiwa na majaji 37 wa Mahakama Kuu. Idadi hii ilikuwa ni ndogo sana ikilinganishwa na wingi wa mashauri yaliyokuwa yamerundikana mahakamani nchi nzima. Lakini hadi leo tunapoagana leo idadi ya Majaji wa Rufani imeongezeka kutoka 9 hadi 16 wakati ile ya Majaji wa Mahakama Kuu imeongezeka kutoka 35 hadi 94.
Jitihada zetu hazikuishia hapo. Tuliajiri pia Mahakimu wa kada mbalimbali. Hadi kufikia mwaka huu, idadi ya Mahakimu Wakazi pekee imefikia 677 ikilinganishwa na Mahakimu Wakazi 151 waliokuwepo mwaka 2005. Mbali na Mahakimu Wakazi, pia wameajiriwa Mahakimu wengine wa kada mbalimbali kulingana na mahitaji. Vile vile, watumishi wa kada mbalimbali wameajiriwa na kuongeza idadi ya watumishi wa ngazi na kada mbalimbali kutoka 4,972 mwaka 2005 hadi kufikia 6,052 mwaka 2015.
Ni katika kipindi hiki pia zimeanzishwa kada nyingine muhimu, yaani watendaji wa Mahakama pamoja na Wasaidizi wa Sheria wa Majaji chini ya Sheria ya Uendeshaji wa Mahakama. Hii imewaondolea Majaji na Mahakimu majukumu ya kiutawala na fedha na kuwaacha washughulike na jukumu lao la msingi la utoaji wa haki. Sasa tunaye Mtendaji Mkuu wa Mahakama, Mtendaji wa Mahakama Kuu, pamoja na watendaji wengine wa ngazi mbalimbali.
Kwa hatua hizo tulizochukua, naweza kusema kwa kujiamini kuwa tumeongeza sana uwezo wa rasilimali watu. Pia tumewapunguzia Majaji na Mahakimu mzigo wa kesi kutokana na sasa kuwa wengi, lakini muhimu zaidi imetusaidia kuharakisha utoaji haki kwa wananchi.
Bajeti ya Mahakama
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Tulilitazama suala la bajeti ya Mahakama na kuamua kufanya mambo mawili ili kuiongezea Mahakama uwezo wa kutimiza majukumu yake. Kwanza, kwamba kila mwaka tuliongeza fedha kwa utaratibu wa kawaida. Pili, tukafanya uamuzi wa kimapinduzi wa kutekeleza matakwa ya Katiba kwa kuanzisha Mfuko wa Mahakama kwa kutunga Sheria ya Uendeshaji Mahakama Namba 4 ya Mwaka 2011. Mfumo huu siyo tu unaongeza bajeti bali pia unaipa Mahakama uhuru wa kufanya mambo yake. Aidha, inaondoa ile dhana ya kuuona Mhimili wa Mahakama kama Idara ya Serikali.
Kutokana na hatua hizi bajeti ya Mahakama iliongezeka kutoka shilingi bilioni 36.6 mwaka 2005 hadi shilingi bilioni 57.8 mwaka 2012/2013 kwa mujibu wa nyongeza za kawaida. Hili ni ongezeko la zaidi ya asilimia 66 ndani ya kipindi kifupi cha tangu mwaka 2012/2013. Mwaka huu wa fedha bajeti hiyo imefikia shilingi bilioni 88.9 kufuatia ongezeko kubwa baada ya kuanzishwa kwa Mfumo wa Mahakama. Kwa jumla hii ni ongezeko la zaidi ya asilimia 136 ikilinganishwa na bajeti ya mwaka 2005/2006.
Pamoja na nyongeza hii inayoonekana kuwa ni kubwa sana lakini natambua kuwa bado ni kidogo kuliko mahitaji halisi ya Mahakama. Mtakubaliana nami kuwa imeleta ahueni kubwa na kuiwezesha Mahakama kuboresha utekekelezaji wa majukumu yake. Halikadhalika Mahakama sasa imeanza kutekeleza miradi ya maendeleo kama ujenzi wa ofisi za Mahakama. Nina imani Rais ajaye na Serikali ijayo itahakikisha kuwa fedha zinaongezeka zaidi na Hazina inatoa fedha zote zilizopangwa katika bajeti. Tena zinatolewa kwa wakati.
Uboreshaji wa Maslahi ya Majaji, Mahakimu
na Watumishi wa Mahakama
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Katika kipindi hiki tumechukua hatua za maksudi za kuboresha maslahi ya Majaji. Mwaka 2007 tukatunga Sheria ya Majaji (Judges Remuneration Act) yaani Sheria Namba 4 ya mwaka 2007. Chini ya Sheria hii, maslahi ya majaji yameboreshwa na tunaamini hiki ni kichocheo cha waheshimiwa majaji kufanya kazi kwa bidii zaidi, kwa weledi zaidi na kwa ufanisi zaidi. Lakini pia chini ya Sheria hii mafao ya majaji baada ya kustaafu yamewekwa vizuri zaidi. Nafikiri hili ni muhimu sana kwamba Majaji wasifanye kazi wakihofu juu ya hatma yao baada ya kazi kutokana na unyeti wa kazi yao ambayo kwa kweli inawazuia kuwa na vyanzo vingine vya mapato.
Hatukuishia kwa Majaji tu, mwaka 2007 mishahara ya Mahakimu iliboreshwa. Mipango iko mbioni kuhakikisha pia kwamba watumishi wengine wa kada mbalimbali za Mahakama nao maslahi yao yanaboreshwa. Haya yote tumeyafanya ili kuwawezesha Majaji na Mahakimu kutimiza wajibu wao pasipo kuwiwa na mtihani wa tamaa.
Miundombinu na vitendea kazi
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Kwa muda mrefu suala la miundombinu hususan majengo ya Mahakama imekuwa ni tatizo. Kuna upungufu mkubwa na kusababisha watu kusafiri masafa marefu kufuata huduma hususan Mahakama za Mwanzo na Mahakama Kuu. Kwa upande wa Mahakama za Mwanzo nyingi zina majengo duni na yasiyofaa. Katika baadhi ya maeneo nimewahi kuambiwa kwamba Majaji Wafawidhi walitoa maelekezo ya kufunga Mahakama hizo kutokana na kuwa katika hali mbaya sana na hata kuhatarisha maisha ya watumishi wa Mahakama pamoja na wateja wa Mahakama. Kwa bahati mbaya Mahakama za namna hiyo zilikuwepo hata hapa Dar es Salaam ambako tunasema ni uso wa nchi.
Hili nalo tukaliwekea nia na mkakati wa kuondokana nalo. Kati ya mwaka 2006 hadi sasa tumeweza kujenga Mahakama Kuu 2 za kisasa kabisa katika mikoa ya Kagera na Shinyanga na Mahakama Kuu Divisheni ya Kazi 1. Vilevile zimejengwa Mahakama mpya ya Mkoa 1 (Babati), za Wilaya 2 (Mafia na Kisarawe), na Mahakama za Mwanzo 12. Mahakama za Mwanzo tulizojenga zimesaidia kurejesha imani ya Watanzania kwa Mahakama.
Mbali na majengo ya Mahakama, tumeweza kujenga nyumba za kisasa kwa ajili ya Mahakimu. Nafahamu suala la kujenga nyumba za kuishi ni endelevu na katika eneo hili bado tuna deni kubwa. Hili pia naamini Mheshimiwa Jaji Mkuu pamoja na Mtendaji Mkuu mtaendelea kulifanyia kazi kwa kushirikiana na Serikali.
Matumizi ya TEHAMA
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Ulimwengu wa sasa ni ulimwengu wa Tehama. Nawapongeza kuwa katika hili Mahakama nanyi hamkubaki nyuma. Inatia moyo kuona kwamba taratibu mnabadili mfumo wa uandishi na utunzaji wa kumbukumbu za mwenendo wa kesi na nyinginezo na kutumia mfumo wa Tehama. Inafurahisha kusikia kwamba kwa sasa takwimu za mashauri ya nchi nzima zinapatikana kwenye mtandao. Lakini pia tumeambiwa kwamba sasa Mheshimiwa Jaji Mkuu anapata taarifa za mashauri yote yaliyofunguliwa, yaliyoisha na yaliyobaki kwa mwezi kwa kupitia njia ya mtandao. Hali kadhalika, anaweza kufahamu kila Jaji na Hakimu amesikiliza mashauri mangapi kwa mwezi na kwa mwaka kwa njia ya mtandao.
Hili si jambo dogo kwa Mahakama zetu. Lazima tukiri kuwa tumepiga hatua kubwa ya kujivunia. Uhifadhi wa zamani wa kumbukumbu za Mahakama ni jambo ambalo kwa muda mrefu limesababisha usumbufu na malalamiko kwa wananchi. Aidha, eneo hili linatajwa kuwa kichaka cha vitendo vya rushwa. Nafurahi kuwa tanaanza kuondokana na yale maelezo ya “jalada halionekani”. Mimi naamini, tunaweza kufanya zaidi kwa kutumia pia mifumo ya simu katika malipo Mahakamani, na kuwezesha wananchi kuuliza na kujua tarehe za mashauri yao bila kuwalazimu kuja kufuatilia taarifa hizo Mahakamani. Maana, ile ‘nenda-rudi’ nayo inaleta usumbufu usio wa lazima kwa wananchi.
Uboreshaji wa Utendaji Katika Mahakama
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Katika hotuba yako Mheshimiwa Jaji Mkuu, umeonesha jinsi ambavyo idadi ya mashauri yanayoisha imekuwa ikiongezeka mwaka hadi mwaka toka mwaka 2006 hadi sasa. Nimefurahishwa zaidi na mkakati uliowekwa na Mahakama wa kila Jaji na Hakimu kumaliza idadi maalum ya mashauri kwa mwaka. Pia, nawapongeza kwa kuamua kuwa muda wa shauri kukaa mahakamani usizidi miaka miwili. Mkakati wenu wa kuyamaliza mashauri yaliyokaa Mahakamani kwa muda mrefu unaelekea kuzaa matunda. Taarifa kwamba mmeyapunguza mashauri hayo kwa zaidi ya asilimia 50 yaani kutoka mashauri 6,887 mwaka 2012 hadi mashauri 3,632 mwaka 2014 ni za kutia moyo. Kwa hili mnastahili pongezi zetu nyingi. Tunawaomba muendelee hivyo kwani kwa kujiwekea malengo, inawapa urahisi wa kujipima ninyi wenyewe, na wananchi kuwapima pia. Huo ndio uwajibikaji.
Wajibu wa Mahakama katika Uchaguzi
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Nchi yetu sasa inaelekea katika Uchaguzi Mkuu kuchagua Rais, Wabunge na Madiwani. Tunategemea kama ilivyo ada yetu utakuwa uchaguzi huru, wa haki na wa amani. Lakini ‘penye wengi pana mengi’. Kama ilivyokuwa katika chaguzi zilizopita, wakati mwingine yanajitokeza mashauri mbalimbali mara uchaguzi unapoisha. Siku za nyuma mashauri haya yalikuwa yanachukua muda mrefu na baadhi kudumu toka uchaguzi mmoja hadi mwingine. Hali hii ilibadilika uchaguzi uliopita. Mashauri ya uchaguzi yalipewa kipaumbele yakaweza kuisha mapema na hivyo wananchi kujua hatima ya waliowachagua. Ni ombi letu kwamba utaratibu huu uendelee ili mashauri yote, kama yatakuwepo, yaishe ndani ya muda mfupi iwezekanavyo na haki iweze kupatikana.
Mwisho
Mheshimiwa Jaji Mkuu,
Napenda kuhitimisha kwa kukushukuru kwa mara nyingine kwa uamuzi wenu wa kuandaa hafla ya kuagana. Nawashukuru sana kwa ushirikano mlionipatia mimi na wenzangu Serikalini na zaidi kwa mafaniko ambayo sote tumeyapata. Kupitia kwako, nawashukuru waheshimiwa Majaji wa Mahakama ya Rufani na Mahakama Kuu, Mtendaji Mkuu, Msajili Mkuu, Mahakimu ngazi malimbali, watendaji na watumishi wa Mahakama. Daima nitakumbuka wema na upendo wenu mkubwa mlionionyesha. Lakini kubwa zaidi nitawakumbuka kwa uchapa kazi wenu na moyo wenu wa uzalendo.
Safari bado ni ndefu, muhimu ni kuwa tumeshaianza, na hivyo kuifupisha. Awamu itakayokuja wataanzia pafupi zaidi kuliko pale tulipoanzia sisi wa Awamu ya Nne. Ninaondoka nikiwa na furaha na amani moyoni kuwa nauacha Mhimili wa Mahakama mahali pazuri zaidi ya nilipowakuta mwaka 2005. Hata hivyo bado kuna kazi kubwa ya kufanya mbele yetu mpaka tufike pale tunapopataka sote tufike. Tukiendelea na kasi hii sina shaka kabisa kwamba tutafika tunapopataka katika miaka mitano ijayo.
Nawatakia kila la kheli na mafanikio makubwa siku za usoni. Kwaherini.
Mungu ibariki Tanzania
- Aug 03, 2015
HOTUBA YA MHESHIMIWA DKT. JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA KWENYE UFUNGUZI WA MAADHIMISHO YA WIKI YA NENDA KWA USALAMA BARABARANI...
Soma zaidiHotuba
Mwenyekiti wa Baraza la Taifa la Usalama Barabarani (T) na Naibu Waziri wa Mambo ya Ndani ya Nchi, Mh. Pereira Silima,
Mhe. Ummy Mwalimu, Naibu Waziri Katiba na Sheria,
Mhe. Magalula Said Magalula, Mkuu wa Mkoa wa Tanga,
Wakuu wa Wilaya ya Tanga,
Kamishna Chadiel Chagonja, anayemwakilisha Inspekta Jenerali wa Polisi,
Waheshimiwa Wabunge,
Mhe. Henry Shekiffu Mwenyekiti wa CCM Mkoa,
Ndugu Mohammed Mpinga Katibu Mtendaji wa Baraza la Taifa Usalama Barabarani (T) na Kamanda wa Kikosi cha Usalama Barabarani (T)
Mwenyekiti wa Kamati ya Usalama Barabarani (M) Tanga,
Wajumbe wa Baraza la Taifa la Usalama Barabarani (T),
Wageni waalikwa,
Wanahabari,
Mabibi na Mabwana,
Asalaam Aleikum, Amani ya Mungu iwe juu yenu.
Ndugu Wananchi,
Nakushukuru sana Mheshimiwa Naibu Waziri, Pereira Silima na viongozi wa Baraza la Taifa la Usalama Barabarani kwa kunialika kwenye Maadhimisho ya Wiki ya Nenda kwa Usalama Barabarani ambayo mwaka huu yanafanyika kitaifa hapa Mkoani Tanga. Pia nakushukuru Mheshimiwa Mkuu wa Mkoa, na kupitia kwako nawashukuru wananchi wa Mkoa wa Tanga kwa mapokezi mazuri na ukarimu wenu. Lakini sishangai kwani hii ndiyo sifa ya watu wa Tanga. Nawashukuru pia kwa kujitokeza kwenu kwa wingi katika uzinduzi huu wa Wiki ya Nenda kwa Usalama Barabarani.
Ndugu zangu wa Tanga,
Nalipongeza Baraza la Taifa la Usalama Barabarani kwa maandalizi mazuri na kufanikisha maadhimisho haya. Ujumbe mliyouchagua kwa maadhimisho ya mwaka huu yaani ”ENDESHA SALAMA – OKOA MAISHA, TUZINGATIE SHERIA ZA USALAMA BARABARANI” ni muafaka kabisa. Ni ukweli usiopingika kuwa ajali nyingi za barabarani zinatokea kutokana na uzembe na kupuuza sheria za usalama barabarani. Takwimu zinaonyesha kuwa asilimia 56 ya ajali za barabarani hapa nchini hutokana na uzembe na ukosefu wa umakini wa madereva. Hivyo, basi kama madereva wataendesha kwa kufuata sheria za usalama barabarani ajali zinazotokea nchini zitapungua sana. Maana yake, tutaokoa maisha ya watanzania wengi kwa kuwaepusha na vifo na ulemavu.
Gharama za Ajali za Barabarani
Ndugu Wananchi,
Ajali za barabarani zimeendelea kugharimu maisha ya watu wengi, ustawi wa kaya nyingi na uchumi kwa ujumla. Kinachosikitisha ni kuwa sehemu kubwa ya ajali hizi zinaepukika ikiwa sheria za usalama barabarani na tahadhari zingechukuliwa na madereva wa vyombo vya usafiri na watumiaji wa barabara. Wakati mwengine hata ile dhana ya kuwa ‘ajali haina kinga’ inapoteza mantiki. Maana, ajali kwa asili yake ni tukio lisilozuilika na lisilobashirika kama lilivyo janga lingine lolote.
Hali ya Usalama Barabarani
Ndugu wananchi,
Takwimu za ajali za barabarani zinazotolewa na Jeshi la Polisi zinaonyesha kuwa, kwa miaka takribani mitano iliyopita yaani kuanzia mwaka 2010 hadi Desemba 2014, watu 19,264 wamepoteza maisha. Mwaka jana pekee watu 3,534 wamepokeza maisha, idadi ambayo ni karibu sawa na watoto wote (4,008) waliofariki kwa malaria nchini mwaka 2014. Aidha, katika mchanganuo huo, watembea kwa miguu ndio kundi lililoongoza kwa vifo vya ajali ambapo watu 6,013 walifariki dunia wakifuatiwa na abiria ambapo watu 5,708 walipoteza maisha. Watu wengine 3,825 walifariki kwa ajali za pikipiki, wapanda baiskeli 2,148, wasukuma mikokoteni 217 na madereva wa magari 1,383.
Mbali na wale waliopoteza maisha, kumekuwepo pia na majeruhi 96,788, ambapo majeruhi 19,155 ni watembea kwa miguu, 42,300 abiria wa magari, wapanda pikipiki 21,236, wapanda baiskeli 6,389, madereva 6,938 na wasukuma mikokoteni 770. Kwa vigezo vyovyote vile vya kitakwimu, idadi hii ni kubwa sana na haipaswi kuendelea hivi.
Naambiwa katika kipindi cha miezi sita (6) ya Mwaka huu (Januari - Juni 2015) pekee yake zimekwisha tokea ajali 4,079 zilizosababisha vifo vya watu 1,747 na kujeruhi watu 4,826. Ajali za pikipiki pekee ni 1,352 zilizosababisha vifo vya watu 473 na kujeruhi 1,275. Ni vizuri Watanzania mkasema imetosha. Hasara kwa taifa ni kubwa mno.
Ndugu Wananchi,
Kama nilivyosema awali, nyingi ya ajali hizi zingeweza kuepukika. Nasema hivyo kwa kuwa stadi zinaonyesha kuwa vyanzo vikubwa vya ajali vifuatavyo ndio vinavyochangia sehemu kubwa ya ajali zinazotokea nchini. Vyanzo hivi ni:
- i. Kuendesha kwa mwendo wa kasi kupita kiasi,
- ii. Kuyapita magari ya mbele yao bila ya kuchukua tahadhari,
- iii. Kuendesha magari mabovu barabarani,
- iv. Kutoheshimu alama na michoro ya barabarani,
- v. Kuendesha vyombo vya moto bila kupata mafunzo na bila leseni,
- vi. Kubeba abiria zaidi ya mmoja kwenye Pikipiki,
- vii. Kuendesha gari/pikipiki dereva akiwa amekunywa au ametumia kilevi (viroba),
- viii. Kuzidisha mizigo au abiria kwenye vyombo vya usafiri,
Kwa vile haya hayazingatiwi haishangazi kwa nini ajali ni nyingi na utetezi wa ‘ajali haina kinga’ unapoteza maana.
Wajibu wa Wadau Katika Kudhibiti Ajali
za Barabarani
Ndugu Wananchi,
Kuzuia na kudhibiti ajali za barabarani ni jambo linalotegemea wajibu wa kila mmoja wetu. Serikali, ina wajibu wa kuhakikisha kuwa kunakuwepo na miundombinu mizuri na sheria za usalama wa barabarani inasimamiwa ipasavyo. Kikosi cha Polisi wa Usalama Barabarani kinapaswa kusimamia utekelezaji wa sheria za usalama barabarani kwa ukamilifu, bila ajizi, uzembe wala rushwa. Wamiliki wa vyombo vya kusafirisha abiria na mizigo wanapaswa kuhakikisha kuwa wakati wote vyombo vyao viko katika hali nzuri ya kusafiri barabarani. Lazima viwe vinakidhi vigezo na viwango vya usalama ili visihatarishe maisha ya watu na mali inayobebwa. Vivyo hivyo, na hasa madereva wanapaswa kutii sheria, kuzingatia alama za barabarani na kutambua dhamana kubwa waliyonayo ya kubeba roho za watu na mali.
Mara nyingi, abiria wanajisahau kuwa na wao wanao wajibu muhimu katika kuzuia ajali za barabarani. Hawana budi kuchukua tahadhari kwa mambo matatu. Kwanza, kutokukubali kupakiwa wengi zaidi ya uwezo wa chombo cha usafiri. Pili kutokukubali kuendeshwa kwa mwendo wa kasi kupita kiasi. Na, tatu watoe taarifa kwa askari wa usalama barabarani pale ambapo dereva anaonyesha dalili za kukiuka kwa makusudi sheria na kanuni za usalama barabarani. Wasikubali wala kuwaogopa madereva wanaohatarisha maisha yao wakati wamelipa nauli. Watu wamekata tiketi kwa lengo la kufikishwa wanapokwenda, kwa usalama na siyo kwenda kuzimu. Mkumbuke kuwa unyonge wenu ni mauti yenu. Ikiwa kila mmoja atatimiza wajibu wake katika mnyororo huu wa wajibu, tutaweza kuepusha ajali nyingi na hivyo, kuokoa maisha ya watu, kuwanusuru watu wasipate vilema na kuokoa mali zisiharibiwe.
Hatua za Kuchukua
Ndugu Wananchi, mabibi na mabwana,
Hatuna budi kubadilika namna tunavyoliangalia suala la usalama barabarani. Tusilichukulie suala la usalama barabarani kama ni jukumu la Kikosi cha Usalama Barabarani peke yake. Tunapaswa kubadilisha mitazamo yetu na kuliona suala hili kuwa ni letu sote. Hivyo inatulazimu sote kila mmoja na kwa umoja wetu kuchukua hatua kwa kadri ya uwezo wetu katika kukabiliana na tatizo hili. Kwa ajili hiyo, nataka Baraza la Taifa la Usalama Barabarani kufanya yafuatayo:
- i. Kuelekeza nguvu zetu katika kudhibiti vyanzo vikuu vya ajali na kusababisha vifo, majeruhi na uharibifu wa mali. Mambo hayo nilishayataja lakini nisisitize mambo matano; ambayo ni mwendo kasi, ulevi, kutovaa kofia ngumu (helmet), kutofunga mkanda, na vifaa vya kuwalinda watoto wadogo wakiwa ndani ya gari (Child Restrain),
- ii. Kuanzisha mfumo wa kuweka alama kwenye leseni za udereva (points system) ili kuwaondoa madereva wanaokithiri kwa kukiuka sheria na kuwafungia kuendesha vyombo vya usafiri wale watakaoonyesha usugu,
- iii. Kupendekeza marekebisho ya Sheria na Kanuni za usalama barabarani ili ziendane na wakati na kutilia maanani namna ya kudhibiti wimbi la ajali za barabarani. Hii ni pamoja na kufunga kamera katika barabara kuu ili kufuatilia mienendo ya madereva wa masafa marefu barabarani,
- iv. Kikosi cha Usalama Barabarani kiongeze nguvu katika kudhibiti ajali za barabarani. Pamoja na mkazo unaowekwa kwenye kukusanya faini, tufanye hivyo pia kwenye kudhibiti ajali. Tuwachukulie hatua wale askari wachache wanaoendekeza vitendo vya rushwa. Hali kadhalika uanzishwe mfumo wa ulipaji faini kwa njia ya benki na simu ili kuondoa vishawishi vya rushwa,
- v. Kutoa elimu ya kuhamasisha umma juu ya usalama barabarani kwa watumiaji wa barabara na katika shule zetu za msingi na sekondari,
- vi. Wamiliki wa mabasi na magari ya mizigo washirikishwe katika mkakati wa kudhibiti wimbi la ajali za barabarani, na wasimamiwe kutimiza wajibu wao kwa madereva,
- Shirika la Viwango Tanzania (TBS) liongeze uwezo wa kukagua mara kwa mara viwango vya matairi, vipuri na mabodi ya mabasi nchini,
- Wakala wa barabara nchini (TANROADS) ihakikishe kuwa alama za barabarani pamoja na michoro stahiki inakuwepo barabarani wakati wote,
- ix. Mfumo wa ukaguzi wa magari kwa lazima (Mandatory Vehicle Inspection) uanze kutumika. Isiwe tena hiari ili kuhakikisha usalama wa magari yanayotumika katika barabara zetu. Msiishie tu kuuza stika za ukaguzi wa magari.
- x. Kutoa msukumo maalum kwa shughuli za utafiti wa suala la usalama barabarani ili kupata majawabu ya kisayansi na kimfumo ya namna ya kulipunguza tatizo la ajali za barabarani kutoka kiwango cha sasa. Natambua tayari Chuo Kikuu cha Dar es Salaam na Taasisi ya Teknolojia (DIT) wanafanya tafiti hizi, shirikianeni nao kwa ukamilifu.
Hitimisho
Ndugu Wananchi,
Mimi naamini tukiamua na kuchukua hatua zinazostahili kwa uthabiti tutaweza kupunguza idadi ya ajali za barabarani na kubaki zile tu ambazo kweli ni za bahati mbaya. Tutaokoa maisha ya watu wengi, tutapunguza idadi ya yatima, na kupunguza idadi ya walemavu. Haya yanawezekana kwani iko mifano ya kuwezekana kwenye nchi za wenzetu. Tuwe tayari kujifunza na kuiga kutoka kwao.
Niruhusuni nimalize kwa kusisitiza kuwa kila mmoja wetu dereva, abiria, watembea kwa miguu, wamiliki wa vyombo vya usafiri anapaswa kutimiza wajibu wake kwa kuchukua hatua zinazostahili kuchukuliwa. Mimi naamini kila mtu akichukua kinga na tahadhari, hakutakuwepo na ajali zitokanazo na uzembe. Zitabaki zile tu zisizoepukika. Lazima tufanye kila lililo ndani ya uwezo wetu kukabiliana na tatizo hili.
Inawezekana, timiza wajibu wako. Sasa natangaza kuwa maadhimisho ya Wiki ya Nenda kwa Usalama Barabarani mwaka 2015 yamefunguliwa rasmi.
Ahsanteni kwa kunisikiliza.
- Jul 29, 2015
ACCEPTANCE REMARKS BY HIS EXCELLENCY JAKAYA MRISHO KIKWETE, PRESIDENT OF THE UNITED REPUBLIC OF TANZANIA UPON RECEIVING THE HONORARY DEGREE FROM THE UNIVERSITY...
Soma zaidiHotuba
Mr. Chancellor Jean Paul, Chancellor of the University of New Castle;
Professor Caroline McMillen, Vice Chancellor of the University of New Castle;
Your Lordship Mayor Nuataly Nelmes of the City of New Castle;
Members of the Governing Council of the University of New Castle;
Members of Academic Staff;
University Students and Alumnae;
Ladies and Gentlemen;
Introduction
Honestly, I am short of words good enough to express my delight and gratitude for being here today and more importantly for being awarded the Degree of Doctor of Laws Honoris Causa of this prestigious and world renown University. I must admit when I received your letter informing me of the decision made by this University, I was pleasantly surprised albeit grateful.
Ladies and Gentlemen;
It is with a great sense of humility and reverence that I accept this award. I do so on my behalf and on behalf of the broad masses of the people of the United Republic of Tanzania. Through me, this great University has recognized our collective efforts to transform our country and improve the quality of our lives from underdevelopment to prosperity. This award gives our people a sense of satisfaction and optimism that their sweat and toil is being noticed and appreciated.
Appreciation to the University of New Castle
Ladies and Gentlemen;
I feel greatly honoured and privileged to be associated with this great University. Fortunately, numbers speak for themselves. The University of New Castle is a leader among Australian Universities that are under 50 years old. It ranks 7th among the top 10 research-intensive universities in Australia. I am told, also, that this University is among the 100 top most international universities and one of the top 300 universities in the world. It is no wonder that about 7,000 students from over 100 countries chose this University for their studies.
In the citation some of the things we were able to do and achieve during my term of office were ably mentioned. I can’t agree with you more and, I thank you for saying it. Indeed, we have delivered on our promise on many things we said and planned to do. In some instances we exceeded what we had undertaken to do. As a matter of fact, some of what we achieved surprises many people including myself. The question how we were able to do so much always pops up. However, there are also few promises and plans we could not fulfill fully or not at all. This is mainly because we were not able to get the requisite financial resources either from own sources or our development partners.
Ladies and Gentlemen;
Allow me to tell a bit of my story. When I was contemplating to present my name again, to my party, Chama cha Mapinduzi, for nomination to be its Presidential candidate for the 2005 elections, I spent quite a bit of my time conceiving ideas about my agenda. I zeroed in on four sets of things. First, there was the issue of ensuring that Tanzania and the Tanzanian people remain united as one nation and one people who love each other and live together in harmony, solidarity and cooperation despite their diversities.
As you know, Tanzania is a new nation created in 1964 with the union between the People’s Republic of Zanzibar and the Republic of Tanganyika. There are issues concerning the Union which needed to be resolved if the union was to endure. There are 120 tribes and as many vernaculars and cultures. People of all races, religious denomination and political affiliation live in Tanzania.
Holding together a country with such diversity is a challenge of its own kind. How to make people celebrate their differences but remain Tanzanians live and relate to each other as brothers and sisters and fellow countrymen and women? And, how to resolve teething problems of the Union to the satisfaction of many are no small feats at all. I say so because we are not short of political demagogues, tribalists, religious fanatics, and sectarians of various persuasions, who would rather exploit these differences to advance their personal fortunes or sectarian agenda instead of the broad national agenda. With such reality, keeping the country and its people united itself is a matter that deserves special attention.
Ladies and Gentlemen;
I realize that there wasn’t a “one plus one is equal to two” answer. It depended more upon the type of challenge and the political skills and wisdom of the national leaders and the other socio-political actors. It is about how they responded to the challenges concerned. My experience has shown that never underrate the power of dialogue. It has proven to be a very useful level of resolving differences.
I can proudly say that Tanzania has been lucky to have had a visionary founding father of exceptional qualities and statue, in the name of Mwalimu Julius Kambarage Nyerere, our first President and the father of the Tanzanian nation. He together with the first President of Zanzibar Sheikh Abeid Aman Karume laid strong foundations for the unity of our country and its people.
Fortunately, also the successive generations of leaders who came after them steadfastly followed in their footsteps. Let me acknowledge my two predecessors His Excellency Alhaj Ally Hassan Mwinyi our second President and His Excellency Benjamin William Mkapa the third President. Like him I followed his footsteps and those of others before him. In the same vein, I would like to acknowledge the six Presidents of Zanzibar who followed after the late Sheikh Abeid Karume. These are their Excellencies: Aboud Jumbe, Ali Hassan Mwinyi, Abdul Wakil, Salmin Amour, Amani Karume and Dr. Ali Mohamed Shein the current President. These are the leaders who have defined the Tanzania of yesterday and today which is united, peaceful and stable.
Sincerely, I hope that the new leadership to be installed after the October, 2015 elections will uphold the vision and cardinal principles which have helped us to manage the diversities and keep our nation and its diverse people what it is today. If they do that our country and people will remain united. Peace and stability will continue to reign. If they do otherwise I cannot imagine its consequence. I could see a dangerous fall out unless they have other better ways and means to keep our nations together, which ones I can’t guess.
Ladies and Gentlemen;
The second, item on my agenda was with regard to the economy. I promised to put in place policies and measures that will sustain the economic reform agenda and continue to promote inclusive socio-economic growth and development. Ultimately the overarching objective is “better life for every Tanzanian”. Today, ten years later I can look back with pride at what we have been able to achieve. Let me hasten to say that the objective has not yet been attained fully although considerable excellent progress has been made. Moreover, better life for everybody is a lifelong ambition and not a one event. The sustained pursuit of sound economic policies is what will ultimately deliver on that noble goal. So far so good.
The Tanzanian economy is on a sound footing with strong macro economic performance. Over the past decade average economic growth rate has been around 7 percent. The GDP has trebled from USD 14.4 billion in 2005 to USD 49.2 billion in 2014. Per capital GDP has also trebled from USD 375 to USD 1,066 during the same period of time. Although still very low by Australian or global standards, to my country it means a lot.
According to World Bank categorization a middle income country starts at a GDP per capita of USD 1,096. It means therefore that we are only USD 30 away to graduate from a Least Developed Country to a Middle Income Country. We are so excited about getting so close. We are determined to get there, hopefully, next year. We can’t wait to witness that day. It has eluded us for far too long.
Ladies and Gentlemen;
During this same period we registered a 6 percent reduction in poverty from 34 percent to 28 percent between 2005 and 2012. Indeed, progress has been made but it is not good enough. There are still too many people who live below the poverty line. It means therefore, that a bigger push is needed in the coming years.
We took interest in getting to know why there is a slow pace in poverty reduction in our country. There are may be number of factors but we discovered the most significant one was the slow growth in the agricultural sector. Average growth has been 4.3 percent in the last decade. As a matter of fact the high GDP growth rates are a function of other sectors. With 75 percent of our people living in rural areas and depending on agriculture for their livelihood, it speaks louder about why there is still so much poverty.
Cognizant of this reality we decided to make robust interventions to transform and modernize our agriculture which remains predominantly traditional. A diagnostic study was done and the constraints to growth of the sector were identified and so were the remedial measures to be taken. A number of initiatives were put in place the major ones being the Agricultural Sector Development Programme (ASDP), Kilimo Kwanza (Agriculture First Initiative), the Southern Agricultural Corridor of Tanzania (SAGCOT) and the Livestock Sector Modernization Initiative.
Ladies and Gentlemen;
Evidence is beginning to emerge, signifying the fact that something positive is happening. For example, on food production, in 2005 we were at 95 percent food self sufficiency while last year we were at 125 percent. Because of the increased production of rice and maize we are called upon to address problems of markets, prices and storage. Plans to address these challenges are well underway.
Ladies and Gentlemen;
The third item on my agenda was governance. I undertook to see to it that Tanzania is governed well. There is democracy, rule of law, respect for human rights, separation of powers and the fight against corruption and other vices in society is unrelenting. Indeed, democracy has taken root and Tanzania is a vibrant democracy where freedom of speech and association is observed. We now have 22 registered political parties which are free to organize and do their political work without encumbrance unless their leaders and members do things that violate the laws of the land. There are regular elections and transfer of power is smooth and the Constitution is respected.
Basic individual freedoms such as freedom of expression and the media are being respected. Tanzanians are free to express themselves and the media is free. Some say it is too free to a fault. There are 16 daily newspapers while only 2 are government owned. There are 115 radio stations of which only one is state owned. Similarly the government owns one television station out of 29 stations in the country. It is important to mention here that there is no censorship of news but the government has always reserved the right to sanction any media outlet that contravenes law of the lands including the media law and regulations.
Ladies and Gentlemen;
We have taken the fight against corruption and abuse of office seriously, since coming into office. In 2007 we enacted a new anti corruption law which is much more robust and stronger than past laws. We have created a strong institution to lead the fight. So far a lot has been done to build and strengthen the Prevention and Combating of Corruption Bureau in terms of budget and human resources. It is paying desired dividends. More incidents of corruption are deported and investigated. More perpetrators are being apprehended and taken to court, convicted and punished. A lot of public funds have been saved. These achievements notwithstanding, corruption remains a serious problem in both the public service and the private sector. The fight against this scourge continues and must continue.
With regard to separation of powers between the Executive, Legislature and Judiciary I would like to mention three things. One, that the lines are clearly defined and known to everyone. Fortunately, they are being observed there isn’t anything serious to talk about relating to violations or interference. Wherever there would arise a misunderstanding dialogue would be invoked to help iron out such differences. As a result relations between the three organs of the state are smooth and cooperation is good.
There is rule of law in the country and nobody is above the law. The Judiciary is free to administer justice and so is Parliament with regard to enacting laws and oversight of government. Our National Assembly has been famous in performing its functions well. It is a no nonsense Parliament which has always kept Government officials accountable and responsible. A number of ministers and senior government officials have had to account and take responsibility for mistakes which through Parliaments oversight were uncovered.
Ladies and Gentlemen;
We in government are tasked to provide budgetary resources to Parliament and the Judiciary to enable these organs to perform their functions smoothly. It is in this regard we decided to implement the age old Constitutional requirement of establishing a Parliamentary Fund and a Judicial Fund. The two funds have been established giving the Parliament and the Judiciary greater autonomy and ease of doing their things. I acknowledge the fact that there is need to ensure better budgetary allocation of financial resources and regular disbursement. We have undertaken to make due corrections.
Ladies and Gentlemen;
As far as access to basic social and economic services is concerned, visible progress has been made over the last decade. More and more Tanzanians have access to health care, clean water, sanitation, education, electricity and transport related services. Expansion in healthcare both preventive and creative has resulted in life expectancy of Tanzanians increasing from 49 years to 62 years. People who have access to clean water have increased from 73 percent in 2005 to 86 percent in 2015 in urban areas and 53 percent in 2005 to 67.6 percent in 2015 in rural areas. We need to do more particularly in rural areas. Access to electricity has increased from 10 percent to 40 percent.
With regard to transport related services improvement in services at the port of Dar es Salaam for example has lead to cargo handling to increase from 6.7 million tons in 2005 to 14.4 million tons in 2014. Perhaps one of the most remarkable achievement has been in the road infrastructure, where the network has been expanded reaching many areas of benefitting more people in the country.
The network of paved roads has been expanded than any other time in the history of our country. As a result many problems of the near past are no longer there. People can now get to any place in Tanzania from Dar es Salaam our commercial capital, on the same day. Before that, some places took two to three days to reach. Many rural roads are passable throughout the year. This has made life easy for our people and it has also been a major catalyst in promoting growth in the country. There are success stories in aviation and maritime transport. Unfortunately, this is not the case with railways. Our two railway systems have been plagued with serious problems. Plans to make comprehensive interventions to rehabilitate and modernize our railway are well underway.
We have been able to achieve so much because we have taken seriously the strengthening of government revenue collection there has been phenomenon increase. We have been reducing donor dependence from 42 percent in 2005 to 15 percent last year and 8 percent this year. We have also improved financial discipline by strengthening Controller and Auditor General office.
Education
Education as a Tool for Empowerment and
Poverty Eradication
Ladies and Gentlemen;
As we all know, education is a cross cutting catalyst for achieving other development goals. There is a causal relationship between ignorance and poverty. According to the Education For All (EFA) Global Monitoring Report, if all students in low income countries left school with basic reading skills, 171 million people could be lifted out of poverty, which is equivalent to a 12 percent cut in global poverty. It goes further to attest that, “globally, one year of school increases earnings by 10 percent on average”. And that, one-year increase in the average educational attainment of a country’s population increases annual per capita GDP growth between 2 percent to 2.5 percent.
Interventions in the Education Sector
Ladies and Gentlemen;
When I assumed leadership of our country in 2005, I decided to put education at the top of my agenda. Among the things we did was to ensure that we allocated more budgetary resources to education than any other sector. As a result the education budget increased from 669.5 Billion Tanzania shillings (318.8 million USD) in 2005 to 3.4 trillion Tanzania shillings (1.62 billion USD) in 2015. It has always ranged between 19 – 20 percent of the government budget.
We also embarked on a major expansion in primary, secondary and tertiary education. We did the same with vocational training. We decided to do that because there were still many children who were yet to be enrolled in primary school. Also that only 6 percent of the students who finished primary school were able to go to secondary school because of limited access. Moreover, we wanted to catch up with Kenya and Uganda who had more students than us at all levels. Tanzania being the largest country in East Africa both in size and population had the least primary, secondary and tertiary education enrollment than these two fellow states of the East African Community. This was not acceptable because it made our people less competitive.
We decided to correct these imbalances. Ten years later the story is totally different. A lot has been achieved. The number of students in primary school has increased from 7.54 million in 2005 to 8.23 million in 2014. The enrolment rate has reached 98 percent. Secondary schools have increased from 1,745 in 2005 to 4,576 in 2014 (nearly an increase of 3,000 schools) and enrolment of students increased from 524,325 to 1,804,056 during the same period.
With regard, to higher education the student population has increased from 40,719 in 2005 to 218,956 in 2015 as a result of the increase in universities from 26 to 52. The sharp increase in private universities was encouraged, in part, by my decision to extend student loans to students studying in private universities as well.
Promoting Quality of Education
Ladies and Gentlemen;
The huge and rapid expansion in construction of secondary schools and students enrolment brought with it challenges of quality of the education being provided. This was in relation to availability of teachers, text books, science laboratories and teaching materials. We expanded the training of teachers. As a result we have been able to meet the demand for teachers for social science subjects but still have a big shortage of natural science and mathematics teachers. Plans are now under way to take robust measures to solve this problem as well.
In the past 10 years, we have been able also to reduce the shortage of text books in secondary schools from 1:5 in 2010 to 1:2 in year 2014. Our target is to reach 1:1 ratio in 2016, which I believe is doable. The shortage of sciences laboratories will likely to be history at the end of this year. As a result of these developments the pass rates have been on a steady increase. The objective is being met.
Gender Parity in Education
Ladies and Gentlemen;
We have recorded important strides in bridging the gender gap in education. We have attained gender parity in primary and secondary schools. As a matter of fact there are slightly more girls than boys in primary school. The number of girls in universities has increased from 24.6 percent in 2005 to 35.9 percent in 2015.
To have many girls in schools is a very important factor in our country’s development because there is a nexus between women education and development. The 2013 EFA Global Monitoring Report suggests that women with more education tend to have fewer children. It goes further that, the number of girls getting married by the age of 15 years would fall by 14 percent with primary education, and 66 percent fewer girls would get married if provided with secondary education. In addition, if all women completed primary education in Sub Saharan Africa alone, there would be a 70 percent reduction in maternal deaths thus saving 113,400 women’s lives. Also, it would reduce stunting by 4 percent (1.7 million children), and 26 percent (11.9 million children) if they completed secondary education.
International Collaboration and Partnership in Education
Ladies and Gentlemen;
The gains we have attained in education and other sectors could not be easily achieved without the support and partnership with our many friends and well-wishers. The government of Australia has been one such partner who has been supportive of our several development programs. In education, for example, between 2007 and 2015 alone, 330 Tanzanian students have benefitted from the scholarships offered by the Australian government to study in Australia. I am told the Newcastle University alone has received and trained about 48 Tanzanians students in various programmes. Three of these students are currently doing their doctorate degrees. We are sincerely grateful and plead for continued support.
Ladies and Gentlemen;
There is need, also, to promote cooperation and collaboration between Australian universities and universities in Africa. This will help our universities build more capacities in teaching, research and development. I am told this great university maintains collaboration with universities in Canada, New Zealand, United Kingdom, United States of America and Malaysia. Also, plans are underway to extend it to China and South Africa.
My I use this opportunity to make a humble appeal, to this esteemed University to consider collaborating with universities in Tanzania and other countries of Sub-Saharan Africa. Such cooperation will make a huge difference in the capacities of our university to deliver quality education and assist in the development of our country through research outcomes.
Tanzania in the Foreign Relations
Ladies and Gentlemen;
In the last decade, Tanzania registered tremendous successes in the diplomatic front at the regional and global setting. We are friends with all nations on the world. There is no country we consider to be an enemy or hostile to Tanzania. We have good relations with all International Financial Institutions which have remained critical supporters of our development endeavours. We have been proactive and responsible members of the East African Community, the Southern African Development Community, The Indian Ocean Rim, the Africa Union, the Commonwealth and the United Nations.
The two regional economic communities of the EAC and SADC have proven to be very beneficial to Tanzania. Trade has been on the increase as much as investments which have in many ways contributed to Tanzania’s economic progress I have talked about earlier. Under the auspices of these communities and the African Union and UN we have had the opportunity to contribute to resolving conflicts in our neighborhood and the region. We are proud to have been useful. It is during this time that Tanzania has been quite active in contributing to peace keeping missions of the UN or AU like in Darfur, Lebanon and Democratic Republic of Congo.
All in all, I am deeply satisfied that I leave office at a time when we placed Tanzania’s diplomacy high on the world stage. This success amazes many including me because we are not an economic power nor are we a military power. Someone once said; “Tanzania is beating above its weight”. I tend to concur with him.
Conclusion
Ladies and Gentlemen;
Once again I thank you Vice Chancellor for the honour you have bestowed upon me and the people of Tanzania. I also thank you for the opportunity to address this august convocation. I shall always cherish this moment for it has left an indelible mark in my mind and personal life history. I am indeed proud to join the alumni family of this prestigious university. When opportunity present and time permit, in not too distant a future, I look forward to visiting with you again to possibly share my experiences with the fellow members of the esteemed Newcastle University community.
With these many words, I humbly wish to thank you all for your kind attention.
- Jul 24, 2015
SPEECH BY H.E. DR. JAKAYA MRISHO KIKWETE, PRESIDENT OF THE UNITED REPUBLIC OF TANZANIA AND COMMANDER IN CHIEF OF THE ARMED FORCES, AT THE CLOSING AND GRADUATION...
Soma zaidiHotuba
Mr. Job Masima, Permanent Secretary Ministry of Defence and National Service;
General Davis Mwamunyange, Chief of Defence Forces;
Lt. Gen. Said Ndomba, Chief of Staff;
Major General Gaudence Milanzi, Commandant National Defence College;
Generals, Officers and Men Serving and Retired;
Your Excellencies High Commissioners and Ambassadors,
Members of the Faculty;
Course Participants;
Invited Guests;
Ladies and Gentlemen,
I thank you Commandant, for inviting me on this auspicious day to grace this third convocation of the National Defence Collage (NDC). It’s always a pleasure for me to visit this college for it rekindles nostalgic memories of my past life as one of the directing staff of the Tanzania Military Academy. I must confess working and teaching at the TMA has been one of memorable experiences in life. Professionally, I am not a teacher but I came to like and enjoy the teaching job. That is why I had promised to spend part of my time during retirement to speak at this College. I hope sharing my knowledge and experience at this important institution of higher learning on security and strategic studies may be useful. I remember the promise and will try to keep it. Let me apologies for not being able to come and speak this year like I did last year. It was due to exigencies of office. Such problems will not be there after the elections in October, 2015.
Achievements of the NDC
Ladies and Gentlemen,
I must admit that I am deeply impressed with positive developments taking place at this College. This is with regard to the institutional setup, academic programs and the infrastructure. The NDC started in 2012 with 20 students all of whom were Tanzanians. In 2013 there were 30 students graduated. In this academic year, there were 21 Tanzanians and 9 from friendly nations. This makes the number of students who have graduated from the College to be 80. This is no small achievement at all for so short a time. It makes us look to the future of this institution of higher learning with hope and great expectations.
There are two other milestone achievements of the National Defence College. The first one is the recognition by National Accreditation Council for Technical Education (NACTE). And, the second is the securing of a ‘Grant of Autonomy’ from the Ministry of Education and Vocational Training. The College is now an independent institution of higher learning. It offers a Masters Degree Course in Security and Strategic Studies and a Diploma in Security and Strategic Studies These are very important development indeed.
The Importance of the NDC
Ladies and Gentlemen,
We undertook to establish the National Defence College because we did not have one while having such College is an important matter for a country. When we did not have this College we used to send our people abroad to similar Colleges. But, this had limitations with regard to how many we can send. Very few attended because we are not offered many places but also it was too expensive to afford to send many.
By design a National Defence College is a premier and strategic defence and security training institution. It is meant to be that way and it was established with that understanding in mind. Defending and securing a nation and national interests are cross-cutting matters. They concern and involve everybody in all walks of life. Politicians, business people, policy makers, government officials, officers and men serving in defence and security institutions, as well as the common men and women in towns and rural areas. Everyone has an important role to play in his own right and at his place of work or abode.
There is a nexus between security, development and stability. Without it, one or all will faulter. For sure, this is a complex and complicated matter. It requires proper understanding of these complexities and devising pertinent ways and means of building the requisite inter-relationships and availing the requisite means to ensure smooth implementation of the objective of keeping the nation secure.
It is the task of the National Defence College to delineate the body of national interests, identify the actors, define and determine ways of making each play his or her part accordingly, but in an integrated and coordinated manner. It is right here where this is done and students are imparted with knowledge and expertise about it so that when they go back to their places of work they become better team players. They will no longer thinking inside their cocoons or in silos but work like a fully functioning wheel with all its components parts.
The NDC Must be a Think Tank
Ladies and Gentlemen,
This National Defence College has to meet these objectives if it have any relevance. The NDC must be a think tank of first resort for advise on matters of defence and security. For it to realize its mission and live up to its expectations, it must be able to attract high calibre academic staff as well as practitioners in its faculty and programs. It must embrace knowledge and expertise from all works of life. As such, it must seek knowledge beyond the realm of public life. I have in mind the private sector, civil society, faith based institutions and media. I say so knowing that, these players have increasingly become part of public space, and they are becoming part and parcel of public policy and, by implication, an integral part of national security. I am glad you are doing precisely this.
We must embrace these people. They are part and parcel of national dispensation and national security and development strategy. They have many useful things to offer, and to learn from them. It is important that these stakeholders become aware of the linkages between their individual and independent actions, and the implications of those actions in the broader sense of national security and wellbeing. Only when we bring them closer and engage them on issues of mutual and national interest, can we together achieve strategic partnership that will augur well and complement our efforts to achieve national security, development and stability.
The Future of NDC
Ladies and Gentlemen,
The relevancy of this institution lies beyond the excellence of its programs and academic staff. It depends much on the quality of the ideas generated and disseminated. In this case, this institution must invest in research and publication. It is high quality research which will make this institution to deliver on its expectation and earn the recognition and reputation it deserves. You must make sure that the research being done is relevant to the vision and mission of the College and adds value by addressing the defence and security challenges that our country, the African Continent and the World we live in is facing. If the concerns of the friendly countries that bring their students to this institution can also be covered it would make this institution rise above board. In this way, this NDC will earn credibility beyond our borders.
It is incumbent upon this National Defence Collage to take the necessary measures to build a strong research and development department of its own. Also establish good working relations with relevant local and international research and academic institutions. You should continue to invite quest speakers and lectures from Tanzania and abroad to share their knowledge and experiences. Such collaboration will help this young College to broaden its horizon of knowledge and competences. That is why I welcome the three initiatives of launching public lectures, organizing symposiums and joint seminars in the coming courses. Also, on embarking on publication of the works of this College. In the same vein, I commend your decision of designing and hosting leaders’ capstone sensitization package for senior Government leaders. This is the right thing to do. As a matter of fact it is what is expected of think tanks like the NDC.
Counsel to Graduates
Ladies and Gentlemen,
Let me also say a few words to the graduands, who have been colourfully awarded – the prestigious symbol ‘ndc’ and an academic award. First of all congratulations on successfully completing your course. It’s a momentous achievement for you personally and for the institution which brought you here. We expect you to be good ambassadors of this college by doing things differently but better on return to your respective places. The leadership, national security and decision making basics you have learnt and earned here should be put to play and distinguish you from those who have been to this college.
This College has produced alumnae of 80 in the three years of its existence. I am told most of them have ably demonstrated their enhanced capabilities. I hope you will not be different and, probably be better than your predecessors. Don’t let down this esteemed National Defence College of Tanzania.
Appreciation to Participating Countries
Ladies and Gentlemen,
I am pleased with the fact that the friendly governments of Botswana, Burundi, Kenya, Malawi, Namibia, Nigeria, Zambia and Zimbabwe have continued to send students to study at this Institution. I am told that all these countries will do the same in the coming 2015/2016 academic year. We whole heartedly welcome them.
I see Ambassadors from some of these countries present here with us today. Please kindly convey my heartfelt appreciation for your trust, cooperation and support to our NDC. This is your institution, make good use of it. I am also gratified to learn that for the first time the college will admit one participant from Peoples Republic of China for the next course. It is a good start keep stretching your outreach.
The Government Commitment
Ladies and Gentlemen,
I would like to assure this convocation and members of the academic staff that the government will continue to render all needed support to the NDC. You remember my promise that we will continue to build this college. I hope you know that the construction of the second phase is ready to start. We thank our Chinese friends for continuous support. They supported the first and now the second phase. I can’t thank you enough. We shall honour in earnest your request to solve all governance and administrative issues to facilitate the college’s autonomy including the appointment of the Governing Board.
As you are aware, I am ending my tenure of office after the elections in October, 2015. I will be leaving amply satisfied that I have left behind a well functioning National Defence College. I personally, take pride in your achievements and good work. If there is anything more you think I can do to make you fulfil your mission better within my remaining days please do not hesitate to let me know. Otherwise, I look forward, to coming here to learn and share my experience with the faculty and students of this premier National Defence of Tanzania.
Conclusion
Ladies and Gentlemen,
I thank you once again for the invitation to grace this third convocation of the National Defence Collage. It’s a honour I will always cherish. Once more I congratulate the graduands and wish them every success and many happy returns from your hard work and dedication. It is now my singular honour and pleasure to declare this Third Graduation Ceremony of the National Defence College of Tanzania successfully concluded.
I thank you all for listening.
- Jul 20, 2015
HOTUBA YA MHESHIMIWA DKT. JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA KWENYE UZINDUZI WA MODENAIZESHENI YA SEKTA YA MIFUGO UTAKAOFANYIKA KATI...
Soma zaidiHotuba
Mhe. Dkt. Titus Mlengeya Kamani (Mb), Waziri wa Maendeleo ya Mifugo na Uvuvi,
Dr. Kaush, VIP International Conservation Conversion Foundation,
Waheshimiwa Mabalozi,
Waheshimiwa Wakuu wa Mikoa,
Katibu Mkuu wa Wizara ya Maendeleo ya Mifugo na Uvuvi,
Waheshimiwa Mabalozi na Wakuu wa Mashirika ya Kimataifa,
Wadau wa Mifugo,
Ndugu Wageni Waalikwa,
Mabibi na Mabwana.
Nakushukuru Mheshimiwa Titus Kamani, Waziri wa Mifugo na Uvuvi kwa kunialika kuzindua Mpango wa Modenaizesheni ya Sekta ya Mifugo ujulikanao kama ‘Tanzania Livestock Modernization Initiative’. Nakupongeza sana wewe na wataalamu katika Wizara yako na wadau wote walioshiriki katika kutayarisha na kufanikisha Mpango huu tunaouzindua leo. Nawashukuru pia wadau wa ndani na nje waliohudhuria uzinduzi huu. Uwepo wao unatupa uhakika juu ya utayari wao wa kushirikiana nasi katika utekelezaji wa mpango huu.
Hali ya Sekta ya Mifugo Nchini
Mabibi na Mabwana,
Tanzania ina utajiri mkubwa wa mifugo barani Afrika. Tanzania ni nchi ya tatu kwa utajiri wa mifugo ikizifuatia nchi za Sudan na Ethiopia. Takwimu za mwaka 2014 zinaonyesha kuwa, Tanzania ina mifugo milioni 25. 8 ambapo, asilimia 97 ya mifugo yote hiyo ni mifugo ya asili. Pamoja na wingi huo, sekta ya mifugo ilichangia asilimia 4.4 ya pato la taifa mwaka 2013 ikiwa na kasi ya ukuaji wa asilimia 3.8 tu. Aidha asilimia 37 ya Watanzania wanategemea sekta hii kama shughuli yao kuu ya kiuchumi.
Utajiri huu wa mifugo haujaweza kujitafsiri vizuri katika kuinua hali ya maisha ya wafugaji wetu. Kwa sababu hiyo inaifanya shughuli ya ufugaji kuonekana kuwa ni ya kimasikini inayofanywa na masikini. Nilisema wakati wa kampeni na wakati wa kuzindua Bunge la Tisa Desemba 30, 2005 kuwa, hali hii haikubaliki, na kwamba hatutaiacha iendelee hivyo. Nikaelezea dhamira yangu ya kuona kuwa tunaondokana na ufugaji ulio nyuma na duni na kuelekea katika ufugaji wa kisasa wenye tija na kumuongezea mfugaji mapato na hali nzuri ya maisha ya wafugaji. Nikasema, lazima tuupitie upya mnyororo wa thamani wa sekta ya mifugo, tuboreshe mifugo yetu, tuwe na malisho ya uhakika, huduma bora za ugani ziwepo, huduma ya kinga na tiba ipatikane, utafiti uendelezwe na masoko ya uhakika yapatikane, kwa mazao na bidhaa za mifugo. Lengo ni kuongeza mazao, thamani yake na mapato ya wafugaji.
Kwa sababu hiyo, mwaka 2010 tukaanzisha Programu ya Kuendeleza Sekta ya Mifugo (LSDP) ambayo ililenga kutoa msukumo mkubwa kwa maendeleo ya sekta ya mifugo. Nilifanya hivyo, baada ya kubaini kuwa Sekta ya mifugo haikuwa ikipewa uzito na kipaumbele stahiki ilipokuwa chini ya Programu ya Kuendeleza Sekta ya Kilimo (ASDP). Pamoja na uamuzi huo, niliunda pia Wizara ya Mifugo na Uvuvi kusimamia uendelezaji wa sekta hii.
Mafanikio ya Miaka 10 ya Sekta ya Mifugo
Mabibi na Mabwana,
Matunda ya utekelezaji wa Program ya Kuendeleza Mifugo yameanza kuonekana. Tumewekeza katika miundombinu ya ufugaji kwa kujenga malambo 1,008, majosho 2,364 na maabara za kisasa za mifugo 104 nchi nzima. Tumechimba visima virefu 101, malambo 370 na kukarabati majosho 499. Sasa tunayo majosho 3,637 ikilinganishwa na majosho 2,177 mwaka 2005. Kwa upande wa kuongeza utaalam na ubora wa mifugo, tumechukua hatua ya kuongeza maafisa ugani kutoka 2,270 mwaka 2005 had 6,041 mwaka 2015 na kuongeza vituo vya uhamilishaji kutoka kimoja mwaka 2005 hadi 8 mwaka 2015 na kuwezesha ng’ombe 955,360 kuhamilishwa katika kipindi cha miaka 10.
Matokeo makubwa yamepatikana pia katika ushirikishaji wa sekta binafsi katika kuwekeza kwenye sekta ya mifugo. Awali shughuli hizi za kuendeleza sekta hizi zilichukuliwa kama shughuli za serikali peke yake. Kutokana na uwekezaji wa sekta binafsi, katika kipindi cha miaka 10 tumeweza kuongeza viwanda vya kusindika maziwa kutoka 22 mwaka 2005 hadi 74 mwaka 2015. Viwanda vya kuzalisha vyakula vya mifugo vimeongezeka kutoka 6 mwaka 2005 hadi 80 mwaka 2015 vikiwa na uwezo wa kusindika tani milioni 1.4 kwa mwaka. Uzalishaji wa malisho ya mifugo (hei) umefikia marobota 957,860 kutoka 178,100 mwaka 2005. Viwanda na machinjio ya kisasa mapya 9 yamejengwa katika kipindi hiki. Na usindikaji wa ngozi umeongezeka kutoka vipande 790,000 mwaka 2005 hadi vipande milioni 3.78 mwaka 2014.
Mpango wa Modenaizesheni ya Mifugo
Mabibi na Mabwana;
Mafanikio tuliyoyapata yanatia moyo na kutufungulia njia ya kuelekea kwenye ufugaji wa kisasa. Uzinduzi wa Modenaizesheni ya Sekta ya Mifugo Tanzania leo ni ushahidi wa kutosha wa amza yetu ya kujenga juu ya mafanikio tuliyoyapata katika kuweka mazingira ya sekta ya mifugo kukua na kuendeleza miundo mbinu ya kuwezesha ukuaji wa kasi na kisasa wa mifugo nchini. Tunatumia msingi huo sasa kumuendeleza mfugaji, ambaye kuendelea kwake ndio ufunguo wa kuendeleza ubora wa mifugo yenyewe.
Nimefurahi kuwa katika warsha ya siku tano (5) iliyofanyika ya kuandaa Modenaizesheni ya Sekta ya Mifugo, mlijadili vikwazo vinavyozuia maendeleo ya sekta ya mifugo. Mambo yanayosababisha tija na kuwa uzalishaji mdogo yametambuliwa na mapendekezo ya kuyapatia ufumbuzi yametolewa. Uwezo mdogo wa koosafu za mifugo ya asili (Low genetic potential) na ufugaji wa kienyeji ni miongoni mwa mambo yaliyojadiliwa na washiriki kwa njia ya kisasa na kisayansi. Mmefanya vizuri sana kushirikisha wataalamu wa kutoka ndani na nje ya nchi, taasisi za elimu na wadau wengine wenye uzoefu mbalimbali kuhusu mifugo na ufugaji. Nimefurahi sana kuona kuwa wawakilishi wa wafugaji wameshiriki katika warsha hiyo, kwani hawa hasa ndiyo walengwa wa kwanza wa program hii na yote tuyafanyayo kuhusu ufugaji.
Mabibi na Mabwana,
Uboreshaji huu umelenga kuendeleza mifumo ya ufugaji, malisho ya mifugo na uzalishaji wa mifugo; pia kuboresha kosafu na mbari za mifugo yetu na kuongeza thamani ya mazao ya mifugo, kupitia usindikaji wa ngozi, nyama na maziwa na ufungashaji na usafirishaji wa bidhaa za mifugo na masoko. Kuendeleza shughuli ya utafiti, mafunzo, huduma za ugani; na zile za kinga na tiba ya mifugo. Miongoni mwa makusudio ya msingi ni kuboresha koosafu za mifugo yetu ya asili ili kupunguza muda wa kubadilika na kuweza kutoa nyama nyingi, maziwa mengi na ngozi bora zaidi. Hii itawezekana kwa kutumia teknolojia za kisasa za uhamilishaji na uhawilishaji kiinitete (Embryo transfer), ambazo zinapendekezwa kutumika pamoja na kuongeza lishe ya mifugo.
Kazi iliyo mbele yetu ni kutekeleza program hii ili itupeleke katika mapinduzi ya sekta ya mifugo. Serikali iko tayari kwa utekelezaji wa program hii maana itachangia sana katika utekelezaji wa awamu ya pili ya Mpango wa Taifa wa Maendeleo wa miaka 5 (2016-2020) utakaojikita katika maendeleo ya viwanda. Ukuaji wa viwanda vya usindikaji wa bidhaa za mifugo na ngozi utategemea sana ubora na tija ya mifugo yenyewe. Kwa sababu hiyo, tutaendelea kuendeleza sekta hii kupitia Programu ya Kuendeleza Sekta ya Mifugo na kwa kuendelea kuchochea ushiriki wa sekta binafsi. Tunaomba wadau wetu walioshiriki kuandaa mpango huu, nao kutimiza sehemu ya wajibu wao.
Shukrani kwa Wadau
Mabibi na Mabwana,
Kwa namna ya kipekee nawashukuru Balozi wa Denmark na Taasisi ya Kimataifa ya Utafiti wa Mifugo (International Livestock Research Institute) kwa kugharamia warsha hiyo na uzinduzi huu. Aidha, nawashukuru vyuo vikuu vilivyohusika katika maandalizi, na taasisi ya kimataifa ya “International Conservation Caucus Foundation (ICCF) na jamii ya wafanyabiashara kwa kuchangia kuitengeneza program hii. Nawashukuru wabia wetu wa maendeleo mbalimbali, taasisi za fedha zikiwemo Benki ya Dunia kwa kuonesha nia ya kusaidia utekelezaji wa Program ya kuboresha ya Sekta ya Mifugo Tanzania.
Hitimisho
Mabibi na Mabwana,
Mimi naamini tunaweza kufanya vizuri zaidi huko mbele tukitekeleza vizuri mipango na program hii. Mimi naamini siku si nyingi sana, mfugaji na shughuli ya ufugaji itakuwa yenye thamani kubwa na kuheshimika sana hapa nchini. Mimi naamini inawezekana kabisa nasi kuondokana na ufugaji wa kuhama hama na kuingia katika ufugaji wa ranchi za kisasa kama walivyondokana nao wenzetu wengine duniani hasa wa Ulaya na Marekani. Ni ndoto yangu kuona nchi yetu ina wafugaji walionawiri na ng’ombe walionona na sio kama ilivyo sasa ambapo mfugaji amekonda na ng’ombe amekonda. Mpango huu wa Modenaizesheni ninaouzindua leo, ndio barabara ya uhakika ya kutufikisha huko.
Ndugu zangu wafugaji, nafurahi kuwa naondoka nikiwa nimeiacha sekta ya mifugo katika mwelekeo mzuri.
Baada ya kusema maneno hayo, kwa furaha napenda sasa kutamka rasmi kuwa “Modenaizesheni ya Sekta ya Mifugo Tanzania” imezinduliwa.
ASANTE KWA KUNISIKILIZA
- Jul 13, 2015
OPENING ADDRESS BY H.E. DR. JAKAYA MRISHO KIKWETE, PRESIDENT OF THE UNITED REPUBLIC OF TANZANIA TO THE 12TH FORUM OF COMMONWEALTH HEADS OF AFRICAN PUBLIC SERVIC...
Soma zaidiHotuba
Honorable Minister(s);
Chief Secretary of the Government of the United Republic of Tanzania;
Heads of African Public Service;
Distinguished Delegates;
Ladies and Gentlemen;
I thank you for the honor to warmly welcome you all to Tanzania for the 12th Forum of Commonwealth Heads of African Public Service. It is my sincere hope that your stay here though short, will be as pleasant as possible. We thank you for attending in great numbers, for it gives this meeting the weight and importance it deserves.
Theme of the Forum
Distinguished Delegates;
I congratulate the organizers for choosing a very pertinent theme for this forum: “From Good Plans to Effective Execution: Anchoring Policy Coherence, Strategy and Execution for the Higher Performance Culture in the Public Service”. You will agree with me that all governments wish to deliver better public service. However, wishes in themselves have proven not to be enough, neither do they deliver the desired outcome. Therefore, we are expected to improve on delivery and go beyond crafting good policies, strategies and plans. We are expected to improve on execution and delivery. For, the effectiveness of government is not only reflected in its ability to formulate good policies, but on its ability to execute them. And more so, the times that we are in and the increasing stakeholder’s appetite for scrutiny and demand for accountability, makes the legitimacy of the governments at stake.
The key issue all over has and will remain to be, how do we enhance and ensure government delivery? There are fundamental questions we need to ask ourselves. How can government create an impact on its policies and programmes and how can we measure that? How do we translate good policy decisions and processes into tangible results on the ground? How do we bridge the execution-gap between policy decision and delivery? What is really wrong, a policy or the implementation?
For sure, there are no readily available textbook answers. All governments are working round the clock to try to answer them based on their realities and experiences and within their competences. No wonder, public service reform has been a buzz word and at the heart of this process of modernization. Therefore, sharing experiences, lessons and learning from one another as we do at this meeting is the surest way towards answering these lingering questions of all time.
Tanzania Experience on Reforms
Distinguished delegates;
Many of our countries, particularly those in the developing world inherited, at independence, a public service designed to serve the colonial system. It was lead by foreigners, it was small with the focus on facilitating provision of essential colonial services.
The circumstances then called for immediate intervention by the newly independent government in the quest to pursue the nation building project. In the then Tanganyika and later Tanzania, for example, the civil service adopted a series of reforms which focused on building institutions and human resource capacity to respond to needs of a new nation. In our case, we pursued Africanization program aimed at replacing the foreigners inherited in the civil service, expanding rapidly the provision of basic social services and its infrastructure by bringing the services closer to the people. That led to rapid expansion of the civil service in both scope and size. At that formative stage, the focus was on the establishment of the civil service and institutions than on the delivery. That was the first generation of the civil service reforms.
There was a radical shift and departure from this in the nineties following economic crises and ensuing structural reforms. We adopted the second generation of reforms that leaned towards the free market economy. The emphasis was reducing the involvement of the government in the management of the economy, for greater efficiency and effectiveness. Let Governments govern and Private Sector do business. We adopted Civil Service Reform Program in 1991 which ran up to 1999. The Purpose was to reorientate it to serve the new political economic landscape. It resulted into downsizing the government through restructuring and cost containment.
We embarked on decentralization programs, devolution of powers to local authorities form Central Government, and establishment of executive agencies and outsourcing of non-core services. We reduced Ministries, Department and Units by 25 percent, reducing employees significantly from 355, 000 in 1992 to 264,000 by end of 1998, and some important changes in salary structures and incentive schemes. Even with such reforms, yet the government delivery and efficiency could not be fully attained. At that stage the major preoccupation was on the consolidation of the civil service by putting systems to improve operation.
In year 2000, we embarked on a serious 11 years Public Service Reform Program (PSRP). The aim was to create a new public administrative system and structures featuring standard legalized behavious, coordinated operation, fairness and transparency. The vision was such that, the public service in Tanzania would transform to an institution of excellence to play a pivotal role in achieving sustainable economic growth, prosperity and eradication of poverty.
Significant achievements have been recorded in number of areas as result of reform program. Indeed, things improved for the better. There was improved service delivery levels and access and timeliness of service delivered in certain services. Public servants remuneration increased steadily and continuously since then to date. There has been, also, an improvement in the working environment in the civil service. Such improvements were also recorded on the policy and decision making processes such as budgeting. However, this also did not answer the critical and fundamental problems of effectiveness and efficiency in terms of accountability and government delivery. The main gain was on improving processes which has impacted positively on policy and decision making process. Yet, the question about government delivery was not adequately answered.
The Big Results Now
Ladies and Gentlemen;
When I assumed office in 2005 as President of our country, I encountered the same challenge. How can I make government deliver? The first five years’ experience has taught me valuable lessons. Much as we have been changing laws, policies and introducing new institutions, there was a dire need to change the way we do things by putting more emphasis on execution and delivery.
I realized, the problems may necessarily not lie in the quality of policy making process or policies themselves, but on the mechanisms in place for implementation, monitoring and evaluation. I noticed that, much of our time we are being bogged down by processes and bureaucratic inertia. Civil servants are much more rewarded and measured by how faithful and conservative they are to processes than results. Not how much they deliver. As a result, they enjoy more gymnastics of policy making than that of execution. At the end of these long and tedious processes, it is difficult to establish the impact in terms of delivery to the public which is more interested in results than the processes.
Ladies and Gentlemen;
In year 2012, I undertook an official visit to Malaysia. My interest in that visit, was among other things to learn from the success story of Malaysia, with regard to government delivery. I wanted to know, what it is, that they do differently. I realized that, they have adopted mechanisms that helped improve government delivery.
When I got back, based on lessons learnt we crafted what we called the ‘Big Results Now” Programme. This was our programme on government delivery. We conducted seminars to my Cabinet, Permanent Secretaries and Heads of Local Government across the government to orient them on the new delivery mechanism. The Seminar was followed by a Cabinet meeting where we identified 6 priority sectors that we agreed to start with on the new model of enhancing government delivery. These sectors were agreed through a very democratic process were Education, Water, Infrastructure, Energy, Agriculture and Resource Mobilization. Later, we added the Health Sector and Business Environment.
How BRN Works
Ladies and Gentlemen;
In the BRN Programme all actors from the government, private sector, civil society, development partners and other stakeholders meet. They do an evaluation of the prevailing situation in the sector. Through thorough discussion they identify areas of strengths and weakness and agree on what needs to be done to advance and consolidate the gains made and improve on the weakness made. They also set targets and time frames and apportion role. On allocating budgetary resources the government has to give top priority to the sectors identified for priority action. I established the Presidential Delivery Bureau (PDU) in my office to track implementation of agreed targets, compile report and appraise me on the progress being made by the implementing agency concerned.
Success of the BRN
Ladies and Gentlemen;
The BRN program has worked well so far despite challenges that we face in terms of resource mobilization. It has improved system wide coherence in government in terms of focus, data, and results that can be tracked and verified. It has overall improved discipline and culture of execution within the government. The involvement of stakeholders in the formulation of goals, targets and indicators has increased public involvement, confidence and scrutiny. Has Promoted transparency and accountability for results.
Way Forward
Ladies and Gentlemen;
The future of the governments and their legitimacy will depend more on how effective they are in delivering tangible results. We must adopt measures that promote popular participation and ownership of the development agenda. We must make public service people-oriented, based on meritocracy and driven by service to the citizenry, transparency and accountability. Public service should implement its commitment on governance and public administration; mobilize budgets and manages public finances effectively. The public sector must find ways of improving the performance culture that precipitates efficiency and effectiveness of its service delivery. This means providing value for money by improving quality of service, and reducing the costs involved in providing those services.
Conclusion
Ladies and Gentlemen;
Efficient and effective government delivery remains major pre-occupation today and in future. Our experience on the implementation of the BRN convinces us that we need to continue to expand its scope by scaling up to bring on board all sectors in the near future. We believe that an effective government is the one that is able to deliver results, track them and be able to account to the general public. The days of taking comfort in processes have long gone. It is now about details, numbers, transparency, ownership and accountability. To achieve that, decision must be made on time with right information and data, and must be executed.
Tanzania is pleased to share our experience to you and equally to learn from you. I believe that the Chief Secretary will share with you more details about our BRN. We look forward, to also learning from your experiences on approaches and lessons that you use in your respective countries to enhance government delivery.
Having said that, let me wish you fruitful deliberations over the next three days. It is now my pleasure to declare the 12th Forum of Heads of Public Services of Commonwealth Africa, officially open.
I thank you!
- Jul 09, 2015
HOTUBA YA MHESHIMIWA DR. JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA WAKATI WA KUAGANA NA BUNGE NA KULIVUNJA BUNGE LA KUMI LA JAMHURI YA MUUN...
Soma zaidiHotuba
Mheshimiwa Spika;
Tunayo kila sababu ya kumshukuru Mwenyezi Mungu mwingi wa rehma kwa kutujalia uzima na kutuwezesha kuishuhudia siku hii adhimu katika historia ya Bunge letu na nchi yetu. Hatimaye siku ya kuvunja Bunge la Kumi imewadia ili kuwezesha hatua husika za mchakato wa Uchaguzi Mkuu wa mwaka 2015 ziweze kutekelezwa.
Nakushukuru sana Mheshimiwa Spika kwa kunipatia nafasi hii ya kulihutubia Bunge lako tukufu ili niweze kutimiza wajibu wangu huo wa msingi Kikatiba. Lakini, shukrani zangu kubwa ni kwa uongozi wako mahiri na shupavu. Umeliongoza Bunge vizuri. Najua haikuwa kazi rahisi. Penye wengi pana mengi. Lakini kwa uhodari mkubwa umeweza kulifikisha jahazi bandarini salama salmini. Hakika wewe ni nahodha makini na jemedari hodari, uliyethibitisha uhodari na umakini wako katika uwanja wa medani. Wewe ndiwe mwanamke wa kwanza kushika wadhifa huu wa juu kabisa katika mhimili huu wa kutunga sheria na umeidhihirishia dunia kuwa wanawake wakipewa nafasi wanaweza.
Mheshimiwa Spika;
Niruhusu pia nitoe shukrani na pongezi zangu za dhati kwa Waheshimiwa Wabunge kwa kazi kubwa na nzuri mliyoifanya. Mmetimiza ipasavyo wajibu wao wa Kikatiba wa Kutunga Sheria na kusimamia Serikali. Nawashukuru kwa ushirikiano wenu na msaada wenu. Ni ukweli ulio wazi kuwa bila ya ninyi Wabunge wetu na Bunge hili, tusingeweza kupata mafaniko na maendeleo tuliyoyapata. Mmejijengea, nyinyi wenyewe na Bunge letu heshima kubwa mbele ya wananchi. Mmeitendea haki demokrasia ya Tanzania na kuliletea heshima kubwa Bunge letu nchini, kikanda na kimataifa.
Mheshimiwa Spika;
Tarehe 30 Desemba 2005 nilipozindua Bunge la Tisa nilielezea mtazamo wangu kuhusu nchi yetu na kutaja majukumu ya msingi na vipaumbele vya Serikali ya Awamu ya Nne. Nilisema tutatekeleza wajibu wetu na vipaumbele hivyo kwa ari mpya, nguvu mpya na kasi mpya. Tarehe 16 Julai, 2010 wakati wa kuvunja Bunge hilo nilielezea mafanikio tuliyopata na changamoto zilizotukabili katika kipindi hicho. Tarehe 28 Novemba, 2010 wakati wa kuzindua Bunge hili la Kumi niliainisha vipaumbele vya Serikali ya Chama cha Mapinduzi katika kipindi changu cha pili cha uongozi wa nchi yetu na kuahidi kuvitekeleza kwa ari zaidi, nguvu zaidi na kasi zaidi. Kama ilivyo ada, leo tunafikia mwisho wa uhai wa Bunge la Kumi, naomba kutumia fursa hii kutoa mrejesho wa utekelezaji wa majukumu ya Serikali na yale mambo ambayo tuliahidi na kupanga kufanya.
Umoja, Amani na Usalama
Mheshimiwa Spika;
Niliahidi kuwa katika kipindi cha uongozi wangu nitafanya kila niwezalo kuhakikisha kuwa Tanzania inaendelea kuwa nchi moja na watu wake wanaendelea kuwa wamoja, wanaopendana na kushirikiana licha ya tofauti zao za rangi, dini, makabila, mahali watokako, na ufuasi wa vyama vya siasa. Pia, kwamba nchi yetu itaendelea kuwa yenye amani, usalama na utulivu.
Leo tunapoagana, ninyi na mimi, ni mashuhuda kuwa Tanzania na Watanzania tumebakia kuwa wamoja. Hata hivyo, katika kipindi hiki kumekuwepo na matukio ya hapa na pale madogo na makubwa, yaliyotishia umoja wa nchi yetu na watu wake. Yapo mambo yaliyopandikizwa kuleta chuki baina ya Tanzania Bara na Zanzibar, baina ya Wakristo na Waislamu na baina ya maeneo fulani ya nchi na wengine.
Bahati nzuri, msimamo thabiti wa viongozi wakuu wa Serikali zetu mbili wakisaidiwa na viongozi wengine pamoja na ushirikiano na viongozi wa dini na wa jamii na uelewa wa wananchi, vimeliwezesha taifa letu kushinda changamoto hizo na matishio yote hayo. Changamoto hizi zimethibitisha ubora wa mazungumzo. Ni kweli kabisa kwamba wanaozungumza hawagombani na wanaozungumza humaliza tofauti zao bila kugombana.
Mheshimiwa Spika;
Niruhusuni, nitumie nafasi hii kuwashukuru kwa mara nyingine viongozi wakuu wenzangu, Makamu wa Rais, Rais wa Serikali ya Mapinduzi Zanzibar, Waziri Mkuu, Makamu wa Kwanza wa Rais Zanzibar, Makamu wa Pili wa Rais Zanzibar, viongozi wa dini, viongozi wa jamii na wananchi wote kwa ushindi tulioupata katika kudumisha umoja wetu. Hata hivyo, tahadhari kubwa lazima iendelee kuchukuliwa kwani watu wenye nia mbaya kwa nchi yetu au na umoja wetu hawajaisha na hawajafurahi kwamba hawajafaulu. Huenda wakajaribu tena. Tunachotakiwa kufanya ni kuendelea kushikamana ili hata wakijaribu tena washindwe.
Muungano Wetu Umeimarika Zaidi
Mheshimiwa Spika;
Nafurahi kwamba namaliza kipindi changu cha uongozi tukiwa tumeweza kudumisha na kuuimarisha Muungano wetu adhimu na adimu Barani Afrika. Mtakumbuka kuwa katika hotuba yangu ya kufungua Bunge la Tisa nilisisitiza umuhimu wa viongozi wa pande zetu mbili kukutana mara kwa mara kuzungumzia ustawi wa Muungano wetu. Nafurahi kwamba jambo hili limefanyika chini ya uenyekiti wa Makamu wa Rais, akisaidiwa na Waziri Mkuu kwa upande wa Tanzania Bara na kwa upande wa Zanzibar, Waziri Kiongozi katika awamu yangu ya kwanza na Makamu wa Pili wa Rais katika awamu hii.
Mafanikio yaliyopatikana ni makubwa. Masuala mbalimbali ya zamani na mapya yamezungumzwa, yameshughulikiwa na kupatiwa ufumbuzi. Kwa mfano, hadi mwaka 2005 zilikuwa zimebakia kero 13 za Muungano zilizoainishwa na Tume ya Shelukindo, hivi sasa zimebaki kero nne. Tayari ufumbuzi wa kero moja unakamilishwa kiutawala na tatu zimeshughulikiwa kwa ukamilifu katika Katiba Inayopendekezwa. Kama kura ya maoni ingekuwa imefanyika na Katiba hiyo kupitishwa kungekuwa hakuna kiporo cha kero za Tume ya Shelukindo. Lakini kwa vile kura ya maoni haijafanyika ndiyo maana tunaendelea kuzitaja. Hata hivyo, Serikali zetu mbili zimezungumza na kukubaliana tutafute njia ya kumaliza suala la rasilimali ya mafuta na gesi. Ndiyo maana katika Muswada wa Petroli hoja ya Zanzibar kuwa na mamlaka kamili ya kusimamia uchimbaji wa mafuta na kumiliki mapato yake ilijumuishwa. Natoa shukrani nyingi kwa Bunge lako tukufu kwa kupitisha Muswada huo. Moja ya kero kubwa katika Muungano tumeimaliza.
Mpasuko wa Kisiasa Zanzibar
Mheshimiwa Spika;
Mtakumbuka kuwa nilizungumzia kusononeshwa kwangu na mpasuko wa kisiasa uliokuwepo Zanzibar wakati ule na kuelezea utayari wangu wa kusaidia kuuondoa. Kama mjuavyo mazungumzo yalifanyika ndani ya CCM na CUF na baina ya vyama hivyo na muafaka ukapatikana. Serikali ya Umoja wa Kitaifa ikaundwa na mpasuko wa kisiasa ukawa umepatiwa tiba. Matokeo ya yote hayo ni kuwa mazingira ya kisiasa na kijamii yamekuwa bora zaidi siku hizi kuliko ilivyokuwa kabla ya hapo.
Ni matumaini yangu kuwa ndugu zetu wa Zanzibar watayadumisha mafanikio haya ili waendelee kuishi kwa amani, upendo na udugu. Natambua kuwepo kwa changamoto za hapa na pale katika uendeshaji wa Serikali hiyo. Jambo linalonipa faraja ni kuwa matatizo yenyewe hayahusu muundo wa Serikali bali yanaletwa na watu kupishana kauli au kutofautiana katika uendeshaji wa baadhi ya mambo. Mimi naamini hayo ni mambo yanayoweza kumalizwa kwa wadau kukaa kitako na kuzungumza kama ilivyokuwa kabla ya muafaka.
Amani na Usalama
Mheshimiwa Spika;
Nchi yetu iko salama, mipaka iko salama kwa sababu Jeshi la Ulinzi la Wananchi wa Tanzania limeendelea kutimiza ipasavyo jukumu lake la kulinda uhuru na mipaka ya nchi yetu. Katika kipindi hiki tumewekeza sana katika kuliimarisha Jeshi letu kwa vifaa na zana za kisasa za kivita na mafunzo. Tumeimarisha Kamandi za Nchi Kavu, Anga na Majini. Utayari kivita wa jeshi letu ni mzuri tena wa hali ya juu. Weledi na nidhamu ya Wanajeshi wetu ni ya hali ya juu. Tumeboresha maslahi na makazi ya wanajeshi kwa kujenga nyumba mpya za kuishi. Utekelezaji wa mpango wa kuwajengea nyumba 10,000 unaendelea vizuri. Hadi hivi sasa nyumba 6,064 zinaendelea kujengwa nchi nzima na kati yake nyumba 3,096 zimekamilika. Namaliza kipindi changu cha kuwa Rais na Amiri Jeshi Mkuu wa Majeshi ya Ulinzi na Usalama kwa kujiamini kwamba “Tupo vizuri”. Pamoja na hayo kazi ya utekelezaji wa Mpango wa Miaka 15 wa kuimarisha JWTZ lazima iendelezwe ili kulifikisha Jeshi letu pale tulipopakusudia.
Mheshimiwa Spika;
Katika miaka 10 hii tumefanya jitihada kubwa ya kupambana na uhalifu ili kulinda usalama wa maisha na mali za watu waishio Tanzania. Mtakumbuka kuwa mwaka 2005 na mwanzoni mwa 2006 kulikuwa na matukio mengi ya ujambazi. Niliahidi wakati wa kampeni na katika hotuba yangu Bungeni kwamba hatutawaacha majambazi waendelee kutamba. Hali ile imedhibitiwa. Ingawaje matukio ya ujambazi hayajaisha, lakini hayako kama ilivyokuwa wakati ule.
Hali kadhalika, matukio ya uhalifu wa kuwania mali yamepungua kutoka 53,268 mwaka 2005 hadi 43,808 mwaka 2014. Natoa pongezi nyingi kwa Jeshi la Polisi kwa kazi kubwa na nzuri waliyoifanya na wanayoendelea kufanya. Jambo ambalo bado hatujafanikiwa vya kutosha ni ajali za barabarani. Lazima tuendelee kuzitafutia muarobaini wake. Niruhusuni niwatambue na kuwashukuru Inspekta Jenerali (mstaafu) Omari Mahita, Inspekta Jenerali (mstaafu) Said Mwema na Inspekta Jenerali Ernest Mangu aliyepo sasa kwa uongozi wao mzuri.
Mafanikio haya ni matokeo ya uwekezaji wa Serikali katika utakelezaji wa mpango wa maboresho ya Jeshi la Polisi uliobuniwa wakati wa uongozi wa Ndugu Saidi Mwema, IGP mstaafu. Jeshi la Polisi linaendelea kuwezeshwa kwa zana, vifaa na mafunzo. Taratibu zimekamilika za kulipatia Jeshi hilo magari ya kutosha ili kuongeza ufanisi.
Pia, tumeendelea kuboresha maslahi na mazingira ya kuishi Maafisa na Askari. Kwa ajili hiyo tumekarabati baadhi ya nyumba zilizopo, tumejenga nyumba kadhaa mpya za ghorofa, za kawaida na mabweni. Mipango imekamilika ya kuwezesha ujenzi wa nyumba 10,000 ambazo zitapunguza kwa kiasi kikubwa tatizo la uhaba wa nyumba za kuishi katika Jeshi la Polisi.
Mheshimiwa Spika;
Jeshi letu la Magereza nalo limeendelea kutekeleza vizuri majukumu yake ya kulinda wafungwa na kurekebisha tabia zao. Aidha, huduma za malazi, mavazi, chakula na usafiri kwa wafungwa zimeendelea kuboreshwa. Changamoto kubwa ni msongamano wa wafungwa Magerezani. Naamini mipango ya kujenga magereza mapya na kupanua yaliyopo ikitekelezwa tatizo litaisha. Aidha, mpango wa maboresho ya Jeshi la Magereza ukikamilika na kutekelezwa, utaboresha mazingira ya kufanyia kazi na kuishi maafisa na askari, hivyo kupandisha morali wao na kuongeza ufanisi.
Jeshi la Kujenga Taifa
Mheshimiwa Spika;
Ahadi yangu ya kuanzisha upya utaratibu wa kuchukua vijana wa mujibu wa Sheria katika Jeshi la Kujenga Taifa imetimia. Mpaka hivi sasa vijana 38,200 wamekwisha hitimu mafunzo hayo wakiwemo Waheshimiwa Wabunge. Nawapongeza sana Waheshimiwa Wabunge walioshiriki kwa kuongoza kwa mfano. Imesaidia sana utaratibu huo kuanza upya bila vipingamizi. Ni matumaini yangu kuwa Wizara ya Fedha, Wizara ya Ulinzi na Jeshi la Kujenga Taifa watakaa pamoja kujadili namna ya kutafuta ufumbuzi kwa changamoto zilizopo. Naamini zinaweza kumalizwa, vijana wetu wakashiriki mafunzo bila matatizo yoyote.
Utawala Bora
Mheshimiwa Spika;
Katika kipindi cha miaka kumi hii tumetekeleza dhamira yetu ya kujenga na kuimarisha utawala bora kwa sera, sheria, mifumo, taasisi na kwa rasilimali watu. Tumefanya hivyo katika maeneo yote muhimu yakiwemo yale yahusuyo haki za binadamu, demokrasia, mapambano dhidi ya rushwa, maadili ya viongozi, ukusanyaji wa mapato na nidhamu ya matumizi ya fedha za umma na mgawano wa madaraka hati ya mihimili.
Bunge la Jamhuri ya Muungano
Mheshimiwa Spika;
Serikali imetimiza ipasavyo wajibu wake kwa mhimili mkuu wa dola wa Kutunga Sheria. Tulianzisha Mfuko wa Bunge na kuongeza fedha katika bajeti ya Bunge toka shilingi bilioni 30.58 mwaka 2005/06 hadi shilingi bilioni 173.76 mwaka 2015/16. Pia tumeanzisha Mfuko wa Jimbo ili kuwawezesheni Wabunge kuchangia katika kutatua changamoto za maendeleo zinazowakabili wananchi wa majimbo yao. Bunge letu limetekeleza ipasavyo majukumu yake kupitia Kamati zake za kudumu na pale ilipolazimu Kamati teule zilizoundwa.
Katika kipindi hiki miswada 163 imepitishwa, maswali ya msingi 7,544 na ya nyongeza 22,632 yameulizwa na kujibiwa. Kamati teule 2 ziliundwa. Haya ni mafanikio makubwa kwa Bunge letu. Bunge hili limefanya kazi kubwa na kazi ya kutukuka. Michango na ushauri wake umekuwa chachu ya baadhi ya hatua na mabadiliko ya kisera, kisheria na kiutendaji yaliyofanywa na Serikali. Kwa kweli mnastahili pongezi nyingi. Huwezi kutaja mafanikio ya Serikali ya Awamu ya Nne bila kutambua mchango wa Bunge hili.
Mchakato wa Katiba
Mheshimiwa Spika;
Kama sote tujuavyo, kupitia Sheria iliyotungwa na Bunge hili, mwaka 2013 tulianzisha mchakato wa Mabadiliko ya Katiba kwa lengo la kuipatia nchi yetu Katiba mpya iliyo bora zaidi kuliko iliyopo sasa. Nafurahi kwamba mchakato huo ulituwezesha kupata Katiba Inayopendekezwa ambayo imekidhi matarajio hayo. Narudia kutoa pongezi za dhati kwa Tume ya Mabadiliko ya Katiba na Bunge Maalum la Katiba kwa kazi kubwa na nzuri waliyofanya. Hatua iliyobaki ni Kura ya Maoni ambapo sote tunasubiri maelekezo ya Tume ya Uchaguzi. Mimi naamini iwapo itapitishwa, Katiba Inayopendekezwa itaimarisha zaidi taifa letu.
Vyama vya Siasa
Mheshimiwa Spika;
Katika kipindi hiki tumeshuhudia vyama vya siasa vikiendelea kuimarika na kujijenga nchini. Idadi ya vyama vya siasa imeongezeka kutoka 18 hadi 24. Vyama vya siasa vimefanya shughuli zake kwa uhuru. Viongozi na wanachama wao wamefanya mikutano mingi na hata maandamano kote nchini. Baraza la Vyama vya Siasa na TCD vimekuwa vyombo muhimu vilivyofanya kazi nzuri ya kujenga ushirikiano miongoni mwa vyama vya siasa. Yamekuwa majukwaa muhimu ya mashauriano baina ya vyama vya siasa kwa masuala mbalimbali. Matatizo na changamoto nyingi zimeweza kupatiwa ufumbuzi. Ni matumaini yangu kuwa vyombo hivi viwili vitaendelezwa na kuimarishwa miaka ijayo.
Huu ni mwaka wa Uchaguzi, na vyama vya siasa ndiyo wahusika wakuu. Ni matumaini yangu kuwa vyama vya siasa vitaheshimu na kuzingatia maadili ya uchaguzi. Hii itasaidia kuwepo kwa utulivu na amani katika mchakato wa uchaguzi.
Uchaguzi Mkuu
Mheshimiwa Spika;
Habari kubwa hapa nchini sasa ni uchaguzi mkuu. Tayari Tume ya Uchaguzi ya Taifa (NEC) na ile ya Zanzibar (ZEC) zimekwisha tangaza tarehe 25 Oktoba, 2015 kuwa ni siku ya kufanyika uchaguzi mkuu. Maandalizi ya uchaguzi huo yanaendelea vizuri. Tume ya Taifa ya Uchaguzi inaendelea na zoezi la uandikishaji wa wapiga kura kwa mfumo mpya wa teknolojia ya Biometric Voters Register (BVR). Hadi sasa zoezi la uandikishaji limekamilika katika mikoa 13 na linaendelea katika mikoa 11 na katika mkoa wa Dar es Salaam na Zanzibar uandikishaji unategemea kuanza mwezi huu. Kwa taarifa za Tume ya Uchaguzi, tayari wamekwisha andikisha hadi sasa wapiga kura milioni 11 kati ya lengo la kuandikisha wapiga kura kati ya milioni 21 hadi 23.
Sisi katika Serikali tutaendelea kutimiza wajibu wetu wa kuiwezesha Tume kutimiza wajibu wake. Napenda kuwahakikishia kuwa kila Mtanzania mwenye haki ya kupiga kura atapata fursa ya kuandikishwa. Shime tuhimize watu wajitokeze kujiandikisha ili wasikose haki yao hiyo.
Uhuru wa Habari
Mheshimiwa Spika;
Mtakubaliana nami kuwa katika kipindi hiki uhuru wa habari na uhuru wa watu kutoa maoni yao umepanuka sana. Tanzania kuna magazeti ya kila siku 16 na kati ya hayo ya Serikali ni 2 (Daily News, Habari Leo). Pia magazeti ya kila wiki yapo 62. Aidha, kuna vituo vya redio 115 na vya televisheni 29. Serikali haifanyi uhakiki wa habari kabla ya kuchapishwa au kuandikwa. Tumeamua hivyo kwa imani yangu kwamba ustawi wa demokrasia hutegemea sana uhuru wa vyombo vya habari. Pili, kwa vile tunatambua manufaa ya vyombo vya habari kuelimisha jamii, kupambana na maovu na kuhimiza uwajibikaji.
Pamoja na hayo, hatukusita wala kuchelea kuchukua hatua pale uhuru huo ulipotumiwa vibaya na kutishia kuvuruga amani, umoja na usalama wa jamii au taifa. Au, pale ambapo Sheria za nchi zimekiukwa. Huo ni wajibu wetu wa kikatiba ambao mimi na wenzangu tuliapa kuutimiza.
Mheshimiwa Spika;
Katika kuongeza uwazi na mawasiliano na wananchi mwaka 2007 tulianzisha tovuti ya wananchi. Tovuti hiyo imeshapokea hoja 117,243 na kati ya hizo zilizohusu Serikali zilikuwa 78,258 na zote zimeshughulikiwa.
Katika kuboresha mfumo wa mawasiliano, Tanzania imeshahama kutoka mfumo wa analogia na kuingia kwenye mfumo wa digitali. Hii ni hatua kubwa muhimu kwa maendeleo ya tasnia ya habari nchini. Jambo ambalo nasikitika kuwa hatukuweza kulikamilisha ni utungaji wa Sheria ya Haki ya Upatikanaji wa Habari na Sheria ya Vyombo vya Habari. Miswada imekamilika na kusomwa mara ya kwanza hapa Bungeni lakini mchakato wake haukuweza kufika mwisho. Tunawaachia wenzetu wajao washughulike nayo katika Bunge la 11.
Vita dhidi ya Rushwa
Mheshimiwa Spika;
Vita dhidi ya rushwa ni eneo jingine ambalo tulilivalia njuga katika Awamu ya Nne. Tumepata mafanikio ya kutia moyo katika mapambano dhidi ya rushwa ingawaje kazi bado ni kubwa. Tumefanya mambo matatu. Kwanza, tumetunga Sheria Na. 11 ya mwaka 2007 ya Kuzuia na Kupambana na Rushwa ambayo imeongeza nguvu ya mapambano dhidi ya uovu huu. Idadi ya makosa ya rushwa iliongezwa kutoka 4 mpaka 24 na wigo wa wakosaji pia, kwa kuhusisha watu katika sekta binafsi. Mifumo ya upelelezi na uendeshaji mashitaka nayo imeimarishwa.
Tumeunda chombo kipya TAKUKURU badala ya TAKURU ambacho kimepewa majukumu ya kuzuia na kupambana na rushwa badala ya kuzuia peke yake. TAKUKURU imepewa mamlaka zaidi katika kuongoza mapambano haya. Taasisi imeendelea kuimarishwa kwa kuipatia zana na vifaa vya kufanyia kazi pamoja na rasilimali watu na mahitaji mengine. Tumeiwezesha TAKUKURU kufungua ofisi katika Mikoa na Wilaya zote.
Mheshimiwa Spika;
Maboresho haya yamewezesha idadi ya kesi za tuhuma za rushwa zinazofikishwa mahakamani kuongezeka kutoka kesi 50 mwaka 2005 hadi 1,900 mwaka 2014. Jumla ya shilingi bilioni 87.8 ziliokolewa. Watumishi wa Serikali 97 wameachishwa kazi kwa tuhuma za rushwa na matumizi mabaya ya ofisi zao baada ya ushahidi wa kijinai kukosekana. Kwa upande wa kupambana na rushwa kwenye shughuli za uchaguzi, tumetunga Sheria ya Kudhibiti Gharama za Uchaguzi Na. 6 ya mwaka 2010 ili kutoa majibu ya kilio cha siku nyingi dhidi ya watu wanaotumia fedha kununua kura.
Mapato na Matumizi ya Fedha na Mali za Serikali
Mheshimiwa Spika;
Nilieleza katika hotuba yangu ya Kuzindua Bunge la Tisa tarehe 30 Desemba, 2005 kuwa tutatoa kipaumbele cha juu kwa ukusanyaji wa mapato ya Serikali na nidhamu ya matumizi ya Serikali. Leo miaka kumi baadae ninaona fahari tumepata mafanikio makubwa. Mapato ya Serikali yameongezeka kutoka shilingi bilioni 177.1 mwaka 2005 kwa mwezi hadi takriban shilingi bilioni 850. Hii imewezesha bajeti ya Serikali kukua kutoka trilioni 4.13 mwaka 2005/2006 hadi trilioni 22.49 mwaka 2015/2016. Isitoshe imetuwezesha kupunguza misaada na mikopo ya washirika wa maendeleo kutoka asilimia 42 ya Bajeti ya Serikali mwaka 2005 hadi asilimia 15 mwaka 2014/2015 na tumejipa lengo la kushusha zaidi hadi asilimia 8 mwaka huu wa fedha wa 2015/2016.
Mheshimiwa Spika;
Mafanikio haya yametokana hasa na kazi kubwa tuliyoifanya ya kuimarisha Mamlaka ya Mapato ambao wanastahili pongezi zetu nyingi. Bado naamini tunaweza kufanya vizuri zaidi ya hivi, kama tukiongeza udhibiti kwa mianya ya kupoteza mapato na kuimarisha zaidi TRA na mamlaka nyingine za ukusanyaji mapato ya Serikali. Bado ukusanyaji wa mapato yasiyokuwa ya kodi katika Halmashauri za Wilaya na Miji na katika Wizara, Idara zinazojitegemea na Wakala wa Serikali uko chini ya lengo. Huku kuendelee kufanyiwa kazi.
Mheshimiwa Spika;
Kwa upande wa nidhamu ya matumizi ya fedha na mali za Serikali tulielekeza nguvu zetu katika kuimarisha utaratibu wa manunuzi Serikalini na ukaguzi wa hesabu za Serikali. Kwa upande wa ununuzi wa bidhaa na huduma, tumeendelea kuimarisha Sheria na Mamlaka ya Ununuzi wa Umma ili iweze kuhakikisha kuwa kuna usimamizi thabiti wa sheria hiyo na kanuni zake. Kama mjuavyo sehemu, kubwa ya fedha za Serikali hutumiwa katika ununuzi wa bidhaa na huduma, hivyo kuwepo usimamizi mzuri ni jambo jema. Ukikosekana, wizi na rushwa hutawala.
Mheshimiwa Spika;
Kwa upande wa ukaguzi wa hesabu za Serikali, tumechukua hatua za makusudi za kuimarisha Ofisi ya Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali. Tumetunga Sheria mpya inayoipa nguvu na uhuru zaidi Ofisi hiyo. Aidha, tumewaongezea bajeti, vitendea kazi na rasilimali watu. Ofisi 8 za Mikoa zimejengwa na 2 zinaendelea kujengwa.
Nafurahi kwamba maagizo yangu kwa viongozi na watendaji katika Serikali Kuu na Serikali za Mitaa kuhusu Taarifa ya Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali kupewa uzito linazingatiwa. Taarifa hizo sasa zinasomwa, zinajadiliwa na hatua kuchukuliwa kwa kasoro zilizoonekana. Kamati ya Bunge ya Hesabu za Serikali imefanya kazi nzuri. Wezi na wabadhirifu wanaobainika kuchukuliwa hatua za kisheria mara makosa yanapogundulika. Kitaifa taarifa hiyo hujadiliwa Bungeni kwa muda wa kutosha.
Mheshimiwa Spika;
Niliamua pia kuanzisha Ofisi ya Mkaguzi Mkuu wa Ndani wa Serikali na kuwaweka Wakaguzi wa Ndani wote wa Serikali Kuu na Serikali za Mitaa chini ya Mamlaka yake na kuwajibika kwake. Ofisi hii imesaidia kuhakikisha sheria na kanuni za matumizi ya fedha na mali ya umma zinaheshimiwa. Pia, katika ufuatiliaji na utekelezaji wa mapendekezo ya CAG. Uimarishaji wa ukaguzi wa ndani na ule wa CAG umesaidia kuboresha hesabu za Serikali kuwa nzuri zaidi siku hizi. Hati safi zimeongezeka na hati chafu zinazidi kupungua Serikalini. Kwa mfano katika Halmashauri za Wilaya na Miji, hati safi zimeongezeka kutoka 56 mwaka 2006 hadi 150 mwaka 2014. Hati zenye mashaka ni 13 na hakuna Hati isiyoridhisha. Kazi ya kuimarisha ukaguzi na nidhamu ya matumizi lazima iendelezwe.
Maadili ya Viongozi wa Umma
Mheshimiwa Spika;
Katika miaka 10 hii tumeimarisha mfumo wa kusimamia maadili ya viongozi. Tumefanya hivyo kwa kutambua kuwa maadili mema ni sifa ya msingi ya kiongozi na huiletea heshima Serikali. Tumeendeleza Kamati ya Maadili na kuunda Baraza la Maadili kwa mujibu wa Sheria ya Maadili ya Viongozi wa Umma namba 13 ya 1995. Tumepanua wigo na kwamba sasa mali za viongozi na familia zao hutolewa taarifa na kiongozi katika Tamko la Mali la kila mwaka. Hii inasaidia kuondoa uwezekano wa kiongozi kuficha mali kwa mgongo wa mwenza wake au mtoto.
Mheshimiwa Spika;
Kamati ya Maadili sasa si tu inapokea fomu na kuzihifadhi, bali inafanya ukaguzi wa mali za viongozi na kuzifuatilia. Kikwazo chao ni kupata rasilimali fedha. Hili litazamwe zaidi. Pale inapoonekana kuna makosa ya kimaadili wahusika hufikishwa kwenye Baraza la Maadili. Sote tumeshuhudia kazi nzuri iliyofanywa na Baraza hilo wakati wa sakata la Escrow. Bado kazi ya kuimarisha Kamati ya Maadili kwa rasilimali fedha, vitendea kazi, majengo ya ofisi na rasilimali watu haina budi kuendelezwa.
Muhimili wa Mahakama
Mheshimiwa Spika;
Katika kipindi cha miaka 10 hii tumefanya jitihada kubwa za kuimarisha mhimili wa Mahakama. Miongoni mwa mambo mengine, tumefanya mambo muhimu kwa madhumuni ya kuongeza ufanisi katika utekelezaji wa jukumu lake la msingi la utoaji haki.
Kwanza, tumetenganisha shughuli za kutoa haki na za utawala. Tumeunda Ofisi ya Mtendaji Mkuu wa Mahakama ya kushughulikia mambo ya fedha na utawala. Hivyo basi, Wasajili wa Mahakama wanabaki na jukumu la kutoa haki. Mpaka sasa mabadiliko haya yamekuwa ya manufaa makubwa kwa Mahakama kwani yameboresha utekelezaji wa majukumu katika Mahakama. Pili, tumeanzisha Mfuko wa Mahakama ambao unaipa Mahakama uhuru katika kuendesha shughuli zake. Sambamba na hilo tumeongeza bajeti ya Mahakama kutoka shilingi bilioni 36.6 mwaka 2006/07 hadi shilingi bilioni 87.6 mwaka 2014/15. Jambo linalohitaji kuboreshwa ni Hazina kutoa fedha kwa wakati ili shughuli zifanyike kama ilivyopangwa.
Mheshimiwa Spika;
Jambo la tatu, ni kwamba tumeongeza idadi ya Majaji wa Rufani, Majaji wa Mahakama Kuu, Mahakimu Wakazi na Mahakimu wa Mahakama za Mwanzo. Lengo letu ni kuongeza nguvukazi ya kusikiliza na kuamua mashauri. Kwa upande wa Mahakimu wa Mahakama za Mwanzo wameanza kuteuliwa watu wenye Shahada ya Sheria. Hivi sasa itawawezesha watu wenye mashauri katika Mahakama hizo kupata utetezi wa Mawakili. Kati ya mwaka 2005 na 2015 tumeongeza Majaji wa Rufani kutoka 8 mwaka 2005 hadi 16, na Majaji wa Mahakama Kuu kutoka 37 hadi 81 katika kipindi hicho. Hali kadhalika, tumeongeza idadi ya Majaji wanawake. Katika Mahakama ya Rufani wapo 5 na katika Mahakama Kuu wapo 32 na kufanya jumla yao kuwa 37. Hivi sasa tunao jumla ya Mahakimu Wakazi 1,266 katika ngazi zote za Mahakama. Kati ya hao 534 sawa na asilimia 35 ni wanawake. Idadi ya Majaji na Mahakimu wanawake hivi sasa ni kubwa kuliko wakati wowote uliopita.
Mheshimiwa Spika;
Kutokana na mipango mizuri iliyowekwa na Jaji Mkuu Mohamed Chande Othman Mahakama zimepiga hatua kubwa katika kupunguza mlundikano wa kesi Mahakamani. Majaji wamejiwekea malengo kwa kila Jaji asikilize na kuamua mashauri yasiyopungua 220 kwa mwaka na kila Hakimu Mkazi mashauri 250 na wale wa Mahakama ya Mwanzo mashauri 260 kwa mwaka. Kwa sababu hiyo, kuanzia Julai, 2014 hadi kufikia mwezi Machi mwaka 2015 yalifunguliwa mashauri 177,586 na Mahakama ilisikiliza na kuamua mashauri 179,962. Maana yake ni kuwa zimesikilizwa zote na nyingine zilizobakia miaka ya nyuma. Bila shaka kwa kasi hii sasa mrundikano wa kesi utabakia kuwa historia katika kipindi kifupi kijacho. Nawapongeza sana Majaji na Mahakimu kwa kazi nzuri waifanyayo.
Kwa upande wa ujenzi wa majengo ya Mahakama Kuu, wamekamilisha ujenzi wa jengo la Mahakama Kuu za Divisheni ya Kazi pamoja na majengo ya Mahakama Kuu Mikoa ya Shinyanga na Kagera. Aidha, majengo mawili ya Mahakama za Wilaya na 12 ya Mahakama za Mwanzo nayo yamekamilika. Hivi sasa, ujenzi unaendelea wa majengo ya Mahakama Kuu 9 za mikoa iliyosalia, Mahakama za Wilaya 9 na za mwanzo 25.
Maboresho ya Mfumo wa Utoaji Haki
Mheshimiwa Spika;
Jambo lingine ambalo tumefanya katika nia ya kuongeza uwajibikaji, ufanisi, na kupunguza malalamiko ya wananchi na ucheleweshaji wa mashauri ni kutenganisha kazi ya upelelezi wa makosa ya jinai na uendeshaji wa mashtaka hayo Mahakamani. Polisi waliokuwa wanafanya yote sasa watashughulikia upelelezi na ofisi ya Mkurugenzi wa Mashtaka ndiyo inayoendesha mashauri. Tayari Ofisi za Mkurugenzi wa Mashtaka zimekwishafunguliwa katika kila Mkoa na sasa tunaenda wilayani. Aidha, tumeboresha Ofisi ya Mwanasheria Mkuu wa Serikali kwa rasilimali watu, vitendea kazi na fedha ili kuongeza ufanisi katika utendaji wa ofisi hiyo muhimu sana. Kuna haja ya kuendelea kuongezea rasilimali fedha na vitendea kazi ili ufanisi uongezeke zaidi.
Tume ya Haki za Binadamu na Utawala Bora
Mheshimiwa Spika;
Katika kipindi hiki, tumeimarisha Tume ya Haki za Binadamu na Utawala Bora kwa kuiwezesha kwa nyenzo, rasilimali fedha na watu. Tume sasa inafanya kazi katika eneo lote la Jamhuri ya Muungano. Aidha, kutokana na utumiaji wa mfumo wa elektroniki malalamiko ya wananchi mengi zaidi yanafikishwa kwenye Tume na mengi yanapatiwa ufumbuzi. Kwa mfano, idadi ya malalamiko yaliyowasilishwa Tume yameongezeka kutoka 9,455 mwaka 2006 hadi 25,921 mwaka 2014 na uwezo wa Tume kushughulikia malalamiko kwa mwaka umeongezeka kutoka malalamiko 3,021 mwaka 2005 hadi malalamiko 18,501 mwaka 2014.
Utendaji Serikalini
Maeneo ya Utawala
Mheshimiwa Spika;
Kwa nia ya kusogeza huduma, mwaka 2010 tulianzisha mikoa mipya 4 ya Geita, Simiyu, Njombe na Katavi na wilaya mpya 19. Pia, tulianzisha Halmashauri 45, kata 1,432, vijiji 1,949, Mitaa 1,379 na vitongoji 8,777. Nimeamua kuanzisha mkoa mpya wa Songwe kutoka mkoa wa Mbeya na Wilaya sita kama ifuatavyo: Tanganyika mkoani Katavi, Kigamboni na Ubungo mkoani Dar es Salaam, Songwe mkoani Mbeya, Kibiti mkoani Pwani na Malinyi mkoani Morogoro. Najua tulikuwa na maombi mengi lakini kwa sasa tufanye haya.
Maslahi ya Wafanyakazi
Mheshimiwa Spika;
Serikali ya Awamu ya Nne imelipa umuhimu wa juu suala la kuboresha maslahi ya watumishi wa Serikali. Karibu kila mwaka tumekuwa tunaongeza kima cha chini cha mshahara. Kwa sababu hiyo, kima cha chini cha mshahara kimeongezeka kutoka shilingi 65,000 mwaka 2005 hadi shilingi 265,000 mwaka wa jana. Mwaka huu tumefikia shilingi 300,000. Najua bado hakikidhi mahitaji lakini ukilinganisha na tulikokuwa kipindi hiki tumeongeza sana mishahara ya wafanyakazi. Vile vile, tumeendelea kupunguza kodi ya mapato kwa mfululizo kutoka asilimia 18 mwaka 2005 hadi asilimia 11 mwaka huu. Dhamira yetu ni kutaka kutoa nafuu zaidi kwa wafanyakazi. Vile vile, tumewapandisha vyeo watumishi 233,876 na kulipa malimbikizo ya watumishi 422,348 ya kiasi cha shilingi bilioni 384.8.
Mheshimiwa Spika;
Tumetekeleza sera ya ugatuaji wa madaraka kwa wilaya jambo ambalo limelazimu kuongeza rasilimali fedha na watu kwa Halmashauri za Wilaya na Miji. Kwa ajili hiyo ruzuku kwa Halmashauri zetu imeongezeka kutoka shilingi bilioni 780 mwaka 2005/2006 hadi shillingi trilioni 4.69 mwaka 2015/2016. Aidha, tumeimarisha utumishi katika Halmashauri kwa kuajiri watumishi wengi wa kada mbalimbali.
Usawa wa kijinsia
Mheshimiwa Spika;
Mwaka 2005 niliahidi wakati wa kampeni na wakati wa kuzindua Bunge la Tisa, kuwa tutaongeza ushiriki wa wanawake katika shughuli na nyanja mbalimbali za maisha ya watu wa nchi yetu ikiwemo nafasi za maamuzi. Ninyi na mimi ni mashahidi kwamba tumetimiza ahadi hiyo. Idadi ya Wabunge wanawake imeongezeka kutoka 62 mwaka 2005 hadi 127. Hivi sasa hamsini kwa hamsini ni rasmi katika Katiba Inayopendekezwa. Kwa mara ya kwanza katika historia ya nchi yetu na Bunge letu tumepata Spika mwanamke Mheshimiwa Anne Semamba Makinda.
Wanawake wameongezeka katika ngazi zote kuu za uamuzi. Kwa mfano, tunao Mawaziri wanawake 10, Naibu Mawaziri wanawake 5, Majaji wanawake 37 na Wakuu wa Wilaya wanawake wako 53. Kwa upande wa Makatibu Wakuu, Naibu Makatibu Wakuu, Wakuu wa Mikoa, Wakurugenzi Watendaji n.k. pia wameongezeka. Katika elimu nako tuna usawa wa kijinsia kwa upande wa idadi ya wanafunzi wa kike na wa kiume katika shule za msingi na sekondari. Katika vyuo vya elimu ya juu, idadi ya wanafunzi wa kike imeongezeka kwa kasi kutoka 10,039 mwaka 2005 hadi 78,800 mwaka 2014.
Hali ya Uchumi
Mheshimiwa Spika;
Wakati ninaingia madarakani mwaka 2005 niliwaahidi Watanzania wenzangu kuwa tutafanya kila tuwezalo kujenga uchumi ulio imara na shirikishi. Hususan, nilisema nitaendeleza sera za mageuzi ya kiuchumi na kuweka misingi madhubuti ya kukuza uchumi, kuongeza ajira, kuongeza Pato la Taifa na kupunguza umaskini. Katika miaka kumi iliyopita tumeendelea kusimamia kwa kiwango kizuri sera za uchumi jumla na sera za uchumi katika ngazi ya chini zinazogusa wananchi wa kawaida.
Jitihada zetu hizo zimezaa matunda ya kutia moyo. Katika kipindi hiki, Pato la Taifa lilikua kwa wastani wa takriban asilimia 7. Nchi yetu ni miongoni mwa mataifa 10 ya Afrika na 20 duniani ambayo uchumi wake unakua kwa kasi kubwa. Pato ghafi la Taifa limeongezeka zaidi ya mara tatu kutoka shilingi trilioni 14.1 mwaka 2005 hadi kufikia trilioni 79.4 mwaka 2014. Hivyo basi, pato la wastani la Mtanzania nalo limeongezeka kutoka shilingi 441,030 mwaka 2005 hadi shilingi 1,724,416 mwaka 2014.
Mheshimiwa Spika;
Mauzo yetu ya nje yameongezeka kutoka Dola za Marekani bilioni 1.67 mwaka 2005 hadi Dola za Marekani bilioni 8.76 mwaka 2014[A1] na kutunisha akiba yetu ya fedha za kigeni na kutuwezesha kuagiza bidhaa na mahitaji ya nchi kutoka nje kwa kipindi cha miezi 4.1 kama tulivyopanga. Mfumuko wa bei ni asilimia 6.1.
Mheshimiwa Spika;
Kama mjuavyo, mwaka 2000 nchi yetu ilijiwekea Dira ya Taifa ya Maendeleo ya hadi mwaka 2025. Mwaka 2010 tulitengeneza Mpango wa Muda Mrefu (Long Term Perspective Plan) wa (2010 – 2025) wa kuongoza utekelezaji wa Dira kwa miaka 15 iliyobaki. Tuligawa utekelezaji wake katika Mipango mitatu ya Maendeleo ya Miaka Mitano kila mmoja. Tuko katika hatua za mwisho za utekelezaji wa Mpango wa Kwanza, (2011/12 – 2015/16) na kuandaa mpango wa pili (2016/17 – 2021/22).
Mpango wa Matokeo Makubwa Sasa
Mheshimiwa Spika;
Kwa madhumuni ya kuboresha utendaji wa Serikali nilianzisha Mpango wa Matokeo Makubwa Sasa (BRN). Huu ni mfumo mpya wa kupanga, kufuatilia na kusimamia utekelezaji wa malengo na shughuli za Serikali kwa nia ya kuhakikisha kuwa kilichokusudiwa kinafanyika, tena kwa wakati. Tuliamua kuanza na sekta sita za Elimu, Nishati, Kilimo, Uchukuzi, Maji na Mapato ya Serikali. Baadae sekta ya afya na uboreshaji mazingira ya uwekezaji ziliongezwa.
Katika kipindi hiki kifupi Mpango umethibitisha kuwa wenye manufaa. Mambo katika sekta zilizojumuishwa katika BRN yameanza kwenda vizuri. Changamoto yetu kubwa imekuwa ni upatikanaji wa fedha zinazohitajika kwa wakati kutoka Hazina. Kama changamoto hiyo isingekuwepo mambo yangekuwa mazuri zaidi.
Uboreshaji wa Mazingira ya Biashara na Uwekezaji
Mheshimiwa Spika;
Kwa kutambua umuhimu wa uwekezaji katika kukuza uchumi, kuzalisha ajira, kuongeza mapato na kupunguza umaskini, Serikali yetu imekuwa inachukua hatua thabiti za kutengeneza mazingira mazuri ya kuwavutia wawekezaji wa ndani na nje kuchagua Tanzania kuwa nchi inayofaa kuwekeza.
Mwaka 2010 tumetengeneza Sera na kutunga Sheria ya Ubia baina ya Sekta ya Umma na Sekta Binafsi (Public Private Partnership—PPP). Lengo letu ni kuweka mazingira mazuri kwa sekta binafsi kuvutika kushirikiana na Serikali katika shughuli za kiuchumi na maendeleo. Faida kubwa ya utaratibu huu ni kuipunguzia Serikali mzigo wa kuwekeza katika baadhi ya shughuli ambazo sekta binafsi inaweza kubeba sehemu ya gharama. Hii siyo tu inaongeza kasi ya maendeleo, bali kuiwezesha Serikali kuokoa fedha ambazo inaweza kuzitumia kwa shughuli nyingine.
Juhudi zetu za kuboresha mazingira ya uwekezaji zinaendelea kuzaa matunda mema. Kati ya 2005 na 2014, Kituo chetu cha Uwekezaji (TIC) kimesajili miradi 7,159 yenye thamani ya Dola za Marekani bilioni 154.274. Kati ya miradi hiyo asilimia 49.38 ni ya wawekezaji wa ndani, asilimia 23.41 ni wawekezaji wa kutoka nje na asilimia 27.18 ni miradi ya ubia baina ya Watanzania na wawekezaji wa kigeni. Ajira 16,000 zilipatikana. Ukuaji huu wa uwekezaji umeongeza mapato ya Serikali.
Kwa mujibu wa taarifa ya uwekezaji iliyotolewa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Viwanda na Biashara Duniani (UNCTAD) ya mwaka 2015, Tanzania inaongoza Afrika Mashariki kwa kuvutia uwekezaji. Ilipata Dola za Marekani bilioni 2.142 sawa na asilimia 31.5 ya uwekezaji wote katika Jumuiya yetu.
Sekta za Uzalishaji
Sekta ya Kilimo
Mheshimiwa Spika;
Kuendeleza kilimo ilikuwa ni moja ya mambo tuliyoyapa kipaumbele cha juu. Shabaha yetu kuu ni kutaka kuongeza tija ili uzalishaji uongezeke, wakulima wapate mavuno mengi, masoko ya uhakika yawepo na bei iwe nzuri ili mapato yao yaongezeke na umasikini uwapungukie. Vile vile wao na taifa lijitosheleze kwa chakula.
Kwa ajili hiyo mwaka 2006 tuliasisi Programu ya miaka 7 ya Maendeleo ya Sekta ya Kilimo (Agricultural Sector Development Programme—ASDP). Katika Programu hiyo, matatizo yanayofanya tija na uzalishaji katika kilimo kuwa mdogo yalitambuliwa na kutengenezewa mpango wa kuyatatua. Serikali pia ilianzisha mikakati, programu na mipango mingine ya kuongeza msukumo katika kuleta mageuzi ya kilimo. Miongoni mwa hiyo ni mkakati wa Kilimo Kwanza, Mpango wa Kuendeleza Kilimo katika Ukanda wa Kusini mwa Tanzania (SAGCOT), Mpango wa Uwekezaji katika Sekta ya Kilimo (TAFSIP), Sera ya Umwagiliaji tuliyoitunga mwaka 2010 na Programu ya Mageuzi na Modenaizesheni ya Ushirika.
Mheshimiwa Spika;
Pamoja na hayo, tumeongeza pia bajeti ya sekta ya kilimo kutoka shilingi bilioni 233.3 mwaka 2005/06 hadi shilingi bilioni 1,084.7 mwaka 2014/15. Kuongezwa kwa bajeti kumewezesha fedha za ruzuku ya mbolea na pembejeo kuongezeka kutoka shilingi bilioni 7.5 mwaka 2005/06 hadi shilingi bilioni 299.3 mwaka 2013/14. Matrekta makubwa na madogo yameongezeka kutoka 7,491 mwaka 2005 hadi 16,412 mwaka 2014. Kwa sababu hiyo matumizi ya jembe la mkono yamepungua kutoka asilimia 70 hadi asilimia 62. Tumeongeza maafisa ugani kutoka 3,379 mwaka 2005 hadi 7,974 mwaka 2014.
Vituo vya utafiti wa kilimo tumeviongezea rasilimali fedha, watu na vitendea kazi. Aidha, tumeanza safari ya kufufua mashamba ya mbegu ya Serikali na kuhusisha sekta binafsi, Jeshi la Magereza na Jeshi la Kujenga Taifa katika kuzalisha mbegu. Aidha, tumeimarisha Wakala wa Mbegu (Agricultural Seed Agency – ASA) na kuongeza uzalishaji wa mbegu bora kutoka tani 10,477.17 mwaka 2005 hadi tani 32,340 mwaka 2014.
Mheshimiwa Spika;
Juhudi za Serikali kuendeleza kilimo zimezaa matunda mazuri. Tija katika uzalishaji wa mazao ya biashara na chakula imeongezeka. Kwa upande wa mazao ya chakula uzalishaji umeongezeka kutoka tani milioni 9.66 mwaka 2005 hadi tani milioni 16.01 mwaka 2014. Ongezeko hili limeliwezesha taifa letu kujitosheleza kwa chakula kwa asilimia 125 mwaka 2014 ikilinganishwa na asilimia 95 mwaka 2005. Uzalishaji wa mazao ya asili ya biashara umeongezeka toka tani 427,738 mwaka 2005 hadi tani 569,054 mwaka 2014 na uzalishaji wa mbegu za mafuta umeongezeka karibu ya mara 4 toka tani 1,389.9 mwaka 2005 hadi tani 5,545.6 mwaka 2014. Aidha, uzalishaji wa matunda nao umeongezeka toka tani milioni 1.2 mwaka 2005 hadi tani milioni 4.4 mwaka 2014 na maua toka tani 5,862 hadi tani 10,790.
Mheshimiwa Spika;
Upatikanaji wa masoko ya uhakika na bei nzuri kwa mazao ya wakulima bado ni changamoto. Pia kuna tatizo la upungufu wa maghala ya kuhifadhi mazao. Jitihada zinaendelea kupata mkopo au wabia wa kujenga maghala ya kisasa nchi nzima. Programu ya Mageuzi na Modenaizesheni ya Ushiriki ilianzishwa ili kutatua tatizo la masoko. Aidha, tumeanza maandalizi ya kuanzisha soko la bidhaa (Commodity Market Exchange) kwa nia hiyo hiyo. Naamini misingi mizuri tuliyoijenga pamoja na kuenea kwa SACCOS na kuanza kwa Benki ya Kilimo ikiendelezwa itatoa mchango mkubwa katika kuongeza kasi ya mapinduzi ya kilimo.
Mifugo
Mheshimiwa Spika;
Kwa upande wa mifugo, dhamira yetu ilikuwa kuanza safari ya kuleta mageuzi katika sekta hii. Safari hiyo tumeianza kupitia Programu ya Kuendeleza Sekta ya Mifugo. Changamoto zinazochangia maendeleo duni ya sekta hii zimeainishwa na kutengenezewa mkakati wa utekelezaji. Katika kipindi hiki malambo 1,008, majosho 2,364 na maabara 104 za mifugo zimejengwa. Visima virefu 101 vimechimbwa, malambo 370 na majosho 499 yamekarabatiwa katika kipindi hiki cha miaka 10.
Ukarabati na ujenzi wa majosho umeongeza idadi kutoka 2,177 mwaka 2006 hadi 3,637 mwaka 2015. Tumeongeza Maofisa Ugani kutoka 2,270 mwaka 2005 hadi 6,041 mwaka 2014. Kuhusu uhamilishaji, tumeongeza vituo kutoka kituo 1 mwaka 2005 hadi vituo 8 mwaka 2015 na kuwezesha ng’ombe 955,360 kuhamilishwa katika miaka 10 hii.
Mheshimiwa Spika;
Mazingira mazuri ya uwekezaji kwa sekta binafsi tuliyoyajenga yamewezesha viwanda vya kusindika nyama, maziwa na vyakula vya mifugo kuongezeka. Viwanda vya kusindika maziwa vimeongezeka kutoka 22 mwaka 2005 hadi 74 mwaka 2015. Viwanda vya kuzalisha vyakula vya mifugo vimeongezeka kutoka viwanda 6 mwaka 2005 hadi 80 mwaka 2015 vikiwa na uwezo wa kusindika tani milioni 1.4 za vyakula hivyo kwa mwaka. Aidha viwanda na machinjio ya kisasa 9 vimejengwa katika kipindi hiki. Usindikaji wa ngozi pia umeongezeka kutoka vipande 790,000 mwaka 2005 hadi vipande milioni 3.78 mwaka 2014. Hivi sasa kwa mfano, uzalishaji wa malisho ya mifugo (hei) umefikia marobota 957,860 ikilinganishwa na marobota 178,100 mwaka 2005.
Safari yetu ya kuanza kuondoka kwenye uchungaji kwenda kwenye ufugaji imeanza. Vijiji vingi vimeandaa mipango ya matumizi bora ya ardhi na hivyo vimetenga maeneo ya kilimo na ya ufugaji. Tuendelee kuhimiza vijiji vyetu kutekeleza mipango hiyo ili wafugaji wapate maeneo ya malisho mbali na mazao ya wakulima. Pia, tuhimize uhamilishaji kama mlango wa kuingilia kwenye kuboresha kosafu za mifugo yetu.
Uvuvi
Mheshimiwa Spika;
Wakati nazindua Bunge la Tisa tarehe 30 Desemba 2005 nilisema kuwa Serikali ya Awamu ya Nne itatoa kipaumbele kwenye kuendeleza sekta ya uvuvi. Katika kutekeleza hayo tumefanya yafuatayo. Kwanza, nimeunda Wizara mpya ya Mifugo na Uvuvi. Pili, tulifuta kodi ya zana za uvuvi ili kuwawezesha wavuvi kupata zana bora na za kisasa kwa bei nafuu zaidi. Tatu, tumeimarisha vyuo vya uvuvi na hivi sasa vina uwezo wa kudahili wanafunzi 1,215 ikilinganishwa na wanafunzi 127 mwaka 2005. Hii imetuwezesha kuongeza wagani wa uvuvi kutoka 103 mwaka 2005 hadi 540 mwaka 2014. Nne, tumeongeza sana juhudi za kupambana na uvuvi haramu ili kutunza mazingira, mazalia ya samaki na kuzuia kuvuliwa au kuuawa kwa samaki wadogo.
Tumeimarisha maabara ya Taifa ya Samaki pale Nyegezi kwa vifaa vya kisasa na wataalamu ili iende na wakati. Tano, tumeongeza msukumo wa kuhimiza ufugaji wa samaki na kuwezesha mashamba ya samaki kuongezeka kutoka 13, 011 mwaka 2005 hadi 20, 325 mwaka 2014.
Uvuvi haramu unapungua. Mapato ya sekta ya uvuvi yameongezeka kutoka shilingi bilioni 351.6 mwaka 2005 hadi shilingi trilioni 1.8 mwaka 2013. Bado tuna kazi kubwa ya kufanya katika sekta hii ili kuongeza tija na mapato ya wavuvi na taifa.
Utalii
Mheshimiwa Spika;
Kwa upande wa utalii, tumeendelea na jitihada za kuiendeleza sekta hii muhimu. Tumeongeza kutangaza vivutio vya utalii vya nchi yetu katika masoko makubwa duniani. Sekta ya utalii imekua kwa wastani wa asilimia 7.1 na imechangia asilimia 25 ya mapato ya fedha za kigeni. Idadi ya watalii imeongezeka kutoka watalii 612, 754 mwaka 2005 hadi watalii 1,140,156 mwaka 2014. Idadi ya vitanda katika mahoteli imeongezeka kutoka 15,828 hadi 21,929. Mapato pia yameongezeka kutoka Dola za Marekani milioni 823.05 mwaka 2005 hadi Dola za Marekani bilioni 2 mwaka 2014. Ajira za moja kwa moja zimeongezeka kutoka 32,673 hadi 686,130 na zisizokuwa za moja kwa moja kutoka 165,883 hadi 1,318,109. Haya ni mafanikio makubwa na ya kujivunia.
Mheshimiwa Spika;
Katika kipindi hiki tumekabiliana na tukio kubwa la ujangili wa wanyamapori hasa wa ndovu kutokana na kushamiri kwa biashara ya meno ya ndovu na bei kuwa kubwa katika nchi za Mashariki ya Mbali. Vuguvugu la ujangili lilifikia kiwango cha kutishia kumaliza ndovu nchini na dunia nzima. Tukaamua kuchukua hatua za kuidhibiti hali hiyo. Tumefanya operesheni tatu kukabiliana na tishio hili. Ya kwanza, iliendeshwa na Idara ya Wanyamapori na Misitu wakishirikiana na TANAPA na Ngorongoro Conservation Area. Hii hasa ilihusu kupambana na ujangili katika hifadhi na mapori ya Kaskazini mwa Tanzania. Mafanikio makubwa yalipatikana.
Mheshimiwa Spika;
Operesheni ya pili ni ile iliyohusisha Jeshi la Polisi katika hifadhi na sehemu nyingine za Tanzania. Operesheni Kipepeo kama ilivyoitwa nayo ilipata mafanikio. Na ya tatu, Operesheni Tokomeza iliyohusisha vyombo vyote vya ulinzi na usalama. Pamoja na changamoto zake operesheni hizi zimesaidia sana kupunguza kasi ya ujangili nchini. Matokeo yake katika sensa ya ndovu iliyofanyika mara ya mwisho, ukiacha Ruaha, hali katika hifadhi na mapori mengine ina muelekeo mzuri.
Kuundwa kwa Mamlaka ya Wanyamapori (TAWA) yenye mamlaka makubwa zaidi ya kusimamia sekta ya wanyamapori nako kutaimarisha uhifadhi na mapambano ya ujangili. Kwa mipango na program zilizopo Wizarani, naamini mambo yatakuwa mazuri zaidi muda si mrefu.
Viwanda
Mheshimiwa Spika;
Katika miaka kumi hii, sekta ya viwanda imeendelea kukua kwa kasi nzuri ya kutia moyo. Viwanda vikubwa, vya kati na vidogo vimeongezeka kutoka 11, 544 mwaka 2005 hadi viwanda 51,224 mwaka 2015. Kati ya mwaka 2005 na 2014 na miradi 751 imepewa leseni za kudumu na BRELA ya kuanzisha viwanda. Mchango wa sekta ya viwanda katika Pato la Taifa umefikia asilimia 7.3 mwaka 2014 kutoka asilimia 6.8 mwaka 2005. Mchango wa viwanda kwenye mauzo ya nje umeongezeka kutoka asilimia 9.3 mwaka 2005 hadi asilimia 23.3 mwaka 2014.
Tunategemea ukuaji mkubwa wa viwanda katika Mpango wa Pili wa maendeleo wa miaka 5 kutokana na misingi imara tuliyoijenga katika Mpango wa Kwanza. Ujenzi wa kiwanda cha chuma kule Liganga na makaa ya mawe cha Mchuchuma, unatarajiwa kuanza mwaka huu na kiwanda cha kuchakata gesi pale Lindi unatarajiwa kuanza baada ya taratibu za kuwapatia ardhi zitakapokamilika. Hivi ni viwanda vya msingi na mama ambavyo vitachochea kasi ya ukuaji wa viwanda nchini na uchumi kwa jumla.
Madini
Mheshimiwa Spika;
Sekta ya Madini ndiyo ya pili baada ya utalii kwa kuingiza fedha nyingi za kigeni. Kama nilivyoahidi, tulipitia upya sera, sheria na mikataba ya madini iliyokuwepo na kutengeneza sera na sheria mpya. Halikadhalika, tulianzisha mazungumzo na baadhi ya makampuni ambayo hatimaye yalizaa marekebisho ya mikataba yao na hivyo kuboresha maslahi ya taifa.
Kufuatia marekebisho hayo, makampuni husika ya madini yanalipa kodi ya mapato. Bila ya hivyo huenda mpaka leo yangekuwa hayajaanza kulipa kodi. Kutumika kwa Sheria mpya ya Madini, viwango vipya vya mrahaba na kupunguzwa kwa misamaha ya kodi vimeongeza mapato ya Serikali. Aidha, tuliunda Wakala wa Ukaguzi wa Madini Tanzania (TMAA) ambao umewezesha kukagua mahesabu ya migodi kuhusu uwekezaji na mauzo ya madini na kuwawezesha TRA kutoza kodi stahiki kutoka kwa makampuni hayo.
Mheshimiwa Spika;
Mabadiliko haya pamoja na kuongezeka kwa uwekezaji katika sekta hii yamewezesha mchango wa sekta ya madini katika Pato la Taifa kuongezeka kutoka asilimia 2.9 mwaka 2005 hadi kufikia asilimia 3.5 mwaka 2014. Thamani ya mauzo ya madini nje ya nchi pia imeongezeka kutoka Dola za Marekani milioni 655.5 mwaka 2005 hadi kufikia Dola za Marekani bilioni 1.794 mwezi Desemba 2014. Mambo yangekuwa mazuri zaidi kama bei ya dhahabu isingeshuka katika kipindi hiki.
Mheshimiwa Spika;
Serikali ilifanya uamuzi wa kulifufua na kuliwezesha Shirika letu la Madini (STAMICO) kuanza tena kazi ya utafutaji na uchimbaji wa madini kupitia kampuni zake tanzu. STAMICO kwa kupitia kampuni yake ya STAMIGOLD imeanza kuzalisha dhahabu na kuuza nje. Vilevile, tumejiunga na Mpango wa Uwazi wa Uvunaji wa Maliasili (EITI) ambao umesaidia sana katika kuongeza uwazi katika biashara ya madini na kusaidia katika ukusanyaji wa mapato kutoka kwenye makampuni ya madini.
Katika kipindi hiki, migodi mitatu mipya ilianzishwa nayo ni Migodi ya dhahabu wa Buzwagi (Shinyanga) na New Luika (Mbeya) na mgodi wa makaa ya mawe wa Ngaka (Ruvuma). Aidha, miradi mikubwa mingine 8 imeendelezwa na kufikia hatua ya kuanzisha mgodi ukiwemo Mradi wa Urani wa Mkuju (Ruvuma), Mradi wa Chuma Liganga na Mradi wa Makaa ya Mawe wa Mchuchuma (Njombe). Pia, ajira rasmi kwenye migodi mikubwa nchini imeongezeka kutoka waajiriwa 3,517 mwaka 2005 hadi waajiriwa 15,000 mwaka 2014. Hali kadhalika, makampuni ya madini yameongeza unununzi wa bidhaa na huduma hapa nchini (local procurement) kutoka Dola za Marekani milioni 230.41 mwaka 2005 hadi Dola za Marekani milioni 536.56 mwaka 2014.
Mheshimiwa Spika;
Katika kipindi hiki pia, tumetenga maeneo 8 kwa ajili ya wachimbaji wadogowadogo. Maeneo haya yamewezesha wachimbaji wadogo kuchimba madini bila bughudha. Aidha, Wizara imenunua mitambo miwili kwa ajili ya uchorongaji wa miamba kusaidia utafiti wa madini kwa ajili ya wachimbaji wadogo. Tumeanzisha mfuko wa kuwakopesha wachimbaji wadogo pale Wizarani ili kutoa fursa kwa wachimbaji wadogo kupata mikopo ya kuendeleza shughuli zao.
Nishati
Mheshimiwa Spika;
Wakati naanza kazi ya uongozi wa nchi yetu, Tanzania ilikuwa inakabiliwa na ukame mkubwa uliosababisha upungufu mkubwa wa chakula. Pia kulikuwa na upungufu mkubwa wa umeme kwa sababu ya mabwawa ya kuzalisha umeme kukosa maji ya kutosha. Serikali ililazimika kulisha watu zaidi ya milioni 3,776,000 na kukodisha mitambo ya kuzalisha umeme. Kwa siku za usoni tuliamua kuchukua hatua thabiti ya kuongeza uzalishaji wa umeme kwa kutumia gesi asilia na vyanzo vingine kama vile makaa ya mawe, mionzi ya jua na upepo.
Ujenzi umekamilika wa bomba la kusafirisha gesi kutoka Mtwara na Songo Songo litakaloongeza kiasi cha gesi kuja Dar es Salaam na kuwezesha uzalishaji wa megawati 3000 za umeme. Wakati huo huo kazi ya kujenga vituo vya kufua umeme inaendelea pale Kinyerezi, Dar es Salaam. Umeme huo utakidhi mahitaji ya umeme sasa na miaka kadhaa ijayo.
Mheshimiwa Spika;
Katika kipindi hiki tuliunda Wakala wa Umeme Vijijini (REA) ambao wamefanya kazi kubwa na nzuri ya kusambaza umeme kwa vijiji 5,336 kati ya vijiji 12,423 nchini. Kazi kubwa iliyofanyika vijijini inapochanganywa na ile ya mijini imeongeza idadi ya Watanzania wanaopata umeme kutoka asilimia 10 hadi asilimia 40 mwaka 2015. Uamuzi uliofanywa katika Bajeti ya mwaka huu wa kukusanya fedha kwa ajili ya umeme vijijini kupitia mafuta ya petroli, utasaidia sana kuongeza kasi ya kusambaza umeme vijijini.
Gesi Asilia
Mheshimiwa Spika;
Tumepata mafanikio katika utafutaji wa mafuta na gesi asilia. Kuanzia mwaka 2010 nchi yetu imepata bahati ya ugunduzi wa kiasi kikubwa cha gesi bahari kuu. Mpaka sasa zimegundulika futi za ujazo trilioni 47.08. Ukijumlisha na futi za ujazo trilioni 8 zilizogunduliwa takriban miaka 40 iliyopita kule Songo Songo na Msimbati jumla ya rasilimali ya gesi asilia nchini ni futi za ujazo trilioni 55.08. Kazi ya utafutaji inaendelea na wataalamu wanasema kuwa Tanzania inaweza kuwa na akiba ya futi za ujazo trilioni 200. Kiasi cha gesi kilichogunduliwa mpaka sasa ni kikubwa na kufanya Tanzania kuwa mahala papya pa kuipatia dunia nishati hii.
Gesi asilia tuliyonayo ikisimamiwa na kutumiwa vizuri itaiwezesha nchi yetu na watu wake kupata maendeleo makubwa na kuondokana na umaskini. Ni fursa ya aina yake ya kuipatia Serikali mapato makubwa na kuiwezesha kutimiza kwa uhakika majukumu yake na mipango yake. Lakini, ili hayo yaweze kufanyika hapana budi pawepo usimamizi mzuri wa hatua zote muhimu za mnyororo wa thamani: yaani utafutaji, uchimbaji, usafirishaji, uuzaji wa gesi asilia na matumizi yake nchini kama nishati na mali ghafi ya viwanda upande mmoja. Upande mwingine inategemea sana matumizi mazuri ya mapato yatokanayo na rasilimali hiyo.
Mheshimiwa Spika;
Ni kutokana na kutaka kuhakikisha kwamba mambo yanakuwa hivyo ndiyo maana tumetunga Sera ya Gesi Asilia na kuwasilisha katika Bunge hili ile Miswada miwili yaani wa Sheria ya Petroli na ule wa Matumizi ya Mapato ya Mafuta na Gesi. Nawashukuru Waheshimiwa Wabunge kwa kuipitisha Miswada hii nami nitaitia saini mara nitakapoletewa.
Usafirishaji na Uchukuzi
Barabara
Mheshimiwa Spika;
Serikali ya Awamu ya Nne, imetoa kipaumbele cha juu kwa uendelezaji wa miundombinu ya usafirishaji na uchukuzi nchini. Hii ni pamoja na barabara, reli, bandari, usafiri wa majini na usafiri wa angani. Tumeendeleza kazi ya kuongeza mtandao wa barabara za lami nchini kwa mafanikio makubwa. Karibu barabara kuu zote nchini na zile zinazounganisha mikoa zimekamilika kujengwa au kazi ya ujenzi inaendelea. Kwa sababu hiyo hivi leo kutokea po pote nchini kwenda Dar es salaam unafika siku hiyo hiyo, tofauti na ilivyokuwa zamani watu walichukua zaidi ya siku moja. Adha ya kupita Kenya na Uganda kwa watu wa Mikoa ya Ziwa tumeimaliza.
Katika mkakati wetu wa kupanua mtandao wa barabara za lami nchini, tulitambua barabara za urefu wa kilomita 11,474 za kujengwa kwa kiwango cha lami. Baadae tuliongeza barabara nyingine na kufikisha kilomita 17,742 katika mpango huo. Utekelezaji wake upo katika hatua mbalimbali. Tayari ujenzi wa kilomita 5,568 kwa upande wa barabara kuu na kilomita 535 kwa barabara za mijini umekamilika. Ujenzi wa kilomita 3,873 unaendelea. Upembuzi yakinifu na usanifu umekamilika kwa barabara za urefu wa kilometa 4,965 kinachosubiriwa ni kupatikana fedha ujenzi uanze. Baadhi ya barabara hizo zimo katika bajeti ya mwaka huu wa fedha. Barabara za urefu wa kilometa 3,336 zinafanyiwa upembuzi yakinifu na usanifu wa kina.
Mheshimiwa Spika;
Katika kipindi hiki pia, madaraja madogo 7,200 na makubwa 12 yamejengwa na mengine 16 yapo katika hatua mbalimbali za ujenzi. Miongoni mwa madaraja makubwa yaliyokamilika ni daraja la Mto Malagalasi na yanayojengwa ni daraja la Kigamboni na lile la Mto Kilombero. Madaraja haya yalikuwa miongoni mwa matano yaliyopangwa kujengwa katika Mpango wa Kwanza wa Maendeleo wa Miaka Mitano mara baada ya uhuru. Madaraja mawili yaani la Kirumi lilijengwa mwaka 1985 na la Rufiji mwaka 2003. Kwa upande wa vivuko, tumeongeza vipya 15 na kufikisha idadi ya 28 kote nchini mwaka 2014.
Mheshimiwa Spika;
Tumeongeza sana fedha katika mfuko wa barabara kutoka shilingi bilioni 73.08 mwaka 2005/06 hadi shilingi bilioni 866.63 mwaka 2015/16. Hii itasaidia katika matengenezo ya barabara za lami tulizojenga na kujenga nyingine mijini. Hali kadhalika itatumika kuimarisha barabara za udongo na changarawe wilayani na vijijini ziweze kupitika wakati wote. Katika kipindi hiki barabara za changarawe zimeongezeka kutoka kilometa 9,424 hadi kilometa 22,089.
Mheshimiwa Spika;
Katika miaka kumi hii idadi ya vyombo vya moto yaani magari, bajaji na pikipiki imeongezeka kutoka 1,696,088 mwaka 2005 hadi 3,313,254 hivi sasa. Ongezeko hili linalotokana na hali ya kiuchumi ya watu wengi kuwa nzuri limezua tatizo la msongam
- Jul 05, 2015
HOTUBA YA RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA, MHESHIMIWA JAKAYA MRISHO KIKWETE, KATIKA IBADA YA MAADHIMISHO YA JUBILEE YA MIAKA 125 YA INJILI YA KKKT DAYOS...
Soma zaidiHotuba
Mheshimiwa Baba Askofu, Dkt. Stephen Munga, Mkuu wa KKKT Dayosisi ya Kaskazini Mashariki;
Waheshimiwa Maaskofu;
Mheshimiwa Mkuu wa Mkoa wa Tanga, Magalula Said Magalula;
Waheshimiwa Wageni Wote Toka Ndani na Nje ya Tanzania;
Waheshimiwa Wana-Dayosisi na Wananchi Wote Mliopo Hapa;
Mabibi na Mabwana;
Bwana Yesu Asifiwe:
Nakushukuru sana Baba Askofu Stephen Munga kwa kunialika na kunishirikisha kwenye ibada hii ya kihistoria ya Maadhimisho ya Miaka 125 ya Injili katika Dayosisi ya Kaskazini Mashariki ya Kanisa la Kiinjili la Kilutheri Tanzania. Kwa kweli ni jambo la furaha na heshima kubwa kwangu kujumuika na Maaskofu na waumini wa Kanisa hili kwa tukio hili kubwa na la kihistoria. Mwaliko wenu huu kwangu ni uthibitisho wa uhusiano mzuri uliopo baina ya KKKT na Serikali nchini. Uhusiano ambao umekuwa na manufaa makubwa kwa nchi yetu na watu wake. Uhusiano ambao umejitafsiri katika umoja, upendo, amani, na mshikamano uliopo baina ya Watanzania wa rangi zote, dini zote, makabila yote na wa popote watokako na walipo.
Maadhimisho ya Miaka 125
Mheshimiwa Baba Askofu,
Waumini Wote na Wageni Waalikwa;
Siku kama ya leo, miaka 125 iliyopita ndio siku ambayo Wamisionari wa Kijerumani wa Bethel wapoliwasili mahala hapa. Kwa maelezo yako, walipachagua hapa kuwa ni mahala pa kuwahifadhi vijana waliokombolewa kutoka utumwani. Hivyo mahala hapa paliwapa uhuru, na matumaini mapya watu ambao walikwishakata tamaa. Aidha, kutokea hapa, ndipo kazi ya injili ilipoenea na kusambaa mkoani Tanga. Kusimama na wanyonge, kuwafuta machozi na kuwatua mzigo wao, ni jambo la heri, ni jambo jema na ni jambo linalompendeza Mungu. Na huo ndiyo msingi imara wa Kanisa hili.
Huo pia ndiyo msingi ambao juu yake imejengeka kazi na wajibu wa Serikali. Sisi katika Serikali tunao wajibu wa kuwaondolea wananchi unyonge, kuwapunguzi umaskini, kuwalinda na kuwakinga dhidi ya dhuluma na uonevu na kuwajengea msingi bora wa maendeleo yao. Jitihada zetu za kuondoa umasikini, kutoa fursa za elimu, kuboresha huduma za afya na mambo mengi mengineyo tufanyayo yana malengo hayo. Jitihada za Serikali zinapounganika na zile za madhehebu ya dini tunatengeza nguvu kubwa ya kuwaondolea wananchi wetu siyo tu unyonge wa kiroho, bali pia kuwapunguzia changamoto za maendeleo zinazowakabili na kusaidia kuinua hali zao za maisha.
Mchango wa Dayosisi ya Kaskazini Mashariki
Waheshimiwa Maaskofu, Ndugu Wananchi;
Ninaposema hivyo, natambua mchango wa Dayosisi ya Kaskazini Mashariki katika kuwaletea maendeleo jamii na watu wa Mkoa wa Tanga. Mimi ni shahidi, maana nilifika kule Magamba, Lushoto mwaka jana kufungua ukumbi wa kisasa katika Chuo Kikuu cha Sebastian Kolowa (SEKOMU) kilichojengwa na Dayosisi hii. Pamoja na Chuo Kikuu, natambua mnazo shule za sekondari za Lwandai, Bangala na Dinari. Dayosisi hii inatoa pia huduma za kipekee ambazo hazipatikani kwa urahisi hapa nchini. Ninyi mna shule ya wasioona ya Irente, shule ya msingi ya watoto wenye ulemavu wa ubongo (Autism) na kituo cha kutunza wagonjwa wa akili cha Lutindi.
Kwa upande wa Afya nako mmefanya mambo makubwa. Tunawashukuru kwa hospitali teule ya Wilaya ya Kilindi (Kilindi CDH) ambayo nilishiriki kuweka jiwe la msingi na kuizindua. Aidha nawapongeza kwa Hospitali yenu ya Bumbuli kuwa Hospitali Teule ya Halmashauri ya Bumbuli. Hatua hiyo itaimarisha pia Chuo cha Waganga Wasaidizi (Clinical Officers Taining College) cha Bumbuli.
Napenda pia kupitia sherehe hii kuwashukuru ninyi wa Dayosisi ya Kaskazini Mashariki ya Kanisa la Kiinjili la Kilutheri Tanzania kwa kazi yenu nzuri muifanyayo. Vile vile, nawashukuru sana kwa kuiunga mkono Serikali katika jitihada za kuwaletea maendeleo Watanzania. Nawaomba muendelee na moyo huo mwema. Namuomba Mwenyezi Mungu awaongezee pale mlipopunguza na kuendelea kuwashushia baraka tele.
Mheshimiwa Baba Askofu,
Serikali inatambua na kuthamini sana ushirikiano baina yake na madhehebu na mashirika ya dini. Ndiyo maana tumekuwa tunatengeneza mazingira mazuri kwa mashirika ya dini kuendesha shughuli zake. Tumekuwa tunatoa msamaha wa kodi, tunatoa mikopo kwa wanafunzi wa Vyuo Vikuu vyenu na kutoa ruzuku kwa ajili ya uendeshaji wa zahanati, vituo cha afya na hospitali ambazo Serikali inaingia ubia na Kanisa katika kutoa huduma kwa wananchi. Aghalabu hata pale ambapo Serikali hujenga zake utaratibu huo huachwa kuendelea. Nimetaja baadhi tu ya mambo ambayo tumekuwa tukishirikiana na kusaidiana.
Napenda kutumia nafasi hii kuwahakikishia kuwa tumekuwa tunafanya hivyo na tutaendelea kufanya hivyo kwa kutambua kuwa huduma za kijamii zitolewazo na mashirika ya dini zinawanufaisha Watanzania wote bila ubaguzi.
Maadili ya Jamii
Mheshimiwa Baba Askofu;
Ndugu Waumini na Wageni Waalikwa;
Napenda kutumia nafasi hii kuwaomba viongozi wa dini kuongeza maradufu kazi ya malezi ya jamii kimaadili. Sote ni mashahidi kuwa kuna mmomonyoko mkubwa wa maadili. Nadhani tumefika njia panda tusipofanikiwa kugeuza mwelekeo huu na kuchukua njia hiyo nyoofu tutaharibikiwa zaidi. Maadili mema ya jamii pamoja na mila na desturi zetu vinapita katika mtihani mkubwa sana hivi sasa. Vitendo vya utovu wa maadili vinaendelea kufanyika na kuchukua nafasi kubwa katika maisha ya watu siku hizi. Inaanza kutaka kujengeka dhana potofu ati kuwa ni mambo ya kawaida au ndiyo usasa. Hali hii haistahili kuachwa kuendelea kumong’onyoa misingi ya uadilifu ya jamii zetu na ya ubinadamu wetu.
Viongozi wa dini mnalo jukumu zito na nafasi maalum kwenye hili: kubwa ya kukemea na kurekebisha jamii mkianzia na waumini wenu wanaokwenda kinyume na maadili mema ya dini, jamii na nchi yetu. Hamna budi kujitahidi kuwarudisha kwenye mstari mwema na maadili mema wanakondoo mliopewa kuwachunga. Nasema hivyo kwa kutambua kuwa wengi wa watu wote isipokuwa wachache sana katika wale wanaofanya maasi na maovu ni waumini wenu na wafuasi wa dini ambazo Mungu amewapa jukumu la kuongoza. Sisi katika Serikali tuko tayari kutimiza ipasavyo wajibu wetu wa kisheria katika mapambano haya adhimu. Naomba tuendelee kushirikiana kujenga maadili mema katika jamii na nchini kote kwa manufaa ya watu wetu na nchi yetu.
Dhima ya Viongozi wa Dini na Uchaguzi Mkuu
Mheshimiwa Baba Askofu;
Waumini Wote na Wageni Waalikwa Wenzangu;
Huu ni mwaka wa uchaguzi mkuu ambao pia una umuhimu wa aina yake katika historia ya nchi yetu. Tunaiaga Awamu ya Nne na kuikaribisha Awamu ya Tano ya uongozi wa nchi yetu. Niruhusuni nitumie fursa hii kuwaomba viongozi wa dini muiombee nchi yetu ipite kipindi hiki kwa salama na amani. Uzoefu wa nchi nyingi za Afrika, chaguzi hutoa mwanya kwa uvunjifu wa amani. Haijawa hivyo kwetu, lakini haina maana kuwa tunayo kinga ya milele. Hata na sisi tunaweza kuwa kama wale iwapo yale yaliwafikisha wenzetu hapo hatutayaepuka.
Mafanikio yetu ya kuendesha uchaguzi kwa amani na usalama yametokana na tahadhari ambazo Serikali na viongozi wa dini tumekuwa tukizichukua. Tuendelee kufanya hivyo. Tusiwape mwanya wanasiasa wenye dhamira ovu kuwafarakanisha Watanzania. Tuendelee kukemea matumizi mabaya ya fedha, rushwa, hila, ghilba na hujuma katika chaguzi. Tunapaswa kufanya hivyo tena zaidi sasa, wakati wa michakato ya ndani ya vyama vya siasa na baadae wakati wa uchaguzi. Tuwakemee wanasiasa wapenda madaraka kwa gharama yoyote, ambao watataka kutumia fedha kununua ushindi au ubaguzi wa rangi, kabila, dini na kadhalika, kuwabagua wapinzani wao na kujijenga kisiasa. Nawaomba msiwasikilize wala kuwaendekeza kwani mchezo wao ni mauti yetu. Wakatalieni kwa macho makavu na kwa kweli muwanyanyapae.
Hatupaswi kukaa kimya dhidi ya watu wanaokiuka maadili na kuchochea mifarakano katika taifa letu. Hawa si watu wema watatufikisha pabaya. Hawaitakii mema nchi yetu. Kamwe tusiruhusu wachezee dini zetu ambazo ni mhimili muhimu sana wa amani yetu. Tofauti na ukabila ambao pamoja na ubaya wake, lakini unaweza kuhusisha eneo dogo, dini unahusisha nchi nzima. Hakuna mtu, dini wala eneo litakalonusurika. Tutapoteza ile sifa yetu ya kihistoria ya kuwa lulu na mfano wa amani katika Afrika. Tusikubali kumchukiza Mungu akatukasirikia na kutuadhibu kwa jambo ambalo liko ndani ya uwezo wetu kulizuia lisitokee. Kwa kweli mambo yakiharibika, hatuwezi kumlaumu mtu mwingine yeyote bali sisi wenyewe. Katu hatuwezi kusema ni mapenzi ya Mungu bali itakuwa ni makosa yetu wenyewe.
Nawaomba viongozi wa dini mlisaidie taifa letu. Limeni mraba wenu vizuri nasi tulime wetu. Msiwape nafasi viongozi wa siasa na hata wa dini kutumia majukwaa ya dini kuendeleza maslahi yao ya kisiasa na hasa kupandikiza chuki katika jamii. Tunawategemea viongozi wa dini msiwe sehemu ya makundi ya wagombea au vyama vya siasa. Mnatakiwa msiwe na upande bali muwe juu ya pande zote. Hapo ndipo mtakapofanya vizuri kazi yenu ya ulezi na kuponya taifa iwapo kutatokea matatizo.
Hatuwategemei viongozi wa dini muwapangie waumini wenu vyama au viongozi wa kuwachagua. Tunawategemea kuwahimiza na kuwakumbusha kuutumia haki na wajibu wao vizuri, muwahimize na kuwakumbusha kuwa watatakiwa kufanya mambo matatu muhimu. Kwanza, kujiandikisha, pili, kujitokeza kwenda kupiga kura na tatu kuchagua viongozi wazuri, wasiokuwa waovu, wasiofanana na uovu na kuukaribia uovu, watakaosukuma mbele gurudumu la maendeleo na kujali maslahi mapana ya jamii husika na nchi yetu.
Mheshimiwa Baba Askofu;
Ndugu Waumini, Wageni Waalikwa;
Nawaomba muendelee kuiombea nchi yetu iendelee kuwa ya amani na utulivu, watu wake wadumishe upendo na mshikamano miongoni mwao. Aidha, muuombee Uchaguzi Mkuu wa mwezi Oktoba, 2015 uwe wa salama, amani na haki ili taifa letu lipate viongozi wazuri na liendelee kuwa tulivu kabla, wakati na baada ya uchaguzi.
Hitimisho
Mheshimiwa Baba Askofu;
Kama mnavyofahamu, nakaribia kumaliza kipindi changu cha uongozi wa nchi yetu. Baada ya uchaguzi wa Oktoba, 2015 tutakuwa na Rais mwingine. Napenda kutumia fursa hii kuwaaga maana naweza nisipate fursa kama hii tena katika kipindi kilichobaki. Nawashukuru sana kwa ushirikiano mkubwa mlionipa mimi binafsi na Serikali yangu katika kipindi cha miaka kumi ya uongozi wangu. Tumeishi vizuri, tumeshirikiana na kufanikisha mambo mengi mazuri pamoja. Kwa kweli nafarijika kuwa ninapoondoka madarakani, uhusiano na ushirikiano kati ya Serikali na Kanisa la Kanisa la Kiinjili la Kilutheri Tanzania ni mzuri na umeendelea kuimarika. Ndivyo nilivyoupokea kutoka kwa Rais wa Awamu ya Tatu, Mheshimiwa Benjamin William Mkapa, na ndivyo nitakavyoukabidhi kwa Rais wa Awamu ya Tano. Ningependa sana kuuona uhusiano na ushirikiano huu ukikua zaidi na zaidi, siku hadi siku kwani uhusiano wenye maslahi kwa nchi yetu na watu wake. Ni uhusiano wenye kujenga umoja, amani, upendo na mshikamano miongoni wa watu wa Taifa letu hili moja, na la watoto wa Mungu mmoja. Daima nitawakumbuka na kuthamini mchango wenu na upendo wenu kwangu.
Nawashukuru tena kwa kunialika na nawatakia maadhimisho mema ya miaka 125 ya Injili. Mungu awabariki.
Asanteni Sana, na Mungu Ibariki KKKT,
Mungu Ibariki Tanzania na Watu Wake,
Bwana Asifiwe.
- Jul 02, 2015
HOTUBA YA MHESHIMIWA DKT. JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA WAKATI WA UFUNGUZI WA KIWANDA CHA KUZALISHA VIUADUDU VYA KUULIA VILUWIL...
Soma zaidiHotuba
Mheshimiwa Hailemariam Desalegm, Waziri Mkuu wa Ethiopia;
Mheshimiwa Mizengo Pinda, Waziri Mkuu;
Mheshimiwa Dkt. Abdala Kigoda, Waziri wa Viwanda na Biashara;
Mheshimiwa Dkt. Kebwe Stephen Kebwe, Naibu Waziri wa Afya na Ustawi wa Jamii;
Ndugu Lobani Gutieres Ravelo, Naibu Mkurugenzi Mkuu wa Kampuni ya LABIOFAM, Cuba;
Ndugu Joyce Phumaphi, Katibu Mtendaji wa ALMA;
Mheshimiwa Lorge Luis Lopez Tarmo, Balozi wa Cuba nchini Tanzania;
Mheshimiwa Evarist Ndikilo, Mkuu wa Mkoa wa Pwani;
Waheshimiwa Mabalozi wa Nchi za Nje na Wakuu wa Mashirika ya Kimataifa;
Wageni Waalikwa;
Wanahabari;
Mabibi na Mabwana;
Ni furaha iliyoje kwangu kuwepo hapa leo, kushuhudia uzinduzi wa Kiwanda cha Kutengeneza Viuadudu vya Kuua Viluwiluwi wa Mbu. Furaha yangu inaongezeka zaidi kwa kuwepo ugeni mkubwa wa Waziri Mkuu wa Ethiopia, Mheshimiwa Hailemariam Desalegn. Yeye ndiye Mwenyekiti wa Umoja wa Viongozi wa Afrika walio mstari wa mbele katika Mapambano Dhidi ya Malaria katika Bara la Afrika (ALMA). Kwa niaba ya Watanzania wenzangu wote namshukuru sana mgeni wetu kwa kutenga muda wake na kusafiri kutoka Ethiopia kuungana nasi siku ya leo. Ujio wako unaweka uzito mkubwa kwenye azma yetu hii ya kutokomeza Malaria katika Bara letu.
Pamoja nasi, napenda pia kuwakaribisha watu wafuatao; kwanza, Ndugu Alfred Romberto Corta, Rais wa Kampuni ya LABIOFAM ya Cuba waliotuuzia teknolojia ya kutengeneza dawa hizo. Wa pili, ni Bibi Joy Pumaphi, Katibu Mtendaji wa ALMA. Mwisho, ingawaje siyo mwisho kwa umuhimu wageni wote wengine waliopo hapa leo.
Chimbuko la Kiwanda
Wageni waalikwa;
Chimbuko la ujenzi wa kiwanda hiki ni ziara yangu niliyoifanya nchini Cuba mwezi Desemba, 2009. Katika ziara ile, mwenyeji wangu Rais Raul Castro alinipangia ratiba ya kutembelea Kiwanda cha LABIOFAM kinachomilikiwa na Serikali ya Cuba na kinachozalisha dawa za viluwiluwi vya mbu wanaosababisha malaria. Baada ya kuvutiwa na maelezo na teknolojia ile na kuhakikishiwa kuwa haina athari kwa mazingira na afya ya binadamu niliagiza mambo mawili yafanyike. Kwanza, Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii iagize dawa hizo kutoka Cuba zitumike nchini; na Pili, Shirika la Taifa la Maendeleo (NDC) lianzishe ushirikiano na Kampuni ya LABIOFAM kwa lengo la kujenga kiwanda cha aina hiyo hapa nchini.
Shukurani kwa Serikali ya Cuba
Mabibi na Mabwana;
Shukrani zangu za pekee zimuendee Mheshimiwa Raul Castro, Rais wa Jamhuri ya Kisoshalist ya Cuba, na rafiki mkubwa wa Tanzania, kwa kukubali kutuuzia teknolojia hii. Wenzetu wa Cuba wametufaa sana kwani “hawajatupa tu samaki, bali wametupa ndoano ya kuvua samaki”. Wangeliweza kabisa kwa tamaa kukataa kutuuzia teknolojia na ujuzi wao na kutaka kutuuzia dawa. Pamoja na kuwa wao si nchi tajiri hawakufanya hivyo. Wameshirikiana nasi katika ujenzi na kukubali kutupa wataaalam ambao watabakia nchini kwa miaka mitano kufundisha watu wetu na kutusaidia kwa masuala ya kiufundi na kitaalam. Tunaye pamoja nasi kiongozi na Mhandisi Mkuu aliyesimamia ujenzi huu Ndugu Alfredo R. Drespo Dorta ambaye amesafiri toka Cuba kuja kushuhudia ufunguzi wa kiwanda hiki. Huu ndio urafiki wa kweli na udugu. Nakuomba Mheshimiwa Balozi wa Cuba unifikishie shukrani zangu za dhati na za Watanzania wenzangu kwa Rais Raul Castro na kwa ndugu zetu wananchi wa Cuba.
Vita Dhidi ya Malaria
Mabibi na Mabwana;
Leo tunapiga hatua kubwa na ya aina yake katika vita yetu dhidi ya malaria hapa nchini na katika Bara la Afrika hasa nchi zilizo Kusini mwa Jangwa la Sahara. Katika Ripoti ya Malaria Duniani ya mwaka 2014 iliyotolewa na Shirika la Afya Duniani (WHO) inakadiriwa kuwa, mwaka 2013, malaria ilisababisha vifo vya watu 584,000. Kati ya vifo hivyo asilimia 90 vilitokea barani Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara. Bahati mbaya sana waathirika wakubwa walikuwa ni wanawake na watoto chini ya umri wa miaka 5. Inakadiriwa pia kwamba malaria inazigharimu nchi wastani wa asilimia 40 ya fedha zao za bajeti ya afya na kupunguza kasi ya ukuaji wa uchumi wa baadhi ya nchi za Afrika kwa asilimia 1.3.
Kinachosikitisha zaidi ni ule ukweli kwamba, upo uhusiano mkubwa kati ya malaria na umasikini. Bahati nzuri ugonjwa huu unazuilika na kutibika maana uliwahi kuwa tishio kubwa duniani lakini leo ni tishio zaidi Afrika. uzoefu wa nchi nyingine duniani waliofanikiwa kuzuia na kutokomeza. Unatupa matumaini kuwa na sisi tukiiga mifano yao tunaweza kuwa kama wao. Kuwekeza katika kiwanda cha aina hii kutatuwezesha kutokomeza malaria.
Hali ya Malaria Nchini
Mabibi na Mabwana;
Tangu mwanzoni mwa uongozi wangu kupambana na malaria tuliupa kipaumbele cha juu. Ndicho chanzo cha wagonjwa wengi na vifo vingi nchini. Tumekuwa tunafanya mambo makuu matatu katika kupambana na malaria; kwanza, kutumia dawa mseto kutibu wagonjwa wa malaria. Pili, kuhamasisha matumizi ya vyandarua vilivyopuliziwa dawa na tatu, kupulizia dawa inayoua mbu ndani ya nyumba. Kwa kufanya hivyo tumefanikiwa kwa kiasi kikubwa kupunguza wagonjwa na vifo vitokanavyo na malaria. Kiwango cha maambukizi nacho kimepungua kutoka asilimia 18 mwaka 2007 hadi asilimia 10 mwaka 2012. Vifo vitokanavyo na malaria kwa uzazi vimekupungua kutoka 41 kwa vizazi hai 100,000 mwaka 2004 hadi 12 kwa vizazi hai 100,000 mwaka 2014. Idadi ya wagonjwa chini ya miaka 5 imepungua kutoka wagonjwa milioni 5,372,569 mwaka 2004 hadi wagonjwa milioni 3,486,326 mwaka 2014 na vifo vya watoto wa miaka 5 kwenda chini vimepungua kutoka 7,907 mwaka 2004 hadi 4,008 mwaka 2014. Kwa ujumla idadi ya wagonjwa wote imepungua kwa asilimia 51 na vifo kwa asilimia 71 kati ya 2004 na 2014.
Kwa upande wa matumizi ya vyandarua vilivyotiwa dawa, Serikali imesambaza vyandarua 26,371,329 nchi nzima, yaani vyandarua viwili kwa kaya, kwa watoto wa umri wa chini ya miaka 5 na kina mama wajawazito. Matokeo yake, idadi ya matumizi ya vyandarua vilivyotiwa dawa imeongezeka kutoka asilimia 23 mwaka 2004 hadi asilimia 92 mwaka 2012. Kwa upande wa wajawazito kutoka asilimia 27 mwaka 2004 hadi asilimia 75. mwaka 2014. Kwa upande wa watoto wa miaka 5, idadi imeongezeka kutoka asilimia 26 mwaka 2004 hadi asilimia 72 mwaka 2014.
Mafanikio zaidi makubwa na ya kujivunia yamepatikana Zanzibar. Kiwango cha maambukizi ya malaria kimeshuka na kufikia asilimia 0.2 hivi sasa. Pamoja na kufanya yale mambo matatu ndugu zetu wa Zanzibar walipulizia na kuua viluwiluwi vya mbu waenezao malaria. Kama imewezekana Zanzibar inatufanya tuamini kuwa itawezekana na huku Bara pamoja na ukubwa wa eneo na wingi wa watu. Ni kwa sababu hiyo, tulichukulia uwekezaji huu wa kiwanda cha kuzalisha viuatilifu kuwa uwekezaji wa kimkakati katika vita dhidi ya malaria. Kwa kuwa sasa dawa hizi zitakuwa zikizalishwa nchini kwa wingi na gharama nafuu, jukumu letu sasa ni kuanzisha kampeni nchi nzima ya kupulizia maeneo yote ili kuua viluwiluwi vya mbu pale wanapozaliwa. Sasa tunatangaza vita si tu na mbu bali na viluwiluwi vyake.
Maelekezo Mahsusi
Mabibi na Mabwana;
Natoa pongezi kwa Bodi ya Shirika la Taifa la Maendeleo (NDC) kwa kusimamia vizuri ujenzi wa kiwanda hiki. Jukumu kubwa na lililo mbele yenu sasa ni kuhakikisha kiwanda hiki kinazalisha na kujiendesha kibiashara. Hatutarajii kiwanda hiki kiijiendeshe kwa hasara maana biashara yenyewe ni ya uhakika ndani na nje ya nchi yetu. Kama nilivyokwishasema hapo awali, Tanzania ni mwanachama, tena mwanachama mwanzilishi wa Umoja wa Marais wa Afrika walio katika Mapambano Dhidi ya Malaria (ALMA). Umoja huu una nchi 49 Sote kwa pamoja, tunayo dhamira ya kuondokana na malaria katika nchi zetu na tumejiwekea malengo. Uwepo hapa wa Mwenyekiti wetu Mheshimiwa Waziri Mkuu wa Ethiopia ni ushahidi huo. Shirikianeni na Wizara ya Viwanda na Biashara, Wizara ya Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Kimataifa na Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii kutangaza bidhaa za kiwanda hiki. Tafuteni masoko barani Afrika, maana, kutokomeza malaria hakutegemei mafanikio katika nchi yetu tu, bali pia na kwa nchi nyingine katika Bara letu.
Naelekeza pia ofisi ya Waziri Mkuu, Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa kukitumia kiwanda hiki katika mipango yake ya kutokomeza malaria katika Halmashauri zetu. Halmashauri zihamasishe watu wetu na kaya zilizo kwenye maneo yao ya utawala kutumia dawa zinazozalishwa na kiwanda hiki. Angalieni namna bora ya kuwezesha hilo kufanyika. Kwa kupulizia dawa hizi na kutokomeza viluwiluwi wa mbu kutang’oa mzizi wa fitina unaosababisha maambukizi na vifo vya malaria.
Hitimisho
Mabibi na Mabwana;
Kama nilivyosema awali, leo ni siku ya furaha sana kwangu kwa kukamilika kiwanda hiki na kupata fursa ya kushuhudia ufunguzi wake. Mafanikio tuliyoyapata katika kutibu malaria ni makubwa na ya kutia moyo. Hata hivyo, mafanikio hayo yasingekuwa endelelevu iwapo tusingeongeza nguvu na mkazo katika kukinga na kuzuia maambukizi. Kiwanda hiki tunachokifungua leo kitaimarisha uwezo wetu wa kukinga na kuzuia maambukizi ya malaria. Wahenga wamesema daima “kinga ni bora kuliko tiba”. Sasa tuna uhakika kuwa mapambano yetu dhidi ya malaria tumeyafikisha mahali pazuri. Nafurahi kuona leo tunatamka kwa vitendo kuwa “Malaria Haikubaliki”. Sasa natangaza kuwa kiwanda cha Kuzalisha Viuadudu vya Viluwiluwi vya Mbu kijulikanacho kama Tanzania Biotech Products Limited kimefunguliwa rasmi.
Asanteni kwa kunisikiliza!
- Jun 27, 2015
HOTUBA YA MHESHIMIWA DKT.JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA, KWENYE HAFLA YA KUFUNGAMAFUNZO YA UONGOZI WA JUU, KOZI NA 21/2015, CHUO...
Soma zaidiHotuba
Mheshimiwa Mathias Chikawe (Mb), Waziri wa Mambo ya Ndani ya Nchi;
Mheshimiwa Jaji Kiongozi;
Mheshimiwa Said Mecky Sadiki, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam na Viongozi wa Serikali mliopo;
Ndugu John Minja, Kamishna Jenerali wa Jeshi la Magereza;
Ndugu Ernest Mangu, Inspekta Jenerali wa Polisi;
Ndugu Sylvester Ambokile, Kamishna Mkuu wa Uhamiaji;
Meja Jenerali Salum Kijuu, Kamanda wa Jeshi la Nchi Kavu;
Wakuu wa Magereza wa Nchi marafiki;
Mkuu wa Chuo;
Maafisa Waandamizi wa Jeshi la Magereza;
Maafisa kutoka Vyombo vya Ulinzi na Usalama;
Viongozi mbalimbali mliopo;
Wageni Waalikwa;
Vyombo vya Habari;
Mabibi na Mabwana;
Salamu na Shukrani
Naomba nianze kwa kutoa shukrani zangu za dhati kwako Mheshimiwa Mathias Chikawe, Waziri wa Mambo ya Ndani ya Nchi na kwa Kamishna Jenerali wa Magereza kwa kunialika na kunishirikisha kwenye hafla ya kufunga Mafunzo ya Uongozi wa Ngazi ya Juu kwa Maafisa 104 wa Jeshi la Magereza, na kuadhimisha Siku ya Magereza. Hii ni mara yangu ya kwanza kushiriki kwenye shughuli ya aina hii. Nasema Asanteni sana.
Wakuu wa Magereza kutoka Nje ya Nchi
Mheshimiwa Waziri;
Nimefurahishwa sana kuona kuwa miongoni mwa wageni waalikwa katika hafla hii, wapo pia Wakuu wa Magereza kutoka nchi rafiki za Botswana, Kenya, Namibia, Swaziland, Uganda na Zambia. Hili ni jambo jema. Ninawaomba muendelee kuudumisha ushirikiano uliopo miongoni mwenu. Mbadilishane maarifa na uzoefu katika utekelezaji wa majukumu yenu ya msingi hasa lile la kurekebisha wahalifu waweze kuwa raia wema katika nchi na jamii zao. Kwa wageni wetu nasema karibuni Tanzania na nawatakia makazi mema.
Pongezi
Mheshimiwa Waziri;
Nawapongeza sana, Kamishna Jenerali wa Magereza, Mkuu wa Chuo na wasaidizi wake, kwa maandalizi mazuri ya sherehe hizi. Hakika zimefana sana. Kwa wahitimu wa mafunzo haya, nawapongeza kwa kumaliza mafunzo yenu salama na kwa mafanikio. Gwaride lilikuwa zuri linaloashiria kwamba mmeiva barabara na kwamba mko tayari kwenda kutekeleza majukumu yenu kwa ufanisi zaidi. Ni matarajio yangu kuwa mtayazingatia yale yote mliyojifunza kwa kutekeleza majukumu yenu vizuri zaidi kuliko mlivyokuwa kabla ya kuja kozi hii. Natoa pongezi maalum kwa Mkuu wa Chuo na Wakufunzi wote kwa kazi nzuri mliyoifanya iliyotuwezesha kukusanyika hapa siku ya leo.
Jukumu la Jeshi la Magereza
Mheshimiwa Waziri;
Napenda kutumia nafasi hii adimu na adhimu kutoa pongezi maalum kwa Maafisa na Askari wa Jeshi la Magereza kwa kazi kubwa na nzuri waifanyayo katika kuimarisha usalama wa raia na jamii nzima ya Watanzania. Jeshi letu ambalo Agosti 25, mwaka kesho litasherehekea ‘Diamond Jubilee’ ya kuanzishwa kwake, kama majeshi mengine ya magereza duniani, lina jukumu la msingi la kutekeleza programu za urekebishaji wa wahalifu na kutoa ushauri wa kisera kwa Serikali juu ya uzuiaji uhalifu.
Hili ni jukumu zito na nyeti kwa kuwa linagusa maisha ya wananchi wengi na taswira ya taifa kwa ujumla. Ni matarajio ya jamii kuona kwamba wafungwa wamalizapo vifungo vyao, wanarudi kwenye jamii wakiwa raia wema. Wanakuwa wameacha matendo maovu na kuendesha maisha yao kama raia wenye mwenendo mwema na wanaotii sheria za nchi. Wanafanya shughuli zilizo halali za kuwapatia riziki zao kwa kutumia ujuzi walioupata wakati wakitumikia vifungo vyao au kabla ya hapo.
Kwa hiyo Jeshi la Magereza linapaswa kuwafundisha wafungwa stadi za maisha katika nyanja mbalimbali ili wakimaliza vifungo vyao wawe na ujuzi utakaowawezesha kuendesha maisha yao kwa kujitegemea. Jeshi letu pia lina wajibu wa kuwapa wafungwa hawa ushauri nasaha utakaowasaidia kujutia makosa yao ili waishi kama raia wema. Chombo hiki cha dola kikitimiza jukumu hili kwa ukamilifu, kitachangia kwa kiasi kikubwa katika azma ya taifa letu ya kudumisha usalama wa raia, amani na utulivu.
Kamishna Jenerali wa Magereza;
Kumalizika kwa kozi ambayo tunaifunga mafunzo yake leo kunawaongezea Maafisa 104 katika nguvu kazi yenu ya kutekeleza majukumu yenu. Hongereni sana. Pia nawapongeza wanaohitimu leo kwa kuua ndege wawili kwa jiwe moja. Mmefaulu kozi na kupanda vyeo kutoka ngazi ya Mrakibu wa Askari Magereza hadi Inspekta Msaidizi wa Magereza. Mnastahili kujipongeza na kusherehekea.
Nimefurahishwa na mpango wenu wa kuanzisha Chuo kipya cha Tanzania Correctional Training Academy. Kwa kuwa na Chuo hicho mkichanganya na Chuo cha Kiwira na hiki cha Ukonga pamoja na mafunzo ya nje, mtakuwa na wigo mpana wa kuwaongezea uwezo watumishi wa Jeshi hili. Tafadhali endeleeni na jitihada mzifanyazo katika kuboresha mafunzo ili mpate Maofisa na Askari wenye ujuzi, maarifa na weledi wa hali ya juu. Itaimarisha sana utekelezaji wa majukumu yenu.
Changamoto Mnazozikabili
Mheshimiwa Waziri;
Mimi natambua kama mnavyotambua nyinyi kuwa ili Jeshi liweze kutimiza kwa ukamilifu majukumu yake pamoja na kuwa na Maafisa na Askari waliofunzwa vizuri, lazima wapewe vitendea kazi vinavyokidhi mahitaji. Nazifahamu changamoto zenu na mahitaji yenu ambayo yakitimizwa mambo yatakuwa mazuri.
Magereza 126 yaliyopo hayatoshelezi mahitaji, hivyo kusababisha msongamano mkubwa. Yanahitajika Magereza mapya pamoja na kukarabati na kupanua yaliyopo. Huduma muhimu kwa wafungwa zinatakiwa kuboreshwa. Aidha, kuna mahitaji makubwa ya makazi, majengo ya ofisi, vyombo vya usafiri na mawasiliano na vitendea kazi mbalimbali. Chanzo kikubwa cha matatizo haya ni ufinyu wa bajeti. Kinachotengwa na kinachotolewa havikidhi haja. Ni wazi kwamba matatizo haya yamekuwa yakiathiri ufanisi katika utekelezaji wa majukumu yenu.
Kamishna Jenerali ameeleza baadhi ya jitihada ambazo mmekuwa mkichukuwa kukabiliana na changamoto hizo. Nawapongeza sana kwa ubunifu wenu uliowawezesha kufanya kazi katika mazingira hayo tete na kufanikiwa kutekeleza majukumu yenu kwa kiwango cha kuridhisha.
Naomba niwahakikishie kwamba Serikali itaendelea kufanya kila linalowezekana kutatua matatizo yanayowakabili kadri hali inavyoruhusu. Nawaomba muifanyie kazi haraka iwezekanavyo na kuikabidhi mamlaka husika Rasimu ya Sera ya Taifa ya Magereza ambayo nimeelezwa iko tayari, ili tutoe maamuzi na utekelezaji wake uanze. Kwa kufanya hivyo tutawezesha Jeshi kutekeleza mpango wa maboresho katika maeneo mbalimbali.
Shughuli za Uzalishaji Mali
Mheshimiwa Waziri;
Jeshi la Magereza linasifika si tu kwa kuzalisha bidhaa bali kwa ubora wa bidhaa zake. Natambua mnazo fursa mbalimbali ambazo mkizitumia kwa ukamilifu, mtaweza kuongeza uzalishaji wa mazao ya kilimo na mifugo, na bidhaa mbalimbali kutoka kwenye viwanda vidodo vidogo. Ninyi mna bahati ya kuwa na maeneo makubwa ambayo yanafaa kwa shughuli za viwanda, ufugaji na kilimo kikiwemo kilimo cha umwagiliaji.
Tunapoelekeza nguvu zetu kwenye mapinduzi ya kilimo kwa kuzingatia kilimo cha kisasa na cha kibiashara, Jeshi linapaswa kuwa na Mpango Mkakati unaotekelezeka kusaidia nchi yetu kufikia azma ya kujitosheleza kwa chakula na kupata malighafi za viwanda.
Mbali na ulimaji wa mazao ya chakula, Magereza sasa inabidi ielekeze nguvu zake katika kilimo cha mazao yenye thamani kama vile maua, mbegu za mafuta hususan alizeti, ufuta na karanga, mboga za aina mbalimbali na matunda. Pia fugeni samaki na nyuki. Mazao hayo yatawapatia mapato mengi yatakayo waongezea uwezo wa kutimiza majukumu yenu na kupunguza baadhi ya changamoto zenu.
Mnazo pia shughuli za viwanda vidogovidogo kama vile utengenezaji wa samani, ushonaji na ufumaji, utengenezaji wa viatu na kazi za ukarabati na ujenzi.
Naomba msiendelee kuzalisha kama zamani. Hamna budi kuwa wabunifu ili mzalishe bidhaa zinazokidhi mahitaji ya soko la sasa na la baadaye ambalo lina ushindani mkubwa. Shirika la Magereza ambalo linajishughulisha na uzalishaji katika miradi mbalimbali liwe na upeo mkubwa ili lisiishie kuzalisha kwa ajili ya soko la ndani bali hata la nje; lakini lijenge uwezo wa kuwa mwekezaji katika mipaka nje ya Tanzania. Wafungwa ambao wako katika mchakato wa kurekebishwa wapatiwe mafunzo na ujuzi kwa vitendo na inabidi wapewe mafunzo ya ziada katika stadi husika ili waendeleze ubora wa uzalishaji pindi wakiwa huru uraiani.
Maadhimisho ya Siku ya Magereza
Mheshimiwa Waziri;
Nimefurahi kusikia kwamba sambamba na shughuli za kufunga mafunzo haya, leo pia mnaadhimisha Siku ya Magereza ambapo mtakuwa mkionesha shughuli mbalimbali zinazofanywa na Jeshi la Magereza. Hii ni fursa nzuri kwenu kujitangaza kwa wananchi kuhusu kazi mnazofanya ikiwemo jukumu la urekebishaji wa wafungwa. Siku hii pia itumike kuikumbusha jamii wajibu wake wa kutimiza maadili mema ili watu watambue wajibu wao wa kutoa malezi mema tangu utoto hadi utu uzima. Kupitia maonesho hayo, jamii itajifunza kutoka kwenu lakini na ninyi muwe tayari kupokea ushauri wenye lengo la kuboresha utekelezaji wa majukumu yenu.
Katika siku kama hii, suala jingine la kutiliwa mkazo ni uzingatiaji wa Sheria, Kanuni na Taratibu katika utekelezaji wa majukumu yenu. Kumbukeni kwamba wafungwa wapo magerezani kutumikia vifungo vyao na mahabusu kusubiri hatima ya kesi zao. Kuwepo kwao ndani ya magereza hakuwaondolei utu wao zaidi ya kuwanyima uhuru tu. Wakati wote wa kutekeleza majukumu yenu, mnapaswa kuzingatia Sheria, Kanuni na Taratibu zilizopo. Kamwe msiwatendee wafungwa mambo yaliyo kinyume na haki zao kama binadamu mwingine ye yote. Wakati wote hakikisheni mnazingatia haki zao za msingi. Kwa kufanya hivyo, mtasaidia kupunguza malalamiko yasiyo ya lazima kutoka kwa wafungwa, ndugu wa wafungwa na taasisi zikiwemo zile zinazohusika na masuala ya Haki za Binadamu.
Shirikianeni na Kituo cha Uwekezaji
Mheshimiwa Waziri;
Ili kujenga uwezo wa ushindani na uwekezaji, nawashauri mtumie ipasavyo fursa hizo mlizonazo ili kuongeza uzalishaji wa mazao na bidhaa mbalimbali. Aidha, kwa kushirikiana na wadau mbalimbali kikiwemo Kituo cha Uwekezaji (TIC), tangazeni fursa za uzalishaji mlizonazo ili kuwavutia wawekezaji wenye nia njema na uwezo ili mshirikiane nao.
Ninazo taarifa kwamba mmeanzisha juhudi za kutafuta wawekezaji kwenye miradi yenu na tayari baadhi yao mmeingia nao ubia katika kuzalisha mazao ya kilimo. Vilevile nimefahamishwa kwamba mmeandaa mpango wa Jeshi kujitosheleza kwa chakula. Naomba mpango huo ufanyiwe kazi haraka na mamlaka zote zinazohusika ili tuone ni yapi tunaweza kuanza kuyatekeleza kuliongezea Jeshi uwezo katika uzalishaji.
Hitimisho
Mheshimiwa Waziri,
Kamishna Jenerali wa Magereza:
Nihitimishe hotuba yangu kwa kurudia shukrani zangu kwa jinsi mlivyoandaa hafla hii ambayo imefana sana. Nawatakia kila la kheri katika utekelezaji wa majukumu yenu. Na baada ya kusema haya, sasa natamka kwamba Mafunzo ya Uongozi wa Ngazi ya Juu kwa Maafisa Magereza Chuo Ukonga yamefungwa rasmi.
Asanteni sana kwa kunisikiliza!
- Jun 26, 2015
HOTUBA YA MHE. DKT. JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA KWENYE MAADHIMISHO YA KITAIFA YA SIKU YA KUPIGA VITA DAWA ZA KULEVYA DUNIANI...
Soma zaidiHotuba
Mheshimiwa Dkt. Seif Rashid, Waziri wa Afya na Ustawi wa Jamii;
Mheshimiwa Eng. Everist Ndikilo, Mkuu wa Mkoa wa Pwani,
Ndugu Keneth Kaseke, Kamishna wa Tume ya Kuratibu Udhibiti wa Dawa za Kulevya;
Waheshimiwa Wakuu wa Wilaya;
Viongozi na Watendaji Wakuu wa Serikali;
Viongozi wa Vyama vya Siasa wakiongozwa na Chama Tawala;
Dkt. Bwijo Bwijo, kutoka UNDP na Wawakilishi wa Jumuiya na Taasisi za Kimataifa;
Viongozi wa Dini na Asasi za Kiraia;
Wageni waalikwa;
Mabibi na Mabwana;
Ndugu wananchi;
Salamu na Shukrani
Nakushukuru sana Mheshimiwa Dkt. Seif Rashid, Waziri wa Afya na Ustawi wa Jamii na waandazi wa shughuli hii kwa kunialika na kunishirikisha katika Siku ya Kupiga Vita Dawa za Kulevya Duniani. Natoa pongezi nyingi kwa wananchi na viongozi wa Mkoa wa Pwani wakiongozwa na Mkuu wa Mkoa Mhe. Eng. Evarist Ndikilo kwa kukubali kuwa wenyeji wa sherehe hizi. Baada ya kuona mabango na kusikia kauli kadhaa kutoka wasanii mmejidhihirishia ni jinsi gani mlivyojitayarisha kufanikisha hafla ya leo. Nawapongeza kwa kushirikiana vyema na Tume ya Kuratibu Udhibiti wa Dawa za Kulevya na kufanikisha maadhimisho haya. Mwisho nitoe pongezi zangu kwa TAYOA kutokana na ubunifu wao mzuri wa mawasiliano miongoni mwa vijana. Hongereni sana! Hakika mambo yamefana sana.
Aidha, nawashukuru kwa zawadi nzuri ya saa ambayo itakuwa inanikumbusha wakati wa kulala na kuamka.
Kuadhimisha kupiga Vita Matumizi na Biashara
Haramu ya Dawa za Kulevya
Ndugu wananchi;
Kama alivyoeleza Mwakilishi kutoka UNDP, Dkt. Bwijo Bwijo tarehe 26 Juni ya kila mwaka ni siku maalum ya kuadhimisha kupiga vita matumizi na biashara haramu ya dawa za kulevya duniani. Maadhimisho haya hutupa fursa ya kutafakari hatua tunazopiga katika jitihada zetu za kudhibiti biashara na matumizi ya dawa za kulevya katika jamii zetu na nchi yetu kwa jumla. Katika siku hii pia, pamoja na kufanya tathmini ya mafanikio na changamoto za mapambano hayo tunapanga mikakati ya kukabiliana na changamoto zilizopo kwa ufanisi zaidi.
Tujenge Jamii, Maisha na Utu wetu bila Dawa za Kulevya.
Ndugu wananchi;
Kila mwaka maadhimisho haya yanapofanyika huwepo kauli mbiu ambayo hutoa ujumbe unaosisitiza jambo lililokusudiwa wakati huo. Kauli mbiu ya mwaka huu ya, “Tujenge jamii, maisha na utu wetu bila dawa za kulevya” inatukumbusha sote kukaa mbali na matumizi na biashara ya dawa za kulevya. Dawa za kulevya ni hatari kwa maisha ya mwanadamu, utu wake na ustawi wa jamii yake. Kauli mbiu hii inatutaka tujenge jamii, maisha na utu wetu bila kujihusisha kwa namna yoyote ile na dawa za kulevya. Dawa za kulevya hazina manufaa yo yote bali hasara tele. Mapambano haya dhidi ya biashara na matumizi ya dawa za kulevya yanamhusu kila mmoja wetu wadogo kwa wakubwa, viongozi na wananchi wa kawaida, matajiri na maskini, Serikali Kuu na Serikali za Mitaa kwani athari zake humgusa kila mmoja wetu.
Madhara ya dawa za Kulevya
Ndugu Wananchi;
Ni jambo lililo dhahiri kuwa dawa za kulevya zina madhara makubwa sana. Matumizi na biashara ya dawa za kulevya inaathiri ustawi wa binadamu. Hudhoofisha afya za watumiaji, na huchochea kuenea kwa maambukizi ya virusi vya UKIMWI, homa ya ini na mara nyingi husababisha vifo. Hali kadhalika, huchochea rushwa miongoni mwa watumishi wa umma hasa wale wanaotegemewa kuongoza mapambano dhidi yake. Kwa mujibu wa tamko la Mkurugenzi Mtendaji wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kudhibiti Uhalifu na Dawa za Kulevya alilolitoa tarehe 5 Juni, 2013 kwenye Mkutano wa mwaka wa Vyombo vya Udhibiti wa Dawa za Kulevya uliofanyika Moscow, watu wapatao 200,000 hupoteza maisha kila mwaka duniani kutokana na matumizi ya dawa za kulevya. Biashara ya dawa za kulevya imeleta changamoto kubwa kwa jumuiya ya kimataifa. Kwa baadhi ya nchi, biashara hii imekuwa ni janga kubwa ambalo limesababisha kuharibika kwa mifumo ya kiutawala na kisheria, uvunjifu wa amani na usalama, kudorora kwa maendeleo ya kijamii na ya kiuchumi. Biashara hii huchochea kuwepo kwa magenge ya kihalifu yanayojihusisha na mauaji, wizi na ujambazi. Hali kadhalika, mapato yake yanafahamika kugharamia shughuli za ugaidi, usafirishaji haramu wa binadamu, biashara ya fedha haramu, biashara haramu ya silaha na uporaji wa nyara za taifa - vitendo ambavyo ni tishio kwa usalama wa dunia. Hivi basi kupiga vita biashara na matumizi ya dawa za kulevya ni vita vya haki na ni wajibu kwa kila mtu kushiriki. Lazima tushinde vita hii.
Juhudi za Mapambano Kimataifa
Ndugu wananchi;
Mataifa mengi duniani yametambua madhara ya matumizi na biashara haramu ya dawa za kulevya. Pia watu wengi wanauona umuhimu wa kufanya juhudi za pamoja ndani ya nchi, kikanda na kimataifa kukabiliana na uhalifu huu. Matokeo yake ni kuanzishwa kwa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kudhibiti Uhalifu na Dawa za Kulevya. Pia, ni kufanyika kwa operesheni za pamoja za kupambana na biashara ya dawa za kulevya zinazofanywa na mataifa mbalimbali kikanda na kimataifa. Jambo lingine ni pamoja na kuwepo kwa mikutano ya pamoja kimataifa na kikanda kwa ajili kupanga mikakati ya pamoja.
Naungana na viongozi wenzangu wa nchi mbalimbali duniani na mashirika wa kimataifa katika mapambano haya. Nakemea vikali matumizi na biashara ya dawa za kulevya na kuwaonya wananchi wajiepushe kabisa kujihusisha nazo. Ni imani yangu kuwa, Watanzania wenzangu mtafanya kila liwezekanalo kujiepusha na kuwaepusha watu wengine hasa vijana na watoto kujihusisha na balaa hili. Watanzania wenzangu tuongozwe na kauli mbiu ya TANU wakati wa kudai uhuru na kujenga nchi inasema, “Umoja ni nguvu utengano ni udhaifu”. Na kwa sasa kauli ya CCM isemayo, ”Umoja ni Ushindi”. Hakika umoja wetu ndio utakaotuhakikishia ushindi katika mapambano haya.
Vyombo vyetu Viko Macho
Ndugu wananchi;
Naomba niwahakikishie kuwa Serikali itaendelea kutimiza wajibu wake katika mapambano dhidi ya biashara na matumizi ya dawa ya kulevya bila kuchoka na bila kigugumizi au ajizi yoyote. Lengo letu ni kudhibiti hali ili kuzuia isizidi kuwa mbaya zaidi ya ilivyo sasa na kubadili mwelekeo ili hatimaye tulikomeshe kabisa tatizo hili hapa nchini. Kwa ajili hiyo, tumekuwa tunafanya mambo makuu matatu.
Kwanza, kuimarisha vyombo vya dola vinavyoongoza mapambano dhidi ya uhalifu huo. Tunayo Tume ya Kudhibiti Dawa za Kulevya ambayo imefanya kazi kubwa ya kuelimisha jamii kujiepusha na matumizi na biashara ya dawa za kulevya. Tumeendelea kuijengea uwezo Tume hiyo pamoja na Jeshi la Polisi ambalo ndilo linalokamata wafanya biashara na watumiaji na kuwafikisha katika vyombo vya Sheria. Pamoja na hayo nikaamua kuunda Kikosi Kazi kilichojumuisha Polisi, Idara ya Usalama wa Taifa na Tume ya Kudhibiti Dawa za Kulevya. Kikosi Kazi hicho kimefanya kazi kubwa na nzuri. Kimeongeza nguvu na uwezo wa kupambana na uhalifu huu na wahalifu wanaojihusisha na biashara hii haramu na wanaotumia dawa za kulevya. Wafanya biashara wengi wadogo, wa kati na wakubwa wamekamtwa na kufikishwa kwenye vyombo vya sheria. Ukamataji wa Dawa za Kulevya nao umeongezeka sana na hivyo kunusuru taifa na hata dunia na madhara ambayo dawa hizo zingefanya. Tumezisikia takwimu zilizotolewa na Ndugu Keneth Kaseke, Kamishna wa Tume ya Kuratibu Udhibiti wa Dawa za Kulevya.
Hiki ni kiwango kikubwa cha mafanikio hivyo vyombo vinastahili pongezi nyingi kutoka kwetu sote. Takwimu hizi zinatuonesha kuwa tatizo ni kubwa hivyo lazima tuwe katika hali ya tahadhari wakati wote (saa 24 kwa siku zote saba za wiki).
Pili, ili kuongeza nguvu, mbinu na maarifa ya kupambana na uhalifu huu wa hatari na kutisha, tumetunga Sheria (mpya) ya Kudhibiti na Kupambana na Dawa za Kulevya ya Mwaka 2015. Sheria hii imejengeka juu ya hali ilivyo sasa katika mapambano haya. Mafanikio na changamoto zilizopo imezingatiwa hivyo ni Sheria inayoimarisha mafanikio tuliyoyapata na kuyapatia ufumbuzi matatizo yaliyopo. Sheria inaunda chombo maalum cha kupambana na Dawa za Kulevya. Chombo hiki kitakuwa na nguvu kubwa zaidi ya kuratibu udhibiti wa dawa za kulevya nchini. Kimepewa mamlaka ya kupeleleza, kupekua na kukamata wafanya biashara na watumiaji wa dawa za kulevya. Nina imani kubwa kwamba chombo hiki kitasaidia sana kupunguza tatizo hili nchini. Natanguliza kuwaomba wananchi na vyombo vingine vyote vya Serikali kutoa ushirikiano wa kutosha kwa chombo hiki mara kitakapoanza kazi ili tuweze kulinusuru taifa letu na tatizo hili.
Huduma za Matibabu
Ndugu wananchi;
Kwa kuzingatia hekima na busara za usemi wa Wahenga, ”Kinga ni bora kuliko tiba”, mkakati wa kudhibiti na kupambana na dawa za kulevya unasisitiza sana kuelimisha jamii kuhusu kuepukana na kujihusisha na biashara na matumizi ya dawa za kulevya. Kwa wale waathirika wa matumizi ya dawa za kulevya, mkakati ni wa Serikali kuendeleza jitihada za kuwapatia ushauri nasaha na matibabu. Hilo ndilo jambo letu la tatu. Kwa sasa huduma hizi zinapatikana katika vitengo vya magonjwa ya akili katika hospitali za baadhi ya mikoa na wilaya hata nchini. Hata hivyo, idadi ya watumiaji wanaopata nafasi ya kupata huduma za tiba bado ni ndogo sana. Takwimu zinaonesha kuwa kuna watumiaji wa heroin wanaokadiriwa kuwa kati ya 200,000 na 425,000 nchini. Idadi ya watumiaji wa heroin wanaopata matibabu kwa kutumia tiba ya methadone mpaka kufikia Mei, 2015 ni 2,300 tu. Watu hawajitokezi kwa wingi. Tafadhalini ndugu zangu jitokezeni mpate uponyaji.
Ninaiagiza mikoa yote hasa ile yenye matatizo makubwa ya matumizi ya dawa za kulevya hususani Dar es Salaam, Tanga, Arusha, Mwanza, Mbeya, Pwani na Shinyanga kuchukua hatua thabiti za kuanzisha na kuendeleza huduma hizi. Lazima tutambue pia, kwamba hakuna Mkoa ambao uko salama, tofauti ni kiwango cha athari. Hivyo basi kila Mkoa ujiandae ipasavyo. Tahadhari kabla ya hatari. Nawataka Viongozi wa Mikoa na Wilaya kote nchini wafuatilie utekelezaji wa jambo hili. Kamati za Ulinzi na Usalama za Mikoa na Wilaya ziliweke suala la dawa za kuleya kuwa agenda ya kudumu katika vikao vyao.
Napenda kutumia nafasi hii kuwashukuru wale wote waliosaidia katika kuanzisha na kuendeleza huduma ya methadone na huduma nyingine za matibabu nchini. Niruhusuni nitoe shukrani maalum kwa Rais Barack Obama na Serikali ya Watu wa Marekani kwa msaada mkubwa wnaotupatia kwa upande wa matibabu.
Tusiharibu Taswira ya Nchi yetu
Ndugu wananchi;
Narudia kuelezea masikitiko kuhusu baadhi ya Watanzania wenzetu wanaojihusisha na biashara ya dawa za kulevya nje ya nchi. Hawa ni chachu ya kuendelea kwa tatizo hapa nchini. Pia, wanaharibu taswira nzuri ya nchi yetu kimataifa na kuhatarisha maisha yao. Zipo taarifa kuwa kati ya Januari 2012 na Desemba 2014, kwa mfano, jumla ya Watanzania 111 walikamatwa kwa kujihusisha biashara hiyo katika nchi za Brazil na China. Hii ni fedheha kubwa. Pia, naomba niwakumbushe na kuwatahadharisha kuwa baadhi ya nchi hutoa adhabu kali ikiwemo ya kifo kwa watu watakaokamatwa na kutiwa hatiani. Mfano mmoja wapo ni wa yale yaliyotokea Indonesia kati ya Januari na Aprili 2015 ilipowanyonga wasafirishaji wa dawa za kulevya 12 kutoka nchi mbalimbali zikiwemo za Afrika. Nchi hiyo ilikataa maombi ya nchi zao kutaka adhabu hiyo isitekelezwe dhidi ya raia wao.
Akitetea uamuzi wa nchi yake Mwanasheria Mkuu wa Indonesia Muhammad Prasetyo baada ya hukumu kutekelezwa alisema;
‘Tunapigana vita dhidi ya uhalifu wa kutisha wa dawa za kulevya ambao unatishia mustakabali wa taifa letu. Napenda kusema kwamba kuua si jambo jema, si jambo la kufurahisha. Lakini lazima tufanye hivyo kwa ajili ya kuliokoa taifa na hatari ya dawa za kulevya. Hatufanyi uadui na nchi ambazo raia wake walihukumiwa kifo.’
Nawaasa Watanzania wenzangu watambue ukweli huu na kuachana na biashara ya dawa za kulevya ndani na nje ya nchi yetu. Ni hatari kwao na taifa pia. Ingawa hapa nchini adhabu ya kifo haitolewi kwa kosa la kujihusisha na dawa za kulevya, Sheria ya Kudhibiti na Kupambana na Dawa za Kulevya ya 2015 ambayo itaanza kutumika hivi karibuni inatoa adhabu kali hadi kifungo cha maisha.
Tahadhari Dhidi ya Matumizi ya Shisha
Ndugu wananchi;
Kwa masikitiko makubwa, Serikali imepokea malalamiko mengi kuhusu matumizi ya shisha nchini. Matumizi haya yameenea kwa haraka katika maeneo mengi ya starehe na huwavutia vijana wengi wa kiume na wa kike. Watumiaji wa kilevi hiki huonyesha dalili zinazofanana na za utumiaji wa dawa za kulevya. Hivyo, kuna hofu kuwa kilevi hiki kinachanganywa na dawa za kulevya. Kama hiyo ni kweli ni jambo hili ni la kusikitisha sana, halikubaliki na kwamba hatuna budi kuhakikisha kuwa haliachwi kuendelea. Nichukue nafasi hii kuziagiza mamlaka husika kufanya uchunguzi haraka iwezekanavyo ili kupata majibu yatakayosaidia kutatua tatizo hili na hatimaye kuinusuru jamii yetu.
Tusiruhusu Rushwa Ijipenyeze
Ndugu wananchi;
Mapambano dhidi ya biashara na matumizi ya dawa za kulevya si lelemama. Kuna changamoto kadhaa ikiwa ni pamoja na vishawishi vya rushwa. Vitendo vya rushwa kwa baadhi ya watendaji wasiokuwa waaminifu vinachangia sana katika kurudisha nyuma mapambano dhidi ya tatizo la dawa za kulevya. Natoa agizo kwa mamlaka husika kuhakikisha kuwa suala la rushwa linadhibitiwa kikamilifu katika mapambano haya kwa kuwachukulia hatua stahiki wote watakaobainika kujihusisha na vitendo hivyo.
Mjitokeze kwa Wingi Kujiandikisha
Ndugu wananchi;
Wote mnatambua vema kuwa mwaka huu tutakuwa na uchaguzi wa viongozi katika ngazi mbalimbali katika Taifa letu. Nawaasa wananchi wenzangu muendelee kujitokeza kwa wingi katika kujiandikisha katika Daftari la Kudumu la Mpiga Kura. Wakati wa kupiga kura utakapofika, mtumie haki yenu ya kikatiba kuchagua viongozi waadilifu ambao kwa namna yoyote ile hawajihusishi na biashara au matumizi ya dawa za kulevya. Aidha, nawaasa wazazi na walezi, viongozi wa dini, viongozi wa asasi za kijamii, watambue kuwa hivi ni vita vyetu sote. Tatizo la dawa za kulevya likiachiwa bila kudhibitiwa kwa dhati litaleta maafa makubwa kwa kizazi cha sasa na kijacho. Kwa sababu hiyo, tunao wajibu wa kupambana kila mtu kwa nafasi yake. Tuwalee watoto wetu kwa misingi ya maadili mema ili kujenga Taifa lisilokuwa na matumizi wala biashara ya dawa za kulevya. Inawezekana Timiza Wajibu wako.
Tujenge jamii, maisha na utu wetu bila dawa za kulevya
Asanteni kwa kunisikiliza.
- Jun 14, 2015
HOTUBA YA MHESHIMIWA JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA YA KUAGA WAKUU WA NCHI ZA UMOJA WA AFRIKA KATIKA MKUTANO WA 25 WA WAKUU WA N...
Soma zaidiHotuba
Mheshimiwa Robert Gabriel Mugabe, Rais wa Jamhuri ya Zimbabwe na Mwenyekiti wa Umoja wa Afrika;
Mheshimiwa Jacob Zuma, Rais wa Afrika Kusini, Mwenyekiti ambaye tunamshukuru sana kwa mapokezi mazuri na ukarimu wake;
Waheshimiwa Wakuu wa Nchi na Serikali;
Mheshimiwa Dkt. Nkosazana Dlamini-Zuma, Mwenyekiti wa Kamisheni ya Umoja wa Afrika;
Rais wa Palestina, Mheshimiwa Mahmoud Abbas, Katibu Mkuu wa Arab League;
Mheshimiwa Dkt. Carlos Lopes, Mkurugenzi Mtendaji wa Kamisheni ya Umoja wa Mataifa ya Afrika (UNECA);
Waheshimiwa Mawaziri;
Waheshimiwa Wageni Waalikwa;
Mabibi na Mabwana:
Shukrani
Nakushukuru sana Mheshimiwa Mwenyekiti kwa kunipa fursa hii adhimu ya kusema maneno machache na kuwaaga Waheshimiwa Wakuu wa Nchi na Serikali wa Nchi Wanachama wa Umoja wa Afrika. Kuaga wenzako uliowazoea na kushirikiana nao vizuri kwa muda mrefu si jambo rahisi hata kidogo.
Mheshimiwa Mwenyekiti;
Kwangu mimi hii ni siku yenye hisia mchanganyiko, upande mmoja ni siku ya furaha kwamba nimeweza kupata bahati ya kuwaaga viongozi wenzangu na marafiki tuliofanya kazi nao kwa upendo na ushirikiano. Wapo baadhi ya wenzetu ambao hawakuweza kupata bahati hii.
Upande mwingine ni siku ya huzuni kwa sababu kuagana na watu uliowazoea na hata kufikia kuwa familia yangu katika medani ya siasa Barani Afrika ni jambo gumu kwa mwanasiasa kama mimi. Nimekuwa sehemu ya familia hii kwa takribani miaka 20 sasa. Miaka 10 nikiwa Waziri wa Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Kimataifa wa Tanzania, na miaka 10 nikiwa Rais wa nchi yetu.
Mheshimiwa Mwenyekiti;
Nilichaguliwa kuwa Rais wa nchi yangu kwa mara ya kwanza mwaka 2005 na mara ya pili mwaka 2010. Kwa mujibu wa Katiba yetu ifikapo Oktoba, 2015, nitakuwa nimemaliza kipindi changu cha pili na cha mwisho. Uongozi wangu utakuwa umefikia ukomo na baada ya uchaguzi utakaofanyika tarehe 25 Oktoba, 2015, Tanzania itapata Rais mpya. Mimi nitajiunga na wananchi wenzangu kujenga nchi yetu.
Naisubiri siku hiyo kwa hamu. Narufahi kwamba nami nashiriki katika kudumisha mila na desturi nzuri ya Marais wa nchi yetu kuongoza kwa kipindi maalum kisha kustaafu na mwingine kuchaguliwa kidemokrasia. Utaratibu huu ulioanza wakati wa Rais wetu wa Kwanza Mwalimu Julius Nyerere, umeheshimiwa na kuendelezwa na Rais wa Pili Mheshimiwa Ali Hassan Mwinyi na Rais wa tatu Mheshimiwa Benjamin Mkapa. Mimi naudumisha.
Mchango wa Tanzania kwa Miaka 10
Waheshimiwa Wakuu wa Nchi;
Leo ninapowaaga naona fahari kwamba katika kipindi cha miaka 10 iliyopita, Tanzania imeendelea kuwa mwanachama mwaminifu na mtiifu wa Umoja wa Afrika. Tumeheshimu na kutekeleza misingi, malengo na madhumuni ya Umoja wa Afrika. Tumetekeleza kazi zote tulizopewa kufanya.
Nawashukuru kwa heshima mliyonipatia mimi na nchi yangu kushiriki na hata kuongoza baadhi ya shughuli za Umoja wa Afrika katika kipindi cha miaka kumi iliyopita. Nimewahi kuwa Mwenyekiti wa Umoja wa Afrika mwaka 2008, Mwenyekiti wa Kamati ya Wakuu wa Nchi kuhusu Mabadiliko ya Tabia Nchi (2012 – 2014), Mjumbe wa Kamati ya Uongozi ya NEPAD na Mjumbe wa Baraza la Amani na Usalama la Afrika.
Ninyi wenzangu ndiyo mnaojua zaidi kama tulitekeleza majukumu yetu kwa ufanisi wa kiasi gani. Hata hivyo napenda kuwahakikishia kuwa tulifanya kila tuwezavyo kukidhi matarajio yenu na ya Umoja wetu. Kama lipo jambo ambalo hatukulifanya vizuri ninawaomba radhi. Napenda mjue hata hivyo, kuwa haikuwa kwa makusudi, bali tulitatizwa na mambo yaliyokuwa nje ya uwezo wetu.
Miongoni mwa mambo ambayo tumeyaweka katika kumbukumbu zetu za mchango wa Tanzania kwa Umoja wa Afrika na Bara letu katika fursa mbalimbali za uongozi tulizopewa ni pamoja na yafuatayo:-
(a) Kuanzishwa kwa ushirikiano wa kiuchumi baina ya UA na India na Uturuki;
(b) Kuongoza Operesheni ya Kikosi cha Kulinda Amani cha Umoja wa Afrika kilichomuondoa Muasi Kanali Mohamed Bakar kule Anjoauni na kulinda umoja na nchi ya Comoro;
(c) Tulisimama kidete kupinga kudhalilishwa kwa viongozi wa Afrika walio madarakani na Mahakama za Nje ( Universal Jurisdiction);
(d) Tulishiriki katika kutafuta ufumbuzi wa migogoro iliyotokea Kenya na Ivory Coast;
(e) Katika kipindi chetu cha uongozi wa CAHOSCC tumeweza kufanikisha Bara letu kuwa na Climate Change Concept Paper and Climate Action Plan.
(f) Tumepata fursa ya kuwa wenyeji wa Mahakama ya Watu na Haki za Binadamu ya Umoja wa Afrika na Bodi ya Ushauri dhidi ya Rushwa ya Umoja wa Afrika.
(g) Pamoja na viongozi wengine tumeshiriki katika kuanzishwa kwa Umoja wa Viongozi wa Afrika wa Kupambana na Malaria na kuwa Mwenyekiti wake wa Kwanza.
Afrika Imepiga Hatua za Kuridhisha
Waheshimiwa Wakuu wa Nchi;
Ninapowaaga siku ya leo, nafarijika sana kuona kuwa Umoja wa Afrika unazidi kuimarika na bara letu la Afrika linazidi kusonga mbele kwa kasi kubwa katika kujiletea maendeleo ya kiuchumi na kijamii. Afrika ya leo si ile ya miaka 10 iliyopita. Ukiacha nchi au maeneo machache katika baadhi ya nchi hali ya amani na usalama barani mwetu ni ya kuridhisha sana. Demokrasia imezidi kuota mizizi na utawala bora unazidi kustawi. Vile vile muelekeo ni mzuri kwa upande wa haki za binadamu, utawala wa sheria na mapambano dhidi ya rushwa.
Katika miaka kumi hii, tumeshuhudia pia kuimarika kwa uchumi barani Afrika. Kasi ya ukuaji wa uchumi ni nzuri ambapo hivi leo nchi 6 kati ya 10 zinazokua kwa kasi zaidi duniani ziko barani Afrika. Hali kadhalika biashara baina ya nchi za Afrika inaendelea kuongezeka kutokana na kuimarika kwa Jumuiya za Kikanda.
Uwezekano wa kutimia kwa ndoto ya kuwepo kwa Jumuiya ya Uchumi ya Afrika umepata uhai mpya baada ya tukio la Sham El-Sheikh, Misri tarehe 10 Juni, 2015. Kusainiwa kwa Mkataba wa kuunda ukanda huru wa biashara unaoanzia Cape Town hadi Alexandria unaohusisha nchi 26 za Jumuiya tatu za COMESA, EAC na SADC ni jambo linalostahili pongezi ya Umoja wa Afrika. Kama Jumuiya za ECOWAS na ECCAS nazo zitaungana kuanzisha ukanda wake na baadae kuungana na ukanda huu The African Economic Community itakuwa imezaliwa kama ilivyokusudiwa katika The Lagos Plan of Action ya mwaka 1981.
Mheshimiwa Mwenyekiti;
Jambo lingine linalonipa faraja na matumaini makubwa kuhusu hatma ya Bara letu ni kule kutambuliwa kwa uwezo wa wanawake hivyo kushirikishwa na kupewa fursa stahiki za uongozi katika Serikali, taasisi za kikanda na kimataifa na biashara. Bahati nzuri wanawake wamethibitisha kuwa na uwezo sawa na wanaume na wakati mwingine hata kuzidi. Mifano ya wanawake hao ni mingi. Bahati nzuri wanawake wakipewa nafasi na kuwezeshwa wanaweza. Naomba tuendelee kuwaamini wanawake wetu na kuwapa nafasi. Mimi naamini katika mikono ya wanawake Afrika itakuwa katika mikono salama.
Afrika Bado Inayo Changamoto
Mheshimiwa Mwenyekiti;
Kwa kuelezea matumani yangu kuhusu hali ya Afrika na nchi zetu, sina maana kuwa mambo ni mazuri sana na kazi imekwisha. La hasha. Bado ipo kazi kubwa ya kufanya mbele yetu. Afrika bado ina nchi nyingi na watu wengi walio maskini sana duniani. Watu wengi wanakufa kwa maradhi yanayozuilika au kutibika, na upatikanaji wa huduma za msingi bado uko chini.
Hivyo basi, kazi ya kukuza uchumi na kupunguza umaskini lazima iendelee kupewa kipaumbele cha juu. Bado tuendelee kuimarisha utawala bora hususan tuongeze nguvu katika mapambano dhidi ya rushwa na maovu katika jamii. Tuendelee kuimarisha demokrasia, utawala wa sheria na kulinda haki za binadamu. Tuendeleze bila kuchoka, jitihada za kuzuia na kutatua migogoro Barani Afrika. Inatupotezea muda mwingi wa kufanya mambo ya maana.
Mheshimiwa Mwenyekiti;
Kila ninaposoma Agenda ya Umoja wa Afrika ya 2063 (AU Agenda 2063), na Mpango wa Miaka 10 ya Kwanza ya Utekelezaji wa Mpango huo (First Ten Year Implementation Plan of the Agenda) nafarijika kuwa tunatambua changamoto zinazotukabili pamoja na fursa na uwezo wa kuzipatia ufumbuzi. Naamini tukitekeleza kwa ukamilifu Agenda ya AU ya mwaka 2063 ile ndoto yetu ya Afrika yenye umoja na maendeleo itatimia.
Hitimisho
Mheshimiwa Mwenyekiti;
Mwisho, napenda kurudia kukushukuru kwa kunipa fursa hii ya kuagana na viongozi wenzangu. Nawashukuru nyote kwa ushirikiano mlionipa katika kipindi chote nilichokuwa nanyi ndani ya Umoja wa Afrika. Naondoka nikiwa mwenye furaha kwamba Afrika ipo katika mikono salama. Mliobaki mnatosha kulitoa Bara la Afrika hapa tulipo sasa hadi mbele zaidi kwenye neema tele.
Kwa kumalizia nawaomba mumpe mrithi wa nafasi yangu ushirikiano mkubwa kama mlionipatia mimi na hata kuzidi. Ni matumaini yangu kuwa Watanzania tutachagua kiongozi mzuri atakayeongoza vizuri nchi yetu. Kiongozi ambae ataendelea kutoa kipaumbele cha juu kwa masuala ya Afrika pamoja na uanachama na ushiriki wetu katika Umoja wa Afrika. Haya ni miongoni mwa misingi mikuu ya Sera ya Mambo ya Nje ya Tanzania tangu uhuru mpaka sasa. Mimi ninaondoka, lakini Tanzania mliyoizoea na kuijua itabaki.
Mungu Ibariki Afrika,
Mungu Ibariki Tanzania!
Asanteni kwa kunisikiliza na Kwaheri ya Kuonana!
- May 26, 2015
HOTUBA YA MHESHIMIWA RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA DKT JAKAYA MRISHO KIKWETE KATIKA UFUNGUZI WA MKUTANO MKUU WA CHAMA CHA WALIMU TANZANIA TAREHE 26 ME...
Soma zaidiHotuba
Ndugu Gratian Mukoba, Rais wa Chama cha Walimu Tanzania (CWT) na Rais wa Shirikisho la Vyama vya Wafanyakazi Tanzania, TUCTA;
Mhe. Shukuru Kawambwa, Waziri wa Elimu na Mafunzo ya Ufundi;
Mheshimiwa Gaudencia Kabaka, Waziri wa Kazi na Ajira;
Mheshimiwa Celina Kombani, Waziri wa Nchi Ofisi ya Rais – Menejimenti ya Utumishi wa Umma;
Mheshimiwa Hamis Majaliwa, Naibu Waziri – TAMISEMI;
Mheshimiwa Margaret Sitta, Mwenyekiti wa Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Ustawi wa Jamii;
Mhe. Felix Daud Ntibenda, Mkuu wa Mkoa wa Arusha;
Ndugu Msulwa, Katibu Mkuu wa Chama cha Walimu Tanzania;
Ndugu Nicholaus Mgaya, Katibu Mkuu wa Shirikisho la Vyama vya Wafanyakazi Tanzania, (TUCTA);
Ndugu Ezekiel Oluoch, Naibu Katibu Mkuu wa Chama cha Walimu Tanzania;
Ndugu Wajumbe wote wa Mkutano Mkuu wa Taifa wa Chama cha Walimu Tanzania;
Mke wangu Mama Salma Kikwete;
Ndugu Walimu;
Wageni waalikwa;
Shukurani
Nakushukuru sana Rais wa Chama cha Waalimu Tanzania (CWT) Ndugu Gratian Mukoba na viongozi wenzako wa CWT kwa kunialika na kunipa heshima kubwa ya kufungua Mkutano wenu Mkuu. Nawapongeza kwa maandalizi mazuri ya mkutano. Kufanikisha mkutano wa Wajumbe 1,200 si kazi ndogo hata kidogo. Hivyo basi unapofanikiwa ni jambo linalostahili pongezi. Hongereni sana. Pia nikushukuru sana Mkuu wa Mkoa wa Arusha na wananchi wote wa Mkoa huu kwa mapokezi mazuri na kwa kukubali kuwa wenyeji wa mkutano huu. Mmekuwa wenyeji wema. Hongereni sana.
Pongezi kwa CWT
Ndugu Rais
Ndugu Waalimu;
Natoa pongezi kwa viongozi wa Chama cha Waalimu wanaomaliza muda wao kwa kazi kubwa nzuri waliyofanya na kwa mafanikio makubwa yaliyopatikana na yanayoendelea kupatikana. Mmeifanya vyema kazi ya kutetea haki na maslahi ya walimu. Tumejionea jengo kubwa na zuri la kitega uchumi lililojengwa Ilala, Dar es Salaam. Jengo hili lijulikanalo kama Mwalimu House limependezesha sana eneo la Ilala na jiji la Dar es Salaam. Kama kwamba hiyo haitoshi hivi karibuni tumepokea habari nyingine njema za kuanzishwa kwa Benki ya Waalimu itakayojulikana kama Mwalimu Bank. Mafanikio haya na mengine mengi ambayo sikuyataja, yanafanya CWT kuwa moja ya vyama vya wafanyakazi mahiri na makini nchini licha ya kuwa ndicho Chama kikubwa kuliko chote chote. Hongereni sana viongozi na wanachama wa CWT.
Risala ya Chama cha Waalimu
Ndugu Rais
Ndugu Waalimu;
Nimeisikia na kuipokea risala yenu nzuri mliyoiwasilisha kwangu muda mfupi uliopita. Nawashukuru kwa risala yenu imeainisha mafanikio, mliyopata, changamoto zinazowakabili na muhimu zaidi mmetoa ushauri muafaka kuhusu namna bora ya kuzitatua. Ni risala inayotoa fursa ya kujadiliana na kushirikiana na yenye lengo la kujenga na kuimarisha mahusiano ya pande zetu mbili. Ni risala inayoonyesha kuwepo kwa kushirikiana, kustahamiliana na kuaminiana kati ya walimu na Serikali yao. Sisi sote inatupa funzo kuwa, pale panapokuwepo na uhusiano mzuri na ushirikiano kati ya walimu na Serikali, haliharibiki jambo. Hata yale mambo ambayo pengine yalionekana magumu, tumeweza kuyatatua kwa pamoja. Hatuna budi kuendeleza hali hii ya mahusiano kati yetu siku zote.
Risala yenu pamoja na mambo mengine imeibua masuala tisa. Masuala hayo ni kuhusu madaraja ya walimu; posho ya kufundishia; madeni ya walimu; uhaba wa nyumba za walimu; utoaji wa elimu bora; mabadiliko ya mafao ya pensheni; ukaguzi wa shule; Sekta ya Elimu katika BRN; na mapungufu ya kiutendaji katika kuhudumia walimu. Mambo yote haya ni ya msingi sana na yanastahili kupatiwa majawabu muafaka. Yapo ya kisheria, ya kisera na ya kimfumo. Napenda kuwahakikishia kuwa nimeyapokea na tutayafanyia kazi mambo yote kama kawaida yetu. Kama mlivyosema katika risala yenu, baadhi ya mambo yanahitaji kukaa mezani kujadiliana na kushauriana zaidi. Tutafanya hivyo. Nitajitahidi kwa yale yanayowezekana niwe nimeyatatua kabla ya kumaliza muda wangu wa uongozi. Kwa yale ambayo yanahitaji muda mrefu, nitahakikisha kuwa kabla ya kukabidhi ofisi niwe nimeyawekea msingi mzuri ili iwe rahisi kwa Rais ajaye baada yangu kuyakamilisha.
Hatua za Serikali Kushughulikia Madai ya Waalimu
Ndugu Rais na
Ndugu Waalimu;
Kwa uchache, nitapenda kuzungumzia hatua ambazo Serikali imechukua na inazoendelea kuchukua kushughulikia madai ya waalimu. Kama mlivyoainisha katika risala yenu, Serikali ninayoingoza imefanya jitihada kubwa sana kupanua fursa za watoto wetu kupata elimu na sasa tumeelekeza nguvu zetu katika kuboresha elimu inayotolewa. Kwa ajili hiyo, tumeongeza shule za msingi kutoka 14, 257 mwaka 2005 hadi 16, 343 mwaka 2014, na kuongeza idadi ya wanafunzi kutoka milioni 7.54 hadi milioni 8.23. Shule za Sekondari, zimeongezeka kutoka 1,745 mwaka 2005 hadi 4,576 mwaka 2014 na kuongeza wanafunzi kutoka 524, 325 hadi milioni 1.8 kati ya mwaka 2005 na 2015. Hali kadhalika, idadi ya vyuo vikuu imeongezeka kutoka 26 mwaka 2005 hadi 52 mwaka 2015, na kufanya idadi ya wanafunzi kuongezeka kutoka 40, 719 hadi 200, 986 katika kipindi hiko.
Sote tunafahamu kuwa shule na elimu haikamiliki pasipo na waalimu na pasipokuwa vitabu na vifaa vya kujifunzia na kufundishia. Upanuzi huo mkubwa ulilazimu kupanua vyuo vya ualimu. Idadi ya vyuo vya ualimu vya cheti na stashahada vimeongezeka kutoka 52 mwaka 2005 hadi 126 mwaka 2015. Upanuzi huu ukiongeza na ule wa vyuo vikuu umewezesha kuongeza idadi ya waalimu wa msingi na sekondari kutoka 153, 767 mwaka 2005 hadi 301,960 mwaka 2015. Hii imewezekana kutokana pia na uamuzi wetu wa kutoa mikopo kwa wanafunzi waliochagua kusomea ualimu, na kuwahakikishia ajira pale wanapomaliza masomo yao.
Serikali imefanya jitihada pia za kuboresha maslahi ya waalimu kadri uwezo uliporuhusu. Hatukuweza kutoa nyongeza kubwa kwa wakati mmoja lakini tumeongeza mara kwa mara. Kati ya 2005 – 2015 kumekuwepo na ongezeko la kianzio cha mshahara cha Mwalimu mwenye cheti, Mwalimu mwenye Stashahada ya Ualimu na wale wenye elimu ya shahada. Watumishi wa kada nyingine za Serikali wenye elimu ya viwango hivyo, huanza na mshahara wa chini ya ule wa waalimu. Nafahamu kuwa kiwango hiki bado hakitoshi, lakini ukweli ni kuwa hakuna upungufu wa dhamira kwa upande wa serikali, ila kikwazo ni kutokuwepo na uwezo mkubwa kimapato kwa upande wa Serikali. Ukizingatia kuwa walimu ni asilimia 52.7 ya watumishi wa Serikali, hivyo, ongezeko katika mshahara wa waalimu linaleta mabadiliko makubwa sana katika bajeti ya Serikali. Kwa ajili hiyo hatukuweza kutoa nyongeza kubwa kwa wakati mmoja lakini tumeongeza mara kwa mara mpaka tumefikia hapa tulipo leo. Na katika bajeti hii tutaongeza tena. Hivyo nitawaacha mahali penye unafuu ukilinganisha na tulikotoka.
Tumeendelea pia kushughulikia kero nyingine za waalimu ikiwemo madeni na madai yenu. Deni la waalimu lililopokelewa lilikuwa shilingi bilioni 53, 185,440,406 lililohusu waalimu 70,668. Baada ya uhakiki uliofanyika kwa kuhusisha Ofisi ya Mkaguzi wa Ndani wa Serikali, jumla ya shilingi bilioni 23, 233, 654, 025 zililipwa kwa waalimu 29,243. Serikali imeshatoa ahadi ya kulipa ifikapo mwezi Agosti mwaka huu madai mengine ya waalimu 7,169 yenye jumla ya shilingi bilioni 9, 285,283,600 ambayo uhakiki wake umekamilika. Aidha, madai ya walimu 30,807 yenye jumla ya shilingi bilioni 17,346, 593, 468 hayakuweza kulipwa kutokana na kukutwa na dosari za msingi za kihasibu na kiutaratibu. Wametakiwa kurekebisha kasoro zilizoonekana.
Jambo la kururahisha katika ukaguzi na uhakiki huo wa madeni ni kule kushirikishwa kwa Chama cha Walimu. Kwa pamoja tumethibitisha palipokuwa sahihi na pasipokuwa sahihi. Inasikitisha kupata taarifa za kuwepo vitendo vya udanganyifu vinavyofanywa na baadhi ya watumishi wa Serikali na walimu vinavyochangia kuzalisha madeni bandia. Vitendo vyao hivyo ndivyo vinavyofanya madai yachukue muda mrefu kulipwa kwa kulazimika kuweko na uhakiki wa ziada. Naungana nanyi katika pendekezo lenu la kutaka watumishi hawa kuwajibishwa, maana ndio mzizi wa fitna kati ya waalimu na Serikali. Nimekwishaeleza mamlaka husika kufanya hivyo bila ajizi.
Ndugu Rais na
Ndugu Waalimu;
Tumeshughulikia lile dai kubwa la waalimu la marekebisho ya muundo wa utumishi wa waalimu (Teacher’s Service Scheme). Tumepitisha Muundo mpya wa Waalimu ambao umeanza kutumika toka Julai 1, 2014. Nimesikia kuwa utekelezaji wake haukuweza kuanza kote nchini mara moja, napenda kuwahakikishia kuwa katika mwaka ujao wa fedha tutahakikisha kuwa Waalimu wote watakuwa wamefikiwa. Sambamba na hili la Muundo, tumekwishapeleka Bungeni Muswada wa Sheria ya kuanzisha Tume ya Utumishi wa Waalimu (Teachers Service Commission) ambao tayari umesomwa kwa mara ya kwanza. Mawasiliano yanaendelea na Ofisi ya Spika ili Muswada huo ujadiliwe katika Bunge hili la Bajeti. Tunafanya hivyo pia kwa Muswada wa kuanzisha Bodi ya Taifa ya Taaluma ya Waalimu (Teachers Proffessional Board). Nimepokea maoni yenu ya kutaka uangaliwe uwezekano wa Bodi hii kuwa sehemu ya Tume ya Utumishi wa Waalimu badala ya kuwa na vyombo viwili tofauti. Hoja yenu ya kutaka kupunguza utitiri wa vyombo vinavyoshughulikia maslahi ya waalimu ina mashiko. Ushauri wenu umepokelewa, tutautafakari na kuufanyia kazi.
Napenda kuwahakikishia kuwa madai yenu mengine ikiwemo nyumba za waalimu, motisha kwa waalimu, mazingira ya kufanyia kazi, mafunzo vikokotoo vipya vya pensheni na masuala mengine mliyoibua katika risala yenu tutayashughulikia na tutawapeni taarifa. Pia nitaelekeza mamlaka zinazohusika kukutana na uongozi mpya wa Chama chenu baada ya uchaguzi mkuu wenu kuyajadili masuala hayo na kuyatafutia majawabu.
Napenda kusisitiza kwenu kwamba mimi na wenzangu Serikalini tunawathamini sana na kuwapenda waalimu kwa dhati ya mioyo yetu. Sisi tunatambua nafasi ya Mwalimu katika maendelo ya mtu binafsi na taifa kwa jumla. Hakuna badala yake. Hivyo basi tunatambua wajibu wetu wa kuwawekea mazingira mazuri ya kufanyia kazi. Tumefanya jitihada kutimiza wajibu wetu. Pale panapojitokeza matatizo yoyote si makusudio yetu. Kitendo cha makusudi na anapojulikana mtu huyo atawajibishwa ipasavyo. Wakati mwingine matatizo yanayowakuta hutokana na watu wetu kuelemewa na mzigo kutokana na ukubwa wa kada yenu katika utumishi wa umma ambapo ni asilimia 52. 7.
Kwa ukubwa huu, mnaweza kuelewa ni changamoto kiasi gani zinazojitokeza katika kushughulikia masuala yenu. Ndio sababu hatuchoki kutafuta muundo bora wa kushughulikia matatizo yenu. Ninachoomba kutoka kwenu ni uvumilivu na uelewa wenu na kuwaomba mtupime kwa dhamira yetu na utayari wetu wa kuyashughulikia madai yenu na si kwa idadi ya changamoto zinazojitokeza.
Uchaguzi Mkuu wa CWT
Ndugu Rais na
Ndugu Waalimu;
Moja ya Agenda kubwa ya Mkutano wa leo ni Uchaguzi Mkuu. Nitumie fursa hii kuwapongeza viongozi mliochaguliwa katika ngazi ya Tawi, Wilaya na Mkoa ambao kwa pamoja mmeunda Mkutano Mkuu huu. Nawapongeza kwa kuuendesha uchaguzi wa ngazi za chini vizuri maana natambua kuwa haikuwa kazi ndogo kutokana na ukubwa wa nchi yetu, na hamasa ya waalimu kisiasa.
Nawapongeza sana viongozi wote waliojitokeza kugombea nafasi za uongozi wa ngazi ya Taifa. Naamini nyote mnatosha kwa nafasi mnazoomba. Naomba mkumbuke kuwa si kila mtu aliyeomba atashinda. Nafasi si nyingi kiasi hicho. Hivyo basi, wale ambao kura hazitatosha safari hii, watumie uzoefu walioupata katika uchaguzi huu kujinoa zaidi kwa chaguzi za miaka ijayo. Haitakuwa vizuri iwapo wale ambao hawatafanikiwa kushinda, wataendeleza nongwa na kuwa chanzo cha kuvunja mshikamano mzuri mlionao katika Chama cha Walimu. Kama nilivyosema awali, sisi sote tunawaangalia waalimu kama kioo cha maadili na upevu katika jamii yetu. Naamini hamtatuangusha.
Nawapongeza na kuwashukuru sana viongozi wanaomaliza muda wao kwa ushirikiano wenu mkubwa mliotupatia sisi katika Serikali katika kipindi chenu cha uongozi. Kwa pamoja tumeweza kutatua changamoto nyingi za waalimu na kujenga madaraja kati yetu yaliyozaa mahusiano mazuri ambayo ndio msingi wa kutatua madai ya waalimu kila yalipojitokeza. Ni matumaini yetu kuwa viongozi watakaochaguliwa, wataendeleza pale mlipoishia na muhimu zaidi uhusiano mzuri na ushirikiano na Serikali. Sisi tunaahidi kuwapa kila aina ya ushirikiano unaostahili. Ni jambo lenye maslahi kwetu sote.
Hitimisho
Ndugu Rais na
Ndugu Waalimu;
Hii ni fursa yangu ya mwisho kukutana na kuzungumza na viongozi wa CWT nikiwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Baada ya hapo nitakuja kumsindikiza Mwalimu mwenzenu akija mkutanoni. Hivyo, sina budi kutumia fursa hii pia kuagana nanyi na kupitia kwenu kuagana na Waalimu wote nchini. Nirudie tena kuwashukuru sana kwa mchango wenu mkubwa katika maendeleo ya elimu nchini. Kwa kweli mnajitoa sana na mnafanya kazi kubwa ambayo inaonekana na wote. Napenda kuwatia moyo kuwa msilegeze uzi bali muendelee na moyo na wito wenu huo. Nitawakumbuka sana waalimu katika maisha yangu baada ya kustaafu uongozi, kwa msaada wenu na ushirikiano wenu. Nimewapenda, ninawapenda na nitaendelea kuwapenda ‘Shemeji’ zangu.
Nawatakia Uchaguzi Mkuu na Mkutano Mkuu mwema.
Akhsanteni kwa kunisikiliza!
- May 25, 2015
HOTUBA YA MHE. DKT. JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA, AKIFUNGUA MKUTANO WA NNE WA MABALOZI WA TANZANIA TAREHE 25 MEI, 2015 KATIKA...
Soma zaidiHotuba
Mhe. Bernard Kamillius Membe (Mb), Waziri wa Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Kimataifa;
Mhe. Mahadhi Juma Maalim (Mb), Naibu Waziri wa Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Kimataifa;
Balozi Liberata Mulamula, Katibu Mkuu, Wizara ya Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Kimataifa;
Balozi Hassan Simba Yahya, Naibu Katibu Mkuu, Wizara ya Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Kimataifa;
Mabalozi wote;
Wakuu wa Taasisi zilizo chini ya Wizara;
Wageni waalikwa;
Mabibi na Mabwana;
Shukran na Pongezi
Nakushukuru wewe Mheshimiwa Waziri na Viongozi wenzako wa Wizara kwa kunialika kushiriki ufunguzi wa Mkutano wa Nne wa Mabalozi wa Tanzania. Mkutano huu ni wa pili katika awamu yangu na wa nne baada ya ule wa tatu uliofanyika Zanzibar, mwaka 2008. Nafarijika kuona kuwa Wizara imeendelea na utaratibu huu mzuri wa kuwakutanisha Mabalozi kujadili utekelezaji wa Sera ya Mambo ya Nje ya nchi yetu. Utaratibu huu unatoa fursa ya kujitathmini, kupeana mrejesho na kuweka malengo na mikakati mipya. Ni matumaini yangu kuwa utaratibu huu mzuri utaendelezwa na Serikali zinazofuatia.
Kauli Mbiu
Mheshimiwa Waziri;
Nimeipenda kauli mbiu ya Mkutano inayosema “Diplomasia ya Tanzania kuelekea Dira ya Taifa ya Maendeleo 2025”. Imebeba ujumbe muafaka hasa ukizingatia kuwa tuko katika hatua za mwisho za kukamilisha maandalizi ya kuanza Mpango wa Pili wa Maendeleo wa Miaka 5. Kama mjuavyo Mpango huu ni sehemu ya utekelezaji wa Mpango wa Muda Mrefu wa miaka 25 unaotekelezwa kwa Mipango mitatu ya muda wa kati wa miaka mitano kila mmoja kwa Dira ya Maendeleo ya Taifa. Shabaha kuu ya Dira hiyo ni kuifanya Tanzania kuwa nchi ya kipato cha kati ifikapo mwaka 2025.
Kama tunavyofahamu, Sera ya Mambo ya Nje ni muendelezo wa sera ya ndani, hivyo ni jambo la busara kuitana na kukumbushana nafasi na wajibu wa Wizara katika kuchangia jitihada za Serikali kufikia lengo hilo. Nimefurahishwa na mada mlizochagua na watu mliowaalika. Naamini mkutano huu utakuwa na mafanikio makubwa.
Hali ya Dunia
Waheshimiwa Mabalozi;
Sote tunafahamu kuwa tangu kuzinduliwa kwa Sera ya sasa ya Mambo ya Nje, mwaka 2004, mambo mengi yamebadilika. Hii ni kweli kwa hapa nchini na hata duniani. Mafanikio mengi yamepatikana na changamoto kubwa na ndogo zimejitokeza. Kuyumba kwa uchumi wa dunia mwaka 2002 na 2009 kumekuja na athari nyingi hususan kwa nchi maskini na zinazoendelea. Misaada ya maendeleo kutoka nchi tajiri imepungua na masoko ya bidhaa zetu kama pamba, tumbaku na dhahabu yamekuwa yanayumba. Mabadiliko ya tabianchi ni changamoto nyingine ambayo inatishia ustawi wa nchi maskini. Bado majadiliano na nchi zilizoendelea yanaendelea ili watimize wajibu wao wa kihistoria wa kutusaidia kujenga uwezo wetu wa kukabiliana na athari zake. Hivi sasa sote tumeweka matumaini yetu kwenye mkutano wa Paris, Desemba 2015 kupata mkataba ulio bora. Tusipofanikiwa itakuwa hatari kubwa. Tanzania iendelee na jitihada zake kama tulivyofanya wakati wa kuongoza Kamati ya Marais wa Umoja wa Afrika kuhusu Mabadiliko ya Tabia Nchi (CAHOSCC).
Ndugu Mabalozi;
Vitendo vya uhalifu wa kimataifa na ugaidi navyo vinazidi kushamiri duniani na kutuathiri hata sisi. Zamani tulikuwa tunasikia mambo hayo yakitokea nchi za mbali, lakini, hivi sasa nasi ni wahanga wa uhalifu huo. Mitandao ya kimataifa ya biashara ya dawa za kulevya inaangamiza vijana wetu. Hivyo basi lazima tushiriki katika mapambano dhidi ya biashara na matumizi ya dawa za kulevya. Ndovu wetu wanatishiwa kumalizwa na majangili na washirika wa mitandao ya kimataifa; na matishio ya ugaidi yanaviweka vyombo vya ulinzi na usalama kuwa katika hali ya tahadhari wakati wote. Majawabu ya changomoto hizi hayawezi kupatikana kwa juhudi za nchi moja peke yake, yanahitaji ushirikiano na jumuiya ya kimataifa. Mabalozi mnao wajibu wa kuendelea kutafuta wabiya wa kushirikiana nasi katika mpambano haya.
Utandawazi unaostawishwa na maendeleo ya sayansi na teknolojia umeleta fursa na una changamoto zake nyingi pia. Ukweli huo ndiyo iliyotufanya kutunga Sheria ya Kudhibiti Uhalifu wa Mitandaoni (Cyber Crime Act) hivi karibuni. Vilevile, Jumuiya za Kikanda zinazidi kuimarika katika kila kona ya dunia. Tanzania ni mwanachama wa EAC na SADC. Ushiriki wetu umekuwa na tija na kuleta maslahi ya kiuchumi na kibiashara. Hata hivyo hatuna budi kujituma na kujipanga vizuri zaidi ili tuweze kunufaika zaidi.
Mafanikio ya Diplomasia ya Tanzania
Waheshimiwa Mabalozi;
Pamoja na mabadiliko hayo na changamoto zake, inatia moyo kuona diplomasia ya nchi yetu imeendelea kustawi. Tanzania ina jina kubwa kikanda na kimataifa kuliko nguvu zetu za kiuchumi na kijeshi. Kwa ajili hiyo tumekuwa tunaaminiwa na kushirikishwa katika shughuli na mambo mbalimbali. Tumeendelea kuwa sauti ya watu wasio na sauti na wanyonge na kuwa kimbilio lao. Ni kwa ajili hiyo tumeaminiwa katika majukumu muhimu na Jumuiya za kikanda na kimataifa hususan AU, SADC na UN.
Jambo lingine la kujivunia sote kuhusu diplomasia yetu ni kuwa na uhusiano mzuri na nchi jirani na mashirika ya kimataifa. Nimeingia madarakani Tanzania ikiwa haina adui, na naondoka bila adui. Kwa jumla tumefanikiwa kuimarisha udugu, urafiki na ushirikiano na majirani zetu wote. Pale palipotokea upepo mbaya, tumetumia njia za kidiplomasia kuondoa tofauti zetu tukiongozwa na hekima ya wahenga kuwa: “unaweza kuchagua rafiki lakini huwezi kuchagua jirani”.
Hali kadhalika, tumepokea wageni wengi waliofanya ziara nchini ikiwemo marais wa mataifa makubwa duniani yakiwemo Marekani na China. Ziara hizo ziliitangaza nchi yetu na kufungua milango ya fursa kwa nchi yetu ya kunufaika kwa misaada ya maendeleo, biashara na vitega uchumi.
Vilevile, tumepanua wigo wa mahusiano kwa kuongeza marafiki na wabia wengine wa maendeleo. Katika kipindi cha miaka 10 nchi 6 za Brazil, Oman, Uturuki, Qatar, Umoja wa Falme za Kiarabu (UAE) na Namibia zimefungua ubalozi nchini Tanzania. Aidha, nchi 16 za Morocco, Malta, Equador, Montenegro, Azerbaijan, Bosnia na Herzegovina, Moldova, Saint Vincent na Grenadies, Fiji, Paraguay, Kosovo, Geogia, Kyrgyzstan, Visiwa vya Marshall, Visiwa vya Solomon, na Kazakhstan zimeanzisha uhusiano wa kidiplomasia na nchi yetu. Nchi yetu pia imefungua Ofisi za Ubalozi katika nchi 7 za Brazil, Uholanzi, Malaysia, Oman, Kuwait, UAE na Comoro. Kama hali itaruhusu tunatarajia kufungua Ubalozi nchini Uturuki na Algeria kabla ya kumaliza kipindi changu cha uongozi.
Mahusiano haya mapya na yale ya zamani ambayo tumeendelea kuyapalilia yamefungua fursa nyingi kwa nchi yetu na watu wetu. Mahusiano haya yametuwezesha kupata mikopo na misaada ya kimaendeleo ambayo imeziongezea Serikali zetu mbili: Serikali ya Jamhuri ya Muungano na Serikali ya Mapinduzi Zanzibar uwezo wa kutekeleza miradi ya maendeleo. Tunapojisifu leo hii kwa hatua kubwa katika kujenga miundombinu msingi ya mawasiliano, uchukuzi na nishati na upanuzi na uboreshaji mkubwa wa huduma za jamii kuna michango muhimu ya wadau wa nje. Haya ni matokeo chanya kazi yenu nzuri ya kuyajenga na kuyastawisha mahusiano mazuri na mataifa. Miradi mikubwa ya uzalishaji wa umeme, barabara, bomba la gesi, viwanja vya ndege, mkongo wa taifa ni matokeo ya mahusiano hayo. Nawashukuru sana kwa mchango wenu huo.
Maeneo mawili mapya katika Sera yetu ya Mambo ya Nje katika kipindi cha miaka 10 iliyopita ni ushirikishwaji wa Watanzania waishio ughaibuni (Diaspora) na ushiriki wa Ulinzi wa Amani (Peace-keeping Operation). Ni katika kipindi hiki tumetunga Sera ya Diaspora na kuamsha hamasa ya kuwatambua na kuwashirikisha Watanzania wenzetu waishio nje katika gurudunu la maendeleo. Hatukuweza kukidhi haya yao ya uraia pacha lakini tumefanikiwa kuwapa haki mahsusi kwenye Katiba Pendekezwa.
Tumeshiriki katika shughuli za ulinzi wa amani kule Darfur Sudan, Lebanon na DRC chini ya operesheni za Umoja wa Mataifa na Umoja wa Afrika. Aidha, tumeshiriki katika utatuzi wa migogoro katika bara la Afrika ukiwemo ule wa Comoro na kurejesha umoja wa nchi hiyo.
Mpango wa Taifa 2015 – 2020
Waheshimiwa Mabalozi,
Mafanikio niliyoyataja ni sehemu tu ya mafanikio mengi tuliyoyapata katika kutekeleza Sera yetu ya Nje. Nchi yetu iko salama na haina maadui bali marafiki duniani kote. Tumefanikisha kuvutia misaada ya maendeleo, vitega uchumi na biashara, mambo ambayo yamechangia katika jitihada za nchi yetu kukuza uchumi na kupunguza umaskini. Jukumu kubwa lililo mbele yetu ni kutumia fursa zetu kuwa na mahusiano mazuri na mataifa na mashirika ya kimataifa pamoja na ya kijiografia na maliasili yetu kujenga uwezo wetu wa kiushindani kikanda na duniani.
Mheshimiwa Waziri;
Mtakumbuka kuwa, malengo makuu ya Mpango wa Kwanza wa Maendeleo wa Miaka Mitano tunaomalizia ulilenga kuondoa vikwazo vya ukuaji wa uchumi. Shabaha yake ni:
(a) kujenga uwezo wa nchi yetu kukuza uchumi na kuondoa umaskini haraka;
(b) kujizatiti kutumia fursa zilizopo nchini kukuza mahusiano ya kiuchumi baina ya nchi yetu na nyingine katika Jumuiya za Kikanda na Kimataifa;
(c) Kukuza ajira ili kupunguza tatizo la ajira linalowakabili vijana.
Siwezi kusema tumefanikiwa kila kitu, lakini tumepiga hatua ya kuridhisha na tumeonyesha muelekeo mzuri. Hali ya uchumi kwa maana ya viashiria vya uchumi jumla, tupo mahali pazuri. Pato la Taifa limekuwa kwa wastani wa asilimia 7 na kuongezeka kutoka Dola za Kimarekani bilioni 14.4 mwaka 2005 hadi Dola za Kimarekani bilioni 43 mwaka 2015. Hivyo hivyo, pato la wastani la Watanzania nalo limeongezeka kutoka Dola za Kimarekani 375 mwaka 2005 hadi Dola za Kimarekani 944 mwaka 2014.
Katika kipindi cha muongo mzima sasa, makusanyo ya kodi yameongezeka kutoka shilingi billion 177.1 mwaka 2005 hadi shilingi bilioni 800 mwaka 2015. Tumefanikiwa kudhibiti mfumuko wa bei kutoka asilimia 18 mwaka 2011 hadi asilimia 4.5 mwaka huu. Hivi karibuni thamani ya sarafu yetu imekua inapungua dhidi ya dola ya Marekani. Hatuko peke yetu thamani ya dola ya Marekani imepanda dhidi ya sarafu zote duniani.
Katika kipindi hiki pia tumefanikiwa kuboresha miundombinu ya usafirishaji yaani upanuzi na uboreshaji wa bandari, ujenzi wa barabara na uimarishaji wa reli na uzalishaji na usambazaji wa umeme nchini. Aidha, tumerekebisha baadhi ya sheria zilizokuwa zinatukwamisha ili kuboresha mazingira ya uwekezaji. Nimefurahi kuwa katika mkutano huu wahusika watapata fursa ya kuzungumza na Mabalozi kuhusu maeneo hayo. Kwa ujumla, tumeweka msingi mzuri wa ukuaji wa maendeleo ya kiuchumi na kijamii kuelekea mwaka 2025.
Mpango wa Pili wa Maendeleo wa Miaka 5 ambao tunauanza katika mwaka wa fedha ujao, unalenga katika kuhamasisha mapinduzi ya viwanda kwa lengo la kuongeza thamani ya maliasili zetu na bidhaa za kilimo, kujenga uwezo wetu wa biashara ndani na nje ya eneo la Jumuiya ya Afrika Mashariki na kukuza ajira.
Mpango huu unalenga kujenga juu ya mafanikio ya mpango wa kwanza. Hivyo, utekelezaji wa mpango huu unahitaji sana tuvutie vitega uchumi na teknolojia za kisasa nchini kwa lengo la kuchochea mapinduzi ya viwanda vidogo, vya kati na vikubwa. Tukifanikiwa katika haya tutaweza kuitumia vizuri fursa tulizonazo na ile ya kijiografia ya kuzungukwa na soko kubwa.
Ndugu Waziri na Ndugu Mabalozi;
Nchi inawategemea ninyi kutumia nafasi mlizonazo kuvutia wawekezaji zaidi, teknolojia za kisasa na kutafuta masoko ya bidhaa zetu. Hili ni jukumu lenu la msingi katika utekelezaji wa diplomasia ya uchumi. Nawataka muwe wabunifu na makini katika kuwaunganisha wafanyabiashara wa nchini na wenzao wa nje mnakowakilisha nchi yetu.
Katika dunia ya sasa na huko tuendako, usalama na ustawi wetu utategemea zaidi uwekezaji na biashara na si misaada ya maendeleo ambayo imeendelea kuwa isiyotabirika na isiyotosha. Hamna budi sasa kuongeza msukumo kwenye kuvutia watalii, wawekezaji, kutafuta masoko na kusaidia wafanyabiashara wa Tanzania kufanya biashara nje. Ningefarijika sana kama mtajipima na kujisifu kwa uchangiaji wenu kwa uchumi na kuwawezesha wafanyabiashara wetu kujitanua kimataifa.
Zama za sasa haitoshi kujisifu kwa uhodari wa kuandika ripoti na kuhudhuria mikutano. Tujisifu pia kwa kuchangia kukuza uchumi wa nchi. Ni vizuri kujiuliza mtachangia vipi kuwezesha uchumi wetu kukua na hivyo uwezo wa Serikali kuongezeka kipato ili bajeti za balozi ziweze kuongezeka. Kila mtu ajiulize ubalozi wake umechangia nini na kiasi gani? Je, nini kifanyike ili ubalozi huo uweze kuchangia zaidi. Ni matumaini yangu kuwa mkutano huu utatafuta majawabu na maswali haya. Huo ndio mtazamo chanya wa kuelekea nchi ya uchumi wa kati mwaka 2015.
Waheshimiwa Mabalozi;
Mnatakiwa pia kutafuta wabia wapya wa maendeleo na kuimarisha ushirikiano nao. Hawa siyo wengine bali ni mashirika yasiyo ya kiserikali (NGOs) na Watanzania wenzetu waishio nje (Diaspora). Nchi zinazotoa misaada ya maendeleo hupitishia kiasi kikubwa mikononi mwa NGOs. Aidha, mifuko ya misaada ya watu binafsi Bill and Melinda Gates Foundation zinatoa michango muhimu kwa maendeleo ya kiuchumi na kijamii wakati mwingi inazidi hata ile tunayopata kutoka nchi wahisani. Bado ipo nafasi ya kuongeza ushiriki wa taasisi za namna hii kwa maendeleo yetu. Isitoshe taasisi nyingine zina ushawishi mkubwa kwa mashirika ya kimataifa, Serikali na sekta binafsi. Hivyo basi, tukiweza kuimarisha uhusiano na taasisi hizi tutafaidika katika jitihada zetu za kujiletea maendeleo.
Watanzania wanaoishi nje ya nchi nao wanaweza kutoa mchango muhimu. Mazungumzo yangu nao yanaendelea kuzaa matunda. Wengi wameonesha hamasa kubwa ya kushiriki kwenye shughuli mbalimbali za maendeleo nyumbani. Zipo nchi duniani zinazonufaika na diaspora zao na sisi inaweza kuwa hivyo. Tumeanza lakini bado tunahitaji kuongeza juhudi. Mkutano huu uje na mawazo mazuri juu ya nini kifanyike kuwafanya Watanzania walio nje wachangie zaidi ya wafanyavyo sasa. Tuangalie wenzetu hao wanafanya vipi na kuiga yale mazuri tuyafanye.
Uboreshaji wa Maslahi na Mazingira ya Kazi ya Watumishi wa Nje
Mheshimiwa Waziri;
Waheshimiwa Mabalozi,
Katika kipindi cha Awamu ya Nne tumeendelea kuboresha mazingira ya kazi ya Balozi zetu na maslahi ya watumishi wake. Nasema tumejitahidi kwa kuwa tofauti na watumishi wa kada nyingine serikalini, kada ya utumishi wa nje mahitaji yake ya kifedha ni makubwa sana. Hii ni kutokana na kuzingatia mazingira yao ya kufanyia kazi nje ya nchi yetu. Tumeendelea kuiboresha hali kadri uwezo wetu wa fedha uliporuhusu. Ninyi ni mashuhuda wa maboresho ya msingi tuliyoyafanya katika Kanuni za Watumishi wa Nje (Foreign Service Regulations). Tumerekebisha viwango vya posho ya nje (Foreign Service Allowance), posho ya wenza na ya elimu kwa watoto wa watumishi wakiwa ubalozini. Aidha, tumewapatia balozi vitendea kazi ikiwemo magari ya uwakilishi yenye hadhi na heshima inayolingana na Balozi.
Kutokana na kuanza kutengwa fedha za maendeleo, Wizara imeweza kununua na kujenga majengo ya ubalozi ambayo pia ni vitega uchumi. Tumefanya hivyo New York, Washington DC na Paris. Tunatarajia kujenga majengo ya namna hiyo Nairobi na Oman. Pamoja na ununuzi, tumeendelea na ukarabati wa majengo mengi ya Balozi zetu katika kuboresha taswira ya nchi yetu nje. Lengo letu ni siku nyingine tuachane na kupangisha majengo ya ofisi na kuishi katika Balozi zetu bali yawe mali yetu. Kwa kuwa ni vitega uchumi pia vitega uchumi na hivyo kutaziongezea Balozi mapato na uwezo wa kujiendesha bila kutegemea sana fedha kutoka nyumbani.
Vilevile, kuna haja kwa Wizara kujenga uwezo wa maafisa waliopo na watakaoajiriwa kupitia mafunzo na kupata uzoefu kwa kutenda. Ninachozungumzia hapa ni kuwa na maafisa wenye uelewa mtambuka na uwezo wa kuchambua mambo na kushiriki ipasavyo kwenye majadiliano ya kimataifa. Wasiwe wasikilizaji tu bali wawe washiriki makini wanaofahamu maslahi ya nchi na kuyalinda. Chuo cha Diplomasia kiendelezwe kwa ajili ya kuandaa wanadiplomasia wetu. Pia tuwapeleke watumishi wetu kuongeza elimu katika vyuo mbalimbali duniani. Aidha, mnapaswa sana kupanua wigo wa ujuzi wa maafisa wetu. Muwe na mchanganyiko wa taalama nje zaidi ya uhusiano wa kimataifa. Mnahitaji wataalamu wa elimu ya fani za uchumi, biashara ya kimataifa, nishati na nyinginezo.
Mheshimiwa Waziri na viongozi wenzako;
Mabalozi;
Wageni waalikwa;
Mabibi na Mabwana;
Nashiriki Mkutano huu kwa mara ya mwisho nikiwa Rais wa Nchi yetu. Hivyo, napenda kutumia nafasi hii kuwaaga rasmi. Naondoka nikiwa na kumbukumbu nzuri kwenu kwani tumefanikiwa mengi pamoja. Nakushukuru sana Mheshimiwa Waziri Bernard Membe kwa ushirikiano na msaada wako mkubwa na wenzako katika kunisaidia katika eneo langu hili kwa miaka tisa. Naelewa ugumu na uzito wa jukumu lenyewe maana name niliwahi kuwa Waziri wa Mambo ya Nje kwa miaka 10. Nakupongeza kwa jinsi ulivyoongoza vizuri Wizara hii nyeti na mafanikio mliyoweza kupata. Hii ni Wizara ambayo haikuwahi kuninyima usingizi katika kipindi cha uongozi wangu. Naondoka nikiwa na faraja kuwa Diplomasia yetu iko katika hali nzuri. Nina imani kuwa wanadiplomasia wetu watafanya Watanzania tuendelee kutembea kifua mbele. Daima mkumbuke ule msemo wetu, “Better than yesterday, Less than Tomorrow” yaani tuhakikishe tunafanya vizuri kuliko jana, ingawaje ni pungufu kuliko kile tutakachofanya kesho.
Inawezekana, timiza wajibu wako.
Asanteni sana kwa kunisikiliza!
- May 20, 2015
HOTUBA YA MHE. DKT. JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA WAKATI WA UFUNGUZI WA MKUTANO KUHUSU UENDESHAJI WA SHUGHULI ZA SERIKALI KWA U...
Soma zaidiHotuba
Mhe. George Mkuchika (Mb), Waziri wa Nchi, Ofisi ya Rais Ikulu, Utawala Bora;
Waheshimwa Mawaziri,
Katibu Mkuu Kiongozi;
Makatibu Wakuu;
Wakuu wa Taasisi za Serikali;
Wakuu wa Taasisi Zisizo za Serikali;
Wawakilishi wa Wabia wa Maendeleo;
Wageni Waalikwa;
Mabibi na Mabwana.
Nakushukuru Mheshimiwa George Mkuchika, Waziri wa Nchi, Ofisi ya Rais-Utawala Bora kwa kunialika na kunishirikisha katika ufunguzi wa Mkutano wa Pili wa Kikanda wa Washirika wa Mpango wa Uendeshaji wa Shughuli za Serikali kwa Uwazi (Open Government Partnership-OGP). Pia nawashukuru waandaaji wa Mkutano huu kwa kuichagua Tanzania kuwa mwenyeji wa Mkutano wa mwaka huu. Ni heshima kubwa kwetu na kielelezo cha imani ya washirika wenzetu wa Mpango huu kwa nchi yetu.
Kwa washiriki wote nasema karibuni mkutanoni na nawatakia Mkutano wenye mafanikio. Wanaotoka nje ya Tanzania nawaambia karibuni sana kwetu. Tumefurahi kuwa nanyi na bila ya shaka wenyeji wenu watafanya kila wawezalo ukaazi wenu uwe mzuri na ushiriki wenu uwe wa mafanikio.
Nawaomba baada ya mkutano mtafute wasaa mkatembelee vivutio vya utalii ambavyo nchi yetu imejaaliwa navyo. Visiwa vya marashi ya karafuu yaani Zanzibar viko mwendo wa robo saa kwa ndege na dakika 50 kwa boti iendayo kasi. Mlima Kilimanjaro, mbuga za wanyama za Serengeti, Ngorongoro na Ziwa Manyara na Tarangire ziko saa moja kutoka hapa kwa ndege. Nendeni ili mrudi kwenu na kumbukumbu nzuri ya nchi yetu na kushawishika kuja tena kwa kipindi kirefu.
Kwa namna ya kipekee nawakaribisha wajumbe kutoka nchi za rafiki za Botswana, Nigeria, Zambia, Uganda, Zimbabwe na Ivory Coast. Nchi zao bado si wanachama wa Mpango huu, lakini ushiriki wao leo kama wasikilizaji ni sawa na ule msemo maarufu wa waswahili usemao “nyota njema huonekana asubuhi”. Bila ya shaka kuwepo kwao ni dalili njema ya uwezekano wa nchi hizi kujiunga na Mpango huu siku za karibuni. Tunawakaribisha kwa mikono miwili.
Nimefurahishwa sana na uamuzi wa kutumia lugha ya Kiswahili katika sherehe hizi za ufunguzi kwa lengo la kuwezesha umma wa Watanzania kushiriki na kufuatilia kwa urahisi kinachoendelea katika Mkutano huu. Huu ni mfano mzuri wa kutekeleza kwa vitendo moja ya nguzo muhimu ya Mpango huu ambayo ni kushirikisha wananchi. Ni jambo muhimu kwamba wananchi hawapati vikwazo katika kushiriki na kufuatilia mambo yanayowahusu kwa kutumia lugha wanayoielewa. Ningefarijika sana kama mkutano wote ungeweza kutumia lugha ya kiswahili.
Kauli Mbiu
Ndugu Washiriki;
Mabibi na Mabwana,
Kauli mbiu ya Mkutano huu yaani “Kuimarisha Uwajibikaji Kupitia Uwazi katika Uendeshaji wa Shughuli za Serikali” (Enhancing Accountability Through Open Governance) ni maridhawa kabisa. Kuendeleza uwajibikaji Serikalini ndiyo shabaha kuu ya Mpango wa Uwazi katika Serikali. Serikali kuendesha shughuli zake kwa uwazi ni jambo la msingi katika uwajibikaji. Wananchi ambao ndio walengwa na ndiyo sababu ya kuwepo kwa Serikali watatambua kwa uhakika jinsi serikali yao inavyowahudumia kama kuna uwazi. Uwazi unawawezesha watu kudai haki zao au kuwakumbusha viongozi na watendaji Serikalini kutimiza wajibu wao kwa raia wanaotakiwa kuwahudumia.
Kwa maneno mengine ushiriki wa wananchi wenye tija na uwajibikaji mzuri wa Serikali ni matokeo ya upatikanaji wa taarifa kutoka Serikalini. Taarifa hizo lazima ziwe sahihi na zipatikane kwa urahisi na uhakika. Ili iweze kuwa hivyo hapana budi kuwepo kwa uwazi. Taarifa huwaongezea wananchi uwezo wa kuhoji, kufuatilia, na kuwawajibisha viongozi wao pale wasipotimiza ipasavyo wajibu wao. Halikadhalika huwarahisishia katika mambo yanayowahusu kuchangia na kutimiza wajibu wao kama raia wa nchi yao.
Ili Serikali na jamii iweze kutekeleza ipasavyo dhana za uwajibikaji na uwazi italazimu kubadili utamaduni wetu wa uendeshaji wa mambo. Hususan, tuwe na mitazamo na fikra chanya na kuondokana na imani potofu zilizojengeka miongoni mwetu yaani Serikali, vyama vya siasa, wananchi na asasi za kiraia kuhusu uwazi na uwajibikaji. Hali kadhalika, inatupasa tuondokane na mitazamo kinzani baina yetu. Badala yake tunatazamiwa kujenga madaraja ya mawasiliano, maelewano na kuaminiana. Tunawajibika kuwa watu wamoja na wenye dhamira moja ya kuijengea nchi yetu na kuwahudumia wananchi wake. Katu hatutakiwi kuwa mahasimu. Ikiwa hivyo tutakuwa tumekosea sana. Tutakuwa tumewaangusha kupita kiasi.
Dhana ya uwazi na uwajibikaji inawahusu wadau wote yaani Serikali na asasi za kiraia ambao ndio wadau wakuu wa OGP. Tutakuwa tunakosea sana kama tutadhani kuwa dhana hizi mbili zinaihusu Serikali pekee. La hasha! Uwazi na uwajibikaji unazihusu pia asasi za kiraia. Lazima nao wawe wawazi kuhusu shughuli wazifanyazo ili jamii na watu wajue wanachokifanya kwa niaba yao, kwa ajili yao na jinsi wanavyowajibika kwao. Na kuhusu mapato na matumizi, lazima asasi za kiraia nazo ziwe wazi kuieleza jamii wamepata pesa kiasi gani, kutoka kwa nani, kwa ajili gani na jinsi walivyozitumia fedha hizo? Jamii na wananchi ambao ndiyo walengwa wa shughuli za asasi hizo wanastahili kujua kwani fedha hizo zimetolewa kwa manufaa yao na siyo ya viongozi na watendaji wa asasi za kiraia.
Tabia ya asasi za kiraia kukataa kuwa wa wazi na kuwa wakali wanapotakiwa kufanya hivyo siyo sahihi. Pia ni kinyume na misingi ya Open Government Partnership. Kutokufanya hivyo ndiko kunakozua mashaka wakati mwingine hata mizozo. Asasi za kiraia nazo lazima ziwe wazi na zitoe taarifa za shughuli ili wananchi ambao ndiyo walengwa waweze kujua kama kweli wamenufaika. Ili, pia, wananchi waweze kuhoji, kudai haki na kuwataka wahusika kuwajibika. Ni vyema ikaeleweka siku hizi sehemu kubwa ya fedha za misaada ya maendeleo hupitia asasi za kiraia hivyo kunapokosekana uwazi kupitia utoaji wa taarifa zilizo sahihi kuna hatari ya pesa za maendeleo ya wananchi kutokuwawafikia walengwa na kunufaisha watu wachache. Hivyo basi, serikali inapowakumbusha kuwa wawazi na kutoa taarifa watuelewe hivyo. Kuishutumu kuwa siyo rafiki na kuingilia asasi za kiraia si madai sahihi. Kila anayeshiriki katika Mpango wa Open Government Partnership hana budi kutambua kuwa anatakiwa kuwa muwazi na mkweli. Ndiyo itikadi na falsafa kuu.
Tanzania na OGP
Ndugu Washiriki;
Mabibi na Mabwana;
Tanzania ni mshirika wa Mpango wa OGP na ni ya pili kujiunga kutoka Afrika mara tu baada ya Mpango huu kuanzishwa mwaka 2011. Aidha, ni miongoni mwa nchi nane za Afrika (Afrika Kusini, Ghana, Liberia, Malawi, Sierra Leone, Tunisia na Tanzania) kati ya nchi 65 duniani zilizojiunga na Mpango huu ambao ni wa hiyari. Niliamua, kwa hiari yangu, Tanzania ijiunge katika Mpango huu kwa kutambua manufaa na umuhimu wa kuwepo uwazi katika uendeshaji wa shughuli za Serikali. Husaidia uwajibikaji wa Serikali. Kwa kweli, Serikali kuwajibika kwa wananchi ndiyo makusudio na uhalali wa kuwepo kwake. Uamuzi huo ni kielelezo tosha cha utayari wangu na wa Serikali ya Tanzania kuunga mkono kwetu dhana na falsafa ya uwazi na uwajibikaji katika kuendesha Serikali. Kusisitiza ukweli huo, Tanzania pia ni mwanachama wa Mpango wa Afrika wa Kujitathmini Wenyewe (APRM) na Mpango wa Uwazi katika Uvunaji wa Rasilimali (EITI).
Ndugu Washiriki;
Mimi na wenzangu katika Serikali tumefanya mengi kuhusu uwazi na uwajibikaji. Tumepanua na kuongeza mawanda ya uwazi katika shughuli za serikali, demokrasia, uhuru wa wananchi kutoa maoni yao, uhuru wa habari, haki ya kupata taarifa na ushiriki wa wananchi. Tanzania ni miongoni mwa nchi zinazoongoza Afrika na hata pengine duniani kwa kuwa na vyombo vya habari vingi. Hivi sasa kuna magazeti na majarida 825, vituo vya TV 28, radio 95 ikilinganishwa na magazeti mawili, TV moja na radio moja mwaka 1992.
Kati ya vyombo vyote hivyo Serikali ina magazeti mawili, TV moja na radio moja. Hakuna uhakiki wa habari hivyo vyombo viko huru ingawaje maadili ya uandishi husisitizwa na hakuna ajizi yanapokiukwa.
Tumeongeza pia, uwazi katika uendeshaji wa shughuli za serikali. Habari hutolewa katika tovuti za Wizara na Idara husika za Serikali kwa wote kuona. Taarifa ya Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali (CAG) iko wazi. Mikutano ya Bunge huonyeshwa kwenye Televisheni na kwa mara ya kwanza wananchi wameshirikishwa moja kwa moja katika mchakato wa kuandika upya Katiba ya nchi yetu.
Katika kutekeleza Mpango Kazi wa OGP, kama ilivyoelezwa na Mheshimiwa Waziri wa Utawala Bora, tumekwisha tekeleza Mpango Kazi wa Kwanza (2012/2013) na sasa tunatekeleza Mpango Kazi wa Pili (2014-2016). Mipango kazi yote miwili imetayarishwa kwa kushirikisha asasi za kiraia na wadau wengine. Mafanikio yaliyopatikana katika kutekeleza Awamu ya Kwanza ya Mpango Kazi wa OGP ni pamoja na kutoa kijarida cha Bajeti ya Serikali (Citizen’s Budget) kwa lugha nyepesi ya Kiswahili na Kiingereza kwa ajili ya kutumiwa na wananchi wa kawaida ili waelewe vipaumbele vya bajeti ya Serikali; kuanzishwa kwa tovuti Kuu ya Serikali inayotoa taarifa muhimu zinazoweza kumsaidia mwananchi kupata huduma kwa urahisi; kuanzishwa kwa Tovuti ya Takwimu Huria (Open Data), inayoainisha takwimu mbalimbali. Tovuti ya “Nifanyeje” inayoweka taarifa muhimu kuhusu namna ya kupata huduma mbalimbali za umma imeanzishwa.
Ndugu Washiriki;
Mabibi na Mabwana;
Utekelezaji wa Mpango Kazi wa OGP Awamu ya Pili (2014/15 - 2015/16) umejikita katika maeneo matano ambayo ni Utungwaji wa Sheria ya Haki ya Kupata wa Habari (Access to Information), Uwazi katika upatikanaji wa takwimu za kibajeti, (Open Budget), Uwazi wa matumizi ya ardhi (Land Transparency), Uwazi katika masuala ya utafutaji na uchimbaji wa gesi, mafuta na madini (Extractive Industry Transparency) na kuanzisha tovuti ya open data kwa kuweka taarifa kuhusu afya, elimu na maji.
Tunaendelea na utekelezaji wa Mpango Kazi huu na tayari tumeshapiga hatua mbalimbali. Muswada wa Sheria wa Uhuru wa Kupata Habari tayari umeshawasilishwa Bungeni na kusomwa kwa mara ya kwanza. Ni matumaini yetu kuwa katika vikao vinavyoendelea kati ya sasa na Julai utakamilika. Vile vile, tunaendelea na utekelezaji wa mambo mengine tuliyoahidi kuyapa kipaumbele. Tunauona mkutano huu kama fursa muhimu sana ya kubadilishana uzoefu utakaotusaidia kufanya mambo yetu kwa ufanisi zaidi. Kwa ujumla wetu tutazungumza kwa uwazi shughuli zetu pamoja na mafanikio tunayopata na changamoto tunazokumbana nazo katika utekelezaji wa malengo tuliyojiwekea. Aidha, tutashauriana na kubadilishana uzoefu kuhusu kuzipatia ufumbuzi.
Ni matumaini yangu kuwa katika Mkutano huu mtatoka na Azimio la Dar es Salaam litakalosisitiza Uwazi, Uwajibikaji na Ushirikishwaji wa wananchi katika nchi zetu na Bara zima la Afrika. Ni lazima tufikishe ujumbe duniani kote kuwa ni muhimu kwa Serikali zetu kuwashirikisha wananchi na kukuza Uwazi.
Ahadi ya Serikali
Ndugu Washiriki;
Mabibi na Mabwana;
Napenda kuwahakikishia washiriki wote kuwa Tanzania itaendelea kuwa muumini wa dhati na mwanachama asiyeyumba katika Mpango huu wa OGP. Tutaendelea kushiriki kwa kuwa tunauona Mpango huu, na haswa dhana ya uwazi na uwajibikaji kuwa na manufaa makubwa kwa nchi yetu na watu wake. Hatuna sababu wala dhamira ya kurudi nyuma wala hatujutii uamuzi wetu wa kujiunga na Mpango huu, ambao kwa kweli tumejiunga kwa hiyari yetu wenyewe. Tuko imara na tayari kuendelea na safari hii kuelekea kwenye viwango vya juu vya uwazi na uwajibikaji. Tunafahamu safari hii itakuwa na changamoto zake, ndogo na kubwa kwa nyakati fulani fulani wakati wote, hata hivyo, hatutakata tama. Maadam tuna hakika na matunda mazuri huko mbele tuendako tutasonga mbele bila ya ajizi.
Ndugu Washiriki;
Tunapoangalia nyuma tulikotoka na hapa tulipo sasa tunayo kila sababu ya kujivunia hatua kubwa tuliyofikia katika kuwa na taasisi na mifumo mizuri ya kiutawala na uendeshaji zinazoakisi dhana ya uwazi na uwajibikaji. Sina budi kuwashukuru sana wadau wa ndani yaani idara na taasisi za Serikali, Bunge, vyama vya siasa, asasi za kiraia na vyombo vya habari kwa mchango wao mkubwa katika kujenga misingi na mifumo ya uwazi na uwajibikaji. Hata hivyo hatuna budi kutambua kuwa safari yetu bado ni ndefu. Hivyo hatuna budi kuongeza bidii maradufu ya sasa.
Wito wangu kwa wadau wote na washiriki wa Mpango huu, haswa taasisi za Serikali na washirika wenzetu wa asasi za kiraia ni kuwa tuendelee kushirikiana kwa karibu. Tufanye kila tuwezalo na kuimarisha uhusiano na ushirikiano baina yetu. Tujenge tabia ya kukutana mara kwa mara kuzungumzia shughuli zetu na namna ya kushirikiana. Tukifanya hivyo tutapunguza au hata kuepusha kabisa kutokuaminiana, mizozo, migongano isiyokuwa ya lazima. Kitu kilicho muhimu kwetu ni kuwa na dhamira ya dhati ya kutaka pawepo na maelewano na mashirikiano baina yetu. Kama hilo lipo mambo yatakuwa mazuri.
Nayasema haya kutokana na uzoefu tulioupata katika uhusiano wetu na asasi moja kubwa ya kiraia na kupata mafaniko makubwa. Nayo si nyingine bali Shirikisho la Wafanyakazi ambapo mikutano yetu ya mara moja au mbili kwa mwaka imesaidia sana kupata ufumbuzi wa masuala mbalimbali ya wafanyakazi. Imepunguza mizozo na misuguano, Naamini tukiwa na utaratibu kama huo na shirikisho la asasi za kiraia mambo yatakuwa mazuri.
Hata haya ya sheria ya Mitandao na Takwimu tukikaa pamoja yataisha tu. Kusema sheria mbaya haisaidii, na wengine kutishia kufuta misaada haisaidii pia. Waziri mwenye dhamana ameshasema mwenye mawazo atoe, basi pelekeni maoni. Sisi Serikali ni wasikivu sana. Tumeshafanya mabadiliko ya sheria nyingi tu. Ni vyema mtambue kuwa Serikali nayo inahitaji heshima yake. Ukitaka kuonyesha ubabe nayo itaonyesha ubabe pia. Vitisho havijengi, lakini fursa ya kuzungumza inatoa majawabu.
Nitaangalia uwezekano wa kukutana na asasi za kiraia kabla ya kumaliza kipindi changu cha uongozi ili tujenge utaratibu maalum wa mazungumzo baina ya Serikali na asasi za kiraia.
Hitimisho
Ndugu Washiriki;
Mabibi na Mabwana;
Napenda kumaliza kama nilivyoanza kwa kuwashukuru kwa uamuzi wenu wa kuchagua Tanzania kuwa mwenyeji wa Mkutano huu muhimu. Mmetupa heshima kubwa ambayo daima tutaikumbuka na kuienzi. Naamini nazungumza kwa niaba ya viongozi wenzangu wote Afrika pia, kwamba tuna matumaini makubwa na Mkutano huu kwamba utazaa matunda mema yenye manufaa kwa bara la Afrika kwa ujumla. Sisi tuko tayari kutimiza wajibu wetu, na tunatarajia kila mdau atatimiza wajibu wake. Tukumbuke kuwa, Uwazi na Uwajibikaji ni utamaduni, pia ni kama msumeno, unakata pande zote. “Inawezekana, timiza wajibu wako”.
Mungu Ibariki Afrika, Mungu Ibariki Tanzania
Ahsanteni Sana Kwa Kunisikiliza!